Iin Biblia ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva káʼa̱n mií na̱ yiví

Ka̱na Biblia tu̱ʼun sâví Traducción del Nuevo Mundo Mateo-Apocalipsis

Iin Biblia ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva káʼa̱n mií na̱ yiví

Iin ta̱ xíni̱ va̱ʼa xa̱ʼa̱ Biblia ta̱ naní Alan Stewart Duthie ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo nu̱ú librora ña̱ naní Bible Translations: and how to choose between them (Traducción ña̱ Biblia ta ndáa ki̱ʼva ndaka̱xinyó iinña), ta̱yóʼo ka̱chira: “Tá ndákanixi̱níún ña̱ mií Ndióxi̱ ta̱xira tu̱ʼunra ña̱ Biblia ndaʼa̱ na̱ yiví, ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ mií Ndióxi̱ kúú ta̱ káʼa̱n xíʼin na̱ yiví. [...] Tá religión ña̱ ndíku̱ún chíndeétáʼanña xíʼún ña̱ kunda̱a̱-iniún ndáa ki̱ʼva keʼún, tá saá ña̱ káʼa̱n Biblia kúú ña̱ xíniñúʼu keʼún ndiʼi ki̱vi̱”.

Na̱ kúʼvi̱-ini xíni Ndióxi̱ xíʼin ndiʼi níma̱na kándíxa ña̱yóʼo. Ta kándíxanítuna ña̱ “ndiʼi ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ nu̱ú tutu yi̱i̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ kúúña, ta chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ʼa sanáʼa̱yó na̱ yiví, ña̱ va̱ʼa na̱ʼa̱ña nu̱úyó ndáaña kúú ña̱ va̱ása va̱ʼa, ndásanda̱kúña ndiʼi ña̱ʼa, ta kivi nasamaña ña̱ ndákanixi̱ní na̱ yiví ña̱ va̱ʼa xa̱a̱ña kooña nda̱a̱ táki̱ʼva kúni̱ mií Ndióxi̱” (2 Timoteo 3:​16). Su̱ví iin tutu yatá kúú ña̱ Biblia. Ña̱yóʼo “ña̱ táku kúúña ta kúúmiíníña ndee̱”, ta chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó ndáaña keʼéyó tá yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo (Hebreos 4:​12). Ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-ini na̱ káʼvi Biblia xíʼin ña̱ káʼvina ta keʼéna ña̱ káʼa̱nña, xíniñúʼu kooña tu̱ʼun miína ta va̱ása yo̱ʼvi̱ kooña ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-ini ndiʼina xíʼinña.

Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, na̱ kúʼvi̱-ini xíni tu̱ʼun Ndióxi̱ kúsi̱íní-inina ña̱ ka̱na Biblia tu̱ʼun sâví Traducción del Nuevo Mundo Mateo-Apocalipsis. Na̱ testigo Jehová ta̱vána Biblia yóʼo 8 tí agosto ña̱ ku̱i̱ya̱ 2021. Ña̱yóʼo káxiní íyoña ta va̱ása yo̱ʼvi̱ káʼa̱nña, ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-ini ndiʼi na̱ káʼa̱n tu̱ʼun sâví xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱. Ta sana kúni̱ún kunda̱a̱-iniún ña̱yóʼo, ¿ndáana sa̱ndáya̱ʼa ña̱yóʼo tu̱ʼun sâví?

Na̱ sa̱ndáya̱ʼa ña̱yóʼo ndásakáʼnuna Ndióxi̱ xíʼin ña̱ ke̱ʼéna

Ni sa̱kán ña̱ yichi̱ nu̱ú kúú ña̱ kuumií na̱ káʼa̱n tu̱ʼun sâví ña̱ Traducción del Nuevo Mundo de las Escrituras Griegas Cristianas, soo ña̱yóʼo xa̱a̱ nani tá ku̱i̱ya̱ 1950 íyoña. Ku̱i̱ya̱ saá kúú ña̱ ka̱naña tu̱ʼun inglés ta na̱ ta̱váña kúú na̱ Watch Tower Bible and Tract Society, na̱yóʼo xa̱a̱ tá tiempo xi̱naʼáví távána Biblia. Ña̱ revista La Atalaya 1 tí febrero ña̱ ku̱i̱ya̱ 1951, ni̱ka̱ʼa̱nña ña̱yóʼo: “Na̱ Comité ña̱ Traducción ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ ni tákuna á ni xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱na va̱ása kúni̱na ña̱ ná kunda̱a̱-ini inkana xa̱ʼa̱na ta kǒo kúni̱na ña̱ kana ki̱vi̱na nu̱ú nda̱a̱ ni iin tutu. Sa̱ndáya̱ʼana ña̱yóʼo inka tu̱ʼun ña̱ va̱ʼa ndukáʼnu Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱, Ndióxi̱ ta̱ táku”.

Tá ku̱i̱ya̱ 1961 ka̱na iníísaá Biblia ña̱ Traducción del Nuevo Mundo de las Escrituras Griegas Cristianas. Ta nda̱a̱ tiempo vitin va̱ása kúnda̱a̱-iniyó nda̱saa naní na̱ ke̱ʼé ña̱yóʼo. Soo va̱ása xíka-iniyó ña̱ xíʼin ndinuʼu-inina ndásakáʼnuna Ndióxi̱. Nu̱ú kíxáʼa xa̱ʼa̱ ña̱ Biblia ña̱ ka̱na ku̱i̱ya̱ 2013 káchiña: “Xa̱ʼa̱ ña̱ kúnda̱a̱-inindi̱ ña̱ ndáyáʼviní ña̱ káʼa̱n Biblia ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ íxato̱ʼóníndi̱ña viíní ke̱ʼéndi̱ revisión xíʼin ña̱yóʼo. Kúnda̱a̱-inindi̱ ña̱ iin chiñu ña̱ ndáyáʼviní kúú ña̱ sándaya̱ʼandi̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼyi̱ña. [...] Ña̱ kúnindi̱ kúú ña̱ káxiní ná ka̱ʼa̱n Biblia yóʼo ta va̱ása yo̱ʼvi̱ kaʼvinaña ta ná ka̱ʼa̱nña nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱ka̱ʼa̱n mií ña̱ original”.

Nda̱a̱ tiempo vitin nu̱ú iníísaá ñuyǐví xa̱a̱ yáʼaka 240 millón kúú copia ña̱ Traducción del Nuevo Mundo ña̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼa̱n kána. Ta yáʼaka 205 nu̱ú tu̱ʼun kúú ña̱ xa̱a̱ íyo iníísaáña á iin táʼvíña. ¿Ndáaña káʼa̱n na̱ xa̱a̱ káʼvi ña̱yóʼo?

Iin Biblia ña̱ ndásayi̱i̱ ki̱vi̱ Ndióxi̱

Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ discípulora ña̱ siaʼa ka̱ʼa̱nna xíʼin Ndióxi̱: “Yivándi̱ ta̱ íyo chí ndiví, ná nduyi̱i̱ ki̱vi̱ún” (Mateo 6:9). Ña̱ Biblia káʼa̱nña xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ña̱ naníra Jehová, ta yáʼaka 7,000 yichi̱ va̱xi ki̱vi̱ra nu̱úña (Éxodo 3:​15; Salmo 83:18). Tá xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱ na̱ apóstol ta̱ Jesús ki̱xáʼa savana sánáʼa̱na ti̱xin ña̱ congregación ña̱ xi̱kandíxa na̱ judío ña̱ va̱ása va̱ʼa kuniñúʼuna ki̱vi̱ Ndióxi̱ (Hechos 20:29, 30; 1 Timoteo 4:1). Na̱ xi̱keʼé copia sava táʼví ña̱ Biblia ña̱ tu̱ʼun griego ki̱xáʼana sáku̱taʼana ki̱vi̱ Jehová, ta xi̱ndachinúuna “Ndióxi̱” ta saátu “Táta”.

Ña̱ Traducción del Nuevo Mundo chíndeétáʼanña xíʼin ku̱a̱ʼání na̱ yiví ña̱ va̱ʼa kaʼvina Biblia tu̱ʼun miína ta saátu ña̱ va̱ʼa kunina ña̱ va̱xi ki̱vi̱ Ndióxi̱ nu̱úña.

Na̱ comité ña̱ Traducción del Nuevo Mundo nda̱chinúuna ki̱vi̱ Jehová nu̱ú ña̱ Escrituras Griegas Cristianas * 237 saá yichi̱ ña̱ xíniñúʼu kixiña. Va̱ása níkeʼéna ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱ miína, chi viíní ki̱ʼinna kuenta xíʼinña ta na̱ndukú va̱ʼana xa̱ʼa̱ña. Tá kúú nu̱ú Lucas 4:18 ña̱yóʼo káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ña̱ va̱xi nu̱ú Isaías 61:1. Nu̱ú ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ tu̱ʼun hebreo va̱xiva ki̱vi̱ Jehová nu̱ú ña̱ versículo yóʼo, xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ña̱ Traducción del Nuevo Mundo, nu̱ú Lucas 4:18 káʼa̱nña ña̱yóʼo: “Jehová ta̱xira espíritura ndaʼíi̱, saáchi ta̱kán nda̱kaxin yi̱ʼi̱ ña̱ va̱ʼa natúʼi̱n tu̱ʼun va̱ʼa xíʼin na̱ ndáʼvi”.

Ña̱yóʼo chíndeétáʼanña xíʼin na̱ káʼvi tu̱ʼun Ndióxi̱ ña̱ kunda̱a̱-inina ña̱ su̱ví iin kúú Jehová Ndióxi̱ xíʼin se̱ʼera ta̱ Jesucristo. Tá kúú nu̱ú ku̱a̱ʼání Biblia tá sándaya̱ʼana ña̱ káʼa̱n Mateo 22:44 siaʼa sándaya̱ʼanaña: “Ta̱ Táta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Tátai̱” (Reina-Valera). Soo ¿ndáana káʼa̱n ta ndáana káʼa̱nna xíʼin? Sava táʼví texto yóʼo ka̱naña nu̱ú Salmo 110:1, ta nu̱ú ña̱ hebreo va̱xiva ki̱vi̱ Ndióxi̱. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ña̱ Traducción del Nuevo Mundo siaʼa káchiña nu̱ú Mateo 22:44: “Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin tátai̱”. Ndáyáʼviníva ña̱ kunda̱a̱-iniyó ña̱ su̱ví iin kúú Jehová Ndióxi̱ xíʼin se̱ʼera (Marcos 13:32; Juan 8:​17, 18; 14:28). Ña̱ va̱ʼa ka̱kuyó xíniñúʼu kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Hechos 2:21 káchiña: “Ta ndiʼi na̱ xíniñúʼu ki̱vi̱ Jehová ña̱ káʼa̱nna xíʼinra ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinna, ka̱kuna”.

Va̱ása nása̱ma ña̱ káʼa̱nña ta káxiní íyoña

Ki̱ʼinnína kuenta tá sa̱ndáya̱ʼana ña̱yóʼo ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nña nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱ka̱ʼa̱n tu̱ʼun griego ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ña tá xi̱naʼá ta saátu ña̱ káxiní kooña. Tá kúú nu̱ú ña̱ Traducción del Nuevo Mundo ndu̱kúna ki̱ʼva ña̱ viíní sandáya̱ʼana ndiʼi verbo ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ tu̱ʼun griego. Ku̱a̱ʼání tu̱ʼun ña̱ káʼa̱nna tiempo vitin xíniñúʼuna verbo ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nna ama kúu iin ña̱ʼa ta nda̱saa tiempo kúuña, tá kúú ña̱ ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ ku̱u, ña̱ kúu vitin ta saátu ña̱ kúma̱níka kuu. Ta verbo ña̱ tu̱ʼun griego xi̱ka̱ʼa̱ntuña ña̱ iin kama kuití ku̱u iin ña̱ʼa, ña̱ xa̱a̱ ndi̱ʼi ku̱uña á ña̱ táʼan kúukaña. Ná kotoyó tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús ña̱ va̱xi nu̱ú Juan 15:8. Verbo griego ña̱ xi̱niñúʼuna yóʼo kúni̱ kachiña “keʼéndó” ta káʼa̱nña xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa ña̱ xíniñúʼu keʼé ni̱ʼiyó. Ña̱kán va̱ʼaní kítáʼanña xíʼin ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús, ña̱yóʼo káchiña: “Ña̱yóʼo kúú ña̱ ndásakáʼnu yivái̱: tá ndiʼi tiempo ná keʼéndó ña̱ va̱ʼa ta na̱ʼa̱ndó ña̱ kúúndó discípuloi̱.” Ta ki̱ʼva saátu káʼa̱n Mateo 7:7, ña̱yóʼo káchiña: “Ndakundeéndó ndukúndó ña̱ va̱ʼa nu̱ú Ndióxi̱ ta taxiraña ndaʼa̱ndó, ndakundeéndó nandukúndóña ta ndani̱ʼívandóña, ndakundeéndó kani ndaʼa̱ndó yéʼé ta nu̱náña nu̱úndó” (Romanos 1:32; 6:2).

Tu̱ʼun Ndióxi̱ xáxa̱ña ku̱a̱ʼa̱nña nu̱ú iníísaá ñuyǐví

Vitin xa̱a̱ ka̱na ña̱ Escrituras Griegas Cristianas tu̱ʼun sâví, soo ¿á ña̱yóʼo kuití kúú ña̱ kana? Va̱ásaví, chi kixaa̱va tiempo ña̱ kana iníísaá Biblia. Soo, ¿á kivi kundaa-ini na̱ kaʼvi Biblia ña̱ tu̱ʼun sâví ña̱ káxiní káʼa̱nña ta va̱ása nínasa̱ma ña̱ káʼa̱nña, ta íyoña nda̱a̱ táki̱ʼva íyo Biblia ña̱ inglés?

Kiviva kundaa-inina ña̱ saá íyoña. Saáchi na̱ sa̱ndáya̱ʼa ña̱yóʼo tu̱ʼun sâví va̱ása níkeʼé miína chiñu yóʼo, chi na̱ Cuerpo Gobernante na̱ testigo Jehová kúú na̱ ki̱ʼin kuenta xíʼin ña̱ ke̱ʼéna. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo na̱ nda̱kaxinna ña̱ sandáya̱ʼana Biblia tu̱ʼun sâví ndiʼina chi̱ndeétáʼan ña̱ va̱ʼa viíní kana ña̱yóʼo (Proverbios 11:14). Ta saá kúú ña̱ kéʼé ndiʼi na̱ sándaya̱ʼa ña̱yóʼo na̱ ndóo nu̱ú iníísaá ñuyǐví. Ña̱kán íyo iin departamento ña̱ naní Servicio ña̱ Traducción chí sede mundial na̱ testigo Jehová. Na̱ departamento yóʼo chíndeétáʼanna xíʼin na̱ traductor, ndákuiinna pregunta ña̱ keʼé na̱yóʼo, ta saátu kíʼinna kuenta ña̱ va̱ʼa inkáchi ná ka̱ʼa̱n Biblia ña̱ Traducción del Nuevo Mundo ni xa̱a̱ síín síín tu̱ʼun kána ña̱yóʼo. Ta inkatu ña̱ va̱ʼaní chíndeétáʼan xíʼin na̱ sándaya̱ʼa Biblia inka tu̱ʼun kúú iin programa ña̱ naní Watchtower Translation System. Tá kúú iin ki̱ʼva ña̱ chíndeétáʼan ña̱yóʼo xíʼinna kúú ña̱ náʼa̱ña nu̱úna ndáa ki̱ʼva ki̱ndoo tu̱ʼun hebreo xíʼin ña̱ griego tá sa̱ndáya̱ʼanaña tu̱ʼun inglés, ta ña̱yóʼo va̱ʼaní chíndeétáʼanña xíʼin na̱ traductor ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inina ndáa tu̱ʼun kúú ña̱ kuniñúʼuna tu̱ʼun miína. Soo ni chíndeétáʼanva programa yóʼo xíʼinna, xíniñúʼu chika̱a̱nívana ndee̱ ña̱ va̱ʼa kana chiñu yóʼo. Programa yóʼo va̱ʼaní chíndeétáʼanña xíʼinna ña̱ va̱ʼa vií kana chiñu ña̱ kéʼéna, ña̱ sandáya̱ʼana ña̱ Traducción del Nuevo Mundo inka tu̱ʼun, soo káxiní ná ka̱ʼa̱nña ta ná kǒo nasa̱ma ña̱ káʼa̱nña ta ná kooña nda̱a̱ táki̱ʼva íyo Biblia ña̱ tu̱ʼun inglés.

Káʼa̱nndi̱ xíʼinndó ña̱ ná kaʼvindó Biblia tu̱ʼun sâví Traducción del Nuevo Mundo Mateo-Apocalipsis. Kivi kaʼvindóña nu̱ú Internet á nu̱ú ña̱ aplicación JW Library, á kivitu ka̱ʼa̱nndó xíʼin iin congregación na̱ testigo Jehová ná taxina iinña ndaʼa̱ndó. Ta saátu kusi̱íní-inindó xa̱ʼa̱ ki̱ʼva ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ña ña̱yóʼo: káxiní káʼa̱nña ta va̱ása yo̱ʼvi̱ kaʼvindóña, kúúmiíña iin táʼví ña̱ naní “Ña̱ káʼa̱nña xa̱ʼa̱”, ña̱yóʼo káʼa̱nña ndáaña va̱xi nu̱ú iin tá iin libro ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia ta chindeétáʼanña xíʼinndó ña̱ kamaka ndani̱ʼíndó sava versículo mií ña̱ xíniñúʼu va̱ʼakayó, ta va̱xitu iin glosario nu̱úña. Soo mií ña̱ ndáyáʼvika kúú ña̱ kivi kaʼvindó Biblia yóʼo ta va̱ása kaka-inindó ña̱ ndiʼi ña̱ va̱xi nu̱úña tu̱ʼun mií Ndióxi̱ kúúña ta káxiní káʼa̱nña.

Ña̱ kúúmií ña̱ Traducción del Nuevo Mundo

Ña̱ káʼa̱nña xa̱ʼa̱: Va̱xiña nu̱ú kíxáʼa iin iin libro. Ña̱yóʼo va̱ʼaní chindeétáʼanña xíʼinndó ña̱ kama ndani̱ʼíndó versículo mií ña̱ xíniñúʼu va̱ʼaka.

Káxiní káʼa̱nña: Ki̱ʼinnína kuenta xíʼin ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n tu̱ʼun griego ña̱ va̱ʼa sa̱ndáya̱ʼanaña tu̱ʼun inglés, ta saátu ki̱ʼinnína kuenta tá sa̱ndáya̱ʼanaña tu̱ʼun sâví ña̱ va̱ʼa káxiní ka̱ʼa̱nña ta va̱ása nasa̱ma ña̱ káʼa̱nña.

Va̱ása yo̱ʼvi̱ kaʼvindóña: Xa̱ʼa̱ ki̱ʼva ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ña kusi̱íní-inindó kaʼvindóña.

Ndáa ki̱ʼva va̱xi versículo nu̱úña: Nu̱úka ña̱ ndata̱ʼví iin tá iin versículo ña̱ kooña iin párrafo, ku̱a̱ʼá versículo nda̱kutáʼan ña̱ va̱ʼa kooña iin párrafo ta saá chindeétáʼanña xíʼin na̱ káʼviña ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inina ndáaña xi̱kuni ka̱ʼa̱n na̱ ka̱ʼyí ña̱yóʼo.

Nota ña̱ va̱xi chí xa̱ʼa̱ página: Ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinndó ña̱ kunda̱a̱-inindó ndáa inkaka ki̱ʼva kivi kaʼvindó ña̱ va̱xi nu̱ú texto yóʼo, á ndáa ki̱ʼva xi̱ka̱ʼa̱nña tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ña, á va̱xitu ña̱ káʼa̱nka xa̱ʼa̱ iin texto.

Tu̱ʼun ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia: Nu̱ú ña̱yóʼo va̱xi iin lista sava tu̱ʼun ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia ta saátu ndáa texto va̱xiña nu̱ú.

Glosario: Ña̱yóʼo káʼa̱nña ndáaña kúni̱ kachi sava tu̱ʼun ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia.

^ párr. 12 Ña̱yóʼo nanítuña Nuevo Testamento.