Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

A Salomo Yɩɩlã sebr tags-kãsemse

A Salomo Yɩɩlã sebr tags-kãsemse

A Zeova Gomdã vɩɩme

A Salomo Yɩɩlã sebr tags-kãsemse

“RULUGLƐLEMD sẽn yaa bũmb ninga gõos sʋkã, m noang me yaa woto kompugli sʋka.” “Pom tɩɩg sẽn yaa bũmb ninga tʋgr tɩɩs sʋkã, m noang me yaa woto kombɩɩs sʋka.” “Yaa ãnda n wat wa zĩ-yẽegrã? Yẽ yaa neer wa kiuugu, n yãgd wa wĩndga.” (A Salomo Yɩɩlã 2:2, 3; 6:10) Ad gom-kãensã sẽn yit a Salomo Yɩɩlã sebr pʋgẽ wã sɩd bee rasãnde! Sebrã fãa yaa yɩɩl sẽn be rasãnd la sẽn tar võor wʋsgo, hal tɩ b boond-a tɩ ‘yɩɩll sẽn yɩɩd a taabã fãa.’—A Salomo Yɩɩla 1:1.

Yaa a Salomo sẽn yɩ pĩnd wẽndẽ Israɛll rĩmã n gʋls yɩɩl kãngã yʋʋmd 1020 sẽn deng a Zezi rogmã, a yʋʋm 40 naam rɩɩb sɩngrẽ. Yɩɩlã gomda tẽn-kɩreng bi-pugl sẽn yaa Sulamit ne pe-kɩɩm sẽn nong taab yelle. B gomda neb a taab me yell yɩɩlã pʋgẽ, wala makre, pʋg-sadã ma ne a ma-bi-rapã, la “Zerizalɛm kompugli [na-yirã pʋg-sadbã]” ne “Siõ kompugli [Zerizalɛm pagbã] yelle.” (A Salomo Yɩɩlã 1:5; 3:11) Yaa toog tɩ Biibl karemd tõog n bãng neb nins sẽn gomd a Salomo yɩɩlã pʋgẽ wã fãa. La a sã n ges b rãmbã sẽn yet bũmb ningã, la b sẽn togsd bũmb nins nin-kãens zutã, a tõe n bãnga b rãmbã.

A Salomo Yɩɩlã bee Wẽnnaam Gomdã pʋga, la bʋʋm a yiib n kɩt tɩ koɛɛg ning sẽn be yɩɩl kãngã pʋgẽ wã tar yõod wʋsgo. (Hebre dãmba 4:12) Pipi, a wilgda tõnd rao ne pag sʋk nonglem hakɩk sẽn yaa a soaba. Yiib-n-soaba, yɩɩlã wilgda nonglem ning sẽn be a Zezi Kirist ne kiris-neb nins sẽn paam vʋʋsem sõng zaeebã sʋka.—2 Korẽnt dãmba 11:2; Efɛɛz rãmba 5:25-31.

‘RA SAK-Y N NEK-Y M NONGLMÃ YE’

(A Salomo Yɩɩlã 1:1–3:5)

“Bɩ a mogs maam ne a noore. Tɩ bõe, fo nonglem n são rãam.” (A Salomo Yɩɩlã 1:2) Yɩɩlã sɩngda ne gom-kãensã, la yaa tẽn-kɩreng bi-pugl b sẽn tall n wa rĩm a Salomo fu-roogẽ wã n gomd woto. La maana a wãn tɩ bi-puglã wa be beene?

Pʋg-sadã yeela woto: “M ma-bi-raopa sũy yika ne maam tɩ b kɩt tɩ m kẽng b pʋtẽ n tɩ tʋme.” A ma-bi-rapã sũur pa yɩ noog ne-a, bala pe-kɩɩm ning a sẽn nongã bool-a lame t’a wa tɩ b tɩ kok pemsem. Sẽn na yɩl n gɩdg-a t’a ra kẽnge, b tʋm-a lame t’a tɩ gũ viyn tɩɩsã tɩ wa-bi wã ra sãam-b ye. A sẽn tɩ gũ pʋtã zĩig ningã ra pẽe ne a Salomo fũ-roogã. A sẽn wa n be ‘zẽedã sẽn tar nobsã zĩigẽ’ wã, neb n yã-a t’a yaa neer tɩ b tall-a n kẽng a Salomo fu-roogẽ wã.—A Salomo Yɩɩlã 1:6; 2:10-15; 6:11.

Pʋg-sadã sẽn wilg t’a nonga pe-kɩɩmã, na-yirã pʋg-sadb yeel-a lame t’a “kẽng n dɩk piisã naowã” n bao a pe-kɩɩmã. La a Salomo pa bas-a t’a loog ye. A pẽga a neermã n yeel-a t’a na n kõ-a-la “sãnem yãndo sẽn tui ne wanzũri.” La ne rẽ fãa pʋg-sadã pa sak ye. Pe-kɩɩmã kẽnga a Salomo fu-roogẽ wã n tɩ yã pʋg-sadã be n yeel woto: “M noanga, fo yaa neere, fo yaa neer wʋsgo.” La pʋg-sadã kɩtame tɩ na-yirã pʋg-sadb wẽen tɩ b pa na n sak n ‘nek a nonglmã t’a wakat nan ka ta ye.’—A Salomo Yɩɩlã 1:8-11, 15; 2:7; 3:5.

Sogsg sẽn tik verse rãmb zut n paam leokre:

1:2, 3—Bõe yĩng tɩ pʋg-sadã sã n tẽeg pe-kɩɩmã nonglem yell bɩ a tagsd rãam yelle, la a yetẽ tɩ pe-kɩɩmã yʋʋr wõnda kaam? Wala rãam sẽn noogd ned sũur la kaam sẽn bʋkd zoobdã, woto me pʋg-sadã sã n tẽeg bi-riblã sẽn nong-a to-to wã la a tẽeg a yʋʋrã yelle, belsd-a lame la kengd a raoodo. (Yɩɩl Sõamyã 23:5; 104:15) Woto me kiris-neb hakɩkã, sẽn yɩɩd fãa, sẽn paam-b vʋʋsem sõngã zaeebã sã n tagsd a Zezi sẽn wilg to-to t’a nong-b lame wã yelle, kengda b raood la paasd b pãngã.

1:5—Bõe yĩng tɩ pʋg-sadã mak a sablmã ne “Kedaar fu-roto”? B tara bʋʋs kõbd n maand bũmb wʋsgo. (Sõdbo 31:20) Wala makre, b ra wʋga pɛɛl ne bʋʋs kõbd n lud fu-roogã. (Yikri 26:7) Wala rũndã-rũndã Bedouin fu-rotã b sẽn maan ne bʋʋs kõbdã, tõe tɩ b maana Kedaar fu-rotã me ne bʋ-sabl kõbdo.

1:15—Pe-kɩɩmã sẽn yet tɩ pʋg-sadã ‘nin yaa wa wall ninã’ võor yaa bõe? Pe-kɩɩmã rat n wilgame t’a pʋg-sadã nin yaa neeb n sakd gesg wa wall nini.

2:7; 3:5—Pʋg-sadã sẽn yeel na-yirã pʋg-sadb tɩ b zoe ‘yãgs la wals sẽn be weoogẽ’ wã võor yaa bõe? Yãgs la wals bee rasãnd la b yaa neeb wʋsgo. Dẽnd Sulamitã ra yeta na-yirã pʋg-sadb tɩ b sã n nand bõn-neebã, b pa na n sak n nek a nonglmã ye.

Zãmsg tõnd yĩnga:

1:2; 2:6. Neb a yiib sã n wa baood taab n na n kẽ kãadem, b tõe n talla manesem sẽn wilgd tɩ b nonga taaba. La neb a yiibã segd n modgame tɩ b manesmã wilg tɩ b sɩd nonga taaba, la b gũus tɩ rẽ ra wa kɩt tɩ b yo ye.—Galat dãmba 5:19.

1:6; 2:10-15. Sulamitã ma-bi-rapã pa bas-a t’a tũ a noangã n kẽng tãensã zut b yiib bal ye. La woto pa rat n yeel t’a ra tara yam wẽng ye. B ra maanda b sẽn tõe fãa n na n sõng-a t’a ra lʋɩ kʋɩɩb pʋgẽ ye. Woto zãmsda neb nins sẽn baood taab n na n kẽ kãadmã tɩ b segd n gũusame n da wa tɩ be zĩig bãmb b yiib bal tɩ ned a to ka pẽ yambẽ ye.

2:1-3, 8, 9. Baa ne Sulamitã sẽn yaa neerã, a ra geta a meng wa “tɩ-puud sẽn . . . be tãn-lond pʋsẽ.” Sulamitã sẽn yaa neer la a kɩs sɩd ne a Zeova wã yĩnga, pe-kɩɩmã ra get-a-la wa ‘ruluglɛlemd sẽn be gõos sʋkã.’ La wãn to yẽ la d tõe n bilg pe-kɩɩmã? A sẽn da yaa neerã yĩnga, Sulamitã ra tagsdame t’a wõnda “yãka.” A ra segd n yaa ned sẽn zoet Wẽnnaam la a kɩt sɩd ne-a. Sulamitã yeela woto: “Pom tɩɩg [sẽn tar maasem la womd biis] sẽn yaa bũmb ninga tʋgr tɩɩs sʋkã, m noang me yaa woto kombɩɩs sʋka.” D sã n wa baood ned n na n kẽ kãadem, yɩta sõma tɩ d ges a soab sã n tara tẽeb la a yaa wẽn-sakda.

2:7; 3:5. Pʋg-sadã ra pa nong a Salomo baa bilf ye. A leb n kɩtame tɩ na-yirã pʋg-sadb wẽen tɩ b pa na n kɩt t’a nong ned a to tɩ sã n pa pe-kɩɩmã ye. D pa tõe la d leb n pa segd n nong ned yaar bal ye. Kiris ned sẽn dat n kẽ kãadem segd n baoo kẽed-n-taag neb nins sẽn sakd a Zeova wã sʋk bala.—1 Korẽnt dãmba 7:39.

BÕE N KƖT TƖ NEBÃ GET SULAMITÃ?

(A Salomo Yɩɩlã 3:6–8:4)

Bũmb n ‘yit weoogẽ wa . . . bug-zõos sẽn nusd n watẽ.’ (A Salomo Yɩɩlã 3:6) Zerizalɛm pagbã sẽn yɩ yɩngã, bõe la b yã-yã? B yãa a Salomo ne a sõgen dãmbã sẽn lebg n wat tẽngẽ wã. La rĩmã talla Sulamitã n watẽ.

Pe-kɩɩmã pʋga pʋg-sadã, la a paama weer n na n yã-a. Pe-kɩɩmã sẽn wilg t’a nong-a lame wã, pʋg-sadã yeela woto n wilg t’a ratame n yi tẽngã: “Sẽn deng zĩig maagre zĩiga fãa sẽn na n lebg maasem, mam na n zoe n kẽnga tãens nins miir sẽn be wã la kunkub nins tɩdar yũug sẽn be wã.” A boola pe-kɩɩmã t’a wa tɩ b kẽng a “zẽedã zĩigẽ n dɩ a tɩ-bi-noodã.” Pe-kɩɩmã leoka woto: “M tão wã, m pʋg-paala, mam dabda m zẽedã zĩigẽ.” La Zerizalɛm pʋg-sadbã yeel-b lame yaa: “M zo-rãmba, bɩ y rɩ. Nin-nongdse, bɩ y yũ, bɩ y yũ n tɩge.”—A Salomo Yɩɩlã 4:6, 16; 5:1.

Sulamitã sẽn togs na-yirã pʋg-sadb a sẽn gãand n zãms bũmb ningã n sa poore, a yeelame tɩ nonglem bãag n tar-a. Pʋg-sadbã sok-a lame t’a “noanga tara bõe n yɩɩd a taaba?” A leokame t’a “noang yaa pɛɛlg la zẽega. Yẽ sã n be raop tus-piig sʋka, b ne-a lame.” (A Salomo Yɩɩlã 5:2-10) A Salomo sẽn pẽg a neermã, Sulamitã soka ne sik-m-meng tɩ bõe n kɩt tɩ nebã get yẽ woto? (A Salomo Yɩɩlã 6:4-7:1) Pʋg-sadã sẽn yeel woto wã la rĩma sẽn pẽg a neermã n paase, n tagsdẽ tɩ woto la a na n sak-a. La Sulamitã ket n nonga pe-kɩɩmã bala. A Salomo wa n baas n bas-a lame t’a leb n kuli.

Sogsg sẽn tik verse rãmb zut n paam leokre:

4:1; 6:5—Bõe yĩng tɩ b makd Sulamitã zoobd ne bʋʋs sẽn yaa wʋsgo? Makrã rat n wilgame t’a zoobdã ra segd n yaa wʋsg n pɩnd wa bʋ-sabl kõbdo.

4:11—B sẽn yeel tɩ Sulamitã “no-bɩms tokda ne sɩɩdã” la ‘sɩɩd ne bĩisim n be a zɩlemdã tẽngrã’ võor yaa bõe? Yaa b sẽn dat n wilg t’a goamã yaa noog la bee yamleoogã.

5:12—Sulamitã sẽn yet t’a noangã ‘nin yaa wa wal sẽn be ko-soog noor n sood bĩismã’ võor yaa bõe? Pʋg-sadã gomda a noangã ninã sẽn yaa neebã yelle. Tõe tɩ yaa bõn-sabell ning sẽn be nif pʋgẽ tɩ bõn-pɛɛlg gũbg-a wã la a mak ne wall sẽn yaa bʋla-bʋla sẽn sood bĩismã.

5:14, 15—Bõe yĩng tɩ b bilgd pe-kɩɩmã nus la a kars verse kãensã pʋsẽ woto? Pʋg-sadã ra makda pe-kɩɩmã nus ne sãnem-gils la a nug-yẽesã ne krizolit kuga. A maka a karsã ne “marbr kug ra-lugdsi,” bala b tara pãng la b yaa neeba.

6:4—Bõe yĩng tɩ b mak pʋg-sadã ne Tɩrza? Yaa a Zozue n deeg Tɩrza sẽn yaa Kana tẽng a yembrã. La a Salomo wakatã loogr poore, Tɩrza wa n lebga Israɛll buud piigã na-tẽngã. (Zozue 12:7, 24; 1 Rĩm dãmba 16:5, 6, 8, 15) Sebr a ye wilgame tɩ tẽngã ra segd n yaa neer wʋsg tɩ sek-b na n gom a yelle.

7:5—Bõe yĩng t’a Salomo mak Sulamitã yubl ne “gãsg sẽn me ne wobd yẽna”? B da reng n pẽga pʋg-sadã t’a ‘yublã yaa wa a Davɩɩd gãsga.’ (A Salomo Yɩɩlã 4:4) Gãsg yaa wook la bãanega, tɩ wobg yẽn yaa saalga. Pʋg-sadã yubl sẽn yaa bãaneg la saalgã yɩɩ a Salomo noog hal wʋsgo.

Zãmsg tõnd yĩnga:

4:7. Baa ne Sulamitã sẽn pa zems zãngã, a sẽn pa sak a Salomo wã yaa kaset sẽn wilgd t’a tara burkĩndi. A burkĩndã kɩtame t’a neermã paase. Kiris-nin-pogsã me segd n dɩka a togs-n-taare.

4:12. Wala zẽed sẽn gũbg ne yãgr bɩ ne lalg tɩ sã n pa b paka kʋɩlengã n yaool n tõog n kẽ wã, Sulamitã wilgame t’a nonga ned ning sẽn na n wa yɩ a sɩdã bala. Ad woto sɩd yaa mak sõng n kõ kiris-neb nins sẽn nan pa kẽ kãadmã!

“ZUSOABA BUG-WITIM”

(A Salomo Yɩɩlã 8:5-14)

Sulamitã ma-bi-rapã sẽn yã-a t’a lebg n wat yirã, b soka woto: “Yaa ãnda n yit weoogẽ n kogl a noang n watẽ wã?” Bãmb ned a ye ra pĩnd n yeelame: “Yẽ sã n yaa wa lalga, tõnd na n mee wanzũri gãsg yẽ zugu. La yẽ sã n yaa wa rignoore, tõnd na n pag-a-la ne sɛdr da-pɛgdo.” Nebã fãa sẽn bãng masã tɩ yaa pe-kɩɩmã bal la Sulamitã sɩd nongã, a yeelame: “Mam yaa wa lalga la mam bĩisa yaa wa gãsgo, la mam yaa wa ned sẽn paam laafɩ yẽ nifẽ.”—A Salomo Yɩɩlã 8:5, 9, 10.

Nonglem hakɩk yaa “Zusoabã bug-witim.” Bõe yĩnga? Bala nonglem kãng yita a Zeova nengẽ. Yaa yẽ n kɩt tɩ d tõe n nongẽ. Yaa bug-witim sẽn pa kiidi. A Salomo yɩɩlã wilgdame tɩ nonglem ning sẽn be pag ne rao sʋkã tõe n talla “pãng wa kũum.”—A Salomo Yɩɩlã 8:6.

A Salomo yɩɩlã sẽn yɩɩd yɩɩl a taabã fãa wã vẽnegda tõnd tɩ d bãng zood ning sẽn be a Zezi ne a saasẽ “pʋg-paalã” sʋka. (Wilgri 21:2, 9) A Zezi sẽn nong kiris-neb nins sẽn paam vʋʋsem sõngã zaeebã to-to wã yɩɩda nonglem ning sẽn be pag ne rao sʋkã. Nin-kãensã sẽn makd saasẽ pʋg-paalã sakda a Zezi wakat fãa. A Zezi sak n kii “piis a taabã” me yĩng n wilg t’a nong-b lame. (Zã 10:16) Dẽnd Wẽnnaam balemdb hakɩkã fãa tõe n dɩka Sulamitã togs-n-taare, n nong Wẽnnaam la b sakd-a wakat fãa.

[Foto, seb-neng 16]

D sã n baood ned n na n kẽ kãadem, bõe la a Salomo Yɩɩlã zãmsd tõnd tɩ d baoo a soab nengẽ?