1. Wat laat Prediker 3:1, 7 uitkomen?

SOMMIGEN praten veel. Anderen zijn juist heel stil. Zoals de thematekst laat uitkomen, is er een tijd om te spreken en een tijd om te zwijgen. (Lees Prediker 3:1, 7.) Maar misschien denk je weleens: ik wou dat hij wat meer zei. Of juist: ik wou dat hij niet zo veel praatte.

2. Wie heeft het recht de norm vast te stellen voor wanneer en hoe je moet spreken?

² Het spraakvermogen is een gave van Jehovah (Ex. 4:10, 11; Openb. 4:11). In zijn Woord maakt hij ons duidelijk hoe we die gave goed kunnen gebruiken. In dit artikel gaan we kijken naar Bijbelse voorbeelden die laten uitkomen wanneer je moet spreken en wanneer je moet zwijgen. We zullen ook zien hoe Jehovah denkt over wat je tegen anderen zegt. Laten we eerst eens bekijken wanneer je moet spreken.

3. Wanneer moet je spreken volgens Romeinen 10:14?

³ Wees altijd bereid en gereed om over Jehovah en het Koninkrijk te praten (Matth. 24:14; lees Romeinen 10:14). Op die manier volg je Jezus na. Een van de belangrijkste redenen waarom hij naar de aarde kwam, was om mensen de waarheid over zijn Vader te vertellen (Joh. 18:37). Maar houd in gedachte dat het niet alleen gaat om wat je zegt maar ook om hoe je het zegt. Als je dus met anderen over Jehovah praat, doe dat dan ‘met zachtaardigheid en diep respect’ en houd rekening met hun gevoelens en overtuigingen  (1 Petr. 3:15). Dan zul je meer doen dan alleen praten, je zult echt onderwijzen. En misschien raak je dan hun hart.

4. Hoe kun je iemand helpen met wat je zegt, zoals blijkt uit Spreuken 9:9?

⁴ Ouderlingen moeten niet aarzelen om een broeder of zuster aan te spreken als hij of zij raad nodig heeft. Natuurlijk moeten ze de juiste tijd kiezen om te spreken. Anders zouden ze de persoon onnodig in verlegenheid kunnen brengen. Het zou goed zijn te wachten tot er niemand anders bij is. Hoewel ouderlingen altijd hun best zullen doen om iemand in zijn waarde te laten, zullen ze toch Bijbelse principes met hem delen die hem helpen zich wijs te gedragen. (Lees Spreuken 9:9.) Waarom is het belangrijk dat je de moed hebt iets te zeggen als dat nodig is? Dat blijkt duidelijk uit twee contrasterende voorbeelden: een man die zijn zonen moest corrigeren en een vrouw die een toekomstige koning ergens op moest aanspreken.

5. Wanneer sprak hogepriester Eli niet zoals het had gemoeten?

⁵ Hogepriester Eli had twee zonen, van wie hij veel hield. Maar die zonen hadden geen respect voor Jehovah. Het waren priesters die in de tabernakel dienden. Maar ze misbruikten hun gezag en toonden grove minachting voor de offers die aan Jehovah werden gegeven. Schaamteloos pleegden ze seksuele immoraliteit (1 Sam. 2:12-17, 22). Volgens de wet van Mozes verdienden Eli’s zonen de dood, maar de toegeeflijke Eli maakte ze alleen lichte verwijten en liet ze gewoon bij de tabernakel dienen (Deut. 21:18-21). Wat vond Jehovah van Eli’s aanpak? Hij zei: ‘Waarom geef je meer eer aan je zonen dan aan mij?’ Jehovah besloot dan ook die slechte mannen te doden (1 Sam. 2:29, 34).

6. Wat leren we van Eli?

⁶ Het voorbeeld van Eli bevat een belangrijke les. Als je te weten komt dat een vriend of familielid Gods wet heeft overtreden, moet je daar iets van zeggen. Herinner hem aan Jehovah’s normen. Zie erop toe dat hij van Jehovah’s vertegenwoordigers de hulp krijgt die hij nodig heeft (Jak. 5:14). Wees nooit als Eli door je vriend of familielid meer eer te geven dan Jehovah. Er is moed voor  nodig iemand ergens op aan te spreken als hij correctie nodig heeft. Maar het is de moeite waard. De aanpak van Eli vormt een groot contrast met die van de Israëlitische Abigaïl.

7. Waarom ging Abigaïl met David praten?

⁷ Abigaïl was de vrouw van een rijke landeigenaar die Nabal heette. Toen David en zijn mannen op de vlucht waren voor koning Saul, brachten ze wat tijd door met Nabals herders. Ze beschermden Nabals kudden tegen roversbenden. Was Nabal dankbaar voor hun hulp? Nee. Toen David hem vroeg om wat voedsel en water voor zijn mannen, werd hij kwaad en schold hij ze uit (1 Sam. 25:5-8, 10-12, 14). Daarom wilde David alle mannen van Nabals huis ombrengen (1 Sam. 25:13, 22). Hoe kon zo’n ramp voorkomen worden? Abigaïl besefte dat het tijd was om te spreken. Moedig ging ze de 400 hongerige, woedende strijders tegemoet om met David te spreken.

8. Wat leren we van het voorbeeld van Abigaïl?

⁸ Toen Abigaïl David trof, sprak ze moedig, respectvol en overtuigend. Hoewel de hele situatie niet haar schuld was, bood ze David toch haar verontschuldigingen aan. Ze deed een beroep op zijn goedheid en vertrouwde op de hulp van Jehovah (1 Sam. 25:24, 26, 28, 33, 34). Net als Abigaïl heb je moed nodig om te gaan praten met iemand die de verkeerde kant op dreigt te gaan (Ps. 141:5). Wees respectvol maar ook vrijmoedig. Als je iemand liefdevol de nodige raad geeft, laat je zien dat je een echte vriend bent (Spr. 27:17).

9-10. Wat moeten ouderlingen in gedachte houden als ze anderen raad geven?

⁹ Vooral ouderlingen moeten de moed hebben om te praten met broeders en  zusters die een misstap doen (Gal. 6:1). Nederig beseffen ze dat ook zij onvolmaakt zijn en misschien ooit raad nodig hebben. Maar dat houdt ze niet tegen om degenen die correctie nodig hebben terecht te wijzen (2 Tim. 4:2; Tit. 1:9). Als ze iemand raad geven, proberen ze hun spraakvermogen te gebruiken om hem met geduld en beleid te onderwijzen. Ze komen in actie omdat ze van hun broeder houden (Spr. 13:24). Maar waar het ze vooral om gaat, is Jehovah te eren door zijn normen hoog te houden en de gemeente te beschermen (Hand. 20:28).

¹⁰ We hebben gezien wanneer je moet spreken. Maar er zijn ook momenten waarop het beter is helemaal niets te zeggen. Wat kan dat soms moeilijk maken?

11. Welke illustratie gebruikte Jakobus, en waarom is die passend?

¹¹ Het kan moeilijk zijn je spraak onder controle te houden. De Bijbelschrijver Jakobus gebruikte een passende illustratie om dat duidelijk te maken. Hij zei: ‘Iemand die niet struikelt in wat hij zegt, is een volmaakt man en kan ook zijn hele lichaam in toom houden’ (Jak. 3:2, 3). Een toom doe je om het hoofd van een paard, met een bit in de mond. Door de teugels aan te halen, kun je het dier leiden of laten stoppen. Als je de controle verliest over de teugels, kan het paard op hol slaan en zichzelf en jou letsel toebrengen. Hetzelfde kan gebeuren als je geen controle hebt over wat je zegt. Dan kun je veel schade veroorzaken. Laten we eens kijken naar een paar situaties waarin we ‘de teugels moeten aanhalen’ en moeten zwijgen.

12. Wanneer moet je ‘de teugels aanhalen’ en zwijgen?

 ¹² Wat doe je als een broeder of zuster informatie heeft die als vertrouwelijk moet worden bezien? Stel dat je met iemand praat uit een land waar ons werk verboden is. Ben je dan geneigd hem naar details te vragen over ons werk in dat land? Ongetwijfeld heb je geen slechte motieven. Je houdt van je broeders en zusters en bent benieuwd wat er met ze gebeurt. En het is goed om specifiek te zijn in je gebeden voor hen. Maar dit is een moment om ‘de teugels aan te halen’ en te zwijgen. Als je iemand die vertrouwelijke informatie heeft onder druk zet, toon je eigenlijk een gebrek aan liefde, zowel voor die persoon als voor de broeders en zusters die erop vertrouwen dat hij niets over hun werk zegt. Niemand van ons wil het nog moeilijker maken voor de broeders en zusters die in een land wonen waar ons werk verboden is. En geen enkele broeder of zuster die in zo’n land woont, zou details willen onthullen over hoe de dienst of christelijke activiteiten daar gedaan worden.

13. Wat moeten ouderlingen volgens Spreuken 11:13 doen, en waarom?

¹³ Vooral ouderlingen moeten het Bijbelse principe uit Spreuken 11:13 toepassen door dingen vertrouwelijk te houden. (Lees.) Dat kan moeilijk zijn, vooral als een ouderling getrouwd is. Echtparen houden hun band sterk door veel met elkaar te praten en hun persoonlijke gedachten, gevoelens en zorgen te delen. Maar een ouderling beseft dat hij niet moet praten over de ‘vertrouwelijke gesprekken’ met anderen in de gemeente. Anders zou hij hun vertrouwen verliezen en zijn reputatie kapotmaken. Personen die verantwoordelijkheden hebben in de gemeente, mogen niet ‘bedrieglijk spreken’, niet ‘met twee tongen’ spreken (1 Tim. 3:8, vtn.). Ze horen dus niet onbetrouwbaar te zijn of geneigd om te roddelen. Als een ouderling van zijn vrouw houdt, zal hij haar niet belasten met dingen die ze niet hoeft te weten.

14. Hoe kan de vrouw van een ouderling hem helpen een goede reputatie te behouden?

¹⁴ Een vrouw kan haar man helpen een goede reputatie te behouden door hem niet onder druk te zetten om over dingen te praten die vertrouwelijk zijn. Als ze dat advies toepast, steunt ze haar man en respecteert ze degenen die hem in vertrouwen hebben genomen. En het belangrijkste is dat ze Jehovah blij maakt omdat ze bijdraagt aan de vrede en eenheid van de gemeente (Rom. 14:19).

15. Hoe dacht Jehovah over drie vrienden van Job, en waarom?

¹⁵ Het Bijbelboek Job leert ons veel over hoe en wanneer je moet spreken. Toen Job vreselijke ellende meemaakte, kwamen er vier mannen om hem te troosten en raad te geven. Lange tijd deden die mannen niets dan zwijgen. Maar uit de opmerkingen van drie van hen — Elifaz, Bildad en Zofar — blijkt duidelijk dat ze die tijd niet hadden gebruikt om te bedenken hoe ze Job konden helpen. In plaats daarvan waren ze erop gefocust te bewijzen dat Job iets verkeerds had gedaan. Sommige opmerkingen klopten wel, maar veel van wat ze zeiden over Job en over Jehovah was niet waar of niet vriendelijk. Ze waren hard in hun oordeel (Job 32:1-3). Hoe reageerde Jehovah?  Zijn woede laaide op tegen de drie mannen. Hij noemde ze dwaas en liet ze Job vragen om voor hen te bidden (Job 42:7-9).

16. Wat leren we van het slechte voorbeeld van Elifaz, Bildad en Zofar?

¹⁶ We kunnen een aantal lessen halen uit het slechte voorbeeld van Elifaz, Bildad en Zofar. Ten eerste: oordeel je broeders en zusters niet (Matth. 7:1-5). Luister in plaats daarvan goed voordat je spreekt. Dan pas zul je hun situatie kunnen begrijpen (1 Petr. 3:8). Ten tweede: als je spreekt, gebruik dan vriendelijke woorden en zeg dingen die kloppen (Ef. 4:25). En ten derde: Jehovah hecht veel belang aan wat we tegen elkaar zeggen.

17. Wat leren we van het voorbeeld van Elihu?

¹⁷ De vierde man die Job bezocht was Elihu, een familielid van Abraham. Het is duidelijk dat hij heel goed had geluisterd naar wat Job en de drie andere mannen hadden gezegd, want hij kon directe maar vriendelijke raad geven om Job te helpen zijn denken te corrigeren (Job 33:1, 6, 17). Het ging Elihu vooral om het eren van Jehovah, niet zichzelf of andere mensen (Job 32:21, 22; 37:23, 24). Zijn voorbeeld laat zien dat er een tijd is om te zwijgen en te luisteren (Jak. 1:19). Het laat ook uitkomen dat als je raad geeft, je vooral bezig moet zijn met het eren van Jehovah, niet jezelf.

18. Hoe kun je laten zien dat je de gave van het spraakvermogen naar waarde schat?

¹⁸ Je kunt laten zien dat je de gave van het spraakvermogen naar waarde schat door je te houden aan het Bijbelse advies over wanneer en hoe je moet spreken. De wijze koning Salomo schreef onder inspiratie: ‘Als gouden appels in zilveren snijwerk is een woord op het juiste moment’ (Spr. 25:11). Als je goed luistert naar wat anderen zeggen en nadenkt voor je iets zegt, dan kunnen je woorden net als die gouden appels zijn: kostbaar en mooi. Dan zal wat je zegt, of het nu veel is of weinig, anderen opbouwen en Jehovah trots maken (Spr. 23:15; Ef. 4:29). Dat is toch de beste manier om je waardering te tonen voor die gave van God?