HOE ontstaat zand? Eén manier is wel heel verrassend. Er bestaat een vis die koraal vermaalt tot fijn zand — de papegaaivis.

Papegaaivissen leven in tropische wateren. De papegaaivis gebruikt zijn sterke kaken, die lijken op een snavel, en keeltanden om koraal te eten. Nadat hij het vermalen koraal heeft doorgeslikt, neemt zijn lichaam de kleine stukjes voedsel op. De onverteerbare delen verlaten zijn lichaam in de vorm van zand. Sommige soorten worden wel twintig jaar oud, zonder dat hun tanden verslijten.

Door zijn voortdurende gekauw op dood koraal levert de papegaaivis in sommige gebieden meer zand dan welk ander natuurlijk proces maar ook. Sommige onderzoekers schatten dat een papegaaivis gemiddeld 90 kilo zand per jaar levert.

De papegaaivis doet nog iets belangrijks. Doordat hij voortdurend eet van dood, met algen bedekt koraal en plantaardig materiaal, houdt hij het koraal schoon. Door de bijzondere eetgewoonten van de papegaaivis blijft het rif dus gezond. Als de papegaaivis en andere planteneters er niet zouden zijn, zou het rif al snel door algen en zeewier worden verstikt. ‘Volgens sommigen zouden de riffen er heel anders uitzien als er geen planteneters waren’, zegt het boek Reef Life.

Door al dit harde werk heeft de papegaaivis ’s nachts zijn rust nodig, en ook daarvoor doet hij iets ongewoons. Het is ’s nachts gevaarlijk op het rif, want dan zijn er veel roofdieren op jacht. De papegaaivis slaapt meestal onder een richel, maar zo’n schuilplaats beschermt hem niet altijd tegen een hongerige haai.

Als extra maatregel scheiden sommige papegaaivissoorten ’s nachts slijm af waarmee ze een soort doorzichtige slaapzak maken. Zeebiologen denken dat dit stinkende omhulsel de vis beschermt tegen roofdieren.

De papegaaivis is een van de opvallendste en mooiste vissen van het rif. Jonge mannetjes en vrouwtjes zijn vaak bontgekleurd, en die kleuren veranderen als ze ouder worden. Wat helemaal leuk is, is dat de papegaaivis in gebieden waar niet veel op ze gevist wordt aan mensen gewend raakt. Hierdoor kun je ze vaak rustig bekijken.

Het is een onvergetelijke ervaring om een papegaaivis van dichtbij te zien en te horen hoe hij aan het koraal knabbelt. En terwijl de papegaaivis met zijn prachtige kleuren pronkt, houdt hij zijn omgeving gezond zodat zowel andere rifbewoners als mensen er plezier van kunnen hebben.