ഇരുട്ടു വാഴുന്ന സമയം: അഥവാ “ഇരുട്ടിന്‌ അധികാ​ര​മുള്ള സമയം.” അതായത്‌ ആത്മീയാ​ന്ധ​കാ​ര​ത്തിൽ കഴിയു​ന്ന​വർക്ക്‌ അധികാ​ര​മുള്ള സമയം. (കൊലോ 1:13 താരത​മ്യം ചെയ്യുക.) പ്രവൃ 26:18-ൽ അന്ധകാ​ര​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറയു​ന്നി​ട​ത്തു​തന്നെ ‘സാത്താന്റെ അധികാ​ര​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചും’ പറയു​ന്നുണ്ട്‌. അന്ധകാ​ര​ത്തി​ന്റെ പ്രവൃ​ത്തി​കൾ ചെയ്യാൻ ചില മനുഷ്യ​രെ സ്വാധീ​നി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ സാത്താൻ തന്റെ ആ അധികാ​രം പ്രയോ​ഗി​ച്ചു; അതാകട്ടെ യേശു​വി​ന്റെ മരണത്തി​ലും കലാശി​ച്ചു. സാത്താൻ ഇത്തരത്തിൽ മനുഷ്യ​രെ സ്വാധീ​നി​ച്ച​തി​ന്റെ ഉദാഹ​ര​ണ​മാ​ണു ലൂക്ക 22:3-ൽ കാണു​ന്നത്‌. അവിടെ, ‘ഈസ്‌ക​ര്യോത്ത്‌ എന്ന്‌ അറിയ​പ്പെ​ട്ടി​രുന്ന യൂദാ​സിൽ സാത്താൻ കടന്നതാ​യി’ നമ്മൾ വായി​ക്കു​ന്നു. ആ യൂദാ​സാ​ണു തുടർന്ന്‌ യേശു​വി​നെ ഒറ്റി​ക്കൊ​ടു​ത്തത്‌.​—ഉൽ 3:15; യോഹ 13:27-30.

രാത്രി വരുന്നു: ബൈബി​ളിൽ “രാത്രി” എന്ന പദം ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ ആലങ്കാ​രി​കാർഥ​ത്തി​ലാണ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. “രാത്രി” എന്നു പറഞ്ഞ​പ്പോൾ യേശു​വി​ന്റെ മനസ്സിലുണ്ടായിരുന്നത്‌, തന്റെ വിചാ​ര​ണ​യും സ്‌തം​ഭ​ത്തി​ലേ​റ്റ​ലും മരണവും ഉൾപ്പെ​ടുന്ന സമയമാ​യി​രു​ന്നു. കാരണം പിതാവ്‌ ആഗ്രഹിച്ച പ്രവൃ​ത്തി​കൾ ചെയ്യാൻ യേശു​വി​നു പറ്റാതാ​കുന്ന ഒരു സമയമാ​യി​രു​ന്നു അത്‌.​—ഇയ്യ 10:21, 22; സഭ 9:10; ലൂക്ക 22:53-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു താരത​മ്യം ചെയ്യുക.

ഉമിനീർ: യേശു അത്ഭുത​ക​ര​മാ​യി ആളുകളെ സുഖ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ തന്റെ ഉമിനീർ ഉപയോ​ഗി​ച്ച​തി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറയുന്ന മൂന്നു ബൈബിൾഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളുണ്ട്‌. (മർ 7:31-37; 8:22-26; യോഹ 9:1-7) അന്നു നാട്ടു​ചി​കി​ത്സ​യിൽ ഉമിനീർ ഉപയോ​ഗി​ക്കുന്ന രീതി നിലവി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും യേശു അത്ഭുതങ്ങൾ ചെയ്‌തതു ദൈവാ​ത്മാ​വി​ന്റെ ശക്തിയാ​ലാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌, യേശു​വി​ന്റെ ഉമിനീ​രല്ല ആളുകളെ സുഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യത്‌. ഇവിടെ, ജന്മനാ അന്ധനായ ആ മനുഷ്യ​നോട്‌ “ശിലോ​ഹാം കുളത്തിൽ പോയി കഴുകുക” എന്നു പറഞ്ഞതാ​യി നമ്മൾ വായി​ക്കു​ന്നു. അതെത്തു​ടർന്നാണ്‌ അദ്ദേഹ​ത്തി​നു കാഴ്‌ച​ശക്തി കിട്ടി​യത്‌. (യോഹ 9:7) കുഷ്‌ഠ​രോ​ഗം മാറി​ക്കി​ട്ടാൻ യോർദാൻ നദിയിൽ കുളി​ക്ക​ണ​മെന്നു നയമാ​നോട്‌ ആവശ്യ​പ്പെ​ട്ടത്‌ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ വിശ്വാ​സം പരി​ശോ​ധി​ച്ച​തു​പോ​ലെ, “ശിലോ​ഹാം കുളത്തിൽ പോയി കഴുകുക” എന്നു പറഞ്ഞത്‌ അന്ധനായ ആ മനുഷ്യ​ന്റെ വിശ്വാ​സ​വും പരി​ശോ​ധി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു.​—2രാജ 5:10-14.

ശിലോ​ഹാം കുളം: എ.ഡി. ഒന്നാം നൂറ്റാ​ണ്ടോ​ളം പഴക്കമുള്ള ഒരു കുളത്തി​ന്റെ ചില ഭാഗങ്ങൾ, ദേവാ​ലയം സ്ഥിതി ചെയ്‌തി​രുന്ന മലയുടെ തെക്കു​ഭാ​ഗത്ത്‌ കണ്ടെത്തി. ഇതു ശിലോ​ഹാം കുളമാ​ണെന്നു കരുത​പ്പെ​ടു​ന്നു. പുരാതന യരുശ​ലേം നഗരം ആദ്യം സ്ഥിതി ചെയ്‌തി​രുന്ന തെക്കേ മലയുടെ ചുവട്ടിൽ, ടൈറോപ്പിയൻ താഴ്‌വ​ര​യും കിദ്രോൻ താഴ്‌​വര​യും ഒന്നിച്ചു​ചേ​രുന്ന സ്ഥലത്തിന്‌ അടുത്താണ്‌ അതിന്റെ സ്ഥാനം. (അനു. ബി12 കാണുക.) ശിലോ​ഹാം എന്ന പേര്‌ “ശീലോഹ” എന്ന എബ്രാ​യ​പേ​രി​ന്റെ ഗ്രീക്കു​രൂ​പ​മാണ്‌. സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ ഈ എബ്രാ​യ​പേ​രിന്‌ “അയയ്‌ക്കുക” എന്ന്‌ അർഥമുള്ള ശലാക്‌ എന്ന എബ്രാ​യ​ക്രി​യ​യു​മാ​യി ബന്ധമുണ്ട്‌. അതുകൊണ്ടാണ്‌, യോഹ​ന്നാൻ ശീലോ​ഹാം എന്ന പേരിന്റെ അർഥം, അയയ്‌ക്ക​പ്പെ​ട്ടത്‌ എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യത്‌. യരുശ​ലേ​മി​ലെ ജലവി​ത​ര​ണ​സം​വി​ധാ​ന​ത്തി​ന്റെ ഭാഗമായ ഒരു നീർപ്പാ​ത്തിക്ക്‌ അഥവാ കനാലിന്‌, യശ 8:6-ൽ ശീലോഹ എന്ന എബ്രാ​യ​പേര്‌ നൽകിയിരിക്കുന്നിടത്ത്‌, സെപ്‌റ്റുവജിന്റ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന പേര്‌ ശിലോ​ഹാം എന്നാണ്‌. ഇടയ്‌ക്കി​ടെ മാത്രം വെള്ളം പുറ​പ്പെ​ടു​വി​ക്കുന്ന ഗീഹോൻ നീരു​റ​വ​യിൽനി​ന്നാണ്‌ ശിലോ​ഹാം കുളത്തി​ലേക്കു വെള്ളം വന്നിരു​ന്നത്‌. ഇത്തരത്തിൽ ആ നീരുറവ കുളത്തി​ലേക്കു വെള്ളം ‘അയച്ചി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടാ​കാം’ അതിനു ശിലോ​ഹാം എന്ന പേരു ലഭിച്ചത്‌. ക്രിസ്‌തീയ ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളു​ടെ പല എബ്രാ​യ​പ​രി​ഭാ​ഷ​ക​ളും (അനു. സി4-ൽ J^{7-14, 16-19, 22} എന്നു സൂചി​പ്പി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.) യോഹ 9:7-ൽ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നതു “ശീലോഹ” എന്ന പദമാണ്‌.

ജൂതന്മാർ: യോഹ​ന്നാ​ന്റെ സുവി​ശേ​ഷ​ത്തിൽ ഈ പദത്തിനു സന്ദർഭ​മ​നു​സ​രിച്ച്‌ അർഥവ്യ​ത്യാ​സം വരുന്ന​താ​യി കാണാം. അതു ജൂതജ​ന​തയെ മൊത്ത​ത്തിൽ കുറി​ക്കാ​നും യഹൂദ്യ​യിൽ താമസി​ച്ചി​രു​ന്ന​വരെ കുറി​ക്കാ​നും യരുശ​ലേ​മി​ലും സമീപ​പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലും താമസി​ച്ചി​രു​ന്ന​വരെ കുറി​ക്കാ​നും ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. പക്ഷേ ചില സന്ദർഭ​ങ്ങ​ളിൽ അത്‌, മോശ​യു​ടെ നിയമ​വു​മാ​യി ബന്ധപ്പെട്ട മനുഷ്യ​പാ​ര​മ്പ​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ കടിച്ചു​തൂ​ങ്ങിയ ജൂതന്മാ​രെ​യാ​ണു കുറി​ക്കു​ന്നത്‌. പലപ്പോ​ഴും അവരുടെ ആ നിലപാട്‌ മോശ​യു​ടെ നിയമ​ത്തി​ന്റെ അന്തസ്സത്ത​യു​മാ​യി ചേരാ​ത്ത​താ​യി​രു​ന്നു. (മത്ത 15:3-6) യേശു​വി​നോ​ടു ശത്രുത പുലർത്തി​യി​രുന്ന ജൂതമ​ത​നേ​താ​ക്ക​ന്മാ​രോ അധികാ​ര​സ്ഥാ​ന​ത്തുള്ള ജൂതന്മാ​രോ ആയിരു​ന്നു ഈ ‘ജൂതന്മാ​രിൽ’ പ്രമുഖർ. ഈ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗ​ത്തും യോഹ​ന്നാൻ 7-ാം അധ്യാ​യ​ത്തിൽത്തന്നെ ഈ പദം കാണുന്ന മറ്റു സ്ഥലങ്ങളി​ലും അതു കുറി​ക്കു​ന്നത്‌, അധികാ​ര​സ്ഥാ​ന​ത്തുള്ള ജൂതന്മാ​രെ​യോ ജൂതമ​ത​നേ​താ​ക്ക​ന്മാ​രെ​യോ ആണെന്നു സന്ദർഭം സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു.​—യോഹ 7:13, 15, 35എ.

ജൂതന്മാർ: സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ ഈ പദം കുറിക്കുന്നത്‌, ജൂതന്മാ​രായ അധികാ​രി​ക​ളെ​യോ ജൂതമ​ത​നേ​താ​ക്ക​ന്മാ​രെ​യോ ആണ്‌.​—യോഹ 7:1-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

അതിനുള്ള പ്രായം അവനു​ണ്ട​ല്ലോ: അഥവാ, “അവനു പ്രായ​മെ​ത്തി​യ​ല്ലോ.” ഈ പദപ്ര​യോ​ഗം ആണുങ്ങൾക്കു സൈനി​ക​സേ​വ​ന​ത്തി​നു യോഗ്യത നേടാൻ മോശ​യു​ടെ നിയമം അനുശാ​സി​ച്ചി​രുന്ന പ്രായ​പ​രി​ധി​യായ 20 വയസ്സി​നെ​യാ​യി​രി​ക്കാം കുറി​ക്കു​ന്നത്‌. (സംഖ 1:3) അയാളെ കുട്ടി എന്നു വിളി​ക്കാ​തെ ‘ഒരു മനുഷ്യൻ’ എന്നു വിളി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തും (യോഹ 9:1) അയാൾ ഒരു യാചക​നാ​യി​രു​ന്നു എന്നതും ഈ നിഗമ​ന​ത്തോ​ടു യോജി​ക്കു​ന്നു (യോഹ 9:8). ഇനി, 13 വയസ്സായ ഒരാൾക്കു നിയമ​പ​ര​മാ​യി പ്രായ​പൂർത്തി​യാ​യെന്നു ജൂതസ​മൂ​ഹം അംഗീ​ക​രി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ ഈ വാക്യ​ത്തിൽ പറഞ്ഞി​രി​ക്കുന്ന പ്രായം അതാ​ണെ​ന്നും അഭി​പ്രാ​യ​മുണ്ട്‌.

ജൂതന്മാർ: യോഹ​ന്നാ​ന്റെ സുവി​ശേ​ഷ​ത്തിൽ ഈ പദത്തിനു സന്ദർഭ​മ​നു​സ​രിച്ച്‌ അർഥവ്യ​ത്യാ​സം വരുന്ന​താ​യി കാണാം. അതു ജൂതജ​ന​തയെ മൊത്ത​ത്തിൽ കുറി​ക്കാ​നും യഹൂദ്യ​യിൽ താമസി​ച്ചി​രു​ന്ന​വരെ കുറി​ക്കാ​നും യരുശ​ലേ​മി​ലും സമീപ​പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലും താമസി​ച്ചി​രു​ന്ന​വരെ കുറി​ക്കാ​നും ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. പക്ഷേ ചില സന്ദർഭ​ങ്ങ​ളിൽ അത്‌, മോശ​യു​ടെ നിയമ​വു​മാ​യി ബന്ധപ്പെട്ട മനുഷ്യ​പാ​ര​മ്പ​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ കടിച്ചു​തൂ​ങ്ങിയ ജൂതന്മാ​രെ​യാ​ണു കുറി​ക്കു​ന്നത്‌. പലപ്പോ​ഴും അവരുടെ ആ നിലപാട്‌ മോശ​യു​ടെ നിയമ​ത്തി​ന്റെ അന്തസ്സത്ത​യു​മാ​യി ചേരാ​ത്ത​താ​യി​രു​ന്നു. (മത്ത 15:3-6) യേശു​വി​നോ​ടു ശത്രുത പുലർത്തി​യി​രുന്ന ജൂതമ​ത​നേ​താ​ക്ക​ന്മാ​രോ അധികാ​ര​സ്ഥാ​ന​ത്തുള്ള ജൂതന്മാ​രോ ആയിരു​ന്നു ഈ ‘ജൂതന്മാ​രിൽ’ പ്രമുഖർ. ഈ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗ​ത്തും യോഹ​ന്നാൻ 7-ാം അധ്യാ​യ​ത്തിൽത്തന്നെ ഈ പദം കാണുന്ന മറ്റു സ്ഥലങ്ങളി​ലും അതു കുറി​ക്കു​ന്നത്‌, അധികാ​ര​സ്ഥാ​ന​ത്തുള്ള ജൂതന്മാ​രെ​യോ ജൂതമ​ത​നേ​താ​ക്ക​ന്മാ​രെ​യോ ആണെന്നു സന്ദർഭം സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു.​—യോഹ 7:13, 15, 35എ.

കോടതി: സുനേ​ദ്രി​ഒൻ എന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​മാണ്‌ ഇവിടെ “കോടതി” എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. ഈ പദം ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ മിക്ക​പ്പോ​ഴും ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നതു യരുശ​ലേ​മിൽ സ്ഥിതി​ചെ​യ്യുന്ന, ജൂതന്മാ​രു​ടെ പരമോ​ന്ന​ത​കോ​ട​തി​യായ സൻഹെ​ദ്രി​നെ കുറി​ക്കാ​നാണ്‌. (പദാവ​ലി​യിൽ “സൻഹെ​ദ്രിൻ” എന്നതും മത്ത 5:22; 26:59 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​ക​ളും കാണുക.) എന്നാൽ കുറെ​ക്കൂ​ടെ വിശാ​ല​മായ ഒരർഥ​ത്തിൽ, ആളുക​ളു​ടെ ഒരു കൂടി​വ​ര​വി​നെ​യോ യോഗ​ത്തെ​യോ കുറി​ക്കാ​നും ഇത്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഇവിടെ അതു സിന​ഗോ​ഗു​ക​ളോ​ടു ചേർന്ന്‌ പ്രവർത്തി​ച്ചി​രുന്ന പ്രാ​ദേ​ശി​ക​കോ​ട​തി​കളെ കുറി​ക്കു​ന്നു. ആളുകളെ മതഭ്ര​ഷ്ട​രാ​ക്കാ​നും ചാട്ടയ്‌ക്ക​ടി​പ്പി​ക്കാ​നും ഇത്തരം കോട​തി​കൾക്ക്‌ അധികാ​ര​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.​—മത്ത 23:34; മർ 13:9; ലൂക്ക 21:12; യോഹ 9:22; 12:42; 16:2.

ജൂതന്മാർ: സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ ഈ പദം കുറിക്കുന്നത്‌, ജൂതന്മാ​രായ അധികാ​രി​ക​ളെ​യോ ജൂതമ​ത​നേ​താ​ക്ക​ന്മാ​രെ​യോ ആണ്‌.​—യോഹ 7:1-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

സിന​ഗോ​ഗിൽനിന്ന്‌ പുറത്താ​ക്കുക: അഥവാ “ഭ്രഷ്ട്‌ കല്‌പിക്കുക; സിന​ഗോ​ഗിൽ വരുന്നതു വിലക്കുക.” ഗ്രീക്കി​ലെ ഒരു വിശേ​ഷ​ണ​പ​ദ​മായ അപൊ​സു​ന​ഗോ​ഗൊസ്‌ ഇവി​ടെ​യും യോഹ 12:42; 16:2 എന്നീ വാക്യ​ങ്ങ​ളി​ലും മാത്ര​മാണ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. ഇത്തരത്തിൽ സിന​ഗോ​ഗിൽനിന്ന്‌ പുറത്താ​ക്കുന്ന ഒരാളെ സമൂഹം ഒറ്റപ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും ഒഴിവാ​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. ഇവരെ പൊതു​വേ പുച്ഛ​ത്തോ​ടെ​യാണ്‌ ആളുകൾ കണ്ടിരു​ന്നത്‌. മറ്റു ജൂതന്മാ​രു​മാ​യുള്ള ബന്ധം ഇത്തരത്തിൽ വിച്ഛേ​ദി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നത്‌ ആ കുടും​ബ​ത്തി​ന്മേൽ ഗുരു​ത​ര​മായ സാമ്പത്തി​ക​പ്ര​ത്യാ​ഘാ​തങ്ങൾ വരുത്തി​വെ​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. സിന​ഗോ​ഗു​കൾ പ്രധാ​ന​മാ​യും ആളുകളെ പഠിപ്പി​ക്കാൻ ഉദ്ദേശി​ച്ചു​ള്ള​താ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ അതു പ്രാ​ദേ​ശി​ക​കോ​ട​തി​കൾ സമ്മേളി​ക്കാ​നുള്ള സ്ഥലമാ​യും ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നു. ആളുകൾക്കു ചാട്ടയ​ടി​യും ഭ്രഷ്ടും ഒക്കെ ശിക്ഷയാ​യി വിധി​ക്കാൻ അധികാ​ര​മുള്ള കോട​തി​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു അവ.​— മത്ത 10:17-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

ദൈവ​ത്തി​നു മഹത്ത്വം കൊടുക്ക്‌: സത്യം സംസാ​രി​ക്കാൻ ഒരാളെ നിർബ​ന്ധി​ത​നാ​ക്കുന്ന ഒരു പ്രയോ​ഗ​മാണ്‌ ഇത്‌. ആ പ്രയോ​ഗ​ത്തി​ന്റെ അർഥം ഏതാണ്ട്‌ ഇങ്ങനെ​യാണ്‌: “സത്യം പറഞ്ഞ്‌ ദൈവ​ത്തി​നു മഹത്ത്വം കൊടു​ക്കുക” അഥവാ “ദൈവ​മു​മ്പാ​കെ സത്യം പറയുക.”​—യോശ 7:19 താരത​മ്യം ചെയ്യുക.

വണങ്ങാൻ: അഥവാ “കുമ്പിട്ട്‌ നമസ്‌ക​രി​ക്കാൻ.” ഗ്രീക്കിൽ പ്രൊ​സ്‌കി​നി​യോ. ഒരു ദൈവത്തെ അഥവാ ഏതെങ്കി​ലും ദേവീ​ദേ​വ​ന്മാ​രെ ആരാധി​ക്കുക എന്ന്‌ അർഥം വരുന്നി​ടത്ത്‌ ഈ ഗ്രീക്കു ക്രിയാപദം, “ആരാധി​ക്കുക” എന്നാണു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. എന്നാൽ ഇവിടെ “ജൂതന്മാ​രു​ടെ രാജാ​വാ​യി പിറന്നവ”നെ കാണാ​നാ​ണു ജ്യോ​ത്സ്യ​ന്മാർ വന്നത്‌. അതു​കൊണ്ട്‌ ഇവിടെ ഒരു മനുഷ്യ​രാ​ജാ​വി​നെ വണങ്ങു​ന്ന​തോ അദ്ദേഹ​ത്തോട്‌ ആദരവ്‌ കാണി​ക്കു​ന്ന​തോ ആണ്‌ ഉദ്ദേശി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു വ്യക്തം, അല്ലാതെ ഒരു ദൈവത്തെ ആരാധി​ക്കു​ന്നതല്ല. പടയാ​ളി​കൾ പരിഹാ​സ​ത്തോ​ടെ യേശു​വി​നെ “ജൂതന്മാ​രു​ടെ രാജാവേ” എന്നു വിളിച്ച്‌ ‘വണങ്ങു​ന്ന​താ​യി’ പറയുന്ന മർ 15:18, 19 വാക്യ​ങ്ങ​ളി​ലും സമാന​മായ അർഥത്തി​ലാണ്‌ ഈ വാക്ക്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌.​—മത്ത 18:26-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

യേശു​വി​നെ വണങ്ങി: അഥവാ “യേശു​വി​നെ കുമ്പിട്ട്‌ നമസ്‌ക​രി​ച്ചു; യേശു​വി​നെ ആദരിച്ചു.” പ്രവാ​ച​ക​ന്മാ​രെ​യോ രാജാ​ക്ക​ന്മാ​രെ​യോ ദൈവ​ത്തി​ന്റെ മറ്റു പ്രതി​നി​ധി​ക​ളെ​യോ കണ്ടപ്പോൾ ആളുകൾ അവരുടെ മുന്നിൽ കുമ്പി​ട്ട​താ​യി എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളി​ലും പറഞ്ഞി​ട്ടുണ്ട്‌. (1ശമു 25:23, 24; 2ശമു 14:4-7; 1രാജ 1:16; 2രാജ 4:36, 37) ആളുകളെ സുഖ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ കഴിവുള്ള, ദൈവ​ത്തി​ന്റെ ഒരു പ്രതി​നി​ധി​യോ​ടാ​ണു താൻ സംസാ​രി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ ആ മനുഷ്യ​നു മനസ്സി​ലാ​യി​രു​ന്നു. യഹോ​വ​യു​ടെ നിയു​ക്ത​രാ​ജാ​വി​നു മുന്നിൽ ആദരസൂ​ച​ക​മാ​യി കുമ്പി​ടു​ന്നത്‌ ഉചിത​മാ​യി​രു​ന്നു.​—മത്ത 9:18; ഇവിടെ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ കൂടുതൽ അറിയാൻ മത്ത 2:2-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

യേശു​വി​നെ വണങ്ങി: അഥവാ “യേശു​വി​നെ കുമ്പിട്ട്‌ നമസ്‌ക​രി​ച്ചു; യേശു​വി​നോട്‌ ആദരവ്‌ കാണിച്ചു.” യേശു​വി​നെ ദൈവ​ത്തി​ന്റെ ഒരു പ്രതി​നി​ധി​യാ​യി മാത്രമാണ്‌ അവർ കണ്ടത്‌. യേശു ഒരു ദൈവ​മോ ദേവനോ ആണെന്ന ചിന്ത​യോ​ടെയല്ല മറിച്ച്‌ ‘ദൈവ​പു​ത്രൻ’ ആണെന്നു കരുതി​ത്ത​ന്നെ​യാണ്‌ അവർ വണങ്ങി​യത്‌.​—മത്ത 2:2; 8:2; 18:26 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​കൾ കാണുക.

താണു​വ​ണ​ങ്ങി​ക്കൊണ്ട്‌: അഥവാ “കുമ്പിട്ട്‌ നമസ്‌ക​രി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌; ആദരവ്‌ കാണി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌.” ഒരു ജൂതസ്‌ത്രീ​യ​ല്ലാ​യി​രുന്ന ഇവർ യേശു​വി​നെ “ദാവീ​ദു​പു​ത്രാ” എന്നു വിളി​ച്ച​പ്പോൾ (മത്ത 15:22), തെളി​വ​നു​സ​രിച്ച്‌ യേശു​വാ​ണു വാഗ്‌ദ​ത്ത​മി​ശിഹ എന്ന കാര്യം അംഗീ​ക​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. യേശു ഒരു ദൈവ​മോ ദേവനോ ആണെന്ന ചിന്ത​യോ​ടെയല്ല, മറിച്ച്‌ ദൈവ​ത്തി​ന്റെ പ്രതി​നി​ധി​യാ​ണെന്നു കരുതി​ത്ത​ന്നെ​യാണ്‌ ആ സ്‌ത്രീ യേശു​വി​നെ വണങ്ങി​യത്‌.​—മത്ത 2:2; 8:2; 14:33; 18:26 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​കൾ കാണുക.

യേശു​വി​നെ വണങ്ങി: അഥവാ “യേശു​വി​നെ കുമ്പിട്ട്‌ നമസ്‌കരിച്ചു; യേശു​വി​നെ സാഷ്ടാം​ഗം പ്രണമിച്ചു; യേശു​വി​നോട്‌ ആദരവ്‌ കാണിച്ചു.” ഒരു ദൈവ​ത്തെ​യോ ദേവ​നെ​യോ ആരാധി​ക്കുക എന്ന്‌ അർഥം വരുന്നി​ടത്ത്‌ പ്രൊ​സ്‌കി​നി​യോ എന്ന ഗ്രീക്കു​ക്രിയ “ആരാധി​ക്കുക” എന്നാണു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. (മത്ത 4:10; ലൂക്ക 4:8) എന്നാൽ ഇവിടെ, ജന്മനാ അന്ധനായ മനുഷ്യ​നു കാഴ്‌ച കിട്ടിയപ്പോൾ, അയാൾ യേശു​വി​നെ ദൈവത്തിന്റെ പ്രതി​നി​ധി​യാ​യി അംഗീ​ക​രിച്ച്‌ വണങ്ങുക മാത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു. അയാൾ യേശു​വി​നെ കണ്ടതു ദൈവ​മാ​യോ ദേവനാ​യോ അല്ല, മറിച്ച്‌ മുൻകൂ​ട്ടി​പ്പ​റ​ഞ്ഞി​രുന്ന ‘മനുഷ്യ​പു​ത്ര​നാ​യി​ട്ടാണ്‌.’ യേശു ദൈവ​ത്തിൽനിന്ന്‌ അധികാ​രം കിട്ടിയ മിശി​ഹ​യാ​ണെന്ന്‌ അയാൾക്കു മനസ്സി​ലാ​യി. (യോഹ 9:35) എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ചിലർ പ്രവാ​ച​ക​ന്മാ​രെ​യോ രാജാ​ക്ക​ന്മാ​രെ​യോ ദൈവത്തിന്റെ മറ്റു പ്രതി​നി​ധി​ക​ളെ​യോ കണ്ടപ്പോൾ വണങ്ങി​യ​താ​യി രേഖയുണ്ട്‌. (1ശമു 25:23, 24; 2ശമു 14:4-7; 1രാജ 1:16; 2രാജ 4:36, 37) കാഴ്‌ച കിട്ടിയ ആ മനുഷ്യൻ യേശുവിന്റെ മുന്നിൽ ചെയ്‌ത​തും അതു​പോ​ലൊ​രു കാര്യ​മാ​യി​രി​ക്കാം. പല സന്ദർഭ​ങ്ങ​ളി​ലും ആളുകൾ യേശു​വി​നെ വണങ്ങിയത്‌, ദൈവ​ത്തിൽനിന്ന്‌ ഒരു സന്ദേശം വെളി​പ്പെ​ടു​ത്തി​ക്കി​ട്ടി​യ​പ്പോ​ഴോ ദൈവാംഗീകാരത്തിന്റെ ഒരു തെളിവ്‌ നേരിൽ കണ്ടപ്പോ​ഴോ അതിനു നന്ദി പ്രകടി​പ്പി​ക്കാ​നാ​യി​രു​ന്നു.​—മത്ത 2:2; 8:2; 14:33; 15:25 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​കൾ കാണുക.