ZÃMSGÃ YĨNGA 48
Y tõe n kɩsa sɩd t’a Zeova na n sõng-y-la zu-loees sasa
“‘Tall-y raoodo, . . . bala mam bee ne yãmba.’ Yaa a Zeova sẽn yaa tãb-biis naabã n yeele.”—AAZE 2:4.
YƖƖLL 118 Bɩ f paas tõnd tẽebo
D SẼN NA N YÃ WÃ a
1-2. a) Bõe n kɩt tɩ tõnd yɛlã sẽn yaa to-to rũndã-rũndã wã ne Zʋɩf-rãmb nins sẽn lebg n wa Zerizalɛmmã yɛl wõnd taaba? b) Togs-y zu-loees kẽer Zʋɩf-rãmbã sẽn sege. (Ges-y zĩ-gũbr ning gom-zug sẽn yaa: “ A Aaze, a Zakari ne a Ɛsdras wakatẽ wã.”)
YÃMB mi n maanda yɩɩr beoog-daarã wɛɛngẽ bɩ? Tõe tɩ y tʋʋmã sãamame, tɩ y maand yɩɩr y sẽn na n ges y zakã rãmb yeel to-to wã wɛɛngẽ. Y tõe n maanda yɩɩr y sẽn na n kogl y zakã rãmb to-to tẽng ning pʋgẽ y sẽn vɩ wã sẽn gudg yĩnga, b sẽn namsd-y y tũudmã yĩnga, wall b sẽn gɩdg koɛɛgã mooneg yĩnga. Yãmb maooda ne yell a woto buud bɩ? Sã n yaa woto, d sẽn na n gom a Zeova sẽn sõng Israyɛll nebã to-to b sẽn wa n maood ne zu-loe-kãensã buudã na n sõng-y lame.
2 Babilon ra yaa tẽng sẽn tar arzɛk la vɩɩm sẽn noome. Yɩl tɩ Zʋɩf-rãmb nins sẽn dog Babilonnã yi be n tog sor n kẽng tẽng b wʋsg sẽn da pa mi wã, ra yaa tɩlɛ tɩ b tall tẽeb sẽn tar pãnga. B sẽn ta wã pa yã n kaoos la b seg zu-loees toor-toor ye. Wala makre, ra yaa toog tɩ b ges b zakã rãmb yelle, tɩ tẽn-yagsã me ra gɩdgd b tʋʋmdã. Sẽn paase, gudgr n da be Pɛrs soolmẽ wã. Rẽ kɩtame tɩ kẽer da getẽ tɩ yaa toog tɩ b lʋɩɩs a Zeova roogã meeb taoore. Rẽ n so t’a Zeova tʋm no-rɛɛsdb a yiib yʋʋmd 520 S.D.Z.R. sẽnese, sẽn na yɩl tɩ b sõng a nin-buiidã tɩ b le paam yẽesem. Yaa a Aaze ne a Zakari. (Aaze 1:1; Zaka. 1:1) D na n yãame tɩ no-rɛɛsdb a yiibã sẽn keng b raoodã woma biis sõma. La na maan yʋʋm 50 rẽ poore, Zʋɩf-rãmb nins sẽn yi Babilon n leb Zerizalɛmmã wa n dat n komsa raoodo. A Ɛsdras sẽn da yaa seb- gʋlsd sẽn mi Tõogã sõma wã yii Babilon n wa Zerizalɛm n na n keng Wẽnnaam nin-buiidã raoodo, sẽn na yɩl tɩ b lʋɩɩs tũudum hakɩɩkã taoore.—Ɛsd. 7:1, 6.
3. D na n leoka sogs-bʋse? (Yel-bũnã 22:19)
3 A Aaze ne a Zakari bãngr-goamã sõnga Wẽnnaam nin-buiidã pĩnd wẽndẽ wã, tɩ b kell n teeg a Zeova b sẽn wa n gɩdgd b tʋʋmdã. B bãngr-goamã tõe n sõnga tõnd me rũndã-rũndã tɩ d kell n teeg a Zeova sẽn yaa zu-loɛɛg ning fãa taoore. (Karm-y Yel-bũn 22:19.) D sã n wa gomd Wẽnnaam koeesã a Aaze ne a Zakari sẽn taasã yelle, la mak-sõng ning a Ɛsdras sẽn kõ wã yelle, d na n leoka sogsg nins sẽn pʋgdã: Wãn to la zu-loeesã nams Zʋɩf-rãmb nins sẽn leb Zerizalɛmmã? Bõe yĩng tɩ Wẽnnaam daabã maaneg segd n tall yõod ne tõnd n yɩɩd zu-loees sasa? La wãn to la d tõe n teeg a Zeova zãng-zãng zu-loees sasa?
ZU-LOEESÃ SẼN NAMS ZƲƖF-RÃMB NINS SẼN LEB ZERIZALƐMMÃ TO-TO
4-5. Bõe n kɩt tɩ Zʋɩf-rãmbã sẽn da rat n lebs n me wẽnd-doogã yẽesem booge?
4 Zʋɩf-rãmbã sẽn leb Zerizalɛmmã ra tara tʋʋm wʋsgo. Tao-tao bala, b lebs n mee a Zeova tẽn-kugrã la b yẽbg wẽnd-doogã. (Ɛsd. 3:1-3, 10) La b yẽesmã wa n sɩnga boogre. Bõe yĩnga? Wẽnd-doogã meeb sẽn yãk a toogo, b ra segd n mee b toorẽ zagse, n ko pʋt la b ges b zakã rãmb yelle. (Ɛsd. 2:68, 70) Sẽn paase, b bɛɛbã ra namsd-b lame. B seda taab n na n gɩdg-b tɩ b ra lebs n me wẽnd-doogã ye.—Ɛsd. 4:1-5.
5 Zʋɩf-rãmb nins sẽn leb Zerizalɛmmã ra tara ligd zu-loeese, tɩ gudgrã sẽn da be wã me kɩt tɩ pa nana ne-b ye. Zerizalɛm da lebga Pɛrs soolem. Yʋʋmd 530 S.D.Z.R., Pɛrs rĩm a Sirus kũumã poore, a Kãmbiis sẽn ledg-a n lebg rĩmã yika zabr ne Ezɩpt n na n deeg a soolmã. B tãb-biisã sẽn wa n dabd Ezɩptã, wõnda b kosa Israyɛll nebã rɩɩbo, koom la gãag zĩiga. Rẽ kɩtame tɩ maneg n yɩ toog ne Israyɛll nebã. A Daryuus pipi soabã sẽn ledg a Kãmbiis n lebg rĩmã naamã sɩngrẽ bala, tẽn-dãmbg la zab n zĩnd soolmẽ wã. Yaa vẽeneg tɩ woto fãa kɩtame tɩ sẽn da lebg-b n wa Zerizalɛmmã ra maand yɩɩr ne b sẽn na n ges b zakã rãmb yell to-to wã. Zu-loees nins b sẽn da segdã yĩnga, Zʋɩf-rãmb kẽer da getame tɩ pa wakat sẽn zems b sẽn na n lebs n me a Zeova roogã ye.—Aaze 1:2.
6. Zu-loe-bʋs la Zʋɩf-rãmbã seg-yã, la a Zakari yeelame tɩ b bas b yam ne bõe? (Zakari 4:6, 7)
6 Karm-y Zakari 4:6, 7. Ligdã zu-loeesã la gudgrã sẽn da be soolmẽ wã sẽn yãk a toogo, Zʋɩf-rãmbã bɛɛb n da rat n gɩdg b tʋʋmdã. Yʋʋmd 522 S.D.Z.R., Zʋɩf-rãmbã bɛɛbã tõogame tɩ b yiis noor n gɩdg a Zeova roogã lebs n me wã. La a Zakari yeela Zʋɩf-rãmbã tɩ b bas b yam t’a Zeova na n tũnuga ne a vʋʋsem sõngã sẽn tar pãngã, n menes bũmb nins fãa sẽn gɩdgd tʋʋmdã. Yʋʋmd 520 S.D.Z.R., rĩm a Daryuus yiisa noor n kõ Zʋɩf-rãmbã sor tɩ b lebs n me wẽnd-doogã. Sẽn paase a kõ-b-la ligdi, la a yeel guvɛrneer-dãmbã tɩ b sõng-ba.—Ɛsd. 6:1, 6-10.
7. Zʋɩf-rãmbã sẽn lʋɩɩs a Zeova raabã taoorã, bark-bʋs la b paam-yã?
7 A Zeova tũnuga ne a Aaze la a Zakari n pʋlem a nin-buiidã tɩ b sã n lʋɩɩs wẽnd-doogã meeb taoore, a na n sõng-b lame. (Aaze 1:8, 13, 14; Zaka. 1:3, 16) No-rɛɛsdbã sẽn keng Zʋɩf-rãmbã raoodã, b lebs n sɩnga wẽnd-doogã meeb yʋʋmd 520 S.D.Z.R., n baas-a tɩ pa ta yʋʋm a nu ye. Zʋɩf-rãmbã sẽn lʋɩɩs a Zeova raabã taoor baa ne zu-loeesã, b paamame t’a ges b yelle, la a sõng-b tɩ b kell n tall zood sõma ne-a. Kɩtame tɩ b tũ a Zeova ne sũ-noogo.—Ɛsd. 6:14-16, 22.
LƲƖƖS-Y-YÃ A ZEOVA RAABÃ TAOORE
8. Wãn to la Aaze 2:4 goamã tõe n sõng-d tɩ d lʋɩɩs Wẽnnaam daabã maaneg taoore? (Ges-y notã me.)
8 To-kãsengã sẽn kolgdã, d neeme tɩ tara yõod wʋsg tɩ d sak a Zeova noorã n moon koɛɛgã. (Mark 13:10) La d sã n tar ligd zu-loeese, wall b sã n gɩdg koɛɛgã mooneg d sẽn beẽ wã, d tõe n getame tɩ yaa toog tɩ d lʋɩɩs koe-moonegã taoore. Bõe n tõe n sõng-d tɩ d lʋɩɩs Wẽnnaam Rĩungã yɛl taoore? Yaa d sẽn na n kell n bas d yam t’a “Zeova sẽn yaa tãb-biis naabã” b bee ne-do. D sã n kell n lʋɩɩs Wẽnnaam Rĩungã yɛl taoore, a na n teel-d lame. Dẽnd d pa segd n zoe rabeem ye.—Karm-y Aaze 2:4.
9-10. Bõe n kɩt tɩ pag ne a sɩd kɩs sɩd t’a Zeezi goam nins sẽn be Matiye 6:33 yaa sɩda?
9 D gom a Olɛɛg ne a pag a Irina c sẽn yaa so-pakdbã yelle. B yikame n na n tɩ sõng tiging a to sẽn dat sõngre. Tẽngã sẽn da tar ligd zu-loeesã yĩng kɩtame tɩ b tʋʋmã sãame. Baa sẽn maan yʋʋm wʋsg tɩ b ra pa tar tʋʋm takɩ wã, wakat fãa b ra neeme t’a Zeova teend-b-la ne nonglem. B ra mi n paama b tẽed-n-taasã sõngr me. Wãn to la b mao ne b zu-loeesã? Sɩngrẽ wã, a Olɛɛg sũur sãama wʋsgo. La a yeelame: “D sẽn da moond koɛɛgã wʋsgã sõng-d lame tɩ d yamã ra be bũmb ning sẽn tar yõod n yɩɩdã zugu.” Yẽ ne a pagã ra ket n baooda tʋʋma, la b wɩngd ne koɛɛgã moonego.
10 Daar a ye, b yii koɛɛgã mooneg n lebg n wa tɩ b togs-b tɩ b zoa n yi na maan kɩlo 160 zĩigẽ n wa kõ-b rɩɩb sẽn pid kord a yiibu. A Olɛɛg yeelame: “Daar-n-kãnga, d le yãame t’a Zeova ne tigingã neb geta d yell sõma. D kɩsa sɩd t’a Zeova pa raagd a nin-buiidã n bas a bada, baa sã n wa wõnd b zu-loeesã pa tar tɩɩm.”—Mat. 6:33.
11. D sã n lʋɩɩs Wẽnnaam daabã taoore, d tõe n basa d yam ne bõe?
11 A Zeova ratame tɩ d lʋɩɩs tʋʋmd ning sẽn fãagd yõyã taoore. Tʋʋm-kãng yaa sõng nebã tɩ b lebg a Zeezi karen-biisi. Sull a 7 wã pʋgẽ d yãame t’a Aaze sagla Wẽnnaam nin-buiidã tɩ b lebs n sɩng Wẽnnaam tʋʋmdã ne yẽesem, tɩ yaa wa b le yẽbga wẽnd-doogã. A Zeova pʋlmame tɩ b sã n maan woto a na n ning-b-la barka. (Aaze 2:18, 19) Tõnd me tõe n kɩsa sɩd tɩ d sã n lʋɩɩs tʋʋmd ning a Zeova sẽn kõ-dã taoore, a na n ninga d modgrã barka.
D SẼN TÕE N MAAN TO-TO N MANEG N KƖS A ZEOVA SƖDA
12. Bõe yĩng t’a Ɛsdras ne a tũud-n-taasã ra segd n tall tẽeb sẽn tar pãnga?
12 Yʋʋmd 468 S.D.Z.R., a Ɛsdras ne Zʋɩf-rãmb a taab n yi Babilon n leb Zerizalɛm. A Ɛsdras ne neb nins sẽn da togd sor ne-a wã ra tog n talla tẽeb sẽn tar pãnga. B ra zãada sãnem ne wanzuri wʋsg b sẽn kõ wẽnd-doogã yĩnga. Rẽ kɩtame tɩ bi-bees ra tõe n yek-b n fã. (Ɛsd. 7:12-16; 8:31) Sẽn paase, pa yã n kaoos la b bãng tɩ Zerizalɛm nebã ra pa tar koglg ye. Tẽngã nebã ra yaa kar-kare, t’a lalsã la a rignoyã me ra baood manegre. Yam-bʋg la d tõe n dɩk a Ɛsdras nengẽ, a Zeova teegrã wɛɛngẽ?
13. Bõe n sõng a Ɛsdras t’a maneg n kɩs a Zeova sɩda? (Ges-y notã me.)
13 A Ɛsdras yãa a Zeova sẽn sõng a nin-buiidã to-to toog wakate. Yʋʋm wʋsg sẽn deng rẽ, rat n yeel tɩ yʋʋmd 484 S.D.Z.R., tõe t’a Ɛsdras ra bee Babilonne, rĩm a Asuerus sẽn wa yiis noor n yeel tɩ b menes Zʋɩf-rãmbã Pɛrs soolmẽ wã. (Ɛst. 3:7, 13-15) A Ɛsdras vɩɩmã ra bee yell pʋgẽ. Rẽ kɩtame tɩ Zʋɩf-rãmbã sẽn be ‘soolmã zĩis fãa’ wã loe noor la b yãbe, tɩ wilgdẽ tɩ b pʋʋsda a Zeova n kot sõngre. (Ɛst. 4:3) Mams-y n ges-y-yã a Ɛsdras ne Zʋɩf-rãmb a taabã sũur sẽn yɩ noog to-to, yɛlã sẽn toeem tɩ yaa neb nins sẽn da magd n na n menes Zʋɩf-rãmbã la b wẽneg n kʋ wã! (Ɛst. 9:1, 2) Tõe tɩ bũmb ning a Ɛsdras sẽn bãng zu-loe-kãens sasa wã sõng-a lame t’a segl a meng zu-loees a taab yĩnga, la kɩt t’a maneg n kɩs sɩd t’a Zeova tõe n kogla a nin-buiidã. d
14. Yam-bʋg la saam-bi-poak a ye rɩk-yã, a sẽn paam t’a Zeova ges a yell zu-loees wakatã yĩnga?
14 A Zeova sã n sõng-d zu-loees sasa, d manegd n teeg-a lame. D gom saam-bi-poak a Anastasiya sẽn be Erop yaangã yelle. A basa a tʋʋmã a sẽn pa rat n kẽes a toog dũniyã yɛlẽ wã yĩnga. A yeelame: “Sã n da pa rẽ, m da zɩ n paam ligd zu-loɛɛg ye.” A paasame yaa: “M basa yellã ne a Zeova, n yã a sẽn ges m yell ne bʋgsem to-to. Baa m tʋʋm sã n le wa sãame, m pa na n zoe rabeem ye. M Ba sẽn be saasẽ wã sã n get m yell rũndã, a na n gesa m yell beoogo.”
15. Bõe n sõng a Ɛsdras t’a kell n kɩs a Zeova sɩda? (Ɛsdras 7:27, 28)
15 A Ɛsdras yãa a Zeova sẽn sõng-a to-to wã. A sã n da tags a Zeova sẽn sõng-a naoor wʋsgã yelle, ra sõngd-a lame t’a maneg n kɩs-a sɩda. A yeelame yaa: “Mam Wẽnnaam a Zeova . . . ra bee ne maam.” (Karm-y Ɛsdras 7:27, 28.) A Ɛsdras yeela gomd sẽn wõnd woto naoor a yoob a sebrã pʋgẽ.—Ɛsd. 7:6, 9; 8:18, 22, 31.
Yel-bʋs pʋgẽ la d tõe n yã vẽeneg t’a Zeova bee ne-do? (Ges-y sull 16) e
16. Yel-bʋs pʋgẽ la d tõe n yã vẽeneg t’a Zeova bee ne-do? (Ges-y fotã me.)
16 D sã n wa seg zu-loɛɛga, a Zeova tõe n sõng-d lame. Wala makre, d sã n wa na n kos d tʋʋmdã taoor soab sor n kẽng tigis-kãsenga, wall t’a boog d tʋʋmã sẽn na yɩl tɩ d tõogd n kẽnd tigissã n pa vaandẽ, yaa segb d sẽn paam n tõe n yã t’a Zeova bee ne-do. A tõe n sakame hal tɩ ling-yã. Rẽ na n kɩtame tɩ d maneg n kɩs a Zeova sɩda.
A Ɛsdras sẽn be wẽnd-doogẽ wã n yãbd la a pʋʋsdẽ, a sũur sẽn sãam nin-buiidã yel-wẽnã yĩnga. Nin-buiidã me yãbdame. A Sekaniya kolgame n belsd a Ɛsdras la a yet-a yaa: “Saagr n ket Israyɛll yĩnga. . . . Tõnd bee ne foo.”—Ɛsd. 10:2, 4 (Ges-y sull 17)
17. Wãn to la a Ɛsdras wilg t’a yaa sik-m-meng soab zu-loees wakate? (Ges-y sebrã pipi neng fotã.)
17 A Ɛsdras sika a meng n kos a Zeova sõngre. A sã n wa yã tɩ tʋʋmã rat n yɩɩga a pãng fãa, a sikda a meng n pʋʋs a Zeova n kos sõngre. (Ɛsd. 8:21-23; 9:3-5) A Ɛsdras sẽn da maand woto wã kɩtame tɩ neb nins sẽn da be ne-a wã teel-a la b tall a tẽebã buudu. (Ɛsd. 10:1-4) D sã n wa maand yɩɩr wʋsg d sẽn na n maan to-to n paam bũmb nins sẽn yaa tɩlɛ ne-dã wɛɛngẽ, wall d sẽn na n maan to-to n kogl d zakã rãmbã wɛɛngẽ, d segd n basa d yam n pʋʋs a Zeova.
18. Bõe n tõe n sõng-d tɩ d maneg n kɩs a Zeova sɩda?
18 D sã n sik d meng n kos a Zeova sõngre, la d sak d tẽed-n-taasã me sõngre, d na n maneg n kɩsa Wẽnnaam sɩda. A Erika sẽn yaa kamb a tãab ma wã kell n teega a Zeova, baa ne yel-beed sẽn paam-a wã. A pʋg n sãame, tɩ pa yã n kaoos t’a sɩdã a sẽn nong wʋsgã me maan kaalem ye. A goma bũmb ning sẽn paam-a wã yell n yeel yaa: “F pa tõe n deng n bãng a Zeova sẽn na n sõng-f to-to wã ye. Sõngrã tõe n yii zĩig f sẽn da pa tẽede. M yãame t’a Zeova tũnuga ne m tẽed-n-taasã goamã la b tʋʋm-tʋmdɩ wã n leok m pʋʋsg wʋsgo. M sã n pelg m pʋg n togs m zo-rãmbã bũmb ning sẽn namsd-mã, b tõogd n sõng-m-la nana-nana.”
KELL-Y N KƖS-Y-YÃ A ZEOVA SƖD N TÃAG SAABÃ
19-20. Yam-bʋg la d tõe n dɩk Zʋɩf-rãmb nins sẽn pa tõog n leb Zerizalɛmmã nengẽ?
19 D tõe n dɩka yam Zʋɩf-rãmb nins sẽn pa tõog n leb Zerizalɛmmã me nengẽ. Tõe tɩ b sʋkã kẽer sẽn pa tõog n leb Zerizalɛmmã yaa kʋʋlem yĩnga, bãag wall b zakã yɛl sẽn yaa to-to wã yĩnga. Baasgo, b kõo bũmb toor-toor n teel neb nins sẽn lebg n lebã. (Ɛsd. 1:5, 6) Wõnda pipi sullã sẽn lebg n wa Zerizalɛmmã yʋʋm 19 poore, Zʋɩf-rãmb nins sẽn pa Babilonnã ra ket n toonda yamleoog kũun Zerizalɛm.—Zaka. 6:10.
20 Baa d sã n wa pa le tõe n tʋm a Zeova tʋʋmã wʋsg wa d sẽn datã, d tõe n basa d yam t’a sũur nooma ne d sẽn maand d sẽn tõe wã. Bõe yĩng tɩ d yet woto? No-rɛɛs a Zakari wakatẽ wã, a Zeova yeel-a lame t’a yãk sãnemã ne wanzuri wã neb nins sẽn be Babilonnã sẽn toolã n maan maanf-bedre. (Zaka. 6:11) “Maanf-bedrã” ra yaa sẽn na yɩl tɩ b “tẽegd” kũunã b sẽn kõ ne yamleoogã yelle. (Zaka. 6:14, notã) D tõe n basa d yam t’a Zeova pa na n tol n yĩm d sẽn tũud-a ne d sũur fãa baa ne zu-loeesã ye.—Ebre. 6:10.
21. Bõe n tõe n sõng-d tɩ d bas d yam ne sẽn wat beoogo?
21 Yaa vẽeneg tɩ d sẽn vɩ yaoolem wakatã, d na n ket n segda zu-loees buud toor-toore. (2 Tɩm. 3:1, 13) La tõe tɩ yɛlã wa keng meng n yɩɩd woto. La d pa segd n maan yɩɩr tɩ loog noor ye. Tẽeg-y-yã a Zeova sẽn yeel a nin-buiidã bũmb ning a Aaze wakatẽ wã. A yeelame yaa: “Mam bee ne yãmba. . . . Ra zoe-y rabeem ye.” (Aaze 2:4, 5) Tõnd me tõe n kɩsa sɩd tɩ d sã n maand d sẽn tõe fãa sẽn na yɩl n maan a Zeova raabã, a na n kell n zĩnda ne-do. D sã n dɩk yam bũmb ning d sẽn bãng a Aaze ne a Zakari bãngr-goamã pʋgẽ, la a Ɛsdras mak-sõngã pʋgẽ wã, d na n kell n kɩsa a Zeova sɩda, baa sẽn wa n yaa zu-loɛɛg ning fãa la d segda.
YƖƖLL 122 D tall d tẽebã kãn-kãe
a Sõs-kãngã yaa sẽn na n sõng-d tɩ d maneg n kɩs sɩd t’a Zeova na n sõng-d-la d sã n wa tar ligd zu-loeese, gudgr sã n wa be tẽng ning d sẽn vɩ wã pʋgẽ, wall b sã n wa gɩdg koɛɛgã moonego.
b A Aaze sebrã pʋgẽ, gomd ning sẽn yaa “a Zeova sẽn yaa tãb-biis naabã” bee naoor 14. Rẽ ra tẽegda Zʋɩf-rãmbã la tẽegd tõnd me t’a Zeova pãngã ka koaka, la t’a tara tãb-biis ka tɛk sẽn yaa malɛgse.—Yɩɩn. 103:20, 21.
c D toeema yʋy kẽere.
d A Ɛsdras sẽn da yaa seb-gʋlsd sẽn mi Wẽnnaam Tõogã sõma wã yĩnga, a ra kɩsa sɩd zãng-zãng ne a Zeova bãngr-goamã nand meng t’a leb Zerizalɛm.—2 Kib 36:22, 23; Ɛsd. 7:6, 9, 10; Zer. 29:14.
e FOTÃ BILGRI.: Saam-biig sẽn kos a tʋʋmd taoor soab t’a kõ-a sor t’a kẽng tigis-kãseng t’a zãgse. A pʋʋsa a Zeova n kos t’a sõng-a la a wilg-a sore, n segl a meng n le tɩ gom ne a tʋʋmdã taoor soaba. A wilga a tʋʋmdã taoor soab tigis-kãsengã boollã sebre, la a wilg-a tɩ zãmsg ning a sẽn na n paam Biiblã pʋgẽ wã tõe n kɩtame tɩ ned lebg nin-sõngo. Tʋʋmdã taoor soab sũur yɩɩ noogo, t’a toeem yam.