സ്വന്തം നഗരം: അതായത്‌ കഫർന്നഹൂം. ഗലീല​പ്ര​ദേ​ശത്തെ യേശു​വി​ന്റെ പ്രധാ​ന​താ​വളം ഇതായി​രു​ന്നു. (മത്ത 4:13; മർ 2:1) യേശു വളർന്നു​വന്ന നസറെ​ത്തും വെള്ളം വീഞ്ഞാ​ക്കിയ കാനാ​യും വിധവ​യു​ടെ മകനെ ഉയിർപ്പിച്ച നയിനും കഫർന്ന​ഹൂ​മിൽനിന്ന്‌ അധികം അകലെ​യ​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. കഫർന്ന​ഹൂ​മി​നു സമീപ​ത്തുള്ള ബേത്ത്‌സ​യി​ദ​യു​ടെ പരിസ​ര​പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽവെ​ച്ചാ​ണു യേശു 5,000-ത്തോളം പുരു​ഷ​ന്മാർക്ക്‌ അത്ഭുത​ക​ര​മാ​യി ഭക്ഷണം കൊടു​ക്കു​ക​യും അന്ധനു കാഴ്‌ച​ശക്തി തിരികെ നൽകു​ക​യും ചെയ്‌തത്‌.

അവരുടെ വിശ്വാ​സം കണ്ട്‌: “അവരുടെ” എന്ന ബഹുവ​ച​ന​രൂ​പ​ത്തി​ലുള്ള സർവനാ​മം സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌ യേശു ആ തളർവാ​ത​രോ​ഗി​യു​ടെ വിശ്വാ​സം മാത്രമല്ല ആ മുഴുവൻ കൂട്ടത്തി​ന്റെ​യും വിശ്വാ​സം ശ്രദ്ധി​ച്ചെ​ന്നാണ്‌.

മകനേ: വാത്സല്യം സൂചി​പ്പി​ക്കാൻ യേശു ഉപയോ​ഗിച്ച പദം.​—2തിമ 1:2; തീത്ത 1:4; ഫിലേ 10.

ഏതാണ്‌ എളുപ്പം?: തനിക്കു മറ്റുള്ള​വ​രു​ടെ പാപങ്ങൾ ക്ഷമിക്കാ​നാ​കും എന്ന്‌ അവകാ​ശ​പ്പെ​ടാൻ എളുപ്പ​മാണ്‌. കാരണം അതു സംഭവി​ച്ചോ ഇല്ലയോ എന്നു സ്ഥിരീ​ക​രി​ക്കാ​നുള്ള ദൃശ്യ​മായ തെളി​വു​കൾ ചൂണ്ടി​ക്കാ​ണി​ക്കാ​നാ​കില്ല. എന്നാൽ എഴു​ന്നേറ്റ്‌ നടക്കുക എന്ന വാക്കുകൾ നിറ​വേ​റ​ണ​മെ​ങ്കിൽ ഒരു അത്ഭുതം നടന്നേ തീരൂ. അപ്പോൾ യേശു​വി​നു പാപങ്ങൾ ക്ഷമിക്കാ​നും അധികാ​ര​മു​ണ്ടെന്ന കാര്യം എല്ലാവർക്കും വ്യക്തമാ​കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഈ വിവര​ണ​വും യശ 33:24-ഉം, രോഗ​ങ്ങളെ നമ്മുടെ പാപാ​വ​സ്ഥ​യു​മാ​യി ബന്ധിപ്പിച്ച്‌ സംസാ​രി​ക്കു​ന്നു.

മനുഷ്യ​പു​ത്രൻ: മത്ത 8:20-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

നിങ്ങൾ അറിയാൻവേണ്ടി. . .: പൂരണ​ചി​ഹ്നം (. . .) സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌ യേശു ആ വാചകം ഇടയ്‌ക്കു​വെച്ച്‌ നിറു​ത്തി​യെ​ന്നാണ്‌. തുടർന്ന്‌ എല്ലാവ​രു​ടെ​യും മുന്നിൽവെച്ച്‌ ആ മനുഷ്യ​നെ സുഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​ക്കൊണ്ട്‌ താൻ പറഞ്ഞ കാര്യം ശരിയാ​ണെന്നു യേശു ശക്തിയു​ക്തം തെളി​യി​ച്ചു.

മത്തായി: ബൈബി​ളിൽ കാണുന്ന “മത്ഥിഥ്യ” (1ദിന 15:18) എന്ന എബ്രാ​യ​പേ​രി​ന്റെ ഗ്രീക്കി​ലുള്ള ചുരു​ക്ക​രൂ​പ​മാ​യി​രി​ക്കാം “മത്തായി.” മത്ഥിഥ്യ എന്ന പേരിന്റെ അർഥം “യഹോ​വ​യു​ടെ സമ്മാനം” എന്നാണ്‌.

മത്തായി: മത്ത തലക്കെ​ട്ടി​ന്റെ​യും 10:3-ന്റെയും പഠനക്കു​റി​പ്പു​കൾ കാണുക.

നികുതി പിരി​ക്കു​ന്നി​ടം: അഥവാ “നികുതി പിരി​ക്കുന്ന താത്‌കാ​ലി​ക​കേ​ന്ദ്രം.” നികുതി പിരി​ക്കു​ന്ന​യാ​ളു​ടെ ഓഫീസ്‌, ഒരു ചെറിയ കെട്ടി​ട​മോ താത്‌കാ​ലി​ക​മാ​യി കെട്ടി​യു​ണ്ടാ​ക്കിയ ഒരു നിർമി​തി​യോ ആയിരു​ന്നു. നികു​തി​പി​രി​വു​കാ​രൻ അവിടെ ഇരുന്ന്‌ കയറ്റു​മതി-ഇറക്കു​മതി സാധന​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ആ ദേശത്തു​കൂ​ടെ വ്യാപാ​രി​കൾ കൊണ്ടു​പോ​കുന്ന വസ്‌തു​ക്ക​ളു​ടെ​യും നികുതി പിരി​ച്ചി​രു​ന്നു. മത്തായി നികുതി പിരി​ച്ചി​രുന്ന ഓഫീസ്‌ കഫർന്ന​ഹൂ​മി​ലോ കഫർന്ന​ഹൂ​മിന്‌ അടുത്തോ ആയിരു​ന്നി​രി​ക്കാം.

എന്നെ അനുഗ​മി​ക്കുക: മർ 2:14-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

ഭക്ഷണത്തിന്‌ ഇരിക്കുക: മർ 2:15-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

നികു​തി​പി​രി​വു​കാർ: മത്ത 5:46-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

പാപികൾ: ബൈബിൾ പറയു​ന്ന​ത​നു​സ​രിച്ച്‌ എല്ലാ മനുഷ്യ​രും പാപി​ക​ളാണ്‌. (റോമ 3:23; 5:12) അതു​കൊണ്ട്‌ ഇവിടെ ഈ പദം കുറി​ക്കു​ന്നത്‌, പാപ​പ്ര​വൃ​ത്തി​കൾ ചെയ്യു​ന്ന​തി​നു സമൂഹ​ത്തിൽ പേരു​കേ​ട്ട​വ​രെ​യാ​യി​രി​ക്കാം. ഇവർ ഒരുപക്ഷേ അധാർമി​ക​ജീ​വി​തം നയിച്ചി​രു​ന്ന​വ​രോ കുറ്റകൃ​ത്യ​ങ്ങൾ ചെയ്‌തി​രു​ന്ന​വ​രോ ആയിരി​ക്കാം. (ലൂക്ക 7:37-39; 19:7, 8) കൂടാതെ മോശ​യി​ലൂ​ടെ കൊടുത്ത നിയമം അറിയാ​ത്ത​വ​രോ റബ്ബിമാർ രൂപം​നൽകിയ പാരമ്പ​ര്യ​ങ്ങൾ ആചരി​ക്കാ​ത്ത​വ​രോ ആയ ജൂതന്മാ​രെ​യും ജൂതന്മാ​ര​ല്ലാ​ത്ത​വ​രെ​യും കുറി​ക്കാ​നും ജൂതമ​ത​നേ​താ​ക്കൾ ഈ പദം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നു.

ബലിയല്ല, കരുണ: ഹോശ 6:6-ലെ ഈ വാക്കു​ക​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ യേശു രണ്ടു പ്രാവ​ശ്യം പരാമർശി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌. (ഇവി​ടെ​യും മത്ത 12:7-ലും.) സുവി​ശേ​ഷ​യെ​ഴു​ത്തു​കാ​രിൽ മത്തായി മാത്രമേ ഈ ഉദ്ധരണി​യും കരുണ കാണി​ക്കാത്ത അടിമ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള ദൃഷ്ടാ​ന്ത​വും രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടു​ള്ളൂ. പിൽക്കാ​ലത്ത്‌ യേശു​വി​ന്റെ അടുത്ത കൂട്ടാ​ളി​യാ​യി​ത്തീർന്ന മത്തായി മുമ്പ്‌ ആളുകൾ പുച്ഛ​ത്തോ​ടെ കണ്ടിരുന്ന നികു​തി​പി​രി​വു​കാ​ര​നാ​യി​രു​ന്നെന്ന്‌ ഓർക്കണം. (മത്ത 18:21-25) ബലി​യോ​ടൊ​പ്പം കരുണ​യും വേണ​മെന്നു യേശു ആവർത്തി​ച്ചു​പറഞ്ഞ കാര്യം മത്തായി തന്റെ സുവി​ശേ​ഷ​ത്തിൽ എടുത്തു​പ​റ​ഞ്ഞി​ട്ടുണ്ട്‌.

പതിവാ​യി ഉപവസി​ക്കുക: മത്ത 6:16-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

മണവാ​ള​ന്റെ കൂട്ടു​കാർ: അക്ഷ. “മണിയ​റ​പു​ത്ര​ന്മാർ.” വിവാ​ഹാ​ഘോ​ഷ​ത്തിന്‌ എത്തുന്ന അതിഥി​കളെ, പ്രത്യേ​കിച്ച്‌ മണവാ​ളന്റെ കൂട്ടു​കാ​രെ കുറി​ക്കുന്ന ഒരു പ്രയോ​ഗം.

വീഞ്ഞു . . . തുരു​ത്തി​യിൽ ഒഴിച്ചു​വെ​ക്കുക: മൃഗചർമം​കൊ​ണ്ടുള്ള തോൽക്കു​ട​ങ്ങ​ളിൽ വീഞ്ഞു ശേഖരി​ച്ചു​വെ​ക്കു​ന്നതു ബൈബിൾക്കാ​ല​ങ്ങ​ളിൽ സാധാ​ര​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. (1ശമു 16:20) ചെമ്മരി​യാ​ടോ കോലാ​ടോ പോലുള്ള വളർത്തു​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ടെ തോൽ അപ്പാടേ ഉപയോ​ഗി​ച്ചാണ്‌ അത്തരം തോൽക്കു​ടങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കി​യി​രു​ന്നത്‌. പഴകും​തോ​റും ഇലാസ്‌തി​കത നഷ്ടപ്പെട്ട്‌ വീഞ്ഞു​തു​രു​ത്തി​കൾ കട്ടിയു​ള്ള​താ​കും. എന്നാൽ പുതിയ തുരു​ത്തി​കൾക്കു വലിയാ​നും വികസി​ക്കാ​നും കഴിയു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ പുതു​വീ​ഞ്ഞു പുളി​ക്കു​മ്പോ​ഴു​ണ്ടാ​കുന്ന മർദം താങ്ങാ​നാ​കു​മാ​യി​രു​ന്നു.​—പദാവ​ലി​യിൽ “വീഞ്ഞു​തു​രു​ത്തി” കാണുക.

ഒരു പ്രമാണി: മർക്കോ​സി​ന്റെ​യും ലൂക്കോ​സി​ന്റെ​യും സമാന്ത​ര​വി​വ​ര​ണ​ങ്ങ​ളിൽ ഈ ‘പ്രമാ​ണി​യു​ടെ’ (ഗ്രീക്കിൽ, അർഖോൻ) പേര്‌ യായീ​റൊസ്‌ എന്നാ​ണെന്നു പറഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു. അദ്ദേഹത്തെ അവിടെ സിന​ഗോ​ഗി​ന്റെ അധ്യക്ഷൻ എന്നാണു വിളി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌.​—മർ 5:22; ലൂക്ക 8:41.

യേശു​വി​നെ താണു​വ​ണങ്ങി: അഥവാ “യേശു​വി​നെ കുമ്പിട്ട്‌ നമസ്‌ക​രി​ച്ചു; യേശു​വി​നെ ആദരിച്ചു.”—മത്ത 8:2-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

രക്തസ്രാ​വം: ആർത്തവ​ര​ക്ത​സ്രാ​വം നിലയ്‌ക്കാത്ത ഒരു രോഗാ​വ​സ്ഥ​യാ​യി​രി​ക്കാം ഇത്‌. മോശ​യി​ലൂ​ടെ കൊടുത്ത നിയമ​മ​നു​സ​രിച്ച്‌ ഇത്‌ ആ സ്‌ത്രീ​യെ ആചാര​പ​ര​മാ​യി അശുദ്ധ​യാ​ക്കി. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ അവർ മറ്റുള്ള​വരെ തൊടാൻ പാടി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.​—ലേവ 15:19-27.

മകളേ: യേശു ഒരു സ്‌ത്രീ​യെ “മകളേ” എന്നു നേരിട്ട്‌ വിളി​ച്ച​താ​യി രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കുന്ന ഒരേ ഒരു സന്ദർഭം. ആ സ്‌ത്രീ​യു​ടെ പ്രത്യേ​ക​സാ​ഹ​ച​ര്യ​വും മാനസി​കാ​വ​സ്ഥ​യും പരിഗ​ണി​ച്ചും അതു​പോ​ലെ അവർ ‘വിറയ്‌ക്കു​ന്നതു’ കണ്ടിട്ടും ആയിരി​ക്കാം യേശു അങ്ങനെ വിളി​ച്ചത്‌. (ലൂക്ക 8:47) വാത്സല്യം തുളു​മ്പുന്ന ഈ പ്രയോ​ഗം ആ സ്‌ത്രീ​യോ​ടുള്ള യേശു​വി​ന്റെ ആർദ്ര​സ്‌നേ​ഹ​വും കരുത​ലും എടുത്തു​കാ​ട്ടു​ന്നു. ഈ അഭിസം​ബോ​ധന ആ സ്‌ത്രീ​യു​ടെ പ്രായ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള സൂചന​ക​ളൊ​ന്നും തരുന്നില്ല.

ദാവീ​ദു​പു​ത്രാ: യേശു​വി​നെ “ദാവീ​ദു​പു​ത്രാ” എന്നു വിളി​ച്ച​തി​ലൂ​ടെ, യേശു ദാവീ​ദി​ന്റെ സിംഹാ​സ​ന​ത്തിന്‌ അവകാ​ശി​യാ​ണെ​ന്നും അതു​കൊണ്ട്‌ മിശി​ഹ​യാ​ണെ​ന്നും തങ്ങൾ വിശ്വ​സി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെന്ന്‌ അവർ തെളി​യി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.​—മത്ത 1:1, 6 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​കൾ കാണുക.

പഠിപ്പി​ക്കു​ക​യും . . . പ്രസം​ഗി​ക്കു​ക​യും: മത്ത 4:23-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

സന്തോ​ഷ​വാർത്ത: മത്ത 4:23-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

അലിവ്‌ തോന്നി: ഇവിടെ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന സ്‌പ്‌ള​ങ്‌ഖ്‌നീ​സൊ​മായ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കു​ക്രി​യ​യ്‌ക്കു “കുടൽ” (സ്‌പ്‌ളാ​ങ്‌ഖനാ) എന്നതി​നുള്ള പദവു​മാ​യി ബന്ധമുണ്ട്‌. ഇതു ശരീര​ത്തി​ന്റെ ഉള്ളിന്റെ ഉള്ളിൽ അനുഭ​വ​പ്പെ​ടുന്ന ഒരു വികാ​രത്തെ, അതായത്‌ ഒരു തീവ്ര​വി​കാ​രത്തെ, കുറി​ക്കു​ന്നു. അനുക​മ്പയെ കുറി​ക്കുന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ങ്ങ​ളിൽ ഏറ്റവും ശക്തമായ ഒന്നാണ്‌ ഇത്‌.

അവഗണി​ക്ക​പ്പെട്ട: ആട്ടിപ്പാ​യിച്ച ആടുകൾ ആകെ തളർന്ന്‌ നിസ്സഹാ​യാ​വ​സ്ഥ​യി​ലാ​യ​തി​ന്റെ ഒരു ചിത്ര​മാണ്‌ ഇതു നൽകു​ന്നത്‌. ആലങ്കാ​രി​കാർഥ​ത്തിൽ ഇത്‌, നിരാ​ശി​ത​രും അവഗണി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​വ​രും നിസ്സഹാ​യ​രും ആയ ജനക്കൂ​ട്ടത്തെ കുറി​ക്കു​ന്നു.

മുറി​വേറ്റ: ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ത്തി​ന്റെ അക്ഷരാർഥം “തോൽ ഉരിഞ്ഞ” എന്നാണ്‌. മുൾച്ചെ​ടി​ക​ളു​ടെ​യോ കൂർത്ത പാറക​ളു​ടെ​യോ ഇടയി​ലൂ​ടെ നടക്കു​മ്പോൾ ഉരഞ്ഞോ വന്യമൃ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ടെ കടി​യേ​റ്റോ തോൽ ഉരിഞ്ഞ ആടിന്റെ ചിത്ര​മാണ്‌ ഇതു മനസ്സി​ലേക്കു കൊണ്ടു​വ​രു​ന്നത്‌. എന്നാൽ പിൽക്കാ​ലത്ത്‌ ഈ പദം, “മോശ​മായ പെരു​മാ​റ്റം നേരിട്ട, ദ്രോ​ഹ​ത്തിന്‌ ഇരയായ, വ്രണി​ത​നായ” എന്നൊ​ക്കെ​യുള്ള അർഥത്തിൽ ആലങ്കാ​രി​ക​മാ​യി ഉപയോ​ഗി​ച്ചു​തു​ടങ്ങി.