Arelemgbunli Mɔɔ Limoa 1:1-53
1 Ɛnee Belemgbunli Devidi ɛyɛ kpanyinli+ na ye ɛvolɛ* ɛhɔ ɔ nyunlu, na saa bɛfa ndanlɛ bɛgua ɔ nwo bɔbɔ a, ɔ nwo ɛnyɛ ye wuluwulu.
2 Ɔti ye sonvolɛma ne zele ye kɛ: “Maa bɛkpondɛ kakula bɛlɛra mɔɔ ɛnze nrenyia la bɛmaa me menle belemgbunli, na ɔdɛnla belemgbunli anwo ɛkɛ ɔnlea ye. Ɔbala ɛ nwo ɛkɛ* na me menle belemgbunli anwo ayɛ ye wuluwulu.”
3 Bɛnleɛnleanle Yizilayɛ azɛlɛ ne azo kɔsɔɔti kɛ bɛbanyia kakula bɛlɛra mɔɔ anwo yɛ fɛ la, na bɛnwunle Hyunɛmenli+ Abehyage+ na bɛvale ye bɛrɛlɛle belemgbunli ne.
4 Ɛnee bɛlɛra ne anwo yɛ fɛ kpalɛ, na ɔdɛnlanle belemgbunli ne anwo ɛkɛ ɔnleanle ye, noko belemgbunli ne nee ye anla.
5 Mekɛ zɔhane, ɛnee Hagete ara Adonaegya+ ɛlɛmemaa ɔ nwo zo aha kɛ: “Medame a mebayɛ belemgbunli a!” Ɔmaanle bɛyɛle ehwili bɛmaanle ye na ɔnyianle mgbɔnwɔkavoma nee menli 50 mɔɔ nriandi di ɔ nyunlu a.+
6 Noko ye papa ambiza ye nwolɛ edwɛkɛ biala* kɛ: “Duzu ati a wɔyɛ ɛhye a?” Ɛnee ɔ nwo yɛ fɛ kpalɛ, na ye mame wole Abesalɛm la anzi yɛɛ ɔwole ye a.
7 Ɔzuzule nwolɛ ɔhilele Zɛluaya ara Dwowabe nee ɛsɔfo Abayata,+ na bɛboale Adonaegya na bɛgyinlanle ɔ nzi.+
8 Noko ɛsɔfo Zeedɔko,+ Gyɛhɔyada ara Bɛnaya,+ ngapezonli Neetan,+ Hyemɛyae,+ Riliyae nee Devidi konle nu katakyiema ne mɔ+ amboa Adonaegya.
9 Akee Adonaegya vale mboane, nlankɛ nee nane mɔɔ ɛlɔ la bɔle afɔle+ wɔ Zohɛlɛte bolɛ ne mɔɔ bikye Ɛn-logɛle la anwo, na ɔvɛlɛle ɔ mediema ne mɔ kɔsɔɔti mɔɔ le belemgbunli amra mrenyia ne mɔ, yɛɛ Dwuda mrenyia mɔɔ le belemgbunli azonvolɛ la amuala.
10 Noko yeanvɛlɛ ngapezonli Neetan, Bɛnaya nee konle nu katakyiema ne mɔ yɛɛ ɔ diema Sɔlɔmɔn.
11 Akee Neetan+ zele Sɔlɔmɔn mame+ Bate-hyiba+ kɛ: “Ɛtɛtele kɛ Hagete ara Adonaegya+ ɛyɛ belemgbunli mɔɔ yɛ menle Devidi ɛnze nwolɛ ɛhwee ɔ?
12 Ɔti mesɛlɛ wɔ, bɛla maa mendu wɔ folɛ, amaa wɔalie ɛ nwo nee ɛ ra Sɔlɔmɔn ngoane.*+
13 Kɔ Belemgbunli Devidi ɛkɛ na kɔha kile ye kɛ, ‘Tɛ ɛdawɔ me menle belemgbunli a ɛbɔle wɔ sonvolɛ ɛwɔkɛ kɛ: “Saa menle ɛkɛ ne a, ɛ ra Sɔlɔmɔn a bayɛ belemgbunli na yeadɛnla me belemgbunli ebia ne azo”+ la ɔ? Na duzu ati a Adonaegya ɛyɛ belemgbunli a?’
14 Mɔɔ ɛ nloa wɔ zo ɛ nee belemgbunli ne ɛlɛtendɛ la, mebara na mearaha bie meado wɔ edwɛkɛ ne azo.”
15 Ɔti Bate-hyiba hɔle belemgbunli ne suakunlu ɛkɛ. Ɛnee belemgbunli ne ɛyɛ kpanyinli kpalɛ, na ɛnee Hyunɛmenli Abehyage+ de belemgbunli ne anwo ɛkɛ ɛlɛnea ye.
16 Akee Bate-hyiba hotole na ɔdule ɔdɔle belemgbunli ne agyakɛ anu, na belemgbunli ne bizale ye kɛ: “Duzu a ɛkpondɛ a?”
17 Ɔbuale kɛ: “Me menle, ɛdawɔ a ɛvale Gyihova wɔ Nyamenle ne ɛhanle ndane ɛhilele wɔ sonvolɛ kɛ, ‘Saa menle ɛkɛ a, ɛ ra Sɔlɔmɔn a bayɛ belemgbunli a, na ɔdaye a ɔbadɛnla me belemgbunli ebia ne azo a.’+
18 Noko nea! Adonaegya ɛyɛ belemgbunli, na me menle belemgbunli ɛnze nwolɛ ɛhwee.+
19 Yeva nlankɛ, nane mɔɔ ɛlɔ yɛɛ mboane dɔɔnwo yebɔ afɔle na yevɛlɛ belemgbunli amra mrenyia ne mɔ amuala yɛɛ ɛsɔfo Abayata nee ɛlɔnema kpanyinli Dwowabe;+ noko yeanvɛlɛ wɔ sonvolɛ Sɔlɔmɔn.+
20 Kɛkala, me menle belemgbunli, Yizilayɛma kɔsɔɔti ɛlɛnea wɔ kɛ ɛbaha ahenle mɔɔ ɛnle ɛkɛ ne a ɔbadɛnla me menle belemgbunli ebia ne azo la wɔahile bɛ.
21 Saa yeamba ye zɔ na bɛsie me menle belemgbunli bɛboka ye nenyia mɔ anwo a, bɛbabu medame nee me ra Sɔlɔmɔn kɛ yɛle maamɔvoma.”
22 Na mɔɔ ɔ nloa wɔ zo ɔ nee belemgbunli ne ɛlɛtendɛ la yɛɛ ngapezonli Neetan rale ɛkɛ a.+
23 Ɛkɛ ne ala, bɛhanle bɛhile belemgbunli ne kɛ: “Ngapezonli Neetan ɛra ɛke!” Ɔrale belemgbunli ne ɛkɛ na ɔhotole ɔbutule ɔ nyunlu aze wɔ belemgbunli ne anyunlu.
24 Akee Neetan hanle kɛ: “Me menle belemgbunli, asoo ɛhanle kɛ, ‘Menle ɛkɛ a Adonaegya a bayɛ belemgbunli a, na ɔdaye a ɔbadɛnla me belemgbunli ebia ne azo’ ɔ?+
25 Ɔluakɛ ɛnɛ yehɔhu nlankɛ, nane mɔɔ ɛlɔ yɛɛ mboane dɔɔnwo yebɔ afɔle+ na yevɛlɛ belemgbunli amra mrenyia ne mɔ amuala nee sogya mgbanyima yɛɛ ɛsɔfo Abayata.+ Bɛwɔ nehane bɛ nee ye ɛlɛdi anlo, na bɛlɛka kɛ, ‘Belemgbunli Adonaegya ɛnyi ɛhyɛ!’
26 Noko yeanvɛlɛ medame wɔ sonvolɛ, ɛsɔfo Zeedɔko, Gyɛhɔyada ara Bɛnaya+ yɛɛ wɔ sonvolɛ Sɔlɔmɔn.
27 Asoo me menle belemgbunli ɛmaa ɛhye anwo adenle yɛɛ wɔanga ahenle mɔɔ ɛnle ɛkɛ a ɔbadɛnla me menle belemgbunli ebia ne azo la wɔangile wɔ sonvolɛ a?”
28 Akee Belemgbunli Devidi hanle kɛ: “Bɛvɛlɛ Bate-hyiba bɛmaa me.” Ɔti ɔragyinlanle belemgbunli ne anyunlu.
29 Na belemgbunli ne hanle ndane kɛ: “Mekɛ ala mɔɔ Gyihova mɔɔ liele me* vile me amaneɛnwunlɛ kɔsɔɔti anu+ de aze la,
30 kɛ mɔɔ menvale Gyihova, Yizilayɛ Nyamenle ne menganle ndane kɛ, ‘Menle ɛkɛ a ɛ ra Sɔlɔmɔn a bayɛ belemgbunli, na ɔdaye a ɔbadɛnla me belemgbunli ebia ne azo yeali me agya!’ la, zɔhane ala a mebayɛ ye ɛnɛ kenle ye a.”
31 Akee Bate-hyiba hotole na ɔdule ɔdɔle belemgbunli ne agyakɛ anu na ɔhanle kɛ: “Me menle Belemgbunli Devidi ɛdɛnla ngoane nu dahuu!”
32 Ɛkɛ ne ala, Belemgbunli Devidi hanle kɛ: “Bɛvɛlɛ ɛsɔfo Zeedɔko, ngapezonli Neetan yɛɛ Gyɛhɔyada ara Bɛnaya+ bɛmaa me.” Ɔti bɛrale belemgbunli ne anyunlu.
33 Belemgbunli ne zele bɛ kɛ: “Bɛva bɛ menle sonvolɛma ne mɔ bie bɛboka bɛ nwo na bɛmaa me ra Sɔlɔmɔn ɛdɛnla me ɛkpɔnwɔndua* ne azo+ na bɛli ɔ nyunlu bɛhɔ Gaehɔn.+
34 Ɛsɔfo Zeedɔko nee ngapezonli Neetan bakpokpa ye+ wɔ ɛkɛ ne kɛ Yizilayɛ belemgbunli; akee bɛbɔ aweɛne ne na bɛha kɛ, ‘Belemgbunli Sɔlɔmɔn ɛnyi ɛhyɛ!’+
35 Akee bɛli ɔ nzi bɛva ye bɛzia bɛrɛla bɛmaa ɔradɛnla me belemgbunli ebia ne azo; na ɔbali me agya yeayɛ belemgbunli, na mebayɛ ye Yizilayɛma nee Dwudama adekilevolɛ.”
36 Ɛkɛ ne ala, Gyɛhɔyada ara Bɛnaya zele belemgbunli ne kɛ: “Amen! Gyihova, me menle belemgbunli Nyamenle ne ɛmaa ɔyɛ zɔ.
37 Kɛ mɔɔ Gyihova nee me menle belemgbunli luale la, zɔhane ala a ɔ nee Sɔlɔmɔn ɛlua a,+ na Nyamenle ɛmaa ye belemgbunli ebia ne ɛyɛ kpole ɛdɛla me menle Belemgbunli Devidi belemgbunli ebia ne.”+
38 Akee ɛsɔfo Zeedɔko, ngapezonli Neetan, Gyɛhɔyada ara Bɛnaya+ yɛɛ Kɛlɛtema nee Pɛlɛtema+ hɔvale Sɔlɔmɔn dɛnlanle Belemgbunli Devidi ɛkpɔnwɔndua ne azo+ na bɛ nee ye hɔle Gaehɔn.+
39 Akee ɛsɔfo Zeedɔko vale mɛne ne mɔɔ nwole ne+ wɔ nu la vile ɛdanlɛsua ne+ anu na ɔkpokpale Sɔlɔmɔn,+ na bɛbɔle aweɛne ne, na menli ne amuala deanle nu kɛ: “Belemgbunli Sɔlɔmɔn ɛnyi ɛhyɛ!”
40 Akee menli ne amuala lile ɔ nzi bɛ nee ye hɔle, bɛbɔle fulutu bɛlile fɛlɛko kpole, yemɔti bɛ dede ne maanle azɛlɛ ne kpusule kpole kpalɛ.*+
41 Adonaegya nee menli mɔɔ ɔvɛlɛle bɛ la kɔsɔɔti lile debie wiele la,+ bɛdele dede ne. Mɔɔ Dwowabe dele aweɛne ne ane ala la, ɔhanle kɛ: “Duzu dede a wɔ sua zo lɔ la?”
42 Mɔɔ ɔ nloa wɔ zo ɔlɛtendɛ la, ɛsɔfo Abayata ara Dwɔnatan+ rale. Akee Adonaegya hanle kɛ: “Bɛla ɛke, ɔluakɛ ɛle sonlakpalɛ* mɔɔ nee amaneɛ fɛlɛko lua a.”
43 Noko Dwɔnatan buale Adonaegya kɛ: “Kyɛkyɛ! Yɛ menle Belemgbunli Devidi ɛzie Sɔlɔmɔn belemgbunli.
44 Belemgbunli ne maanle ɛsɔfo Zeedɔko, ngapezonli Neetan, Gyɛhɔyada ara Bɛnaya, Kɛlɛtema yɛɛ Pɛlɛtema nee ye hɔle na bɛmaanle ɔdɛnlanle belemgbunli ɛkpɔnwɔndua ne azo.+
45 Akee ɛsɔfo Zeedɔko nee ngapezonli Neetan kpokpale ye kɛ belemgbunli wɔ Gaehɔn. Ɛhye anzi bɛvale anyelielɛ bɛvile lɔ bɛrale, na sua ne azo ɛkpudwu. Nwolɛ dede a bɛdele la.
46 Eza Sɔlɔmɔn ɛdɛnla belemgbunli ebia ne azo.
47 Yeanga ye zɔ, belemgbunli ne sonvolɛma ɛra kɛ bɛbayɛ yɛ menle Belemgbunli Devidi mo, na bɛlɛka kɛ, ‘Wɔ Nyamenle ne ɛmaa bɛli Sɔlɔmɔn duma eni kpole bɛdɛla wɔ duma, na Nyamenle ɛmaa ye belemgbunli ebia ne ɛyɛ kpole ɛdɛla wɔ belemgbunli ebia ne!’ Na belemgbunli ne bɔle ɔ ti aze wɔ ye ɛkpa ne azo.
48 Na belemgbunli ne eza hanle kɛ, ‘Ayɛlɛyelɛ ɛha Gyihova, Yizilayɛ Nyamenle ne, mɔɔ ɛnɛ yemaa awie ɛdɛnla me belemgbunli ebia ne azo na yemaa meva me nye menwu ye la!’”
49 Menli mɔɔ Adonaegya vɛlɛle bɛ la kɔsɔɔti ahonle dule, na bɛ nuhua ko biala dwazole na ɔhɔle ye ɛleka bie.
50 Adonaegya noko ahonle dule ɔlua Sɔlɔmɔn ati, yemɔti ɔdwazole ɔhɔzɔle afɔlemokyea ne+ mɛne ne mɔ anu.
51 Bɛhɔbɔle Sɔlɔmɔn amaneɛ kɛ: “Belemgbunli Sɔlɔmɔn ati ɛzulolɛ ɛha Adonaegya; na yehɔzɔ afɔlemokyea ne mɛne ne mɔ anu na ɔlɛka kɛ, ‘Maa Belemgbunli Sɔlɔmɔn ɛlimoa ɛha ndane ɛhile me kɛ ɔnrɛva konle dadeɛ ɔnrɛhu ye sonvolɛ.’”
52 Na Belemgbunli Sɔlɔmɔn hanle kɛ: “Saa ɔbɔ ɛbɛla kpalɛ a, ɔ ti enrinli ko bɔbɔ ɛnrɛdɔ aze; noko saa bɛnwu ɛtane bie wɔ ɔ nwo a,+ yemɔ ɔbawu.”
53 Ɔti Belemgbunli Sɔlɔmɔn maanle bɛhɔvale ye bɛvile afɔlemokyea ne anwo bɛrale. Akee ɔrabɔle ɔ ti aze ɔmaanle Belemgbunli Sɔlɔmɔn, na Sɔlɔmɔn zele ye kɛ: “Kɔ sua nu.”
Ɔbodwɛkɛ
^ Hibulu aneɛ nu, “mekɛ.”
^ Hibulu aneɛ nu, “Ɔbala ɛ sa nu.”
^ Anzɛɛ “anyɛ debie mɔɔ bamaa yeali nyane; andea ye.”
^ Anzɛɛ “ɛkɛla.”
^ Anzɛɛ “me ɛkɛla.”
^ Anzɛɛ “ɛkpɔnwɔndua belɛ.” Asoaso nyinli nee ɛkpɔnwɔ belɛ a wole ye a.
^ Hibulu aneɛ nu, “azɛlɛ ne anu kpukele.”
^ Anzɛɛ “ɛle sonla mɔɔ fɛta.”