ഭക്ഷണം വിളമ്പാൻ: അഥവാ “ശുശ്രൂ​ഷി​ക്കാൻ; സേവി​ക്കാൻ.” ഡയകൊ​നെ​യോ എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം ഇവിടെ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നതു ശുശ്രൂ​ഷ​യു​ടെ ഒരു പ്രത്യേ​ക​വ​ശത്തെ മാത്രം കുറി​ക്കാ​നാണ്‌. സഭയിൽ ഭൗതി​ക​സ​ഹാ​യം ആവശ്യ​മുള്ള, അതിന്‌ അർഹത​യുള്ള സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ സഹായി​ക്കു​ന്ന​താണ്‌ അതിൽ ഉൾപ്പെ​ടു​ന്നത്‌.—ഇതി​നോ​ടു ബന്ധമുള്ള ഡയകൊ​നിയ എന്ന ഗ്രീക്കു​നാ​മം ‘ഭക്ഷ്യവി​ത​രണം’ എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കുന്ന പ്രവൃ 6:1-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക; ലൂക്ക 8:3-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പും കൂടെ കാണുക.

അവരെ ശുശ്രൂ​ഷി​ച്ചു​പോ​ന്നു: അഥവാ “അവർക്കു വേണ്ടതു നൽകി​പ്പോ​ന്നു.” ഡയകൊ​നെ​യോ എന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ത്തിന്‌, ഒരാൾക്കു വേണ്ട ആഹാര​സാ​ധ​നങ്ങൾ സംഘടി​പ്പി​ച്ചു​നൽകു​ന്ന​തോ അതു പാകം ചെയ്‌ത്‌ കൊടു​ക്കു​ന്ന​തോ വിളമ്പി​ക്കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തോ പോലുള്ള ഭൗതി​കാ​വ​ശ്യ​ങ്ങൾ നിറ​വേ​റ്റു​ന്ന​തി​നെ അർഥമാ​ക്കാ​നാ​കും. ഇതേ പദം സമാന​മാ​യൊ​രു അർഥത്തി​ലാണ്‌ ലൂക്ക 10:40 (“ഇതൊക്കെ ചെയ്യാൻ”), ലൂക്ക 12:37 (“വേണ്ട​തെ​ല്ലാം ചെയ്‌തു​കൊ​ടു​ക്കുക”), ലൂക്ക 17:8 (“വേണ്ടതു ചെയ്‌തു​ത​രുക”), പ്രവൃ 6:2 (“ഭക്ഷണം വിളമ്പാൻ”) എന്നീ വാക്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും, ഒരാൾക്കു വ്യക്തി​പ​ര​മാ​യി ചെയ്‌തു കൊടു​ക്കുന്ന മറ്റു സേവന​ങ്ങ​ളെ​യും ഈ പദത്തിനു കുറി​ക്കാ​നാ​കും. 2-ഉം 3-ഉം വാക്യ​ങ്ങ​ളിൽ പറഞ്ഞി​രി​ക്കുന്ന സ്‌ത്രീ​കൾ യേശുവിന്റെയും ശിഷ്യ​ന്മാ​രു​ടെ​യും ദൈവ​ദ​ത്ത​നി​യോ​ഗം പൂർത്തി​യാ​ക്കാൻ അവരെ സഹായി​ച്ചത്‌ ഏതു വിധത്തി​ലാ​ണെന്ന്‌ 3-ാം വാക്യം വിശദീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു. ദൈവത്തെ മഹത്ത്വ​പ്പെ​ടു​ത്തിയ അവരുടെ ഈ പ്രവൃ​ത്തി​യെ ദൈവം വിലമ​തി​ച്ചു. അതു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ അവരുടെ ഉദാര​ത​യെ​യും ദയയെ​യും കുറിച്ച്‌ വരും​ത​ല​മു​റ​ക​ളെ​ല്ലാം വായി​ച്ചു​മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കാൻവേണ്ടി ദൈവം അതു ബൈബി​ളിൽ രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യത്‌. (സുഭ 19:17; എബ്ര 6:10) മത്ത 27:55; മർ 15:41 എന്നീ വാക്യ​ങ്ങ​ളി​ലും സ്‌ത്രീ​ക​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറയു​ന്നി​ടത്ത്‌ ഇതേ ഗ്രീക്കു​പ​ദ​മാണ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌.​—ഇതി​നോ​ടു ബന്ധമുള്ള ഡയാ​ക്കൊ​നൊസ്‌ എന്ന നാമപ​ദ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ അറിയാൻ, ലൂക്ക 22:26-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

ഗ്രീക്കു​ഭാ​ഷ​ക്കാ​രായ ജൂതന്മാർ: ഇവിടെ കാണുന്ന ഗ്രീക്ക്‌ പദപ്ര​യോ​ഗ​ത്തി​ന്റെ അക്ഷരാർഥം “ഗ്രീക്കു​ഭാ​ഷ​ക്കാർ” എന്നു മാത്ര​മാ​ണെ​ങ്കി​ലും സർവസാ​ധ്യ​ത​യു​മ​നു​സ​രിച്ച്‌ ഈ വാക്യ​ത്തിൽ അതു കുറി​ക്കു​ന്നത്‌ ഗ്രീക്കു​ഭാ​ഷ​ക്കാ​രിൽത്ത​ന്നെ​യുള്ള ജൂതവം​ശ​ജ​രെ​യാണ്‌. റോമൻ സാമ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ വിവി​ധ​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽനിന്ന്‌ യരുശ​ലേ​മി​ലേക്കു വന്നവരാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്കാം അവർ. പ്രവൃ 6:1-ൽ ഈ പദം ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കളെ കുറി​ക്കാ​നാണ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും ഇവിടെ പ്രവൃ 9:29-ൽ പറഞ്ഞി​രി​ക്കുന്ന ഗ്രീക്കു​ഭാ​ഷ​ക്കാ​രായ ജൂതന്മാർ ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​ക​ള​ല്ലാ​യി​രു​ന്നെന്നു സന്ദർഭം വ്യക്തമാ​ക്കു​ന്നു. ഗ്രീക്കു​ഭാ​ഷ​ക്കാ​രായ അനേകം ജൂതന്മാർ യരുശ​ലേ​മി​ലേക്കു വന്നിരു​ന്നെന്ന വസ്‌തു​തയെ യരുശ​ലേ​മി​ലെ ഓഫേൽ കുന്നിൽനിന്ന്‌ കണ്ടെടുത്ത തിയോ​ഡോ​ട്ടസ്‌ ലിഖിതം ശരി​വെ​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌.—പ്രവൃ 6:1-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

എബ്രായ ഭാഷ: ക്രിസ്‌തീയ ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ദൈവ​പ്ര​ചോ​ദി​ത​രായ ബൈബി​ളെ​ഴു​ത്തു​കാർ, ജൂതന്മാർ സംസാ​രി​ച്ചി​രുന്ന ഭാഷ​യെ​യും (യോഹ 19:13, 17, 20; പ്രവൃ 21:40; 22:2; വെളി 9:11; 16:16) പുനരു​ത്ഥാ​നം പ്രാപിച്ച്‌, മഹത്ത്വീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെട്ട യേശു തർസൊ​സി​ലെ ശൗലി​നോ​ടു സംസാ​രിച്ച ഭാഷ​യെ​യും (പ്രവൃ 26:14, 15) “എബ്രായ ഭാഷ” എന്നു വിളി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​താ​യി കാണാം. ഇനി, പ്രവൃ 6:1-ൽ ‘എബ്രായ ഭാഷ സംസാ​രി​ക്കുന്ന ജൂതന്മാ​രെ’ ‘ഗ്രീക്കു ഭാഷ സംസാ​രി​ക്കുന്ന ജൂതന്മാ​രിൽനിന്ന്‌’ വേർതി​രി​ച്ചു​കാ​ണി​ച്ചി​ട്ടു​മുണ്ട്‌. ഈ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ കാണുന്ന പദപ്ര​യോ​ഗത്തെ “എബ്രായ ഭാഷ” എന്നല്ല “അരമായ ഭാഷ” എന്നാണു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തേ​ണ്ട​തെന്നു ചില പണ്ഡിത​ന്മാർ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നെ​ങ്കി​ലും അതു വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ എബ്രായ ഭാഷ​യെ​ത്ത​ന്നെ​യാ​ണു കുറി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു വിശ്വ​സി​ക്കാൻ ന്യായ​മായ കാരണ​ങ്ങ​ളുണ്ട്‌. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, യരുശ​ലേം​കാ​രോ​ടു പൗലോസ്‌ “എബ്രായ ഭാഷയിൽ” സംസാ​രി​ച്ച​താ​യി വൈദ്യ​നായ ലൂക്കോസ്‌ പറയുന്ന ഭാഗ​മെ​ടു​ക്കുക. ആ യരുശ​ലേം​കാർ ഉത്സാഹ​ത്തോ​ടെ പഠിച്ചി​രുന്ന മോ​ശൈ​ക​നി​യമം എബ്രായ ഭാഷയി​ലു​ള്ള​താ​യി​രു​ന്നു. ഇനി ചാവു​കടൽ ചുരു​ളു​ക​ളു​ടെ ഭാഗമായ അനേകം ശകലങ്ങ​ളു​ടെ​യും കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളു​ടെ​യും ഭൂരി​ഭാ​ഗ​വും (ഇതിൽ ബൈബിൾഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളും അല്ലാത്ത​വ​യും ഉണ്ട്‌.) എബ്രായ ഭാഷയി​ലാണ്‌. ആളുകൾ പൊതു​വേ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രുന്ന ഒരു ഭാഷയാ​യി​രു​ന്നു എബ്രാ​യ​യെന്ന്‌ ഇതു സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. ചാവു​കടൽ ചുരു​ളു​ക​ളിൽ അരമായ ഭാഷയി​ലുള്ള ഏതാനും ചില ശകലങ്ങ​ളു​മുണ്ട്‌. എബ്രായ ഭാഷയ്‌ക്കു പുറമേ അരമായ ഭാഷയും ആളുകൾ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നെ​ന്നാണ്‌ ഇതു സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌. അതു​കൊണ്ട്‌ “എബ്രായ ഭാഷ” എന്നു പറഞ്ഞ​പ്പോൾ ബൈബി​ളെ​ഴു​ത്തു​കാർ ഉദ്ദേശി​ച്ചത്‌ അരമായ ഭാഷ (അഥവാ സിറിയൻ ഭാഷ) ആയിരി​ക്കാൻ തീരെ സാധ്യ​ത​യില്ല. (പ്രവൃ 21:40; 22:2; പ്രവൃ 26:14 താരത​മ്യം ചെയ്യുക.) എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളി​ലും ‘അരമായ ഭാഷ​യെ​യും’ ‘ജൂതന്മാ​രു​ടെ ഭാഷ​യെ​യും’ രണ്ടായി പറഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന​താ​യി കാണാം. (2രാജ 18:26) 2രാജ 18-ാം അധ്യാ​യ​ത്തി​ലെ ആ ബൈബിൾഭാ​ഗ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ വിവരി​ക്കു​മ്പോൾ ഒന്നാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ലെ ജൂത ചരി​ത്ര​കാ​ര​നായ ജോസീ​ഫ​സും “അരമായ,” “എബ്രായ” ഭാഷകളെ രണ്ടായി​ട്ടാ​ണു പറഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. (യഹൂദ​പു​രാ​വൃ​ത്തങ്ങൾ (ഇംഗ്ലീഷ്‌), X, 8 [i, 2]) എബ്രാ​യ​യി​ലുള്ള ചില പദങ്ങ​ളോ​ടു സമാന​മായ പദങ്ങൾ അരമാ​യ​യി​ലു​മുണ്ട്‌ എന്നതു ശരിയാണ്‌. കൂടാതെ, സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ അരമാ​യ​യിൽനിന്ന്‌ എബ്രാ​യ​യി​ലേക്കു കടമെ​ടുത്ത ചില പദങ്ങളു​മുണ്ട്‌. പക്ഷേ ക്രിസ്‌തീയ ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളു​ടെ എഴുത്തു​കാർ “എബ്രായ ഭാഷ” എന്നു പറഞ്ഞത്‌ അരമായ ഭാഷയെ ഉദ്ദേശി​ച്ചാ​ണെന്നു ചിന്തി​ക്കാൻ ഒരു ന്യായ​വു​മില്ല.

ദിവസ​വു​മുള്ള ഭക്ഷ്യവി​ത​രണം: അഥവാ “ദിവസ​വു​മുള്ള സേവനം (ശുശ്രൂഷ).” ഇവിടെ കാണുന്ന ഡയകൊ​നിയ എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം മിക്ക​പ്പോ​ഴും “ശുശ്രൂഷ” എന്നാണു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും ഇവിടെ അത്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നതു ശുശ്രൂ​ഷ​യു​ടെ​തന്നെ ഒരു പ്രത്യേ​ക​വ​ശത്തെ കുറി​ക്കാ​നാണ്‌. സഭയിൽ ഭൗതി​ക​സ​ഹാ​യം ആവശ്യ​മുള്ള സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ സഹായി​ക്കു​ന്ന​താണ്‌ അതിൽ ഉൾപ്പെ​ടു​ന്നത്‌.—ഇതി​നോ​ടു ബന്ധമുള്ള ഡയകൊ​നെ​യോ എന്ന ഗ്രീക്കു​ക്രിയ “ഭക്ഷണം വിളമ്പാൻ” എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കുന്ന പ്രവൃ 6:2-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക; ലൂക്ക 8:3-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പും കൂടെ കാണുക.

ഗ്രീക്ക്‌ ഭാഷ സംസാ​രി​ക്കുന്ന ജൂതന്മാർ: ഇവിടെ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന ഹെല്ലനി​സ്റ്റിസ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം ഗ്രീക്കു​കാ​രോ ജൂതന്മാ​രോ രചിച്ച ഗ്രീക്ക്‌ സാഹി​ത്യ​കൃ​തി​ക​ളി​ലൊ​ന്നും കാണു​ന്നില്ല. പക്ഷേ ഈ പദത്തെ “ഗ്രീക്ക്‌ ഭാഷ സംസാ​രി​ക്കുന്ന ജൂതന്മാർ” എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തി​നെ വാക്യ​സ​ന്ദർഭ​വും പല നിഘണ്ടു​ക്ക​ളും അനുകൂ​ലി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌. അക്കാലത്ത്‌ യരുശ​ലേ​മി​ലു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന ഗ്രീക്കു​ഭാ​ഷ​ക്കാർ ഉൾപ്പെ​ടെ​യുള്ള ക്രിസ്‌തു​ശി​ഷ്യ​ന്മാ​രെ​ല്ലാം ജൂതവം​ശ​ജ​രോ ജൂതമ​ത​ത്തി​ലേക്കു പരിവർത്തനം ചെയ്‌ത​വ​രോ ആയിരു​ന്നു. (പ്രവൃ 10:28, 35, 44-48) ജൂതന്മാ​രിൽത്തന്നെ ‘എബ്രായ ഭാഷ സംസാ​രി​ക്കു​ന്ന​വ​രിൽനിന്ന്‌’ (അക്ഷ. “എബ്രായർ;” എബ്ര​യോസ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ത്തി​ന്റെ ബഹുവ​ച​ന​രൂ​പം.) ‘ഗ്രീക്ക്‌ ഭാഷ സംസാ​രി​ക്കു​ന്ന​വരെ’ വേർതി​രി​ച്ചു​കാ​ണി​ക്കാ​നാ​ണു ഹെല്ലനി​സ്റ്റിസ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം ഇവിടെ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു ശ്രദ്ധി​ക്കുക. അതു​കൊണ്ട്‌ ആ ഗ്രീക്കു​പദം കുറി​ക്കു​ന്നത്‌, പരസ്‌പരം ഗ്രീക്ക്‌ ഭാഷ സംസാ​രി​ച്ചി​രുന്ന ജൂതന്മാ​രെ​യാണ്‌. റോമൻ സാമ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ വിവി​ധ​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽനിന്ന്‌, ഒരുപക്ഷേ ദക്കപ്പൊ​ലി ഉൾപ്പെ​ടെ​യുള്ള സ്ഥലങ്ങളിൽനിന്ന്‌, യരുശ​ലേ​മി​ലേക്കു വന്നവരാ​യി​രു​ന്നു അവർ. എന്നാൽ എബ്രായ ഭാഷ സംസാ​രി​ച്ചി​രുന്ന മിക്ക ജൂതന്മാ​രും സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ യഹൂദ്യ​യിൽനി​ന്നോ ഗലീല​യിൽനി​ന്നോ ഉള്ളവരാ​യി​രു​ന്നു. ജൂത​ക്രി​സ്‌ത്യാ​നി​ക​ളായ ഈ രണ്ടു കൂട്ടരു​ടെ​യും സാംസ്‌കാ​രി​ക​പ​ശ്ചാ​ത്തലം കുറെ​യൊ​ക്കെ വ്യത്യ​സ്‌ത​മാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്കണം.—പ്രവൃ 9:29-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

എബ്രായ ഭാഷ സംസാ​രി​ക്കുന്ന ജൂതന്മാർ: അക്ഷ. “എബ്രായർ.” ഇവിടെ കാണുന്ന എബ്ര​യോസ്‌ (ഏകവചനം) എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം പൊതു​വേ കുറി​ക്കു​ന്നത്‌, ഒരു ഇസ്രാ​യേ​ല്യ​നെ അഥവാ എബ്രാ​യനെ ആണ്‌. (2കൊ 11:22; ഫിലി 3:5) എന്നാൽ ഇവിടെ ഈ പദം എബ്രായ ഭാഷ സംസാ​രി​ക്കുന്ന ജൂത​ക്രി​സ്‌ത്യാ​നി​ക​ളെ​യാ​ണു കുറി​ക്കു​ന്നത്‌. കാരണം ജൂത​ക്രി​സ്‌ത്യാ​നി​ക​ളിൽത്തന്നെ ‘ഗ്രീക്ക്‌ ഭാഷ സംസാ​രി​ക്കു​ന്ന​വ​രിൽനിന്ന്‌’ എബ്രാ​യ​ഭാ​ഷ​ക്കാ​രെ വേർതി​രി​ച്ചു​കാ​ണി​ക്കുന്ന ഒരു സന്ദർഭ​മാണ്‌ ഇത്‌.—ഈ വാക്യ​ത്തി​ലെ ഗ്രീക്ക്‌ ഭാഷ സംസാ​രി​ക്കുന്ന ജൂതന്മാർ എന്നതിന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പും യോഹ 5:2-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പും കാണുക.

ദിവസ​വു​മുള്ള ഭക്ഷ്യവി​ത​രണം: അഥവാ “ദിവസ​വു​മുള്ള സേവനം (ശുശ്രൂഷ).” ഇവിടെ കാണുന്ന ഡയകൊ​നിയ എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം മിക്ക​പ്പോ​ഴും “ശുശ്രൂഷ” എന്നാണു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും ഇവിടെ അത്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നതു ശുശ്രൂ​ഷ​യു​ടെ​തന്നെ ഒരു പ്രത്യേ​ക​വ​ശത്തെ കുറി​ക്കാ​നാണ്‌. സഭയിൽ ഭൗതി​ക​സ​ഹാ​യം ആവശ്യ​മുള്ള സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ സഹായി​ക്കു​ന്ന​താണ്‌ അതിൽ ഉൾപ്പെ​ടു​ന്നത്‌.—ഇതി​നോ​ടു ബന്ധമുള്ള ഡയകൊ​നെ​യോ എന്ന ഗ്രീക്കു​ക്രിയ “ഭക്ഷണം വിളമ്പാൻ” എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കുന്ന പ്രവൃ 6:2-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക; ലൂക്ക 8:3-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പും കൂടെ കാണുക.

അവരെ ശുശ്രൂ​ഷി​ച്ചു​പോ​ന്നു: അഥവാ “അവർക്കു വേണ്ടതു നൽകി​പ്പോ​ന്നു.” ഡയകൊ​നെ​യോ എന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ത്തിന്‌, ഒരാൾക്കു വേണ്ട ആഹാര​സാ​ധ​നങ്ങൾ സംഘടി​പ്പി​ച്ചു​നൽകു​ന്ന​തോ അതു പാകം ചെയ്‌ത്‌ കൊടു​ക്കു​ന്ന​തോ വിളമ്പി​ക്കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തോ പോലുള്ള ഭൗതി​കാ​വ​ശ്യ​ങ്ങൾ നിറ​വേ​റ്റു​ന്ന​തി​നെ അർഥമാ​ക്കാ​നാ​കും. ഇതേ പദം സമാന​മാ​യൊ​രു അർഥത്തി​ലാണ്‌ ലൂക്ക 10:40 (“ഇതൊക്കെ ചെയ്യാൻ”), ലൂക്ക 12:37 (“വേണ്ട​തെ​ല്ലാം ചെയ്‌തു​കൊ​ടു​ക്കുക”), ലൂക്ക 17:8 (“വേണ്ടതു ചെയ്‌തു​ത​രുക”), പ്രവൃ 6:2 (“ഭക്ഷണം വിളമ്പാൻ”) എന്നീ വാക്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും, ഒരാൾക്കു വ്യക്തി​പ​ര​മാ​യി ചെയ്‌തു കൊടു​ക്കുന്ന മറ്റു സേവന​ങ്ങ​ളെ​യും ഈ പദത്തിനു കുറി​ക്കാ​നാ​കും. 2-ഉം 3-ഉം വാക്യ​ങ്ങ​ളിൽ പറഞ്ഞി​രി​ക്കുന്ന സ്‌ത്രീ​കൾ യേശുവിന്റെയും ശിഷ്യ​ന്മാ​രു​ടെ​യും ദൈവ​ദ​ത്ത​നി​യോ​ഗം പൂർത്തി​യാ​ക്കാൻ അവരെ സഹായി​ച്ചത്‌ ഏതു വിധത്തി​ലാ​ണെന്ന്‌ 3-ാം വാക്യം വിശദീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു. ദൈവത്തെ മഹത്ത്വ​പ്പെ​ടു​ത്തിയ അവരുടെ ഈ പ്രവൃ​ത്തി​യെ ദൈവം വിലമ​തി​ച്ചു. അതു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ അവരുടെ ഉദാര​ത​യെ​യും ദയയെ​യും കുറിച്ച്‌ വരും​ത​ല​മു​റ​ക​ളെ​ല്ലാം വായി​ച്ചു​മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കാൻവേണ്ടി ദൈവം അതു ബൈബി​ളിൽ രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യത്‌. (സുഭ 19:17; എബ്ര 6:10) മത്ത 27:55; മർ 15:41 എന്നീ വാക്യ​ങ്ങ​ളി​ലും സ്‌ത്രീ​ക​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറയു​ന്നി​ടത്ത്‌ ഇതേ ഗ്രീക്കു​പ​ദ​മാണ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌.​—ഇതി​നോ​ടു ബന്ധമുള്ള ഡയാ​ക്കൊ​നൊസ്‌ എന്ന നാമപ​ദ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ അറിയാൻ, ലൂക്ക 22:26-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

ഭക്ഷണം വിളമ്പാൻ: അഥവാ “ശുശ്രൂ​ഷി​ക്കാൻ; സേവി​ക്കാൻ.” ഡയകൊ​നെ​യോ എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം ഇവിടെ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നതു ശുശ്രൂ​ഷ​യു​ടെ ഒരു പ്രത്യേ​ക​വ​ശത്തെ മാത്രം കുറി​ക്കാ​നാണ്‌. സഭയിൽ ഭൗതി​ക​സ​ഹാ​യം ആവശ്യ​മുള്ള, അതിന്‌ അർഹത​യുള്ള സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ സഹായി​ക്കു​ന്ന​താണ്‌ അതിൽ ഉൾപ്പെ​ടു​ന്നത്‌.—ഇതി​നോ​ടു ബന്ധമുള്ള ഡയകൊ​നിയ എന്ന ഗ്രീക്കു​നാ​മം ‘ഭക്ഷ്യവി​ത​രണം’ എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കുന്ന പ്രവൃ 6:1-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക; ലൂക്ക 8:3-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പും കൂടെ കാണുക.

ശരിയല്ല: അക്ഷ. “പ്രസാ​ദ​ക​രമല്ല.” “ദൈവ​വ​ചനം പഠിപ്പി​ക്കുന്ന” കാര്യം അവഗണി​ക്കു​ന്നതു ദൈവ​ത്തി​നോ അപ്പോ​സ്‌ത​ല​ന്മാർക്കു​ത​ന്നെ​യോ പ്രസാ​ദ​ക​ര​മ​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.—പ്രവൃ 6:4.

സത്‌പേ​രുള്ള . . . പുരു​ഷ​ന്മാർ: അഥവാ “സുസമ്മ​ത​രായ പുരു​ഷ​ന്മാർ.” മാർട്ടു​റേഓ (“സാക്ഷി പറയുക”) എന്ന ഗ്രീക്കു​ക്രി​യ​യു​ടെ കർമണി​രൂ​പ​മാണ്‌ ഇവിടെ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. ആ പുരു​ഷ​ന്മാർ നല്ല യോഗ്യ​ത​യു​ള്ളവർ ആയിരി​ക്ക​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. കാരണം അവരുടെ ഉത്തരവാ​ദി​ത്വ​ത്തിൽ ഭക്ഷണം വിളമ്പു​ന്നതു മാത്രമല്ല, പണം കൈകാ​ര്യം ചെയ്യു​ന്ന​തും സാധനങ്ങൾ വാങ്ങു​ന്ന​തും അതിന്റെ കൃത്യ​മായ രേഖകൾ സൂക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തും ഒക്കെ ഉൾപ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. അവർ ദൈവാ​ത്മാ​വും ജ്ഞാനവും നിറഞ്ഞ​വ​രാ​യി​രു​ന്നു എന്ന വാക്കുകൾ സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌ അവരെ ദൈവാ​ത്മാ​വും ദൈവി​ക​ജ്ഞാ​ന​വും വഴികാ​ട്ടു​ന്ന​തി​ന്റെ തെളി​വു​കൾ മറ്റുള്ള​വർക്കു കാണാ​മാ​യി​രു​ന്നു എന്നാണ്‌. വളരെ ശ്രദ്ധ​യോ​ടെ കൈകാ​ര്യം ചെയ്യേണ്ട ഒരു സാഹച​ര്യ​മാണ്‌ അന്നുണ്ടാ​യി​രു​ന്നത്‌. സഭയിൽ അപ്പോൾത്തന്നെ പ്രശ്‌ന​ങ്ങ​ളും അസ്വാ​ര​സ്യ​ങ്ങ​ളും തലപൊ​ക്കി​യി​രു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ കാര്യ​ങ്ങളെ നന്നായി വിലയി​രു​ത്താ​നും മനസ്സി​ലാ​ക്കാ​നും കഴിയുന്ന, വിവേ​ക​വും അനുഭ​വ​പ​രി​ച​യ​വും ഉള്ള പുരു​ഷ​ന്മാ​രെ​ത്തന്നെ വേണമാ​യി​രു​ന്നു. അതി​ലൊ​രാ​ളാ​യി​രു​ന്നു സ്‌തെ​ഫാ​നൊസ്‌. ഈ ഉത്തരവാ​ദി​ത്വം ഏറ്റെടു​ക്കാൻ സ്‌തെ​ഫാ​നൊസ്‌ ശരിക്കും യോഗ്യ​നാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നാ​ണു സൻഹെ​ദ്രി​ന്റെ മുമ്പാ​കെ​യുള്ള അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ വാക്കുകൾ സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌.—പ്രവൃ 7:2-53.

ദൈവ​വ​ചനം പഠിപ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​ലും: അഥവാ “ദൈവ​വ​ച​ന​ത്തി​ന്റെ ശുശ്രൂ​ഷ​യി​ലും.” പൊതു​വേ “ശുശ്രൂഷ” എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്താ​റുള്ള ഡയകൊ​നിയ എന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദം​ത​ന്നെ​യാണ്‌ പ്രവൃ 6:1-ലും 6:4-ലും കാണു​ന്നത്‌. അതിൽ ഒന്നാമ​ത്തേത്‌, സഹായം ആവശ്യ​മു​ള്ള​വർക്കു പക്ഷപാ​ത​മി​ല്ലാ​തെ ഭക്ഷണം വിതരണം ചെയ്യു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചും രണ്ടാമ​ത്തേത്‌, ദൈവ​വ​ച​ന​ത്തിൽനിന്ന്‌ ആത്മീയ​ഭ​ക്ഷണം വിതരണം ചെയ്യു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചും ആണ്‌ പറയു​ന്നത്‌. അവ രണ്ടും ശുശ്രൂ​ഷ​യു​ടെ രണ്ടു വ്യത്യ​സ്‌ത​വ​ശ​ങ്ങ​ളാ​ണെന്ന്‌ ഇതിൽനിന്ന്‌ മനസ്സി​ലാ​ക്കാം. പ്രാർഥ​നാ​പൂർവം പഠിക്കു​ക​യും പഠിപ്പി​ക്കു​ക​യും വിവരങ്ങൾ ശേഖരി​ക്കു​ക​യും ഇടയവേല ചെയ്യു​ക​യും ചെയ്‌തു​കൊണ്ട്‌ സഭയ്‌ക്ക്‌ ആത്മീയ​ഭ​ക്ഷണം നൽകുക എന്നതാണു തങ്ങളെ ഏൽപ്പി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന ഏറ്റവും പ്രധാ​ന​പ്പെട്ട ശുശ്രൂഷ എന്ന്‌ അപ്പോ​സ്‌ത​ല​ന്മാർക്ക്‌ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ തങ്ങൾ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീ​ക​രി​ക്കേ​ണ്ടത്‌ അതിലാ​ണെ​ന്നും അല്ലാതെ ഭൗതി​ക​ഭ​ക്ഷണം വിതരണം ചെയ്യു​ന്ന​തി​ല​ല്ലെ​ന്നും അവർ തിരി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു. അതേസ​മയം, സഭയിലെ നിരാ​ലം​ബ​രായ വിധവ​മാ​രു​ടെ ഭൗതി​കാ​വ​ശ്യ​ങ്ങൾക്കാ​യി കരുതുക എന്നത്‌ ഒരു ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​യു​ടെ ശുശ്രൂ​ഷ​യി​ലെ അവിഭാ​ജ്യ​ഘ​ട​ക​മാ​ണെ​ന്നും അവർക്ക്‌ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഇനി, യഹോവ ഒരാളു​ടെ ആരാധന സ്വീക​രി​ക്ക​ണ​മെ​ങ്കിൽ അയാൾ ‘അനാഥർക്കും വിധവ​മാർക്കും കഷ്ടതകൾ ഉണ്ടാകു​മ്പോൾ അവരെ സംരക്ഷി​ക്ക​ണ​മെന്നു’ പിൽക്കാ​ലത്ത്‌ ദൈവ​പ്ര​ചോ​ദി​ത​നാ​യി യാക്കോ​ബും എഴുതി​യി​ട്ടുണ്ട്‌. (യാക്ക 1:27) എന്നാൽ തങ്ങൾ കൂടുതൽ പ്രാധാ​ന്യം നൽകേ​ണ്ടത്‌, വിധവ​മാർ ഉൾപ്പെടെ എല്ലാ ശിഷ്യ​രു​ടെ​യും ആത്മീയാ​വ​ശ്യ​ങ്ങൾക്കു​വേണ്ടി കരുതു​ന്ന​തി​നാ​യി​രി​ക്ക​ണ​മെന്ന്‌ അപ്പോ​സ്‌ത​ല​ന്മാർ മനസ്സി​ലാ​ക്കി.

ദൈവ​ഹി​ത​മ​നു​സ​രിച്ച്‌ . . . വിളി​ച്ചത്‌: മിക്ക ബൈബിൾ ഭാഷാ​ന്ത​ര​ങ്ങ​ളും ഇവിടെ “ദൈവ​ഹി​ത​മ​നു​സ​രിച്ച്‌” എന്നത്‌ ഒഴിവാ​ക്കി “വിളി​ച്ചത്‌” എന്നു മാത്രമേ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ളൂ. എന്നാൽ “വിളിച്ചു” എന്നു സാധാരണ പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്താ​റുള്ള ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ങ്ങ​ളൊ​ന്നു​മല്ല ഇവിടെ കാണു​ന്നത്‌. (മത്ത 1:16; 2:23; ലൂക്ക 1:32; പ്രവൃ 1:19) പകരം ഈ വാക്യ​ത്തിൽ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നതു ക്രിമാ​റ്റി​സോ എന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​മാണ്‌. ക്രിസ്‌തീയ ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ഒൻപത്‌ പ്രാവ​ശ്യം കാണുന്ന ഈ പദം മിക്ക സന്ദർഭ​ങ്ങ​ളി​ലും കുറി​ക്കു​ന്നതു ദൈവ​ത്തിൽനിന്ന്‌ ഉത്ഭവി​ക്കുന്ന കാര്യ​ങ്ങ​ളെ​യാണ്‌. (മത്ത 2:12, 22; ലൂക്ക 2:26; പ്രവൃ 10:22; 11:26; റോമ 7:3; എബ്ര 8:5; 11:7; 12:25) ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, പ്രവൃ 10:22-ൽ ഈ പദം കാണു​ന്നതു ‘വിശു​ദ്ധ​ദൂ​തൻ’ എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗ​ത്തോ​ടൊ​പ്പ​മാണ്‌. ഇനി, മത്ത 2:12, 22 വാക്യ​ങ്ങ​ളിൽ, ദൈവ​ത്തിൽനിന്ന്‌ ലഭിച്ച സ്വപ്‌ന​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറയു​ന്നി​ട​ത്താണ്‌ ഈ പദം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. ഇതി​നോ​ടു ബന്ധമുള്ള ക്രിമാ​റ്റി​സ്‌മോസ്‌ എന്ന നാമപദം റോമ 11:4-ൽ കാണാം. മിക്ക നിഘണ്ടു​ക്ക​ളും ബൈബിൾപ​രി​ഭാ​ഷ​ക​ളും ആ പദം തർജമ ചെയ്‌തി​രി​ക്കു​ന്നതു “ദൈവം പ്രഖ്യാ​പി​ച്ചത്‌; ദൈവ​ത്തി​ന്റെ മറുപടി; ദൈവ​ത്തി​ന്റെ ഉത്തരം” എന്നൊ​ക്കെ​യാണ്‌. അതു​കൊണ്ട്‌ “ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കൾ” എന്ന പേര്‌ ഉപയോ​ഗി​ക്കാൻ യഹോവ ഇവിടെ ശൗലി​നെ​യും ബർന്നബാ​സി​നെ​യും പ്രചോ​ദി​പ്പി​ച്ച​താ​യി​രി​ക്കാം. പക്ഷേ യേശു​വി​ന്റെ അനുഗാ​മി​കളെ കളിയാ​ക്കാ​നോ പുച്ഛി​ക്കാ​നോ വേണ്ടി അന്ത്യോ​ക്യ​യി​ലു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന ജനതക​ളിൽപ്പെ​ട്ടവർ നൽകിയ വിളി​പ്പേ​രാ​യി​രു​ന്നു ഇതെന്നു ചിലർ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. എന്നാൽ “ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കൾ” എന്ന പേര്‌ വരാൻ ഇടയാ​ക്കി​യതു ദൈവം​ത​ന്നെ​യാ​ണെന്ന്‌ ഇവിടെ കാണുന്ന ക്രിമാ​റ്റി​സോ എന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ത്തിൽനിന്ന്‌ വ്യക്തമാണ്‌. ഇനി, അന്നത്തെ ജൂതജ​ന​ത​യും യേശു​വി​ന്റെ അനുഗാ​മി​കളെ “ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കൾ” (ഗ്രീക്കിൽനിന്ന്‌ വന്നത്‌.) എന്നോ “മിശി​ഹാ​ക്കാർ” (എബ്രാ​യ​യിൽനിന്ന്‌ വന്നത്‌.) എന്നോ വിശേ​ഷി​പ്പി​ക്കാൻ ഒരു സാധ്യ​ത​യു​മില്ല. കാരണം അവർ യേശു​വി​നെ മിശിഹ അഥവാ ക്രിസ്‌തു ആയി അംഗീ​ക​രി​ച്ചി​രു​ന്നില്ല. അവർ യേശു​വി​ന്റെ അനുഗാ​മി​കളെ “ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കൾ” എന്നു വിളി​ച്ചാൽ യേശു​വി​നെ അഭിഷി​ക്തൻ അഥവാ ക്രിസ്‌തു ആയി അംഗീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ വരുമാ​യി​രു​ന്നു.

ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കൾ: “ക്രിസ്‌തു​വി​ന്റെ അനുഗാ​മി” എന്ന അർഥം​വ​രുന്ന ക്രിസ്‌തി​യ​നോസ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​മാണ്‌ ഇവിടെ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. ഈ പദം ക്രിസ്‌തീയ ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ മൂന്നു പ്രാവ​ശ്യ​മേ കാണു​ന്നു​ള്ളൂ. (പ്രവൃ 11:26; 26:28; 1പത്ര 4:16) ക്രിസ്‌തു അഥവാ അഭിഷി​ക്തൻ എന്ന്‌ അർഥമുള്ള ക്രിസ്‌തോസ്‌ എന്ന പദത്തിൽനി​ന്നാണ്‌ ഇതു വന്നിരി​ക്കു​ന്നത്‌. യേശു​വി​ന്റെ, അഥവാ യഹോ​വ​യു​ടെ അഭിഷി​ക്ത​നായ ‘ക്രിസ്‌തു​വി​ന്റെ,’ മാതൃ​ക​യും ഉപദേ​ശ​ങ്ങ​ളും അനുസ​രിച്ച്‌ ജീവി​ക്കു​ന്ന​വ​രാ​ണു ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കൾ. (ലൂക്ക 2:26, അടിക്കു​റിപ്പ്‌; 4:18) ഈ വാക്യ​ത്തി​ലെ സംഭവങ്ങൾ നടന്ന എ.ഡി. 44-ലായി​രി​ക്കാം അവർക്കു “ദൈവ​ഹി​ത​മ​നു​സ​രിച്ച്‌” “ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കൾ” എന്ന പേര്‌ ലഭിച്ചത്‌. തെളി​വു​കൾ സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌ ആ പേര്‌ ആളുകൾക്കി​ട​യിൽ വ്യാപ​ക​മാ​യി പ്രചരി​ച്ചു എന്നാണ്‌. കാരണം പൗലോ​സി​നെ ഹെരോദ്‌ അഗ്രിപ്പ രണ്ടാമന്റെ മുന്നിൽ ഹാജരാ​ക്കിയ സമയമാ​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും (ഏകദേശം എ.ഡി. 58) ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​ക​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ആ രാജാ​വിന്‌ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു. (പ്രവൃ 26:28) ഏതാണ്ട്‌ എ.ഡി. 64 ആയപ്പോൾ റോമി​ലെ ആളുക​ളിൽ മിക്കവ​രും “ക്രിസ്‌ത്യാ​നി” എന്ന പേര്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്ന​താ​യി ചരി​ത്ര​കാ​ര​നായ റ്റാസി​റ്റസ്‌ സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌. ഇനി, എ.ഡി. 62-നും 64-നും ഇടയ്‌ക്ക്‌ എപ്പോ​ഴോ പത്രോസ്‌ റോമാ​സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ലെ​ങ്ങും ചിതറി​പ്പാർക്കുന്ന ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കൾക്കു തന്റെ ആദ്യത്തെ കത്ത്‌ എഴുതു​ന്ന​താ​യി കാണാം. സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ അപ്പോ​ഴേ​ക്കും വ്യാപ​ക​പ്ര​ചാ​രം നേടി​യി​രുന്ന “ക്രിസ്‌ത്യാ​നി” എന്ന പേര്‌ അവരെ മറ്റെല്ലാ വിഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നും വേർതി​രി​ച്ചു​കാ​ട്ടി​യി​രു​ന്നു. (1പത്ര 1:1, 2; 4:16) യേശു​വി​ന്റെ അനുഗാ​മി​കൾക്കു ദൈവ​ത്തിൽനിന്ന്‌ ഇങ്ങനെ​യൊ​രു പേര്‌ ലഭിച്ച​തു​കൊണ്ട്‌, അവർ ജൂതമ​ത​ത്തി​ന്റെ ഏതോ ഉപവി​ഭാ​ഗ​മാ​ണെന്ന്‌ ആരും തെറ്റി​ദ്ധ​രി​ക്കി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.

പിസി​ദ്യ​യി​ലെ അന്ത്യോ​ക്യ: ഗലാത്യ എന്ന റോമൻ സംസ്ഥാ​ന​ത്തി​ലെ ഒരു നഗരം. ഫ്രുഗ്യ​യു​ടെ​യും പിസി​ദ്യ​യു​ടെ​യും അതിർത്തി​യി​ലാണ്‌ ഈ നഗരം സ്ഥിതി ചെയ്‌തി​രു​ന്നത്‌. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ ചരി​ത്ര​ത്തിൽ പലപ്പോ​ഴും ഇതിനെ ഫ്രുഗ്യ​യു​ടെ ഭാഗമാ​യും പിസി​ദ്യ​യു​ടെ ഭാഗമാ​യും മാറി​മാ​റി കണക്കാ​ക്കി​യി​ട്ടുണ്ട്‌. ഇന്നത്തെ തുർക്കി​യി​ലുള്ള യാൽവാ​ക്കിന്‌ അടുത്ത്‌ ഈ നഗരത്തി​ന്റെ നാശാ​വ​ശി​ഷ്ടങ്ങൾ കാണാം. പിസി​ദ്യ​യി​ലെ അന്ത്യോ​ക്യ​യെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ഇവി​ടെ​യും പ്രവൃ 14:19, 21 വാക്യ​ങ്ങ​ളി​ലും പറഞ്ഞി​ട്ടുണ്ട്‌. മെഡിറ്ററേനിയൻ തീരത്തിന്‌ അടുത്തുള്ള പെർഗ നഗരത്തിൽനിന്ന്‌ പിസി​ദ്യ​യി​ലെ അന്ത്യോ​ക്യ​യി​ലേ​ക്കുള്ള യാത്ര വളരെ ദുർഘ​ട​മാ​യി​രു​ന്നു. കാരണം സമു​ദ്ര​നി​ര​പ്പിൽനിന്ന്‌ ഏതാണ്ട്‌ 1,100 മീ. (3,600 അടി) ഉയരത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു ഈ നഗരം. (അനു. ബി13 കാണുക.) പോരാ​ത്ത​തിന്‌ അവി​ടേ​ക്കുള്ള അപകടം പിടിച്ച മലമ്പാ​തകൾ കൊള്ള​ക്കാ​രു​ടെ വിഹാ​ര​കേ​ന്ദ്ര​വു​മാ​യി​രു​ന്നു. ‘പിസി​ദ്യ​യി​ലെ അന്ത്യോ​ക്യ​യും’ സിറി​യ​യി​ലെ അന്ത്യോ​ക്യ​യും രണ്ടും രണ്ടാണ്‌. (പ്രവൃ 6:5; 11:19; 13:1; 14:26; 15:22; 18:22) പ്രവൃ​ത്തി​ക​ളു​ടെ പുസ്‌ത​ക​ത്തിൽ അന്ത്യോ​ക്യ എന്നു പറഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നതു മിക്ക​പ്പോ​ഴും സിറി​യ​യി​ലെ അന്ത്യോ​ക്യ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചാണ്‌, അല്ലാതെ പിസി​ദ്യ​യി​ലെ അന്ത്യോ​ക്യ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചല്ല.

സ്‌തെ​ഫാ​നൊസ്‌ . . . ഫിലി​പ്പോസ്‌, പ്രൊ​ഖൊ​രൊസ്‌, നിക്കാ​നോർ, തിമോൻ, പർമെ​നാസ്‌ . . . നിക്കൊ​ലാ​വൊസ്‌: ഇവ ഏഴും ഗ്രീക്ക്‌ പേരു​ക​ളാണ്‌. അതു സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌, അപ്പോ​സ്‌ത​ല​ന്മാർ യരുശ​ലേം​സ​ഭ​യി​ലെ യോഗ്യ​ത​യുള്ള പുരു​ഷ​ന്മാ​രിൽനിന്ന്‌ ഗ്രീക്ക്‌ സംസാ​രി​ക്കു​ന്ന​വരെ പ്രത്യേ​കം തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്തു എന്നാണ്‌. അക്കൂട്ട​ത്തിൽ ജൂതന്മാ​രും ജൂതമ​ത​ത്തി​ലേക്കു പരിവർത്തനം ചെയ്‌ത​വ​രും ഉണ്ടായി​രു​ന്നി​രി​ക്കാം. എന്നാൽ ആ ഏഴു പേരിൽ നിക്കൊ​ലാ​വൊ​സി​നെ മാത്രം ജൂതമതം സ്വീക​രിച്ച അന്ത്യോ​ക്യ​ക്കാ​രൻ എന്നു വിളി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ അവരിൽ അദ്ദേഹം മാത്ര​മാ​യി​രി​ക്കാം ജന്മം​കൊണ്ട്‌ ജൂതന​ല്ലാ​തി​രു​ന്ന​യാൾ. മറ്റ്‌ ആറു പേരും ജൂതവം​ശ​ത്തിൽ പിറന്ന​വ​രാ​യി​രി​ക്കാം. ജൂതവം​ശ​ജർക്കും ഗ്രീക്ക്‌ പേരുകൾ നൽകു​ന്നത്‌ അക്കാലത്ത്‌ സാധാ​ര​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. അന്നൊരു ഭരണസം​ഘ​മാ​യി പ്രവർത്തിച്ച അപ്പോ​സ്‌ത​ല​ന്മാർ ഗ്രീക്ക്‌ ഭാഷക്കാ​രായ ഈ പുരു​ഷ​ന്മാ​രെ പ്രത്യേ​കം തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്തതു ഗ്രീക്ക്‌ ഭാഷ സംസാ​രി​ക്കുന്ന ജൂതന്മാ​രോ​ടുള്ള പരിഗണന കാരണ​മാ​യി​രി​ക്കാം.—പ്രവൃ 6:1-6.

അന്ത്യോ​ക്യ: ബൈബി​ളിൽ ഇവി​ടെ​യാണ്‌ ഈ നഗര​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ആദ്യമാ​യി കാണു​ന്നത്‌. യരുശ​ലേ​മിന്‌ ഏതാണ്ട്‌ 500 കി.മീ. വടക്കായി സ്ഥിതി ചെയ്‌തി​രുന്ന അന്ത്യോ​ക്യ ബി.സി. 64-ൽ സിറിയ എന്ന റോമൻ സംസ്ഥാ​ന​ത്തി​ന്റെ തലസ്ഥാ​ന​മാ​യി. ഒന്നാം നൂറ്റാ​ണ്ടാ​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും റോമൻ സാമ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ലെ നഗരങ്ങ​ളിൽ റോമും അലക്‌സാൻഡ്രി​യ​യും കഴിഞ്ഞാൽ ഏറ്റവും വലുത്‌ അന്ത്യോ​ക്യ​യാ​യി​രു​ന്നു. മനോ​ഹാ​രി​ത​യ്‌ക്കു പേരു​കേട്ട ഈ സിറിയൻ നഗരത്തി​ന്റെ രാഷ്‌ട്രീയ-വാണിജ്യ-സാംസ്‌കാ​രിക സ്വാധീ​നം വളരെ വലുതാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും അതു ധാർമി​ക​മാ​യി വളരെ അധഃപ​തി​ച്ചു​പോ​യി​രു​ന്നു. ആ നഗരത്തിൽ ധാരാ​ള​മാ​യു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന ജൂതന്മാർ ഗ്രീക്കു​ഭാ​ഷ​ക്കാ​രായ അനേകരെ ജൂതമ​ത​ത്തിൽ ചേർത്ത​താ​യി കരുത​പ്പെ​ടു​ന്നു. അങ്ങനെ ജൂതമതം സ്വീക​രിച്ച ഒരാളാ​യി​രു​ന്നു നിക്കൊ​ലാ​വൊസ്‌. അദ്ദേഹം പിന്നീട്‌ ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​യാ​യി​ത്തീർന്നു. ബർന്നബാ​സും പൗലോസ്‌ അപ്പോ​സ്‌ത​ല​നും ഒരു വർഷ​ത്തോ​ളം അന്ത്യോ​ക്യ​യിൽ താമസിച്ച്‌ ആളുകളെ പഠിപ്പി​ച്ചു. പൗലോസ്‌ തന്റെ മിഷനറി യാത്ര​ക​ളെ​ല്ലാം ആരംഭി​ച്ച​തും ഈ നഗരത്തിൽനി​ന്നാ​യി​രു​ന്നു. ക്രിസ്‌തു​ശി​ഷ്യ​രെ “അന്ത്യോ​ക്യ​യിൽവെ​ച്ചാ​ണു ദൈവ​ഹി​ത​മ​നു​സ​രിച്ച്‌ . . . ആദ്യമാ​യി ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കൾ എന്നു വിളി​ച്ചത്‌.” (പ്രവൃ 11:26-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​കൾ കാണുക.) ഈ അന്ത്യോ​ക്യ​യും പ്രവൃ 13:14-ൽ കാണുന്ന പിസി​ദ്യ​യി​ലെ അന്ത്യോ​ക്യ​യും ഒന്നല്ല.—പ്രവൃ 13:14-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

അവരുടെ മേൽ കൈകൾ വെച്ചു: എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ മനുഷ്യ​ന്റെ മേലും മൃഗത്തി​ന്റെ മേലും കൈകൾ വെക്കു​ന്ന​താ​യി പറഞ്ഞി​ട്ടുണ്ട്‌. അങ്ങനെ ചെയ്യു​ന്ന​തി​നു പല അർഥങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. (ഉൽ 48:14; ലേവ 16:21; 24:14) ഒരു മനുഷ്യ​ന്റെ മേൽ കൈകൾ വെക്കു​ന്നത്‌ അയാളെ ഒരു പ്രത്യേ​ക​വി​ധ​ത്തിൽ അംഗീ​ക​രി​ക്കു​ന്നെ​ന്നോ ഒരു പ്രത്യേക ഉദ്ദേശ്യ​ത്തി​നാ​യി വേർതി​രി​ക്കു​ന്നെ​ന്നോ സൂചി​പ്പി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. (സംഖ 8:10) ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, യോശു​വയെ തന്റെ പിൻഗാ​മി​യാ​യി അംഗീ​ക​രി​ക്കു​ന്നെന്നു സൂചി​പ്പി​ക്കാൻ മോശ യോശു​വ​യു​ടെ മേൽ കൈകൾ വെച്ചു. അങ്ങനെ ‘ജ്ഞാനത്തി​ന്റെ ആത്മാവ്‌ നിറഞ്ഞ​വ​നാ​യി​ത്തീർന്ന’ യോശു​വ​യ്‌ക്ക്‌ ഇസ്രാ​യേ​ല്യ​രെ ശരിയാ​യി നയിക്കാൻ കഴിഞ്ഞു. (ആവ 34:9) ഇവിടെ പ്രവൃ 6:6-ൽ തങ്ങൾ ഉത്തരവാ​ദി​ത്വ​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളി​ലേക്കു നിയമി​ച്ച​വ​രു​ടെ മേൽ അപ്പോ​സ്‌ത​ല​ന്മാർ കൈകൾ വെച്ചതാ​യി കാണാം. പ്രാർഥി​ച്ചിട്ട്‌ മാത്ര​മാണ്‌ അവർ അങ്ങനെ ചെയ്‌ത​തെന്ന വസ്‌തുത സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌, അവർ അക്കാര്യ​ത്തിൽ ദൈവ​ത്തി​ന്റെ മാർഗ​നിർദേശം ലഭിക്കാൻ ആഗ്രഹി​ച്ചു എന്നാണ്‌. പിന്നീട്‌, തിമൊ​ഥെ​യൊ​സി​നെ ഒരു പ്രത്യേക സേവന​പ​ദ​വി​യിൽ നിയമി​ക്കാൻ മൂപ്പന്മാ​രു​ടെ സംഘം അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ മേൽ കൈകൾ വെച്ചതാ​യി നമ്മൾ വായി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌. (1തിമ 4:14) ആളുക​ളു​ടെ മേൽ കൈകൾ വെച്ച്‌ അവർക്കു നിയമനം നൽകാ​നുള്ള അധികാ​രം തിമൊ​ഥെ​യൊ​സി​നും ലഭിച്ചു. പക്ഷേ അതിനു മുമ്പ്‌ അദ്ദേഹം അവരുടെ യോഗ്യ​തകൾ ശ്രദ്ധ​യോ​ടെ വിലയി​രു​ത്ത​ണ​മാ​യി​രു​ന്നെന്നു മാത്രം.—1തിമ 5:22.

അത്ഭുതങ്ങൾ: ക്രിസ്‌തീയ ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ റ്റേറസ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം എപ്പോ​ഴും സേമെ​യ്‌ഓൻ (“അടയാളം”) എന്ന പദത്തോ​ടൊ​പ്പ​മാണ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. ഈ രണ്ടു പദങ്ങളും എപ്പോ​ഴും കാണു​ന്നതു ബഹുവ​ച​ന​രൂ​പ​ത്തി​ലാ​ണു​താ​നും. (മത്ത 24:24; യോഹ 4:48; പ്രവൃ 7:36; 14:3; 15:12; 2കൊ 12:12) അത്ഭുത​മോ അതിശ​യ​മോ തോന്നി​പ്പി​ക്കുന്ന എന്തി​നെ​യെ​ങ്കി​ലും കുറി​ക്കാ​നാ​ണു റ്റേറസ്‌ എന്ന പദം സാധാ​ര​ണ​യാ​യി ഉപയോ​ഗി​ക്കാ​റു​ള്ളത്‌.

അത്ഭുതങ്ങൾ: പ്രവൃ 2:19-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

വിമോ​ചി​ത​രു​ടെ സിന​ഗോഗ്‌: സ്വത​ന്ത്ര​രാ​ക്ക​പ്പെട്ട അടിമ​ക​ളെ​യാ​ണു റോമൻ ഭരണകാ​ലത്ത്‌ ‘വിമോ​ചി​തർ’ എന്നു വിളി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. ഈ വാക്യ​ത്തിൽ ‘വിമോ​ചി​ത​രു​ടെ സിന​ഗോ​ഗിൽപ്പെ​ട്ടവർ’ എന്നു പറഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നത്‌, ഒരിക്കൽ റോമാ​ക്കാ​രു​ടെ ബന്ധനത്തി​ലാ​യിട്ട്‌ പിന്നീട്‌ മോചനം ലഭിച്ച ജൂതന്മാ​രെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണെന്നു ചിലർ പറയുന്നു. എന്നാൽ സ്വത​ന്ത്ര​രാ​യ​ശേഷം ജൂതമതം സ്വീക​രിച്ച അടിമ​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചാണ്‌ ഇവിടെ പറയു​ന്ന​തെന്നു ചിന്തി​ക്കു​ന്ന​വ​രു​മുണ്ട്‌.

മൂപ്പന്മാർ: അക്ഷ. “പ്രായ​മേ​റിയ പുരു​ഷ​ന്മാർ.” ബൈബി​ളിൽ പ്രെസ്‌ബൂ​റ്റെ​റൊസ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം, സമൂഹ​ത്തി​ലോ ജനതയി​ലോ ഒരു അധികാ​ര​സ്ഥാ​ന​മോ ഉത്തരവാ​ദി​ത്വ​സ്ഥാ​ന​മോ വഹിക്കു​ന്ന​വ​രെ​യാ​ണു പ്രധാ​ന​മാ​യും കുറി​ക്കു​ന്നത്‌. ചില സാഹച​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഇതു പ്രായ​ത്തെ​യാണ്‌ അർഥമാ​ക്കു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും (ലൂക്ക 15:25; പ്രവൃ 2:17 എന്നിവ ഉദാഹ​ര​ണങ്ങൾ.) എപ്പോ​ഴും അതു വയസ്സു​ചെ​ന്ന​വ​രെയല്ല കുറി​ക്കു​ന്നത്‌. ഇവിടെ ഈ പദം​കൊണ്ട്‌ ഉദ്ദേശി​ക്കു​ന്നതു ജൂതജ​ന​ത​യിൽപ്പെട്ട നേതാ​ക്ക​ന്മാ​രെ​യാണ്‌. മിക്ക​പ്പോ​ഴും മുഖ്യ​പു​രോ​ഹി​ത​ന്മാ​രു​ടെ​യും ശാസ്‌ത്രി​മാ​രു​ടെ​യും കൂടെ​യാണ്‌ ഇവരെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറയാ​റു​ള്ളത്‌. ഈ മൂന്നു കൂട്ടത്തിൽനി​ന്നു​ള്ള​വ​രാ​യി​രു​ന്നു സൻഹെ​ദ്രി​നി​ലെ അംഗങ്ങൾ.​—മത്ത 21:23; 26:3, 47, 57; 27:1, 41; 28:12; പദാവ​ലി​യിൽ “മൂപ്പൻ; പ്രായ​മേ​റിയ പുരുഷൻ” കാണുക.

മൂപ്പന്മാർ: മത്ത 16:21-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

നസറെത്തുകാരനായ: യേശുവിനെ തിരിച്ചറിയിക്കുന്ന ഒരു പേര്‌. പിന്നീട്‌ യേശുവിന്റെ അനുഗാമികളും ആ പേരിൽ അറിയപ്പെടാൻതുടങ്ങി. (പ്രവൃ 24:5) പല ജൂതന്മാർക്കും യേശു എന്ന പേരുണ്ടായിരുന്നതുകൊണ്ട്‌ ഓരോരുത്തരെയും തിരിച്ചറിയാൻ സഹായിക്കുന്ന മറ്റൊരു പേരുകൂടെ ഒപ്പം ചേർക്കുന്നത്‌ അക്കാലത്ത്‌ സാധാരണമായിരുന്നു. ബൈബിൾക്കാലങ്ങളിൽ ആളുകളെ സ്ഥലപ്പേര്‌ ചേർത്ത്‌ വിളിക്കുന്ന രീതി നിലവിലുണ്ടായിരുന്നു. (2ശമു 3:2, 3; 17:27; 23:25-39; നഹൂ 1:1; പ്രവൃ 13:1; 21:29) യേശുവിന്റെ കുട്ടിക്കാലം പ്രധാനമായും ഗലീലയിലെ നസറെത്ത്‌ എന്ന പട്ടണത്തിലായിരുന്നതുകൊണ്ട്‌ യേശുവിനെ തിരിച്ചറിയാൻ ആ പേര്‌ ഉപയോഗിക്കുന്നതു തികച്ചും സ്വാഭാവികമായിരുന്നു. യേശുവിനെ പല സാഹചര്യങ്ങളിൽ, പല വ്യക്തികൾ ‘നസറെത്തുകാരൻ’ എന്നു വിളിച്ചിട്ടുണ്ട്‌. (മർ 1:23, 24; 10:46, 47; 14:66-69; 16:5, 6; ലൂക്ക 24:13-19; യോഹ 18:1-7) യേശുതന്നെയും ആ പേര്‌ അംഗീകരിക്കുകയും ഉപയോഗിക്കുകയും ചെയ്‌തതായി കാണാം. (യോഹ 18:5-8; പ്രവൃ 22:6-8) യേശുവിന്റെ ദണ്ഡനസ്‌തംഭത്തിൽ പീലാത്തൊസ്‌ സ്ഥാപിച്ച മേലെഴുത്തിൽ എബ്രായ, ലത്തീൻ, ഗ്രീക്ക്‌ ഭാഷകളിൽ “നസറെത്തുകാരനായ യേശു, ജൂതന്മാരുടെ രാജാവ്‌ ” എന്ന്‌ എഴുതിവെച്ചിരുന്നു. (യോഹ 19:19, 20) എ.ഡി. 33-ലെ പെന്തിക്കോസ്‌ത്‌ മുതൽ അപ്പോസ്‌തലന്മാരും മറ്റുള്ളവരും പലപ്പോഴും യേശുവിനെ നസറെത്തുകാരൻ എന്നു വിളിച്ചിരിക്കുന്നതായി രേഖയുണ്ട്‌.​—പ്രവൃ 2:22; 3:6; 4:10; 6:14; 10:38; 26:9 മത്ത 2:​23-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പും കാണുക.

നസറെ​ത്തു​കാ​രൻ: മർ 10:47-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

ദൈവ​ദൂ​ത​ന്മാർ: അഥവാ “സന്ദേശ​വാ​ഹകർ.” ഈ വാക്യ​ത്തിൽ “ദൂതന്മാർ” എന്നതിന്റെ ഗ്രീക്കു​പദം ആൻഗ​ലൊസ്‌ ആണ്‌. ബൈബി​ളിൽ ഈ ഗ്രീക്കു​പ​ദ​വും അതിനു തത്തുല്യ​മായ മലാഖ്‌ എന്ന എബ്രാ​യ​പ​ദ​വും മൊത്തം 400-ഓളം പ്രാവ​ശ്യം കാണു​ന്നുണ്ട്‌. രണ്ടു പദങ്ങളു​ടെ​യും അടിസ്ഥാ​നാർഥം “സന്ദേശ​വാ​ഹകൻ” എന്നാണ്‌. ആത്മവ്യ​ക്തി​ക​ളായ സന്ദേശ​വാ​ഹ​ക​രെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറയു​ന്നി​ടത്ത്‌ ഈ പദം “ദൈവ​ദൂ​ത​ന്മാർ,” “ദൂതന്മാർ” എന്നൊ​ക്കെ​യാ​ണു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. മനുഷ്യ​സ​ന്ദേ​ശ​വാ​ഹ​ക​രെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറയു​ന്നി​ടത്ത്‌ അതു “സന്ദേശ​വാ​ഹകർ” എന്നും “ദൂതന്മാർ” എന്നും പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടുണ്ട്‌. സന്ദേശ​വാ​ഹകർ മനുഷ്യ​രാ​ണോ ദൈവ​ദൂ​ത​ന്മാ​രാ​ണോ എന്നതു സന്ദർഭ​ത്തിൽനിന്ന്‌ വ്യക്തമാ​കും. എന്നാൽ ഈ രണ്ട്‌ അർഥവും വരാവു​ന്നി​ടത്ത്‌ അതിൽ ഒരെണ്ണം മിക്ക​പ്പോ​ഴും അടിക്കു​റി​പ്പിൽ കൊടു​ത്തി​ട്ടു​ണ്ടാ​കും. (ഉൽ 16:7; 32:3; ഇയ്യ 4:18, അടിക്കു​റിപ്പ്‌; 33:23, അടിക്കു​റിപ്പ്‌; സഭ 5:6, അടിക്കു​റിപ്പ്‌; യശ 63:9, അടിക്കു​റിപ്പ്‌; മത്ത 1:20; യാക്ക 2:25; വെളി 22:8; പദാവ​ലി​യിൽ “ദൈവ​ദൂ​തൻ” കാണുക.) ആലങ്കാ​രി​ക​ഭാ​ഷ​യിൽ കാര്യങ്ങൾ വർണി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന വെളി​പാട്‌ പുസ്‌ത​ക​ത്തിൽ ദൈവ​ദൂ​ത​ന്മാ​രെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറയുന്ന ചില ഭാഗങ്ങൾ സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ മനുഷ്യർക്കും ബാധക​മാണ്‌.​—വെളി 2:1, 8, 12, 18; 3:1, 7, 14.

ദൈവ​ദൂ​തന്റെ മുഖം​പോ​ലി​രി​ക്കു​ന്നത്‌: പൊതു​വേ ‘ദൈവ​ദൂ​തൻ’ എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്താ​റുള്ള എബ്രായ, ഗ്രീക്ക്‌ പദങ്ങളു​ടെ അർഥം “സന്ദേശ​വാ​ഹകൻ” എന്നാണ്‌. (യോഹ 1:51-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.) ദൈവ​ത്തിൽനി​ന്നുള്ള സന്ദേശങ്ങൾ അറിയി​ക്കു​ന്ന​വ​രാ​യ​തു​കൊണ്ട്‌ തങ്ങൾക്കു ദൈവ​ത്തി​ന്റെ പിന്തു​ണ​യു​ണ്ടെന്ന്‌ ദൈവ​ദൂ​ത​ന്മാർക്ക്‌ ഉറപ്പുണ്ട്‌. അത്‌ അവർക്കു ധൈര്യ​വും പ്രശാ​ന്ത​ത​യും നൽകുന്നു. ഇവിടെ സ്‌തെ​ഫാ​നൊ​സി​ന്റെ മുഖഭാ​വ​വും അതു​പോ​ലെ​യാ​യി​രു​ന്നു. കുറ്റ​ബോ​ധ​ത്തി​ന്റെ ലാഞ്‌ഛ​ന​പോ​ലും ആ മുഖത്തു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നില്ല. പ്രശാ​ന്ത​ത​യോ​ടെ നിന്ന അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ മുഖത്ത്‌, “തേജോ​മ​യ​നായ” യഹോ​വ​യു​ടെ പിന്തുണ തനിക്കു​ണ്ടെന്ന ബോധ്യം തെളി​ഞ്ഞു​കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്നു.—പ്രവൃ 7:2.