ASOO AWIE A YƐLE A?
Ɛbolakɔlɛ Ne Mɔɔ Ɔgyinla A Ɔyɛ Ɔ Ndɛba Kɛ V-La
Ɛbolakɔlɛ hyia ewia ne wuluwulu ne anwo, amaa yeanyia anwosesebɛ mɔɔ ɔbava yeadu la. Noko, wɔ kenle mɔɔ ewia ne ɛnvi la, ɛbolakɔlɛ ɛhye mɔɔ bɛfɛlɛ ye Nrelenza nu cabbage white butterfly la tu ndɛndɛ tɛla ɛbolakɔlɛ gyɛne mɔɔ ɛha la. Duzu a maa ɔba ye zɔ a?
Suzu nwo nea: Kolaa na ɛbolakɔlɛ ngakyile dɔɔnwo adu la, bɛtɛlɛ bɛ ndɛba anu anzɛɛ bɛka bɛbɔ nwo wɔ ewia ne anu. Noko ɛbolakɔlɛ ne mɔɔ bɛfɛlɛ ye cabbage white butterfly la gyinla a, ɔyɛ ɔ ndɛba kɛ V la. Neɛnleanu ɛmaa yela ali kɛ, amaa ɛbolakɔlɛ ɛhye anyia wuluwulu mɔɔ ɔhyia la, kyesɛ ɔgyinla ewia ne anu na ɔyɛ ɔ ndɛba kɛ V la. Saa ɔgyinla zɔhane a, ɔkola ɔdie ewia ne anwosesebɛ ɔsie na ɛhye boa ye maa ɔkola ɔtu.
Neɛnleanuma mɔɔ wɔ University of Exeter mɔɔ wɔ England la bɔle mɔdenle kɛ bɛbanlea kɛzi ɛbolakɔlɛ ne gyinla a ɔyɛ ɔ ndɛba la azo bɛayɛ milahyinli mɔɔ twe ewia ne anwosesebɛ ɔyɛ kɛnlaneɛ anzɛɛ wuluwulu la. Mɔɔ bɛyɛle zɔhane ne la, bɛnwunle kɛ anwosesebɛ mɔɔ milahyinli ne nyianle la hɔle ɔ nyunlu kɛyɛ ɛya ko ngyɛnu 50.
Neɛnleanuma ne eza nwunle kɛ, ɛbolakɔlɛ ne andɛba zo ta meamea kpalɛ. Mɔɔ bɛyɛle milahyinli mɔɔ le kɛ ɛbolakɔlɛ ne andɛba ne na eza ɔta meamea la, bɛnwunle kɛ ɔyɛ gyima kpalɛ kpalɛ. Ɛhye maanle Abɔlɔba Richard ffrench-Constant mɔɔ boka ekpunli ne mɔɔ yɛle neɛnleanu ne anwo la hanle kɛ ɛbolakɔlɛ ne mɔɔ bɛfɛlɛ ye cabbage white butterfly la “kola twe ewia ne anwosesebɛ ne kpalɛ.”
Kɛzi ɛdwenle nwo ɛ? Asoo ɛbolakɔlɛ ne mɔɔ ɔgyinla ɔyɛ ɔ ndɛba kɛ V la vi ngakyihakyililɛ nu a rale a? Anzɛɛ awie a yɛle a?