ആഴ്‌ചയുടെ ഒന്നാം ദിവസം: മത്ത 28:1-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

കല്ലറ: മത്ത 27:60-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

കർത്താ​വായ യേശു​വി​ന്റെ: ചില കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഈ വാക്കുകൾ കാണു​ന്നില്ല. എന്നാൽ ആധികാ​രി​ക​മായ അനേകം പുരാതന കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഇത്‌ ഉൾപ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടുണ്ട്‌.

യേശു ഇവി​ടെ​യില്ല, ഉയിർപ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു: ചില കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഈ വാക്കുകൾ കാണു​ന്നില്ല. എന്നാൽ ആധികാ​രി​ക​മായ അനേകം പുരാതന കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഇത്‌ ഉൾപ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടുണ്ട്‌.

സ്‌തം​ഭ​ത്തി​ലേ​റ്റുക: അഥവാ “ഒരു സ്‌തം​ഭ​ത്തിൽ (തൂണിൽ) ബന്ധിക്കുക.”—മത്ത 20:19-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പും പദാവ​ലി​യിൽ “ദണ്ഡനസ്‌തം​ഭം;” “സ്‌തംഭം” എന്നിവ​യും കാണുക.

കല്ലറയിൽനിന്ന്‌: ചില കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഈ പദം കാണു​ന്നില്ല. എന്നാൽ ആധികാ​രി​ക​മായ അനേകം പുരാതന കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഇത്‌ ഉൾപ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടുണ്ട്‌.

. . . അവി​ടെ​നിന്ന്‌ പോന്നു: ചില കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഈ വാക്യം കാണു​ന്നില്ല. എന്നാൽ ആധികാ​രി​ക​മായ അനേകം പുരാതന കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഇത്‌ ഉൾപ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടുണ്ട്‌.

ഏകദേശം 11 കിലോ​മീ​റ്റർ: ഏകദേശം ഏഴു മൈൽ. അക്ഷ. “60 സ്റ്റേഡിയം.” ഒരു റോമൻ സ്റ്റേഡിയം 185 മീറ്റർ (606.95 അടി) വരും.​—പദാവ​ലി​യിൽ “മൈൽ” എന്നതും അനു ബി14-ഉം കാണുക.

വ്യാഖ്യാ​നി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു: ഇവിടെ കാണുന്ന ഡയർമെ​നി​യു​ഓ എന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ത്തിന്‌ “ഒരു ഭാഷയിൽനിന്ന്‌ മറ്റൊ​ന്നി​ലേക്കു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തുക” എന്ന്‌ അർഥം വരാം. (1കൊ 12:30, അടിക്കു​റിപ്പ്‌) എന്നാൽ അതേ പദത്തിന്‌ “അർഥം വ്യക്തമാ​ക്കുക; നന്നായി വിശദീ​ക​രി​ക്കുക” എന്നൊ​ക്കെ​യും അർഥമുണ്ട്‌. ഈ വാക്യ​ത്തിൽ, പ്രവച​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ അർഥം വ്യാഖ്യാ​നി​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കുക എന്ന അർഥത്തി​ലാണ്‌ ഈ പദം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌.

അവരോട്‌, “നിങ്ങൾക്കു സമാധാ​നം” എന്നു പറഞ്ഞു: ചില കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഈ വാക്കുകൾ കാണു​ന്നില്ല. എന്നാൽ ആധികാ​രി​ക​മായ അനേകം പുരാതന കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഇത്‌ ഉൾപ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടുണ്ട്‌.

ആത്മവ്യക്തി: ഇവിടെ കാണുന്ന ന്യൂമ എന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ത്തിന്‌ അദൃശ്യ​രായ ആത്മവ്യ​ക്തി​കളെ കുറി​ക്കാ​നാ​കു​മെ​ങ്കി​ലും ശിഷ്യ​ന്മാർ ആ പദം ഉപയോ​ഗി​ച്ചതു തങ്ങൾ ഒരു മായക്കാ​ഴ്‌ച​യോ ദർശന​മോ കാണു​ക​യാണ്‌ എന്ന അർഥത്തി​ലാ​യി​രി​ക്കാം. അതു​കൊണ്ട്‌ തന്റെ കൈക​ളും കാലു​ക​ളും ശിഷ്യ​ന്മാ​രെ കാണി​ച്ചിട്ട്‌ യേശു പറഞ്ഞു: “എന്നെ തൊട്ടു​നോ​ക്കൂ. ഒരു ആത്മവ്യ​ക്തി​ക്കു നിങ്ങൾ ഈ കാണു​ന്ന​തു​പോ​ലെ മാംസ​വും അസ്ഥിക​ളും ഇല്ലല്ലോ.” (ലൂക്ക 24:39) യേശു ഇങ്ങനെ ചെയ്‌തത്‌, താൻ ഇപ്പോൾ ശരിക്കും ഒരു മനുഷ്യ​ശ​രീ​രം സ്വീക​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു എന്നു ശിഷ്യ​ന്മാർക്കു കാണി​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കാ​നാണ്‌. പണ്ടു ദൈവ​ദൂ​ത​ന്മാ​രും ഇങ്ങനെ ചെയ്‌ത​താ​യി രേഖയുണ്ട്‌.​—ഉൽ 18:1-8; 19:1-3.

എന്റെ കൈക​ളും കാലു​ക​ളും: കുറ്റക്കാ​രാ​യി കണ്ടെത്തു​ന്ന​വ​രു​ടെ കൈകൾ (സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ കാലു​ക​ളും) സ്‌തം​ഭ​ത്തിൽ ആണിയ​ടി​ച്ചു​റ​പ്പി​ക്കു​ന്നതു റോമാ​ക്കാ​രു​ടെ ഒരു രീതി​യാ​യി​രു​ന്നു. യേശു​വി​ന്റെ കാര്യ​ത്തി​ലും അതാണു സംഭവി​ച്ചത്‌. (സങ്ക 22:16; യോഹ 20:25, 27; കൊലോ 2:14) യേശു​വി​ന്റെ കാലുകൾ ഒന്നോ അതില​ധി​ക​മോ ആണികൾ ഉപയോ​ഗിച്ച്‌ സ്‌തം​ഭ​ത്തിൽത്ത​ന്നെ​യോ അതിൽ പിടി​പ്പിച്ച ചെറി​യൊ​രു തട്ടിലോ തറച്ചി​രി​ക്കാ​മെന്നു ചില പണ്ഡിത​ന്മാർ വിശ്വ​സി​ക്കു​ന്നു.

. . . അവരെ കാണിച്ചു: ചില കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഈ വാക്യം കാണു​ന്നില്ല. എന്നാൽ ആധികാ​രി​ക​മായ അനേകം പുരാതന കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഇത്‌ ഉൾപ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടുണ്ട്‌.

മീൻ: പിൽക്കാ​ലത്തെ ചില കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഇവിടെ “മീൻ” എന്നതിനു പകരം “മീനും ഒരു തേനട​യും” എന്നാണു കാണു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും ആധികാ​രി​ക​മായ പുരാതന കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ തേനട​യെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറഞ്ഞി​ട്ടില്ല.

മോശ​യു​ടെ നിയമ​ത്തി​ലും പ്രവാ​ച​ക​പു​സ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളി​ലും സങ്കീർത്ത​ന​ങ്ങ​ളി​ലും: ദൈവ​പ്ര​ചോ​ദി​ത​മായ എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​കളെ മുഴു​വ​നും ഉദ്ദേശി​ച്ചാ​ണു യേശു ഈ വാക്കുകൾ പറഞ്ഞത്‌. ജൂതന്മാർ അംഗീ​ക​രിച്ച, അവർക്കു സ്വീകാ​ര്യ​മായ രീതി​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ യേശു ഇവിടെ മുഴു എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളെ​യും മൂന്നായി തരംതി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു എന്നു വേണം കരുതാൻ. ‘നിയമം‘ (എബ്രാ​യ​യിൽ, തോറാ) എന്ന പദം കുറി​ക്കു​ന്നത്‌ ഉൽപത്തി മുതൽ ആവർത്തനം വരെയുള്ള ബൈബിൾപു​സ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളെ​യാണ്‌. ‘പ്രവാ​ച​ക​പു​സ്‌ത​കങ്ങൾ’ (എബ്രാ​യ​യിൽ, നെവിം) എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗം കുറി​ക്കു​ന്ന​താ​കട്ടെ എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളി​ലെ പ്രവാ​ച​ക​പു​സ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളെ​യും. അതിൽ ‘മുൻകാ​ല​പ്ര​വാ​ച​ക​ന്മാ​രു​ടേത്‌’ എന്നു വിളി​പ്പേ​രുള്ള പുസ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളും (യോശുവ മുതൽ രാജാ​ക്ക​ന്മാർ വരെയുള്ള ബൈബിൾപു​സ്‌ത​കങ്ങൾ) ഉൾപ്പെ​ടും. ‘സങ്കീർത്ത​നങ്ങൾ’ എന്ന്‌ അറിയ​പ്പെ​ടുന്ന മൂന്നാം ഭാഗം, എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളി​ലെ മറ്റെല്ലാ പുസ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളും ചേർന്ന​താണ്‌. “ലിഖി​തങ്ങൾ” എന്നും അറിയ​പ്പെ​ടുന്ന ഈ ഭാഗത്തിന്‌ എബ്രാ​യ​യിൽ ക്‌തൂ​വീം എന്നാണു പേര്‌. മൂന്നാം ഭാഗത്തെ ആദ്യപു​സ്‌തകം “സങ്കീർത്ത​നങ്ങൾ” ആയതു​കൊ​ണ്ടാണ്‌, ആ ഭാഗത്തി​നു “സങ്കീർത്ത​നങ്ങൾ” എന്ന പേര്‌ വന്നത്‌. എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾക്കു ജൂതന്മാർ നൽകി​യി​രി​ക്കുന്ന “താനാക്ക്‌” എന്ന പേര്‌ ഈ മൂന്നു ഭാഗങ്ങ​ളു​ടെ​യും പേരു​ക​ളു​ടെ ആദ്യത്തെ അക്ഷരങ്ങൾ (ത, ന, ക) ചേർന്ന​താണ്‌. യേശു ഈ മൂന്നു പദപ്ര​യോ​ഗ​ങ്ങ​ളും ഉപയോ​ഗി​ച്ചു എന്ന വസ്‌തുത സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌, ഏതെല്ലാം പുസ്‌ത​കങ്ങൾ ശരിക്കും എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളു​ടെ ഭാഗമാ​ണെന്ന കാര്യം അതി​നോ​ടകം തീരു​മാ​നി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നെ​ന്നും യേശു ആ എബ്രായ കാനോ​നെ അംഗീ​ക​രി​ച്ചി​രു​ന്നു എന്നും ആണ്‌.

ഈ നഗരം: അതായത്‌, യരുശ​ലേം.

യേശു​വി​നെ സ്വർഗ​ത്തി​ലേക്ക്‌ എടുത്തു: ചില കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഈ വാക്കുകൾ കാണു​ന്നില്ല. എന്നാൽ ആധികാ​രി​ക​മായ അനേകം പുരാതന കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഇത്‌ ഉൾപ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടുണ്ട്‌. ഇനി, പ്രവൃ 1:1, 2-ൽ ലൂക്കോസ്‌ പറഞ്ഞി​രി​ക്കുന്ന വാക്കു​ക​ളും ഇത്‌ ഉൾപ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തി​നെ​യാണ്‌ അനുകൂ​ലി​ക്കു​ന്നത്‌. കാരണം, യേശു​വി​ന്റെ ജീവി​ത​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചും ശുശ്രൂ​ഷ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചും വിവരി​ക്കുന്ന തന്റെ ‘ആദ്യവി​വ​ര​ണ​മായ’ സുവി​ശേ​ഷ​ത്തിൽ ‘യേശു​വി​നെ സ്വർഗ​ത്തി​ലേക്ക്‌ എടുത്ത​തു​വ​രെ​യുള്ള’ കാര്യ​ങ്ങ​ളാ​ണു താൻ ഉൾപ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു ലൂക്കോസ്‌ അവിടെ പറയുന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ യേശു​വി​ന്റെ സ്വർഗാ​രോ​ഹ​ണ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള ഈ വാക്കുകൾ ലൂക്കോസ്‌ എഴുതിയ സുവി​ശേ​ഷ​ത്തി​ന്റെ ഭാഗം​ത​ന്നെ​യാ​ണെന്നു നമുക്ക്‌ അനുമാ​നി​ക്കാം.

യേശു​വി​നെ വണങ്ങി: അഥവാ “യേശു​വി​നെ കുമ്പിട്ട്‌ നമസ്‌ക​രി​ച്ചു; യേശു​വി​നെ സാഷ്ടാം​ഗം പ്രണമി​ച്ചു; യേശു​വി​നോട്‌ ആദരവ്‌ കാണിച്ചു.” ഒരു ദൈവ​ത്തെ​യോ ദേവ​നെ​യോ ആരാധി​ക്കുക എന്ന്‌ അർഥം വരുന്നി​ടത്ത്‌ പ്രൊ​സ്‌കി​നി​യോ എന്ന ഗ്രീക്കുക്രിയ, “ആരാധി​ക്കുക” എന്നാണു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. (മത്ത 4:10; ലൂക്ക 4:8) എന്നാൽ പുനരു​ത്ഥാ​ന​പ്പെട്ട യേശു​വി​നെ ശിഷ്യ​ന്മാർ ഇവിടെ ദൈവ​ത്തി​ന്റെ ഒരു പ്രതി​നി​ധി​യാ​യി മാത്ര​മാ​ണു കണ്ടത്‌. അവർ യേശു​വി​നെ വണങ്ങി​യത്‌, യേശു ദൈവ​മാ​ണെ​ന്നോ ഏതെങ്കി​ലും ഒരു ദേവനാ​ണെ​ന്നോ കരുതിയല്ല. യേശു ‘ദൈവ​ത്തി​ന്റെ മകനാ​ണെ​ന്നും’ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ മുൻകൂ​ട്ടി​പ്പറഞ്ഞ “മനുഷ്യ​പു​ത്രൻ” ആണെന്നും അവർക്ക്‌ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു. യേശു ദൈവ​ത്തിൽനിന്ന്‌ അധികാ​രം കിട്ടിയ മിശി​ഹ​യാ​ണെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കി​ത്ത​ന്നെ​യാണ്‌ അവർ യേശു​വി​നെ വണങ്ങി​യത്‌. (ലൂക്ക 1:35; മത്ത 16:13-16; യോഹ 9:35-38) ചിലർ പ്രവാ​ച​ക​ന്മാ​രെ​യോ രാജാ​ക്ക​ന്മാ​രെ​യോ ദൈവത്തിന്റെ മറ്റു പ്രതി​നി​ധി​ക​ളെ​യോ കണ്ടപ്പോൾ ഇത്തരത്തിൽ വണങ്ങി​യ​താ​യി എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളി​ലും രേഖയുണ്ട്‌. (1ശമു 25:23, 24; 2ശമു 14:4; 1രാജ 1:16; 2രാജ 4:36, 37) പല സന്ദർഭ​ങ്ങ​ളി​ലും ആളുകൾ യേശു​വി​നെ വണങ്ങിയത്‌, ദൈവ​ത്തിൽനിന്ന്‌ ഒരു സന്ദേശം വെളി​പ്പെ​ടു​ത്തി​ക്കി​ട്ടി​യ​പ്പോ​ഴോ ദൈവാംഗീകാരത്തിന്റെ ഒരു തെളിവ്‌ നേരിൽ കണ്ടപ്പോ​ഴോ അതിനു നന്ദി പ്രകടി​പ്പി​ക്കാ​നാ​യി​രു​ന്നു.​—മത്ത 2:2; 8:2; 14:33; 15:25 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​കൾ കാണുക.

യേശു​വി​നെ വണങ്ങി​യിട്ട്‌: ചില കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഈ വാക്കുകൾ കാണു​ന്നില്ല. എന്നാൽ ആധികാ​രി​ക​മായ അനേകം പുരാതന കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഇത്‌ ഉൾപ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടുണ്ട്‌.