Gyɛnɛsese 31:1-55

  • Gyekɔbo veale ɔ nwo kɛ ɔkɔ Keena (1-18)

  • Leeban radole Gyekɔbo (19-35)

  • Gyekɔbo nee Leeban yɛle ngyekyeleɛ (36-55)

31  Nzinlii, Gyekɔbo dele kɛ Leeban amra mrenyia ne mɔ ɛlɛka kɛ: “Gyekɔbo ɛva yɛ papa debie biala, na yɛ papa agyapadeɛ ne a ɛmaa yenyia ɔ nwo zɔhane la.”+  Saa Gyekɔbo nea Leeban anyunlu a, ɔnwu ye kɛ subane mɔɔ ɔda ye ali ɔkile ye la ɛnle kɛ dɛba ne la.+  Akee Gyihova zele Gyekɔbo kɛ: “Sia kɔ wɔ papa mɔ azɛlɛ zo nee wɔ mbusuafoɔ ɛkɛ,+ na me nee wɔ balua.”  Na Gyekɔbo dole Relahyɛle nee Liya nrɛlaleɛ kɛ bɛrɛla ɛleka mɔɔ ye nyɛmoa ne mɔ wɔ la,  na ɔzele bɛ kɛ: “Menwu ye kɛ subane mɔɔ bɛ papa da ye ali kile me la ɛhakyi,+ noko me papa Nyamenle ne nee me lua.+  Bɛdabɛ bɛze kɛ meva me anwosesebɛ muala mezonle bɛ papa.+  Na bɛ papa bɔle mɔdenle kɛ ɔsisi me yɛɛ ɔhakyile me ahatualɛ ne fane bulu; noko Nyamenle ammaa yeanva ɔ sa yeanga me.  Saa ɔka kɛ, ‘Nyɛmoa anwo ndetɛndeta ne a bayɛ wɔ ahatualɛ a,’ nyɛmoa ne mɔ kɔsɔɔti wo mɔɔ anwo le ndetɛndeta la; yɛɛ saa ɔka kɛ, ‘Nyɛmoa mɔɔ anwo le meɛbea la a bayɛ wɔ ahatualɛ a,’ nyɛmoa ne mɔ kɔsɔɔti wo mɔɔ anwo le meɛbea la.+  Ɔti Nyamenle hɔle zo liele bɛ papa nyɛmoa ne mɔ vile ɔ sa nu na ɔvale ɔmaanle me. 10  Mekɛ bie mɔɔ ɛnee nyɛmoa ne mɔ ɛlɛfola bɛ nwo la, memaanle me nye zo na menwunle ye wɔ ɛlalɛ nu kɛ, mbɔnkye nyinli mɔɔ anwo le meɛbea nee ndetɛndeta la a ɛlɛfola mbelɛ ne mɔ a.+ 11  Akee nɔhalɛ Nyamenle ne anwumabɔvolɛ ne vɛlɛle me wɔ ɛlalɛ ne anu kɛ, ‘Gyekɔbo!’ na menliele zolɛ kɛ, ‘Mewɔ ɛke.’ 12  Na ɔdoale zo kɛ, ‘Mesɛlɛ wɔ, maa ɛ nye zo na nea; mbɔnkye nyinli mɔɔ ɛlɛfola mbelɛ ne mɔ la anwo le meɛbea nee ndetɛndeta, ɔluakɛ menwu mɔɔ Leeban ɛlɛfa ayɛ wɔ la amuala.+ 13  Medame a mele nɔhalɛ Nyamenle ne mɔɔ yele ɔ nwo hilele wɔ wɔ Bɛtɛle,+ ɛleka mɔɔ ɛwolale nwole ne ɛguale ngakyedeɛ ne azo na ɛbɔle me ɛwɔkɛ la.+ Akee dwazo, fi azɛlɛ ɛhye azo na sia kɔ azɛlɛ ne mɔɔ bɛwole wɔ wɔ zolɛ la azo.’”+ 14  Ɔti Relahyɛle nee Liya buale ye kɛ: “Asoo yɛtɛdɛ agyapadeɛ bieko wɔ yɛ papa sua nu ɔ? 15  Asoo ɔmbu yɛ kɛ yɛle nyɛvolɛ, wɔ mekɛ mɔɔ yedɔne yɛ na ɔlɛdi yɛ ti ezukoa mɔɔ bɛva bɛmaa ye la ɔ?+ 16  Anwonyia ne kɔsɔɔti mɔɔ Nyamenle ɛlie ɛvi yɛ papa ɛkɛ ne la le yɛdayɛ nee yɛ mra ɛdeɛ.+ Ɔti yɛ debie biala mɔɔ Nyamenle ɛze wɔ kɛ ɛyɛ la.”+ 17  Akee Gyekɔbo dwazole na ɔmaanle ɔ mra ne mɔ nee ɔ ye mɔ zo ɔziele afunlumu ne mɔ azo,+ 18  na ɔvale ye nyɛmoa ne mɔ nee agyapadeɛ mɔɔ yenyia+ wɔ Padan-elam la kɔsɔɔti na ɔzile nu kɛ ɔkɔ ye papa Ayezeke ɛkɛ wɔ Keena azɛlɛ zo.+ 19  Ɛnee Leeban ɛhɔ kɛ ɔkapepɛ ye mboane nwo enrinli, na Relahyɛle wuale ye papa tɛlafem ananze* ne mɔ.+ 20  Eza Gyekɔbo vale ye adwenle lile gyima na ɔnriandile ɔhɔle mɔɔ yeanga yeangile Elamenli Leeban a. 21  Na ɔvale debie biala mɔɔ ɔlɛ la na ɔnriandile ɔhɔpɛle Azule* ne.+ Akee ɔbɔle ɔ ti wɔ Geleade awoka ne mɔ azo nehane.+ 22  Kenle nsa ne azo, bɛhanle bɛhilele Leeban kɛ Gyekɔbo ɛnriandi ɛhɔ. 23  Ɔti ɔvale ɔ mediema mrenyia ne mɔ* ɔbokale ɔ nwo na bɛdinle ye too kenle nsuu na bɛhɔdole ye wɔ Geleade awoka ne mɔ azo. 24  Akee Nyamenle yele ɔ nwo hilele Elamenli Leeban+ nɔɔzo wɔ ɛlalɛ nu+ na ɔzele ye kɛ: “Nea boɛ wɔ edwɛkɛ mɔɔ ɛbaha wɔahile Gyekɔbo la anwo, kpalɛ o, ɛtane o.”*+ 25  Yemɔti Leeban hɔle Gyekɔbo anwo ɛkɛ, ɔluakɛ ɛnee Gyekɔbo ɛzi ye ɛdanlɛsua ne wɔ boka ne azo, yɛɛ Leeban nee ɔ mediema mrenyia ne mɔ ɛyɛ bɛ azokoɛleɛ wɔ Geleade awoka ne mɔ azo. 26  Akee Leeban zele Gyekɔbo kɛ: “Duzu a wɔyɛ la? Duzu ati a wɔbɛlɛbɛla me na ɛlɛfa me mra mraalɛ ne mɔ wɔahɔ kɛ ngɛkɛlɛ mɔɔ bɛhye bɛ wɔ konle nu la ɛ? 27  Duzu ati a ɛbɛlɛbɛlale me na ɛveale ɛ nwo ɛnriandile mɔɔ wɔanga wɔangile me a? Saa ɛhanle ɛhilele me a, anrɛɛ menvale anyelielɛ nee edwɛne yɛɛ akɛya nee haape mengyakyile wɔ adenle. 28  Noko wɔammaa meanvo me nlɔnra* nee me mra mraalɛ ne mɔ anloa anwo. Wɔli ngoaseasɛm. 29  Mekola meyɛ bɛ ɛtane, noko bɛ papa Nyamenle ne dendɛle hilele me nɔe kɛ, ‘Nea boɛ wɔ edwɛkɛ mɔɔ ɛbaha wɔahile Gyekɔbo la anwo, kpalɛ o, ɛtane o.’+ 30  Kɛkala, kɛmɔ ɛ nwo ɛlɛdɔ wɔ papa sua nu la ati a ɛlɛsia wɔahɔ a, noko duzu ati a wɔwua me nyamenle ne mɔ a?”+ 31  Gyekɔbo buale Leeban kɛ: “Ɛnee mesulo, ɔluakɛ menganle mengilele me nwo kɛ, ‘Bie a ɛbalie ɛ mra mraalɛ ne mɔ wɔavi me sa nu.’ 32  Awie biala mɔɔ ɛbanwu wɔ nyamenle ne mɔ wɔ ye ɛkɛ la ɛnrɛdɛnla ngoane nu. Neɛnlea me ninyɛne ne mɔ anu wɔ yɛ mediema mrenyia ne mɔ anyunlu ɛke na fa mɔɔ le wɔ ɛdeɛ la.” Noko ɛnee Gyekɔbo ɛnze kɛ Relahyɛle a wuale a. 33  Yemɔti Leeban hɔle Gyekɔbo ɛdanlɛsua ne anu, ɔhɔle Liya ɛdanlɛsua ne anu yɛɛ ɔhɔle akɛlɛ mbɛlɛra nwiɔ ne ɛdanlɛsua ne anu+ noko yeannwu bɛ. Akee ɔvi Liya ɛdanlɛsua ne anu ɔvindele na ɔhɔle Relahyɛle ɛdanlɛsua ne anu. 34  Noko ɛnee Relahyɛle ɛva tɛlafem ananze ne mɔ ɛgua mraalɛ kɛndɛne mɔɔ bɛfa bɛsie afunlumu nwo zo la anu na yedɛnla zolɛ. Yemɔti Leeban nleɛnleanle ɛdanlɛsua ne anu amuala noko yeannwu bɛ. 35  Akee ɔzele ye kɛ: “Me menle mmafa ɛya, menrɛhola dwazo ɔluakɛ debie mɔɔ ta yɛ mraalɛ la bie ɛra me nwo zo.”+ Yemɔti ɔdɔle ɔ rɛle aze ɔnleɛnleanle ye ninyɛne ne anu noko yeannwu tɛlafem ananze ne mɔ.+ 36  Ɔti Gyekɔbo vale ɛya na ɔdendɛle Leeban anyunlu. Akee Gyekɔbo zele Leeban kɛ: “Duzu nvonleɛ a meyɛ a, yɛɛ duzu ɛtane a meyɛ mɔɔ ɔti ɛdoa me ndinlizo zɛhae ɛ? 37  Kɛkala mɔɔ wɔnleɛnlea me ninyɛne ne mɔ amuala anu la, duzu a wɔnwu ye mɔɔ le wɔ ɛdeɛ a? Fa bɛla me mediema mrenyia ne mɔ nee ɛ mediema mrenyia ne mɔ anyunlu ɛke na maa bɛbua yɛ mu nwiɔ yɛ avinli ndɛne. 38  Ɛvolɛ 20 ɛhye mɔɔ me nee wɔ dɛnlanle la, wɔ mboane nee wɔ mbɔnkye ako amkpɔne ɛlɛ,+ yɛɛ meangu wɔ mboane nyinli ne mɔ bie meanli ɛlɛ. 39  Meanva nane biala mɔɔ nane anwo ɛzulolɛ tetele ye nu la meambɛlɛ wɔ.+ Medame mumua ne mefa bie mesie ɔ bo zo. Saa bɛwua nane ne mɔ bie alehyenlɛ nu anzɛɛ nɔɔzo a, ɛdie ɛfi me ɛkɛ. 40  Ewia bɔle me alehyenlɛ nu, ɛyɛlɛ hunle me nɔɔzo, yɛɛ mensolole nafelɛ.+ 41  Menlile ɛvolɛ 20 wɔ wɔ sua nu. Menzonlenle wɔ ɛvolɛ 14 mengyale ɛ mra mraalɛ nwiɔ ne yɛɛ menvale ɛvolɛ 6 meneanle wɔ nyɛmoa ne mɔ, noko ɛhakyile me ahatualɛ fane bulu.+ 42  Saa me papa Nyamenle ne,+ Ebileham Nyamenle ne nee Ahenle mɔɔ Ayezeke sulo ye*+ la ɛngyi me nzi a, anrɛɛ ɛbamaa meava me sa mgbane meahɔ. Nyamenle ɛnwu me amaneɛnwunlɛ nee me ɛvɛlɛ, na ɛhye ati a ɔhwile ɛ nyunlu anoma nɔe la.”+ 43  Akee Leeban buale Gyekɔbo kɛ: “Mraalɛ ne mɔ le me mra mraalɛ yɛɛ ngakula ne mɔ le me ngakula yɛɛ nyɛmoa ne mɔ le me nyɛmoa, yɛɛ debie biala mɔɔ ɛ nye gyi nwolɛ la le medame nee me mra mraalɛ ne mɔ ɛdeɛ. Duzu a mebahola meayɛ ye ɛnɛ meatia bɛ nee bɛ mra mɔɔ bɛwo bɛ la ɛ? 44  Bɛla maa yɛyɛ ngyekyeleɛ, ɛdawɔ yɛɛ medame, na ɔyɛ daselɛ wɔ yɛ mu nwiɔ yɛ avinli.” 45  Ɔti Gyekɔbo vale bolɛ kpɔnlanle ɛkɛ ne kɛ ngakyedeɛ.+ 46  Akee Gyekɔbo zele ɔ mediema mrenyia ne mɔ kɛ: “Bɛsesa awolɛ!” Na bɛsesale awolɛ bɛhuanle ye edukue. Ɛhye anzi bɛlile debie wɔ awolɛ edukue ne azo. 47  Na Leeban vɛlɛle ye Gyigaa-seehaduta,* noko Gyekɔbo vɛlɛle ye Galeɛde.* 48  Akee Leeban hanle kɛ: “Awolɛ edukue ɛhye le daselɛ wɔ yɛ avinli ɛnɛ.” Ɛhye ati a ɔvɛlɛle ye Galeɛde,+ 49  nee Ɛzinzalɛ Arane la, ɔluakɛ Leeban hanle kɛ: “Saa yɛ avinli tete a, Gyihova ɛzinza yɛ avinli. 50  Saa ɛkile me mra ne mɔ nyane na ɛgya mraalɛ gyɛne ɛboka me mra ne mɔ anwo a, ɔnva nwo kɛ awie biala ɛmboka yɛ nwo la, kakye kɛ Nyamenle le yɛ dasevolɛ.” 51  Leeban zele Gyekɔbo kɛ: “Awolɛ edukue ne ɛne, yɛɛ bolɛ ne mɔɔ mekpɔnla kɛ ngakyedeɛ wɔ yɛ mu nwiɔ yɛ avinli la ɛne. 52  Awolɛ edukue ɛhye le daselɛ, yɛɛ ngakyedeɛ ne di daselɛ+ kɛ menrɛdɛla awolɛ edukue ɛhye menrɛyɛ wɔ ɛtane yɛɛ ɛdawɔ noko ɛnrɛdɛla awolɛ edukue ɛhye nee ngakyedeɛ ne ɛnrɛyɛ me ɛtane. 53  Maa Ebileham Nyamenle ne+ nee Neehɔ Nyamenle ne, bɛ papa Nyamenle ne ɛbua yɛ mu nwiɔ yɛ avinli ndɛne.” Na Gyekɔbo vale Ahenle mɔɔ ye papa Ayezeke sulo ye la* hanle ndane.+ 54  Ɛhye anzi, Gyekɔbo bɔle afɔle wɔ boka ne azo na ɔdole ɛsalɛ ɔvɛlɛle ɔ mediema mrenyia ne mɔ kɛ bɛrali aleɛ. Ɔti bɛlile debie na bɛlale boka ne azo nɔe ne. 55  Na Leeban dwazole nwonlomɔ mangyee ne na ɔvole ye nlɔnra*+ nee ɔ mra mraalɛ ne mɔ anloa anwo na ɔyilale bɛ.+ Akee Leeban ziale hɔle sua nu.+

Ɔbodwɛkɛ

Anzɛɛ “sua nu nyamenle.”
Ɛhye kile, Yufileti ne.
Anzɛɛ “ye mbusuafoɔ.”
Hibulu aneɛ nu, “Nea ɛ nwo boɛ na wɔanga edwɛkɛ kpalɛ anzɛɛ ɛtane wɔangile Gyekɔbo.”
Hibulu aneɛ nu, “me mra mrenyia.”
Hibulu aneɛ nu, “mɔɔ ka Ayezeke ɛzulolɛ.”
Edwɛkɛ mɔɔ ɔkile “Daselɛ Edukue” wɔ Elam aneɛ nu la.
Hiblulu edwɛkɛ mɔɔ ɔkile “Daselɛ Edukue.”
Hibulu aneɛ nu, “mɔɔ ka ye papa Ayezeke ɛzulolɛ la.”
Hibulu aneɛ nu, “ɔ mra mrenyia.”