Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Duzu Ati A Ɔwɔ Kɛ ‘Yɛkɔ Zo Yɛsinza’ A?

Duzu Ati A Ɔwɔ Kɛ ‘Yɛkɔ Zo Yɛsinza’ A?

“Bɛnze kenle mɔɔ bɛ Awulae ne kɛra la.”​—MAT. 24:42.

EDWƐNE: 136, 129

1. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛnwu mekɛ mɔɔ yɛwɔ nu nee mɔɔ ɔlɛkɔ zo la ɛ? Maa neazo. (Nea mɔlebɛbo nvoninli ne.)

NNU, nna, nsa, nwiɔ, ko! Saa yɛnwu ye wɔ vidio screen ne azo kɛ mekɛ ne ɛlɛbikye a, ɔmaa yɛnwu kɛ ɔwɔ kɛ yɛtɛnla aze yɛtie mgbɛnu edwɛne ne mɔɔ li nyianu gyimalilɛ ne anyunlu la. Ɛnee mekɛ ɛdwu kɛ yɛtɛnla aze yɛtie edwɛne kɛnlɛma ne mɔɔ Ɛzinzalɛ Arane edwɛndovoma ekpunli ne ɛhyehyɛ la, na yɛfa yɛsiezie yɛ adwenle nee yɛ ahonle yɛtie ɛdendɛlɛ ne mɔɔ doa zo la. Na saa awie mɔ adwenle wɔ debie gyɛne zo, bɛluolua nu anzɛɛ bɛ nee bɛ gɔnwo mɔ ɛlɛbɔ adawu mɔɔ bɛnnwu kɛ bɛlɛbɔ gyimalilɛ ne abo ɛ? Ɔda ali kɛ kɛmɔ bɛ nye ɛnla ɛkɛ la ati bie a bɛtɛnwunle mekɛ ne, ebianutɛnlavolɛ ne mɔɔ ɔde bama ne azo, edwɛne ne mɔɔ bɛlɛbɔ nee tievolɛma mɔɔ bɛdɛnla aze la. Zɔhane neazo ne maa yɛnwu edwɛkɛ titili bie mɔɔ ɔnrɛhyɛ na yeazi mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nye da ye ade la. Duzu edwɛkɛ ɔ?

2. Duzu ati a Gyisɛse zele ye ɛdoavolɛma ne kɛ “bɛzinza” ɛ?

2 Mɔɔ Gyisɛse Kelaese ka ‘ewiade ɛhye awieleɛ’ ne anwo edwɛkɛ la, ɔzele ye ɛdoavolɛma ne kɛ: “Bɛzinza na bɛnlea boɛ, ɔluakɛ bɛnze kenle ne mɔɔ mekɛ ne kɛdwu la.” Eza ɔhanle ye bieko kɛ: “Bɛzinza!” (Mat. 24:3; kenga Maake 13:32-37.) Mateyu kɛlɛtokɛ ne mɔɔ fale edwɛkɛ ko ne ala anwo la maa yɛnwu kɛ Gyisɛse bɔle ye ɛdoavolɛ ne mɔ kɔkɔ kɛ bɛmaa bɛ nye ɛla ɛkɛ. “Bɛzinza, ɔboalekɛ bɛnze kenle mɔɔ bɛ Awulae ne kɛra la. . . . Bɛziezie bɛ nwo, ɔluakɛ medame Sonla Ra, mebara mekɛ mɔɔ bɛ nye ɛnla la.” Eza ɔhanle kɛ: “Yemɔti bɛzinza, ɔboalekɛ bɛnze kenle ko ne anzɛɛ dɔnehwele ko ne mɔɔ Awulae bara la.”​—Mat. 24:42-44; 25:13.

3. Duzu ati a yɛtie Gyisɛse kɔkɔbɔlɛ ne a?

3 Kɛ Gyihova Alasevolɛ la, yɛfa Gyisɛse kɔkɔbɔlɛ ne anyebolo zo. Yɛze kɛ yɛbikye “awieleɛ mekɛ ne” kpalɛ, na ɔnrɛhyɛ na ‘anwongyelelɛ kpole’ ne abɔ ɔ bo! (Dan. 12:4; Mat. 24:21) Yɛnwu konle konle, ɛbɛlatane, amumuyɛyɛlɛ nee basabasayɛlɛ wɔ ɛzonlenlɛ nu, yɛɛ ɛhɔne, ewule ngakyile nee azɛlɛ ɛkpusulɛ ɛlɛkɔ zo wɔ ewiade amuala. Yɛze kɛ Gyihova menli ɛlɛka Belemgbunlililɛ edwɛkɛ ne wɔ ɛleka biala. (Mat. 24:7, 11, 12, 14; Luku 21:11) Yɛ nye la mɔɔ Awulae ba a yɛ sa baha ye yɛɛ kɛzi ɔbamaa Nyamenle bodane ara nu la ade.​—Maake 13:26, 27.

MEKƐ NE ƐLƐKƆ

4. (a) Duzu ati a yɛbahola yɛalie yɛali kɛ kɛkala Gyisɛse ze mekɛ mɔɔ Amagɛdɔn bazi la ɛ? (b) Yɛnze mekɛ mɔɔ anwongyelelɛ kpole ne babɔ ɔ bo la ɛdeɛ, noko boni a yɛze a?

4 Yɛze kɛ yɛlɛ mekɛ fɔɔnwo mɔɔ yɛfa yɛbɔ nyianu gyimalilɛ biala abo a. Noko ɔnva nwo mɔdenle biala mɔɔ yɛbabɔ la, yɛnrɛhola yɛnrɛnwu ɛvolɛ holɛ ko ne, na bɔbɔ yeayɛ kenle nee dɔnehwele mɔɔ anwongyelelɛ kpole ne babɔ ɔ bo la. Mɔɔ Gyisɛse wɔ azɛlɛ ye azo la, ɔhanle kɛ: “Awie biala ɛnze kenle ne nee mekɛ ne; anwuma soanvolɛma nee Ralɛ ne bɔbɔ ɛnze. Selɛ ne angomekye a ze a.” (Mat. 24:36) Noko bɛmaa Kelaese tumi wɔ anwuma kɛ ɔ nee Seetan ewiade ne ɛraho. (Yek. 19:11-16) Ɔlua ɛhye ati, yɛbahola yɛaha kɛ kɛkala Gyisɛse ze mekɛ mɔɔ Amagɛdɔn ne bazi la. Noko yɛngola yɛnzi ye pi. Yemɔti ɔhyia kɛ yɛsinza kɔkpula kɛ anwongyelelɛ kpole ne babɔ ɔ bo la. Noko tɛ kɛ asɛɛ Gyihova ɛngola ɛnnwu mekɛ mɔɔ ɛhye bazi a. Yehyehyɛ mekɛ fɔɔnwo mɔɔ awieleɛ ne bara la yedo ɛkɛ. Ɔlɛkendɛ kɔkpula kɛ anwongyelelɛ kpole ne babɔ ɔ bo la, na “ɔnrɛhyɛ fee.” (Kenga Habakɛke 2:1-3.) Kɛ ɔkɛyɛ na yɛanwu kɛ ɛhye le nɔhalɛ ɛ?

5. Maa neazo mɔɔ kile kɛ Gyihova ngapezo ne mɔ ba nu wɔ ye mekɛ nloa la.

5 Gyihova ngapezo biala ba nu wɔ ye mekɛ nloa! Suzu mekɛ fɔɔnwo mɔɔ ɔvale ɔliele Yizilayɛma ɔvile Yigyibiti la anwo nea. Mosisi hanle Naesan 14, 1513 K.Y.M. anwo edwɛkɛ kɛ: “Na kenle ko ne mɔɔ tɔ zolɛ a ɔyɛ ɛvolɛ ɛya nna abulasa ne la, kenle ko zɔhane a Yizilayɛma ɛwolaa ne kɔsɔɔti vile Yigyibiti azɛlɛ zo a.” (Ade. 12:40-42) Zɔhane “ɛvolɛ ɛya nna abulasa” ne bɔle ɔ bo wɔ mekɛ mɔɔ Gyihova nee Ebileham ngyekyeleɛ ne bɔle ɔ bo kɛ ɔdi gyima wɔ 1943 K.Y.M. la. (Gal. 3:17, 18) Amozi, Gyihova zele Ebileham kɛ: “Ɛ bo zo amra bahɔ maanɔne ahɔyɛ ahanra, bɛahile bɛ nyane toonwo ɛvolɛ ɛya nna.” (Mɔl. 15:13; Gyi. 7:6) Zɔhane “ɛvolɛ ɛya nna” ne mɔɔ bɛbahile bɛ nyane la bɔle ɔ bo wɔ 1913 K.Y.M. wɔ mekɛ mɔɔ bɛpɛle Ayezeke nyɛfonlɛ na Yehyemeeyɛle zile ye amgbu la, na ɔrale awieleɛ wɔ mekɛ mɔɔ Yizilayɛma vile Yigyibiti wɔ 1513 K.Y.M. la. (Mɔl. 21:8-10; Gal. 4:22-29) Nɔhalɛ, Gyihova limoale hilele kɛ ɛvolɛ ɛya nna anzi a ɔbalie ye menli ne a!

6. Duzu ati a yɛbahola yɛanyia anwodozo kɛ Gyihova balie ye menli ɛ?

6 Dwɔhyua mɔɔ ɔboka Yizilayɛma mɔɔ bɛliele bɛ bɛvile Yigyibiti anwo la hakyele Yizilayɛma kɛ: “Bɛ nuhua ko biala ze ye wɔ ye ahonle nu na ɔdie ɔto nu kɛ [Gyihova] bɛ Nyamenle ne ɛva ninyɛne kpalɛ ne mɔɔ ɔvale ɔbɔle bɛ ɛwɔkɛ la ɛmaa bɛ. Ɛwɔkɛ biala mɔɔ ɔbɔle la yeli zolɛ; kokye anga nu.” (Dwɔh. 23:2, 14) Yɛbahola yɛanyia anwodozo kɛ Gyihova balie yɛ wɔ anwongyelelɛ kpole ne anu, kɛ mɔɔ yeha la. Noko saa yɛkpondɛ kɛ yɛnyia yɛ ti wɔ ewiade ɛhye ɛzɛkyelɛ ne anu a, ɔwɔ kɛ yɛsinza.

ƆWƆ KƐ YƐSINZA AMAA YƐANYIA NGOANE

7, 8. (a) Tete ne ɛnee duzu gyima a sinzavolɛma yɛ a, na duzu a yɛsukoa yɛfi nu a? (b) Saa sinzavolɛma da wɔ gyima nu a, duzu a bahola azi a?

7 Mɔɔ zile tete ne la maa yɛnwu kɛ, ɔwɔ kɛ yɛsinza. Zɔhane mekɛ ne, ɛnee bɛto bane ndendenle wɔ azuamgbole mɔɔ bie a le Gyɛlusalɛm la anwo. Bane ɛhye mɔ bɔ azuamgbole ne mɔ anwo bane fi sogyama mɔɔ bɛkpondɛ kɛ bɛbafa bɛ la anwo, yɛɛ ɛleka wɔ bane ne azo mɔɔ bɛgyinla ɛkɛ bɛsinza a. Sinzavolɛma gyinla bane ne azo nee anlenkɛ ne mɔ anwo aledwolɛ nee alehyenlɛ. Saa bɛnwu esiane bie a, ɔwɔ kɛ bɛbɔ sua ne azo amra amaneɛ. (Aye. 62:6) Saa menli ne banyia ngoane anzɛɛ bɛbawu a, ɛnee ɔnle kɛ sinzavolɛ biala da wɔ ɛleka mɔɔ ɔgyi la na ɔmaa ɔ nye da ɛkɛ.​—Yiz. 33:6.

8 Dwuunli tetedwɛkɛ kɛlɛvo Josephus hanle kɛ Wulomu sogyama ne holale vole Antonia Tawa ne mɔɔ bikye Gyɛlusalɛm bane ne la wɔ 70 Y.M., ɔluakɛ ɛnee sinzavolɛma ne ɛlafe! Wulomuma luale ɛkɛ ne hɔle ɛzonlenlɛ sua ne anu na bɛdole senle wɔ nu, na yemɔ a maanle anwongyelelɛ kpole rale Gyɛlusalɛm nee Dwuu maanle ne anwo zo a.

9. Ɛnɛ, duzu a menli dɔɔnwo ɛnze a?

9 Ɛnɛ, maanle dɔɔnwo lɛ “sinzavolɛma” mɔɔ kpɔsa bɔ bɛ ɛweɛne ne mɔ anwo bane, yɛɛ ninyɛne mɔɔ bɛfa bɛnwu menli mɔɔ wɔ moa la. Bɛsinza amaa awie anwua ɔ nwo amba bɛ maanle ne anu anzɛɛ kpɔvolɛma anva bɛ maanle ne ando esiane nu. Noko esiane mɔɔ sonla arane ne mɔ anzɛɛ alesama fa ba la ala a “sinzavolɛma” ɛhye mɔ nwu ye a. Bɛnze Nyamenle anwuma Belemgbunlililɛ ne mɔɔ wɔ Kelaese asa nu nee gyima mɔɔ ɔlɛdi, yɛɛ kɛzi ɔbabua maanle maanle ne mɔ ndɛne kenle bie la. (Aye. 9:6, 7; 56:10; Dan. 2:44) Wɔ adenle fofolɛ zo, saa yɛmaa yɛ nye da ɛkɛ na yɛsinza sunsum nu a, ɔbamaa yɛaziezie yɛ nwo yɛamaa ndɛnebualɛ kenle zɔhane mɔɔ ɔlɛba la.​—Edw. 130:6.

NEA BOƐ NA NINYƐNE ANDWEHWE WƆ ADWENLE

10, 11. (a) Duzu a ɔwɔ kɛ yɛnea boɛ wɔ nwo a, na kɛmɔti ɛ? (b) Duzu a maa ɛdie ɛdi kɛ Abɔnsam ɛlɛmaa menli abu bɛ nye agua Baebolo ngapezo zo a?

10 Pɛ sinzavolɛ bie mɔɔ yeanla gyima nu fee too aleɛ ɛhye la anwo nvoninli nea. Mɔɔ ɔka ekyi ɔkpɔne la, akee ɛnwu kɛ yevɛ na nlafelɛ ɛlɛku ye. Zɔhane ala a kɛmɔ yɛlɛbikye ewiade ɛhye awieleɛ ne la ati, ɔbayɛ se kpalɛ kɛ yɛbazinza a. Saa yɛanzinza a, nea kɛzi ɔbayɛ esiane a! Bɛmaa yɛzuzu ninyɛne nsa mɔɔ saa yɛannea boɛ a ɔbamaa yɛ sa nu ado na yɛanzinza la anwo.

11 Abɔnsam ɛlɛmaa menli ayɛ anyetele wɔ sunsum nu. Ɔka ekyi Gyisɛse wu la, ɔbɔle ye ɛdoavolɛma ne kɔkɔ fane nsa wɔ ahenle “mɔɔ sie ɛtane ewiade ɛhye” la anwo. (Dwɔn 12:31; 14:30; 16:11) Ɛnee Gyisɛse ze kɛ Abɔnsam bamaa menli adwenle ahɔ awozinli nu amaa yeabɛlabɛla bɛ na bɛannwu kɛzi Nyamenle ngapezo ne mɔ mɔɔ fale kenle bie anwo la ɛlɛba nu ndɛndɛ la. (Zɛf. 1:14) Seetan ɛlɛdua adalɛ ɛzonlenlɛ zo azi menli adwenle ne anye. Saa ɛ nee awie mɔ bɔ adawu a, duzu a ɛnwu ye a? Asoo Abɔnsam ɛtɛsinle ‘bɛdabɛ mɔɔ bɛnlie bɛnli la adwenle ne anye’ dɛbadɛba mɔɔ bɛnnwu kɛ ewiade ɛhye awieleɛ ne ɛbikye na kɛkala Kelaese ɛlɛdi Nyamenle Belemgbunlililɛ ne azo Belemgbunli ɔ? (2 Kɔl. 4:3-6) Nea fane dodo mɔɔ menli ka kile yɛ wɔ daselɛlilɛ nu kɛ, “Me nye ɛnlie nwolɛ” la. Wɔ ɛleka dɔɔnwo, saa yɛlɛka kɛzi ewiade ɛhye ɛlɛkɔ ye la anwo edwɛkɛ yɛahile bɛ a, anyetele ti bɛndie yɛ.

12. Kɛmɔti a ɔnle kɛ yɛmaa Abɔnsam bɛlɛbɛla yɛ ɛ?

12 Mmamaa anyetele mɔɔ awie mɔ bayɛ la maa ɛ sa nu to kɛ ɛbazinza. Ɛze mɔɔ le kpalɛ la. Pɔɔlo hɛlɛle ɔ mediema diedima kɛ: “Bɛdabɛ bɛze kɛ Awulae Kenle ne bara kɛ awule ba bawua nɔɔzo la.” (Kenga 1 Tɛsalonaekama 5:1-6.) Gyisɛse bɔle yɛ kɔkɔ kɛ: ‘Bɛziezie bɛ nwo, ɔboalekɛ medame Sonla Ra, mebara bieko wɔ mekɛ mɔɔ bɛ nye ɛnla la.’ (Luku 12:39, 40) Ɔnrɛhyɛ, Seetan babɛlɛbɛla menli dɔɔnwo yeamaa bɛalie adalɛ mɔɔ bɛbabɔ kɛ “debie biala ɛla boɛ” la bɛali. Ɔbamaa bɛanyia adwenle kɛ debie biala ɛla boɛ wɔ ewiade ne anu. Na yɛdayɛ noko ɛ? Saa “yɛmaa yɛ nye gyinla zolɛ na yɛyɛ yɛ nye gyɛlɛmgbɛɛnye” a, zɔhane ndɛnebualɛ ne ɛnrɛli yɛ nvunu kɛ mɔɔ “awule ba bawua nɔɔzo la.” Yemɔti a ɔwɔ kɛ yɛkenga Nyamenle Edwɛkɛ ne dahuu na yɛdwenledwenle mɔɔ Gyihova ka kile yɛ la anwo la.

13. Kɛzi ewiade sunsum ne ɛlɛka alesama ɛ, na kɛ ɔkɛyɛ na yɛahoati zɔhane sunsum ɛtane ne ɛ?

13 Ewiade sunsum ne ɛlɛpiepia menli yeamaa bɛalafe sunsum nu. Menli dɔɔnwo gyima ɛlie bɛ mekɛ yemɔti ɔmmaa bɛnnwu kɛ bɛhyia “sunsum” nu ninyɛne nwo. (Mat. 5:3) Ewiade ninyɛne ne mɔ mɔɔ maa ‘nwonane nu atiakunluwɔzo nee anyebolo’ yɛ kpole la ɛli bɛ adwenle. (1 Dwɔn 2:16) Bieko, ewiade ne maa menli ‘kulo anyelielɛ,’ na deɛ ɛhye kɔ zolɛ kpalɛ ɛvolɛ biala. (2 Tem. 3:4) Ɛhye ati a Pɔɔlo zele Kilisienema kɛ “bɛzi nwonane nu adwenle ɛvalɛ nee ye atiakunluwɔzo” ne mɔɔ maa bɛdafe sunsum nu la aze la.​—Wlo. 13:11-14.

14. Kɔkɔbɔlɛ boni a wɔ Luku 21:34, 35 a?

14 Kɛ anrɛɛ yɛbamaa ewiade sunsum ne anyia yɛ nwo zo tumi la, yɛmaa Nyamenle sunsum ne mɔɔ Gyihova dua zo ɔmaa yɛte ninyɛne mɔɔ li yɛ nyunlu ɛlɛba la abo kpalɛ la kile yɛ adenle. [1] (1 Kɔl. 2:12) Noko yɛze kɛ tɛ ninyɛne ɛzulolɛ bie a maa awie bɔ ngɔsɔkɛ wɔ sunsum nu a, emomu saa yɛmaa ninyɛne mɔɔ yɛyɛ ye alehyenlɛ biala la fo yɛ sunsum nu ninyɛne zo a, yɛbalafe sunsum nu. (Kenga Luku 21:34, 35.) Bie a awie mɔ bagolo yɛ nwo kɛ yɛlɛsinza la, noko ɛhye ɛngile kɛ ɔwɔ kɛ yɛto yɛ adwenle nu. (2 Pita 3:3-7) Emomu, ɔwɔ kɛ yɛ nee yɛ mediema Kilisienema yia dahuu wɔ debiezukoalɛ bo, ɛleka mɔɔ Nyamenle sunsum ne wɔ la.

Asoo ɛlɛyɛ biala mɔɔ ɛbahola la amaa ɛ nye agyinla zo wɔ sunsum nu ɔ? (Nea ɛdendɛkpunli 11-16)

15. Duzu a zile Pita, Gyemise, nee Dwɔn anwo zo a, na kɛzi ɛhye bahola ado yɛ ɛ?

15 Yɛ sinlidɔlɛ kola maa yɛ sa nu to. Ɛnee Gyisɛse ze kɛ alesama mɔɔ ɛnli munli la di bɛ nwonane nu bɛtɛɛyɛlɛ ne anzi. Suzu mɔɔ zile wɔ nɔe ne mɔɔ aleɛ kye a bɛbahu Gyisɛse la anwo. Ɛnee ɔwɔ kɛ ɔsɛlɛ ye anwuma Selɛ ne amaa yeanyia anwosesebɛ yeagyinla kpundii. Gyisɛse zele Pita, Gyemise, nee Dwɔn kɛ “bɛzinza” wɔ mekɛ mɔɔ ɔlɛyɛ asɔne la. Noko bɛannwu anyebolo mɔɔ wɔ mɔɔ ɛlɛba arazi la anu la. Kɛ anrɛɛ bɛbazinza bɛ Menle ne la, bɛmaanle bɛ nwonane nu bɛtɛɛyɛlɛ ne vole bɛ nwo zo na bɛlafele. Ɔnva nwo kɛ ɛnee Gyisɛse noko ɛvɛ la, ɔmaanle ɔ nye gyinlanle zo na ɔzɛlɛle ye Papa. Zɔhane a ɛnee ɔwɔ kɛ ɔ gɔnwo mɔ noko yɛ a.​—Maake 14:32-41.

16. Kɛ mɔɔ Luku 21:36 kile la, kɛzi Gyisɛse hilele yɛ kɛ ‘yɛzinza’ ɛ?

16 Saa bɛka kɛ ‘ɛzinza’ sunsum nu a, ɔngile kɛ ɔwɔ kɛ ɛnyia adwenle kpalɛ ala. Ɔka ekyii na zɔhane edwɛkɛ ne azi wɔ Gɛtesɛmani tola ne anu la, Gyisɛse hanle hilele ɛdoavolɛma ko ne ala kɛ bɛzɛlɛ Gyihova. (Kenga Luku 21:36.) Yemɔti amaa yɛdayɛ noko yɛazinza wɔ sunsum nu la, ɔwɔ kɛ yɛyɛ yɛ nye gyɛlɛmgbɛɛnye na yɛyɛ asɔne.​—1 Pita 4:7.

BƐZINZA DAHUU

17. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛanwu kɛ yɛziezie yɛ nwo yɛmaa mɔɔ bazi kenle bie la ɛ?

17 Kɛmɔ Gyisɛse hanle kɛ awieleɛ ne bara wɔ ‘mekɛ mɔɔ yɛ nye ɛnla la’ ati, tɛ mekɛ ɛhye a ɔwɔ kɛ yɛda wɔ sunsum nu, yɛdi ninyɛne mɔɔ Seetan nee ye ewiade ne yɛ mɔɔ yɛ ti akunlu ba zo la anzi a. (Mat. 24:44) Nyamenle nee Kelaese ɛlɛdua Baebolo ne azo bɛamaa yɛanwu mɔɔ bɛbayɛ bɛamaa yɛ kenle bie nee kɛzi yɛbahola yɛazinza la. Ɔwɔ kɛ yɛnea yɛ sunsum nu gyinlabelɛ ne nee agɔnwolɛvalɛ mɔɔ yɛ nee Gyihova lɛ la kpalɛ, na yɛfa Belemgbunlililɛ ne yɛdimoa yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu. Ɔwɔ kɛ yɛfa yɛ adwenle yɛkɔ mekɛ nee edwɛkɛ mɔɔ ɛlɛsisi la azo amaa yɛaziezie yɛ nwo yɛamaa mɔɔ ɛlɛba la. (Yek. 22:20) Yɛ ngoane la esiane nu!

^ [1] (ɛdendɛkpunli 14) Nea Nyamenle Belemgbunlililɛ Di Tumi! buluku ne tile 21.