നിന്നെ ധൈര്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യത്‌: അക്ഷ. “നിന്റെ ഹൃദയം നിറച്ചത്‌.” ഈ വാക്യ​ത്തിൽ കാണുന്ന ഗ്രീക്ക്‌ പദപ്ര​യോ​ഗം ഇവിടെ സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌ “ഒരു കാര്യം ചെയ്യാൻ മുതി​രുക; ധൈര്യ​പ്പെ​ടുക” എന്നൊ​ക്കെ​യാണ്‌. ഈ പദപ്ര​യോ​ഗം വന്നിരി​ക്കു​ന്നത്‌ ഒരു എബ്രാ​യ​ശൈ​ലി​യിൽനി​ന്നാ​യി​രി​ക്കാം. ആ എബ്രാ​യ​ശൈ​ലി​ക്കും ഈ ഗ്രീക്ക്‌ പദപ്ര​യോ​ഗ​ത്തി​ന്റെ അതേ അർഥമാ​ണു​ള്ളത്‌. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, “ഹൃദയം നിറച്ച” എന്ന ഈ എബ്രാ​യ​ശൈ​ലി​യെ എസ്ഥ 7:5-ൽ പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നതു “ധൈര്യ​പ്പെട്ട” എന്നും സഭ 8:11-ൽ പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നതു “ഹൃദയം . . . ധൈര്യ​പ്പെ​ടു​ന്നു” എന്നും ആണ്‌.

യഹോ​വ​യു​ടെ ആത്മാവ്‌: ഈ പദപ്ര​യോ​ഗം എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ പലയി​ട​ത്തും കാണാം. (ന്യായ 3:10; 6:34; 11:29; 13:25; 14:6; 15:14; 1ശമു 10:6; 16:13; 2ശമു 23:2; 1രാജ 18:12; 2രാജ 2:16; 2ദിന 20:14; യശ 11:2; 40:13; 63:14; യഹ 11:5; മീഖ 2:7; 3:8 എന്നിവ ചില ഉദാഹ​ര​ണ​ങ്ങ​ളാണ്‌.) ‘യഹോ​വ​യു​ടെ . . . ആത്മാവ്‌’ എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗം ലൂക്ക 4:18-ലും കാണു​ന്നുണ്ട്‌. അതാകട്ടെ, യശ 61:1-ൽനിന്നുള്ള ഉദ്ധരണി​യാണ്‌. ആ വാക്യ​ത്തി​ന്റെ​യും സമാന​മായ എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും മൂലപാ​ഠ​ത്തിൽ “ആത്മാവ്‌” എന്ന പദത്തോ​ടൊ​പ്പം ദൈവ​നാ​മം (ചതുര​ക്ഷരി) ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​താ​യി കാണാം. ഇപ്പോ​ഴുള്ള ഗ്രീക്ക്‌ കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ പ്രവൃ 5:9 എന്ന തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗത്ത്‌ “കർത്താ​വി​ന്റെ ആത്മാവ്‌” എന്നാണു കാണു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും പുതിയ ലോക ഭാഷാ​ന്തരം അവിടെ “യഹോ​വ​യു​ടെ ആത്മാവ്‌” എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​ന്റെ കാരണം അനു. സി-യിൽ വിശദീ​ക​രി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌.

സഭ: എക്ലേസിയ എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം ആദ്യമാ​യി കാണു​ന്നി​ടം. ഈ പദം എക്‌ (“വേർതി​രി​ക്കുക”) എന്നും കലിയോ (“വിളി​ക്കുക”) എന്നും ഉള്ള രണ്ടു ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ങ്ങ​ളിൽനിന്ന്‌ വന്നതാണ്‌. ഒരു പ്രത്യേക ഉദ്ദേശ്യ​ത്തി​നോ പ്രവർത്ത​ന​ത്തി​നോ വേണ്ടി വിളി​ച്ചു​ചേർത്ത ഒരു കൂട്ടം ആളുക​ളെ​യാണ്‌ ഇത്‌ അർഥമാ​ക്കു​ന്നത്‌. (പദാവലി കാണുക.) ഒരു ‘ആത്മീയ​ഭ​വ​ന​മാ​യി പണിയ​പ്പെ​ടുന്ന’ “ജീവനുള്ള കല്ലുക​ളായ” അഭിഷി​ക്ത​ക്രി​സ്‌ത്യാ​നി​കൾ ചേർന്ന്‌ ക്രിസ്‌തീ​യസഭ രൂപം​കൊ​ള്ളു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണു യേശു ഇവിടെ മുൻകൂ​ട്ടി​പ്പ​റ​ഞ്ഞത്‌. (1പത്ര 2:4, 5) “സഭ” എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കുന്ന എബ്രാ​യ​പ​ദ​ത്തി​നു തത്തുല്യ​മാ​യി സെപ്‌റ്റു​വ​ജി​ന്റി​ലും ഈ ഗ്രീക്കു​പദം ധാരാ​ള​മാ​യി ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. അവിടെ അതു മിക്ക​പ്പോ​ഴും ദൈവ​ജ​നത്തെ മുഴുവൻ, അതായത്‌ ആ ജനതയെ ഒന്നാകെ, കുറി​ക്കു​ന്നു. (ആവ 23:3; 31:30) പ്രവൃ 7:38-ൽ, ഈജി​പ്‌തിൽനിന്ന്‌ വിളി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​വന്ന ഇസ്രാ​യേ​ല്യ​രെ “സഭ” എന്നാണു വിളി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. സമാന​മാ​യി ‘ഇരുളിൽനിന്ന്‌ വിളി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​വ​രും’ ‘ലോക​ത്തിൽനിന്ന്‌ തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​വ​രും’ ആയ ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കൾ ചേർന്ന കൂട്ടത്തെ “ദൈവസഭ” എന്നും വിളി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.​—1പത്ര 2:9; യോഹ 15:19; 1കൊ 1:2.

വിജന​ഭൂ​മി​യി​ലെ സഭ: ഈജി​പ്‌തിൽനിന്ന്‌ വിടു​വിച്ച ഇസ്രാ​യേൽ ജനത്തെ ഇവിടെ “സഭ” എന്നു വിളി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​താ​യി കാണാം. പുതിയ ലോക ഭാഷാ​ന്ത​ര​ത്തിൽ എബ്രായ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗത്ത്‌ പൊതു​വേ “സഭ” എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കുന്ന ഖാഹാൽ എന്ന എബ്രാ​യ​പദം വന്നിരി​ക്കു​ന്നത്‌, “വിളി​ച്ചു​കൂ​ട്ടുക; കൂട്ടി​വ​രു​ത്തുക” എന്നൊക്കെ അർഥമുള്ള ഒരു പദത്തിൽനി​ന്നാണ്‌. (സംഖ 20:8; ആവ 4:10) ഇസ്രാ​യേ​ല്യർ ഒരു സംഘടി​ത​കൂ​ട്ട​മാ​യി​രു​ന്നെന്നു സൂചി​പ്പി​ക്കാൻ പലപ്പോ​ഴും ഈ പദം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. അതിന്‌ ഉദാഹ​ര​ണ​മാണ്‌ “ഇസ്രാ​യേൽസഭ” (ലേവ 16:17; യോശ 8:35; 1രാജ 8:14), “സത്യ​ദൈ​വ​ത്തി​ന്റെ സഭ” (നെഹ 13:1), “യഹോ​വ​യു​ടെ സഭ” (സംഖ 20:4; ആവ 23:2, 3; മീഖ 2:5), “ദൈവ​ത്തി​ന്റെ സഭ” (1ദിന 28:8) എന്നീ പദപ്ര​യോ​ഗങ്ങൾ. ഖാഹാൽ എന്ന എബ്രാ​യ​പദം പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ പൊതു​വേ ഗ്രീക്കു സെപ്‌റ്റു​വ​ജി​ന്റിൽ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന എക്ലേസിയ എന്ന പദംത​ന്നെ​യാ​ണു [ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, സങ്ക 22:22 (21:23, LXX)] ക്രിസ്‌തീയ ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ “സഭ” എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തും.—മത്ത 16:18; പ്രവൃ 5:11 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​കൾ കാണുക.

സഭ: പ്രവൃ​ത്തി​ക​ളു​ടെ പുസ്‌ത​ക​ത്തിൽ എക്ലേസിയ എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം ആദ്യമാ​യി കാണു​ന്നി​ടം. ഈ പദം എക്‌ (“വേർതി​രി​ക്കുക”) എന്നും കലിയോ (“വിളി​ക്കുക”) എന്നും ഉള്ള രണ്ടു ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ങ്ങ​ളിൽനിന്ന്‌ വന്നതാണ്‌. ഒരു പ്രത്യേക ഉദ്ദേശ്യ​ത്തി​നോ പ്രവർത്ത​ന​ത്തി​നോ വേണ്ടി വിളി​ച്ചു​ചേർത്ത ഒരു കൂട്ടം ആളുക​ളെ​യാണ്‌ ഇതു കുറി​ക്കു​ന്നത്‌. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ പുതു​താ​യി സ്ഥാപി​ത​മായ ക്രിസ്‌തീ​യ​സ​ഭ​യ്‌ക്ക്‌ ഈ വിശേ​ഷണം എന്തു​കൊ​ണ്ടും ചേരു​മാ​യി​രു​ന്നു. (പദാവലി കാണുക.) അഭിഷി​ക്ത​ക്രി​സ്‌ത്യാ​നി​കൾ ചേർന്ന്‌ ക്രിസ്‌തീ​യസഭ രൂപം​കൊ​ള്ളു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ യേശു മുൻകൂ​ട്ടി​പ്പറഞ്ഞ മത്ത 16:18-ലും (പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.) എക്ലേസിയ എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. ഒരു ‘ആത്മീയ​ഭ​വ​ന​മാ​യി പണിയ​പ്പെ​ടുന്ന’ ജീവനുള്ള കല്ലുക​ളാണ്‌ ആ അഭിഷി​ക്തർ. (1പത്ര 2:4, 5) എക്ലേസിയ എന്ന ഈ പദം, അഭിഷി​ക്ത​ക്രി​സ്‌ത്യാ​നി​ക​ളു​ടെ കൂട്ടത്തെ മാത്രമല്ല ഒരു പ്രത്യേ​ക​ഭൂ​പ്ര​ദേ​ശത്ത്‌ താമസി​ക്കുന്ന ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കളെ മൊത്ത​ത്തി​ലോ ഒരു പ്രാ​ദേ​ശി​ക​സ​ഭ​യി​ലെ ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കളെ മാത്ര​മോ കുറി​ക്കാ​നും ക്രിസ്‌തീയ ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. പ്രവൃ 5:11-ൽ ആ പദം കുറി​ക്കു​ന്നത്‌ യരുശ​ലേ​മി​ലെ ക്രിസ്‌തീ​യ​സ​ഭ​യെ​യാ​ണെന്നു സന്ദർഭം സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു.—പ്രവൃ 7:38-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

അത്ഭുതങ്ങൾ: ക്രിസ്‌തീയ ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ റ്റേറസ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം എപ്പോ​ഴും സേമെ​യ്‌ഓൻ (“അടയാളം”) എന്ന പദത്തോ​ടൊ​പ്പ​മാണ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. ഈ രണ്ടു പദങ്ങളും എപ്പോ​ഴും കാണു​ന്നതു ബഹുവ​ച​ന​രൂ​പ​ത്തി​ലാ​ണു​താ​നും. (മത്ത 24:24; യോഹ 4:48; പ്രവൃ 7:36; 14:3; 15:12; 2കൊ 12:12) അത്ഭുത​മോ അതിശ​യ​മോ തോന്നി​പ്പി​ക്കുന്ന എന്തി​നെ​യെ​ങ്കി​ലും കുറി​ക്കാ​നാ​ണു റ്റേറസ്‌ എന്ന പദം സാധാ​ര​ണ​യാ​യി ഉപയോ​ഗി​ക്കാ​റു​ള്ളത്‌.

അത്ഭുതങ്ങൾ: പ്രവൃ 2:19-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

യഹോ​വ​യു​ടെ ദൂതൻ: ഉൽ 16:7-ൽ ആദ്യമാ​യി കാണുന്ന ഈ പദപ്ര​യോ​ഗം എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ പല തവണ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. അവിട​ങ്ങ​ളി​ലെ​ല്ലാം “ദൂതൻ” എന്നതിന്റെ എബ്രാ​യ​പ​ദ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം ദൈവ​നാ​മ​വും (ചതുര​ക്ഷരി) കാണാം. ഇനി, സെപ്‌റ്റുവജിന്റിന്റെ ഒരു ആദ്യകാല പ്രതി​യി​ലും സെഖ 3:5, 6 എന്ന തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗത്ത്‌ ആൻഗ​ലൊസ്‌ (ദൈവ​ദൂ​തൻ; സന്ദേശ​വാ​ഹകൻ) എന്ന ഗ്രീക്കു​വാ​ക്കി​നോ​ടൊ​പ്പം എബ്രാ​യാ​ക്ഷ​ര​ങ്ങ​ളിൽ ദൈവ​നാ​മം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. ഇസ്രാ​യേ​ലി​ലെ യഹൂദ്യ മരുഭൂ​മി​യി​ലുള്ള നഹൽ ഹെവറി​ലെ ഒരു ഗുഹയിൽനിന്ന്‌ കണ്ടെടുത്ത സെപ്‌റ്റുവജിന്റിന്റെ ആ ശകലം ബി.സി. 50-നും എ.ഡി. 50-നും ഇടയ്‌ക്കു​ള്ള​താ​ണെന്നു കരുത​പ്പെ​ടു​ന്നു. ഇപ്പോ​ഴുള്ള ഗ്രീക്ക്‌ കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ പ്രവൃ 5:19 എന്ന തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗത്ത്‌ “കർത്താ​വി​ന്റെ ദൂതൻ” എന്നാണു കാണു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും പുതിയ ലോക ഭാഷാ​ന്തരം അവിടെ “യഹോ​വ​യു​ടെ ദൂതൻ” എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​ന്റെ കാരണം അനു. സി-യിൽ വിശദീ​ക​രി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌.

മൂപ്പന്മാർ: അക്ഷ. “പ്രായ​മേ​റിയ പുരു​ഷ​ന്മാർ.” ബൈബി​ളിൽ പ്രെസ്‌ബൂ​റ്റെ​റൊസ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം, സമൂഹ​ത്തി​ലോ ജനതയി​ലോ ഒരു അധികാ​ര​സ്ഥാ​ന​മോ ഉത്തരവാ​ദി​ത്വ​സ്ഥാ​ന​മോ വഹിക്കു​ന്ന​വ​രെ​യാ​ണു പ്രധാ​ന​മാ​യും കുറി​ക്കു​ന്നത്‌. ചില സാഹച​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഇതു പ്രായ​ത്തെ​യാണ്‌ അർഥമാ​ക്കു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും (ലൂക്ക 15:25; പ്രവൃ 2:17 എന്നിവ ഉദാഹ​ര​ണങ്ങൾ.) എപ്പോ​ഴും അതു വയസ്സു​ചെ​ന്ന​വ​രെയല്ല കുറി​ക്കു​ന്നത്‌. ഇവിടെ ഈ പദം​കൊണ്ട്‌ ഉദ്ദേശി​ക്കു​ന്നതു ജൂതജ​ന​ത​യിൽപ്പെട്ട നേതാ​ക്ക​ന്മാ​രെ​യാണ്‌. മിക്ക​പ്പോ​ഴും മുഖ്യ​പു​രോ​ഹി​ത​ന്മാ​രു​ടെ​യും ശാസ്‌ത്രി​മാ​രു​ടെ​യും കൂടെ​യാണ്‌ ഇവരെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറയാ​റു​ള്ളത്‌. ഈ മൂന്നു കൂട്ടത്തിൽനി​ന്നു​ള്ള​വ​രാ​യി​രു​ന്നു സൻഹെ​ദ്രി​നി​ലെ അംഗങ്ങൾ.​—മത്ത 21:23; 26:3, 47, 57; 27:1, 41; 28:12; പദാവ​ലി​യിൽ “മൂപ്പൻ; പ്രായ​മേ​റിയ പുരുഷൻ” കാണുക.

മൂപ്പന്മാ​രു​ടെ സംഘം: അഥവാ “മൂപ്പന്മാ​രു​ടെ സമിതി.” ഇവിടെ കാണുന്ന പ്രെസ്‌ബൂ​റ്റെ​റി​യോൻ എന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ത്തിന്‌ പ്രെസ്‌ബൂ​റ്റെ​റൊസ്‌ (അക്ഷ. “പ്രായ​മേ​റിയ പുരുഷൻ.”) എന്ന പദവു​മാ​യി ബന്ധമുണ്ട്‌. ബൈബി​ളിൽ പ്രെ​സ്‌ബൂ​റ്റെ​റൊസ്‌ പ്രധാ​ന​മാ​യും കുറിക്കുന്നത്‌, സമൂഹ​ത്തി​ലോ ജനതയി​ലോ ഒരു അധികാ​ര​സ്ഥാ​ന​മോ ഉത്തരവാ​ദി​ത്വ​സ്ഥാ​ന​മോ വഹിക്കു​ന്ന​വ​രെ​യാണ്‌. ചില സാഹച​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഇതു പ്രായ​ത്തെ​യാണ്‌ അർഥമാ​ക്കു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും (ലൂക്ക 15:25; പ്രവൃ 2:17 എന്നിവ ഉദാഹ​ര​ണങ്ങൾ.) എപ്പോ​ഴും അതു വയസ്സു​ചെ​ന്ന​വ​രെയല്ല കുറി​ക്കു​ന്നത്‌. തെളി​വ​നു​സ​രിച്ച്‌ ഇവിടെ “മൂപ്പന്മാ​രു​ടെ സംഘം” എന്നു പറഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നതു ജൂതന്മാ​രു​ടെ പരമോ​ന്ന​ത​കോ​ട​തി​യായ സൻഹെ​ദ്രി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചാണ്‌. യരുശ​ലേ​മിൽ സ്ഥിതി​ചെ​യ്‌തി​രുന്ന ആ കോടതി മുഖ്യ​പു​രോ​ഹി​ത​ന്മാ​രും ശാസ്‌ത്രി​മാ​രും മൂപ്പന്മാ​രും ചേർന്ന​താ​യി​രു​ന്നു. ബൈബി​ളിൽ പലപ്പോ​ഴും ഈ മൂന്നു കൂട്ട​രെ​യും​കു​റിച്ച്‌ ഒന്നിച്ചാ​ണു പറഞ്ഞി​ട്ടു​ള്ളത്‌.​—മത്ത 16:21; 27:41; മർ 8:31; 11:27; 14:43, 53; 15:1; ലൂക്ക 9:22; 20:1; പദാവ​ലി​യിൽ “മൂപ്പൻ; പ്രായ​മേ​റിയ പുരുഷൻ” എന്നതും ഈ വാക്യ​ത്തി​ലെ സൻഹെ​ദ്രിൻ ഹാൾ എന്നതിന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പും കാണുക.

ഇസ്രാ​യേൽമക്കൾ: അഥവാ “ഇസ്രാ​യേൽജനം; ഇസ്രാ​യേ​ല്യർ.”—പദാവ​ലി​യിൽ “ഇസ്രാ​യേൽ” കാണുക.

മൂപ്പന്മാ​രു​ടെ സംഘം: അഥവാ “മൂപ്പന്മാ​രു​ടെ സമിതി.” ഇവിടെ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന ഗെറൂ​സിയ എന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ത്തി​നു യോഹ 3:4-ൽ കാണുന്ന ഗീറോൻ (അക്ഷ. “പ്രായ​മേ​റിയ പുരുഷൻ.”) എന്ന പദവു​മാ​യി ബന്ധമുണ്ട്‌. ഈ രണ്ടു പദങ്ങളും ക്രിസ്‌തീയ ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ഒരിടത്ത്‌ മാത്രമേ കാണു​ന്നു​ള്ളൂ. (മത്ത 16:21-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.) മുഖ്യ​പു​രോ​ഹി​ത​ന്മാ​രും ശാസ്‌ത്രി​മാ​രും മൂപ്പന്മാ​രും ചേർന്ന, യരുശ​ലേ​മി​ലെ പരമോ​ന്നത ജൂത​കോ​ട​തി​യായ സൻഹെ​ദ്രിൻ തന്നെയാ​ണു “മൂപ്പന്മാ​രു​ടെ സംഘം” എന്നു ചിലർ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. (ലൂക്ക 22:66-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.) എന്നാൽ ഈ വാക്യ​ത്തിൽ ‘സൻഹെ​ദ്രി​നെ​യും’ ‘മൂപ്പന്മാ​രു​ടെ സംഘ​ത്തെ​യും’ രണ്ടായി​ട്ടാ​ണു കാണേ​ണ്ടത്‌. പക്ഷേ ‘മൂപ്പന്മാ​രു​ടെ സംഘത്തി​ലെ’ ചിലർ സൻഹെ​ദ്രി​നി​ലെ ഔദ്യോ​ഗിക അംഗങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്കാ​നും സാധ്യ​ത​യുണ്ട്‌. മറ്റു ചിലർ, സൻഹെ​ദ്രി​ന്റെ ഉപദേ​ഷ്ടാ​ക്ക​ളു​മാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്കാം.

ദേവാ​ല​യ​ത്തി​ലെ കാവൽക്കാ​രു​ടെ മേധാവി: പ്രവൃ 5:24, 26 വാക്യ​ങ്ങ​ളി​ലും ഈ മേധാ​വി​യെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറഞ്ഞി​ട്ടുണ്ട്‌. എ.ഡി. ഒന്നാം നൂറ്റാ​ണ്ടാ​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും പുരോ​ഹി​ത​ന്മാ​രാണ്‌ ഈ ഔദ്യോ​ഗി​ക​സ്ഥാ​നം വഹിച്ചി​രു​ന്നത്‌. ദേവാ​ല​യ​ത്തി​ലെ കാവൽക്കാ​രു​ടെ മേധാ​വി​യാ​യി നിയമി​ക്ക​പ്പെ​ടുന്ന പുരോ​ഹി​ത​നാ​യി​രു​ന്നു മഹാപു​രോ​ഹി​തൻ കഴിഞ്ഞാൽ തൊട്ട​ടുത്ത സ്ഥാനം. ദേവാ​ല​യ​ത്തിൽ സേവി​ച്ചി​രുന്ന പുരോ​ഹി​ത​ന്മാ​രു​ടെ മേൽനോ​ട്ടം ഇദ്ദേഹ​ത്തി​നാ​യി​രു​ന്നു. ദേവാ​ല​യ​ത്തി​നു​ള്ളി​ലും ദേവാ​ല​യ​പ​രി​സ​ര​ത്തും ക്രമസ​മാ​ധാ​നം നിലനി​റു​ത്താ​നാ​യി ഇദ്ദേഹ​ത്തി​നു കീഴിൽ ‘ദേവാലയ പോലീസ്‌ സേന’ എന്നു വിളി​ക്കാ​വുന്ന ഒരു കൂട്ടം ലേവ്യ​രു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ദേവാ​ല​യ​ക​വാ​ടങ്ങൾ രാവിലെ തുറക്കാ​നും രാത്രി​യിൽ അടയ്‌ക്കാ​നും നിയോ​ഗി​ച്ചി​രുന്ന ലേവ്യ​രു​ടെ മേൽനോ​ട്ട​ത്തി​നാ​യി ഈ മേധാ​വി​ക്കു കീഴിൽ ഉപമേ​ധാ​വി​ക​ളും കാണും. ദേവാ​ല​യ​ഖ​ജ​നാവ്‌ സംരക്ഷി​ക്കുക, ജനക്കൂ​ട്ടത്തെ നിയ​ന്ത്രി​ക്കുക, പ്രവേ​ശനം നിരോ​ധി​ച്ചി​രുന്ന സ്ഥലങ്ങളി​ലേക്ക്‌ ആരും കടക്കാതെ നോക്കുക എന്നീ ഉത്തരവാ​ദി​ത്വ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം ലേവ്യ​രായ ഈ കാവൽക്കാ​രു​ടേ​താ​യി​രു​ന്നു. ലേവ്യരെ 24 ഗണങ്ങളാ​യി തിരി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഓരോ ഗണവും ഊഴമ​നു​സ​രിച്ച്‌ വർഷത്തിൽ രണ്ടു പ്രാവ​ശ്യം ഓരോ ആഴ്‌ച വീതം ആലയത്തിൽ സേവി​ക്കും. സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ ഓരോ ഗണത്തി​ന്റെ​യും മേൽനോ​ട്ട​ത്തി​നാ​യി ദേവാ​ല​യ​ത്തി​ലെ കാവൽക്കാ​രു​ടെ മേധാ​വി​ക്കു കീഴിൽ ഒരു ഉപമേ​ധാ​വി​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. വലിയ സ്വാധീ​ന​ശ​ക്തി​യു​ള്ള​വ​രാ​യി​രു​ന്നു ദേവാ​ല​യ​ത്തി​ലെ കാവൽക്കാ​രു​ടെ മേധാ​വി​കൾ. യേശു​വി​നെ കൊല്ലാൻ ഗൂഢാ​ലോ​ചന നടത്തിയ മുഖ്യ​പു​രോ​ഹി​ത​ന്മാ​രോ​ടൊ​പ്പം ഇവരും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. യേശു​വി​നെ ഒറ്റി​ക്കൊ​ടുത്ത രാത്രി​യിൽ ഇവർ തങ്ങളുടെ കീഴി​ലുള്ള ഭടന്മാ​രോ​ടൊ​പ്പം യേശു​വി​നെ അറസ്റ്റ്‌ ചെയ്യാൻ വന്നതായി ബൈബിൾ പറയുന്നു.—ലൂക്ക 22:4 (പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക), 52.

ദേവാ​ല​യ​ത്തി​ലെ കാവൽക്കാ​രു​ടെ മേധാവി: പ്രവൃ 4:1-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

സ്‌തം​ഭ​ത്തിൽ: അഥവാ “മരത്തിൽ.” സൈ​ലോൺ (അക്ഷ. “മരത്തടി.”) എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം ഇവിടെ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നതു സ്റ്റോ​റോസ്‌ (“ദണ്ഡനസ്‌തം​ഭം” എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു.) എന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ത്തി​ന്റെ അതേ അർഥത്തി​ലാണ്‌. യേശു​വി​നെ തറച്ചു​കൊ​ന്നത്‌ എന്തിലാ​യി​രു​ന്നെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കാൻ ഈ പദം സഹായി​ക്കും. ലൂക്കോ​സും പൗലോ​സും പത്രോ​സും ക്രിസ്‌തീയ ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ സൈ​ലോൺ എന്ന പദം ഈയൊ​രു അർഥത്തിൽ അഞ്ചു പ്രാവ​ശ്യം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. (പ്രവൃ 5:30; 10:39; 13:29; ഗല 3:13; 1പത്ര 2:24) സെപ്‌റ്റു​വ​ജിന്റ്‌ ഭാഷാ​ന്ത​ര​ത്തിൽ, “സ്‌തം​ഭ​ത്തിൽ തൂക്കി​യാൽ” എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗം കാണുന്ന ആവ 21:22, 23-ലും സൈ​ലോൺ എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം കാണാം. “സ്‌തംഭം” എന്നതിന്റെ എബ്രാ​യ​പ​ദ​മായ ഏറ്റ്‌സി​നെ​യാണ്‌ (അർഥം, “മരം; തടി; തടിക്ക​ഷണം”) അവിടെ സൈ​ലോൺ എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. പൗലോസ്‌ ഈ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗം ഗല 3:13-ൽ ഉദ്ധരി​ച്ച​പ്പോ​ഴും (“സ്‌തം​ഭ​ത്തിൽ തൂക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​വ​നെ​ല്ലാം ശപിക്ക​പ്പെ​ട്ടവൻ.”) സൈ​ലോൺ എന്ന പദമാണ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചത്‌. സെപ്‌റ്റു​വ​ജി​ന്റിൽ എസ്ര 6:11-ലും (1 എസ്‌ദ്രാസ്‌ 6:31, LXX) ഈ ഗ്രീക്കു​പദം കാണാം. ഏറ്റ്‌സ്‌ എന്ന എബ്രാ​യ​പ​ദ​ത്തി​ന്റെ അതേ അർഥമുള്ള ഏ എന്ന അരമാ​യ​പ​ദ​ത്തെ​യാണ്‌ അവിടെ സൈ​ലോൺ എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. പേർഷ്യൻ രാജാ​വി​ന്റെ കല്‌പന ലംഘി​ക്കു​ന്ന​വർക്കുള്ള ശിക്ഷ​യെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറയുന്ന അവിടെ കാണു​ന്നത്‌ ‘അവന്റെ വീടിന്റെ ഉത്തരം വലിച്ചൂ​രി അവനെ അതിൽ തറയ്‌ക്കും’ എന്നാണ്‌. ചുരു​ക്ക​ത്തിൽ, ബൈബി​ളെ​ഴു​ത്തു​കാർ സൈ​ലോൺ എന്ന പദത്തെ സ്റ്റോ​റോസ്‌ എന്ന പദത്തിന്റെ അതേ അർഥത്തിൽ ഉപയോ​ഗി​ച്ചു എന്ന വസ്‌തുത സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌, യേശു​വി​നെ വധിച്ചതു കുത്ത​നെ​യുള്ള ഒരു സ്‌തം​ഭ​ത്തി​ലാ​ണെ​ന്നും അതിൽ തടിക്ക​ഷ​ണ​മൊ​ന്നും കുറുകെ പിടി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നും ആണ്‌. സൈ​ലോൺ എന്ന പദത്തിന്‌ അങ്ങനെ​യൊ​രു അർഥമേ ഉള്ളൂ.

ജീവനാ​യകൻ: അഥവാ “ജീവന്റെ മുഖ്യ​നാ​യകൻ.” ഇവിടെ “നായകൻ” (അർഖീ​ഗൊസ്‌) എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കുന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ത്തി​ന്റെ അടിസ്ഥാ​നാർഥം “പ്രധാ​ന​നേ​താവ്‌; ആദ്യം പോകു​ന്ന​യാൾ” എന്നൊ​ക്കെ​യാണ്‌. ബൈബി​ളിൽ ഈ പദം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന നാലു സന്ദർഭ​ങ്ങ​ളി​ലും അതു യേശു​വി​നെ​യാ​ണു കുറി​ക്കു​ന്നത്‌. (പ്രവൃ 3:15; 5:31; എബ്ര 2:10; 12:2) മറ്റുള്ള​വർക്കു വഴി​യൊ​രു​ക്കാ​നാ​യി മുമ്പേ പോകു​ന്ന​യാൾ എന്നൊരു അർഥവും ഈ ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ത്തി​നുണ്ട്‌. ദൈവ​ത്തി​നും മനുഷ്യ​കു​ല​ത്തി​നും ഇടയിൽ മധ്യസ്ഥ​നാ​യി നിന്ന്‌, നിത്യ​ജീ​വ​നി​ലേ​ക്കുള്ള വഴി കാണി​ച്ചു​ത​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ യേശു​വി​നെ ‘ജീവനി​ലേ​ക്കുള്ള വഴികാ​ട്ടി’ എന്നു വിശേ​ഷി​പ്പി​ക്കാം. “നായകൻ” എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കുന്ന ഗ്രീക്ക്‌ പദപ്ര​യോ​ഗം സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌, ആ വ്യക്തി ഒരു നേതാ​വി​നെ​യോ പ്രഭു​വി​നെ​യോ പോലെ ഔദ്യോ​ഗി​ക​പ​ദ​വി​യി​ലുള്ള ഒരു ഭരണനിർവാ​ഹ​ക​നാണ്‌ എന്നാണ്‌. (പ്രവൃ 7:27, 35-ൽ മോശയെ ഇസ്രാ​യേ​ലി​ലെ ഒരു “ഭരണാ​ധി​കാ​രി” എന്നു വിളി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നി​ടത്ത്‌ അർഖീ​ഗൊസ്‌ എന്നതി​നോ​ടു ബന്ധമുള്ള ഒരു പദമാണ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌.) ഈ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗത്ത്‌ ഈ പദത്തിന്‌, “തന്റെ ഉദ്ദേശ്യം നിറ​വേ​റ്റാൻ ദൈവം ഉപയോ​ഗി​ക്കുന്ന ഉപാധി” എന്നൊരു അർഥമുണ്ട്‌. യേശു അനേകർക്കു​വേണ്ടി “തത്തുല്യ​മായ ഒരു മോച​ന​വി​ല​യാ​യി.” (1തിമ 2:5, 6; മത്ത 20:28; പ്രവൃ 4:12) മഹാപു​രോ​ഹി​ത​നും ന്യായാ​ധി​പ​നും ആയ യേശു​വി​നു പുനരു​ത്ഥാ​ന​ശേഷം, തന്റെ ആ മോച​ന​വി​ല​യു​ടെ മൂല്യം ആളുകൾക്കു പ്രയോ​ജ​ന​പ്പെ​ടുന്ന രീതി​യിൽ ഉപയോ​ഗി​ക്കാ​നാ​കു​മാ​യി​രു​ന്നു. യേശു​വി​ന്റെ ബലിയിൽ വിശ്വാ​സ​മർപ്പി​ക്കുന്ന മനുഷ്യർ പാപത്തി​ന്റെ​യും മരണത്തി​ന്റെ​യും പിടി​യിൽനിന്ന്‌ സ്വത​ന്ത്ര​രാ​കും. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ മരിച്ച​വ​രു​ടെ പുനരു​ത്ഥാ​നം നടക്കു​ന്നതു യേശു​വി​ലൂ​ടെ​യാണ്‌. (യോഹ 5:28, 29; 6:39, 40) ഇക്കാര​ണ​ങ്ങ​ളാ​ലാ​ണു യേശു നിത്യ​ജീ​വ​നി​ലേ​ക്കുള്ള വഴി തുറക്കു​ന്നു എന്നു പറഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. (യോഹ 11:25; 14:6; എബ്ര 5:9; 10:19, 20) ചില ബൈബിൾപ​രി​ഭാ​ഷകർ ഈ പദപ്ര​യോ​ഗത്തെ ജീവന്റെ “രൂപര​ച​യി​താവ്‌,” “ഉറവ്‌” എന്നൊ​ക്കെ​യാ​ണു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും യേശു​വിന്‌ ആ വിശേ​ഷ​ണങ്ങൾ ചേരി​ല്ലെന്നു ബൈബിൾ വ്യക്തമാ​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌. വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ യേശു​വി​നു​പോ​ലും തന്റെ ജീവനും അധികാ​ര​വും ലഭിച്ചതു ദൈവ​ത്തിൽനി​ന്നാണ്‌. തന്റെ ഇഷ്ടം നടപ്പാ​ക്കാൻ ദൈവം യേശു​വി​നെ ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യുന്നു.—സങ്ക 36:9; യോഹ 6:57; പ്രവൃ 17:26-28; കൊലോ 1:15; വെളി 3:14.

മുഖ്യ​നാ​യകൻ: ഇവിടെ കാണുന്ന അർഖീ​ഗൊസ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ത്തി​ന്റെ അടിസ്ഥാ​നാർഥം “പ്രധാ​ന​നേ​താവ്‌; ആദ്യം പോകു​ന്ന​യാൾ” എന്നൊ​ക്കെ​യാണ്‌. ബൈബി​ളിൽ ഈ പദം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന നാലു സന്ദർഭ​ങ്ങ​ളി​ലും അതു യേശു​വി​നെ​യാ​ണു കുറി​ക്കു​ന്നത്‌. (പ്രവൃ 3:15; 5:31; എബ്ര 2:10; 12:2) ഈ വാക്യ​ത്തിൽ അതു ‘രക്ഷകൻ’ എന്ന സ്ഥാന​പ്പേ​രി​നൊ​പ്പ​മാണ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ എന്നതു ശ്രദ്ധേ​യ​മാണ്‌.—പ്രവൃ 3:15-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

അവർക്കു കോപം അടക്കാ​നാ​യില്ല: അഥവാ “അവർക്കു മുറി​വേ​റ്റ​തു​പോ​ലെ തോന്നി.” ഇവി​ടെ​യും പ്രവൃ 7:54-ലും മാത്ര​മാണ്‌ ഈ ഗ്രീക്ക്‌ പദപ്ര​യോ​ഗം കാണു​ന്നത്‌. അതിന്റെ അക്ഷരാർഥം “അറുത്തു​മു​റി​ക്കുക” എന്നാ​ണെ​ങ്കി​ലും രണ്ടു വാക്യ​ങ്ങ​ളി​ലും അത്‌ ആലങ്കാ​രി​കാർഥ​ത്തിൽ, ശക്തമായ വൈകാ​രി​ക​പ്ര​തി​ക​ര​ണത്തെ കുറി​ക്കാ​നാണ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌.

ഗമാലി​യേൽ: മോശ​യു​ടെ നിയമം പഠിപ്പി​ച്ചി​രുന്ന ഇദ്ദേഹ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പ്രവൃ​ത്തി​ക​ളു​ടെ പുസ്‌ത​ക​ത്തിൽ ഈ അധ്യാ​യ​ത്തി​ലും പ്രവൃ 22:3-ലും പറയു​ന്നുണ്ട്‌. മറ്റു ഗ്രന്ഥങ്ങ​ളിൽ “ഗമാലി​യേൽ മൂപ്പൻ” എന്നു പറഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന​തും ഇദ്ദേഹ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ത​ന്നെ​യാ​ണെന്നു കരുത​പ്പെ​ടു​ന്നു. പരീശ​ന്മാ​രു​ടെ ഇടയിൽ വിശാ​ല​മായ ഒരു ചിന്താ​ഗ​തി​ക്കു തുടക്ക​മിട്ട ഹില്ലേൽ മൂപ്പന്റെ കൊച്ചു​മ​ക​നോ ഒരുപക്ഷേ മകൻത​ന്നെ​യോ ആയിരു​ന്നു ഇദ്ദേഹം. ആളുകൾ “റബ്ബാൻ” എന്ന ബഹുമാ​ന​സൂ​ച​ക​മായ സ്ഥാന​പ്പേര്‌ ആദ്യമാ​യി നൽകി​യത്‌ ഗമാലി​യേ​ലി​നാ​ണെന്നു കരുത​പ്പെ​ടു​ന്നു. അവർ അദ്ദേഹത്തെ അത്രമാ​ത്രം ആദരി​ച്ചി​രു​ന്നു എന്നാണ്‌ അതു സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌. തർസൊ​സി​ലെ ശൗൽ ഉൾപ്പെടെ പരീശ​കു​ടും​ബ​ത്തിൽപ്പെട്ട പലരെ​യും പഠിപ്പിച്ച അദ്ദേഹം അക്കാലത്തെ ജൂതസ​മൂ​ഹത്തെ അങ്ങനെ വളരെ​യ​ധി​കം സ്വാധീ​നി​ച്ചു. (പ്രവൃ 22:3; 23:6; 26:4, 5; ഗല 1:13, 14) പലപ്പോ​ഴും മോശ​യു​ടെ നിയമ​ത്തി​നും ജൂതപാ​ര​മ്പ​ര്യ​ങ്ങൾക്കും അദ്ദേഹം നൽകിയ വ്യാഖ്യാ​നങ്ങൾ സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌, സമകാ​ലി​ക​രായ മറ്റു പലരെ​ക്കാ​ളും വിശാ​ല​മാ​യി അദ്ദേഹം ചിന്തി​ച്ചി​രു​ന്നു എന്നാണ്‌. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, വഷളന്മാ​രായ ഭർത്താ​ക്ക​ന്മാ​രിൽനിന്ന്‌ ഭാര്യ​മാ​രെ​യും, താന്തോ​ന്നി​ക​ളായ മക്കളിൽനിന്ന്‌ വിധവ​മാ​രെ​യും സംരക്ഷി​ക്കുന്ന നിയമങ്ങൾ കൊണ്ടു​വ​ന്നത്‌ ഇദ്ദേഹ​മാ​ണെന്നു പറയ​പ്പെ​ടു​ന്നു. കാലാ പെറു​ക്കാൻ ദരി​ദ്ര​രായ ജൂതന്മാർക്കു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന അതേ അവകാ​ശങ്ങൾ ജൂതന്മാ​ര​ല്ലാ​ത്ത​വർക്കും നൽകണ​മെന്നു വാദി​ച്ച​തും അദ്ദേഹ​മാ​ണെന്ന്‌ അഭി​പ്രാ​യ​മുണ്ട്‌. ഇനി, പത്രോ​സി​നോ​ടും മറ്റ്‌ അപ്പോ​സ്‌ത​ല​ന്മാ​രോ​ടും ഗമാലി​യേൽ ഇടപെട്ട രീതി​യും അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ തുറന്ന ചിന്താ​ഗ​തി​യു​ടെ മറ്റൊരു തെളി​വാണ്‌. (പ്രവൃ 5:35-39) എന്നാൽ അദ്ദേഹം തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളെ​ക്കാൾ പ്രാധാ​ന്യം നൽകി​യതു റബ്ബിമാ​രു​ടെ പാരമ്പ​ര്യ​ത്തി​നാ​ണെന്നു ജൂതറ​ബ്ബി​മാ​രു​ടെ രേഖകൾ സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ഉപദേ​ശങ്ങൾ ഏറെക്കു​റെ, അക്കാലത്തെ മതനേ​താ​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ​യും റബ്ബിമാ​രായ പൂർവ​പി​താ​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ​യും ഉപദേ​ശ​ങ്ങൾപോ​ലെ​തന്നെ ആയിരു​ന്നെന്നു പറയാം.—മത്ത 15:3-9; 2തിമ 3:16, 17; പദാവ​ലി​യിൽ “പരീശ​ന്മാർ;” “സൻഹെ​ദ്രിൻ” എന്നിവ കാണുക.

അടിപ്പി​ച്ചിട്ട്‌: “ഒന്നു കുറച്ച്‌ 40 അടി” നൽകുന്ന ജൂതശി​ക്ഷാ​രീ​തി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​യി​രി​ക്കാം ഇവിടെ പറയു​ന്നത്‌.—2കൊ 11:24; ആവ 25:2, 3.

സന്തോ​ഷ​വാർത്ത: യുഅം​ഗേ​ലി​ഓൻ എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം ആദ്യമാ​യി കാണു​ന്നി​ടം. ചില ബൈബി​ളു​കൾ ഇതിനെ “സുവി​ശേഷം” എന്നു വിവർത്തനം ചെയ്‌തി​ട്ടുണ്ട്‌. ഇതി​നോ​ടു ബന്ധമുള്ള യുഅം​ഗ​ലി​സ്റ്റേസ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കു പദപ്ര​യോ​ഗം പരിഭാഷ ചെയ്‌തി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ ‘സുവി​ശേ​ഷകൻ’ എന്നാണ്‌. ‘സന്തോ​ഷ​വാർത്ത ഘോഷി​ക്കു​ന്നവൻ’ എന്നാണ്‌ അതിന്റെ അർഥം.​—പ്രവൃ 21:8; എഫ 4:11, അടിക്കു​റിപ്പ്‌; 2തിമ 4:5, അടിക്കു​റിപ്പ്‌.

ഈ സന്തോ​ഷ​വാർത്ത: ഗ്രീക്കു​പദം യുഅം​ഗേ​ലി​ഓൻ. “നല്ലത്‌” എന്ന്‌ അർഥമുള്ള യു എന്ന പദവും “വാർത്ത​യു​മാ​യി വരുന്നവൻ; പ്രസി​ദ്ധ​മാ​ക്കു​ന്നവൻ (പ്രഖ്യാ​പി​ക്കു​ന്നവൻ)” എന്ന്‌ അർഥമുള്ള ആൻഗ​ലൊസ്‌ എന്ന പദവും ചേർന്ന​താണ്‌ ഇത്‌. (പദാവലിയിൽ “സന്തോഷവാർത്ത” കാണുക.) ചില ബൈബി​ളു​ക​ളിൽ അതിനെ “സുവി​ശേഷം” എന്നാണു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. അതി​നോ​ടു ബന്ധമുള്ള “സുവി​ശേ​ഷകൻ” (യുഅം​ഗ​ലി​സ്റ്റേസ്‌) എന്ന പദത്തിന്റെ അർഥം “സന്തോ​ഷ​വാർത്ത അറിയി​ക്കു​ന്നവൻ” എന്നാണ്‌.​—പ്രവൃ 21:8; എഫ 4:11, അടിക്കു​റിപ്പ്‌; 2തിമ 4:5, അടിക്കുറിപ്പ്‌.

വീടു​തോ​റും: ഇവിടെ കാണുന്ന കറ്റൊ​യ്‌കോൻ എന്ന ഗ്രീക്ക്‌ പദപ്ര​യോ​ഗ​ത്തി​ന്റെ അക്ഷരാർഥം “വീടു​ക​ള​നു​സ​രിച്ച്‌” എന്നാണ്‌. അതിലെ കറ്റാ എന്ന പദത്തിന്‌ “ഓരോ​ന്നാ​യി” എന്ന അർഥമു​ണ്ടെന്നു പല നിഘണ്ടു​ക്ക​ളും പണ്ഡിത​ന്മാ​രും അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, ആ പദപ്ര​യോ​ഗ​ത്തി​ന്റെ അർഥം ‘ഒരു വീടിനു ശേഷം മറ്റൊന്ന്‌ എന്ന രീതി​യിൽ . . . വീടു​തോ​റും’ എന്നാ​ണെന്ന്‌ ഒരു നിഘണ്ടു പറയുന്നു. (പുതിയ നിയമ​ത്തി​ന്റെ​യും മറ്റ്‌ ആദിമ ക്രിസ്‌തീയ സാഹി​ത്യ​ത്തി​ന്റെ​യും ഒരു ഗ്രീക്ക്‌-ഇംഗ്ലീഷ്‌ നിഘണ്ടു, മൂന്നാം പതിപ്പ്‌) കറ്റാ എന്ന പദത്തിന്റെ അർഥം “ഓരോ​ന്നാ​യി [പ്രവൃ 2:46; 5:42: . . . വീടു​തോ​റും/(ഓരോ​രോ) വീടു​ക​ളിൽ . . .]” എന്നുത​ന്നെ​യാ​ണെന്നു മറ്റൊരു ഗ്രന്ഥവും അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. [പുതി​യ​നി​യമ വിശദീ​കരണ നിഘണ്ടു (ഇംഗ്ലീഷ്‌), ഹോഴ്‌സ്റ്റ്‌ ബാൾസും ജെറാഡ്‌ ഷ്‌നെ​യ്‌ഡ​റും തയ്യാറാ​ക്കി​യത്‌] ബൈബിൾപ​ണ്ഡി​ത​നായ ആർ. സി. എച്ച്‌. ലെൻസ്‌കി ഇങ്ങനെ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെട്ടു: “അപ്പോ​സ്‌ത​ല​ന്മാർ അനുഗൃ​ഹീ​ത​മായ ആ പ്രവർത്തനം ഒരു നിമി​ഷം​പോ​ലും നിറു​ത്തി​യില്ല. ‘ദിവസ​വും’ അവർ അതു ചെയ്‌തു, അതും ‘ദേവാ​ല​യ​ത്തിൽ’ സൻഹെ​ദ്രി​ന്റെ​യും ദേവാ​ല​യ​പോ​ലീ​സി​ന്റെ​യും കൺമു​ന്നിൽവെച്ച്‌. അതിനു പുറമേ κατ’ οἴκον (കറ്റൊ​യ്‌കോൻ) എന്ന പദം സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌ അവർ ‘വീടു​തോ​റും’ കയറി​യി​റങ്ങി പ്രസം​ഗി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു എന്നാണ്‌. അല്ലാതെ അവർ ഏതെങ്കി​ലും ഒരു ‘വീട്ടിൽവെച്ച്‌’ ആളുക​ളോ​ടു പ്രസം​ഗി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നില്ല.” (അപ്പോ​സ്‌ത​ല​പ്ര​വൃ​ത്തി​ക​ളു​ടെ പുസ്‌ത​ക​ത്തിന്‌ ഒരു വ്യാഖ്യാ​നം (ഇംഗ്ലീഷ്‌), 1961) ഈ ഗ്രന്ഥങ്ങ​ളെ​ല്ലാം സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നതു ശിഷ്യ​ന്മാ​രു​ടെ പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്തനം വീടു​തോ​റും കയറി​യി​റ​ങ്ങി​യാ​യി​രു​ന്നു എന്നാണ്‌. യേശു “നഗരം​തോ​റും ഗ്രാമം​തോ​റും” പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്തനം നടത്തി​യെന്നു പറയുന്ന ലൂക്ക 8:1-ലും കറ്റാ എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം ഇതേ അർഥത്തി​ലാണ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. ആളുകളെ വീടു​ക​ളിൽ നേരിട്ട്‌ ചെന്ന്‌ കാണുന്ന ഈ രീതി നല്ല ഫലം കണ്ടു.—പ്രവൃ 6:7; പ്രവൃ 4:16, 17-ഉം 5:28-ഉം താരത​മ്യം ചെയ്യുക.

സന്തോ​ഷ​വാർത്ത . . . അറിയി​ക്കു​ക​യും: ഇവിടെ കാണുന്ന യുഅം​ഗേ​ലി​സൊ​മായ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കു​ക്രി​യ​യു​മാ​യി ബന്ധമുള്ള യുഅം​ഗേ​ലി​ഓൻ എന്ന നാമപദത്തിന്റെ അർഥം “സന്തോ​ഷ​വാർത്ത” എന്നാണ്‌. ക്രിസ്‌തീയ ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ “സന്തോ​ഷ​വാർത്ത” എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗ​ത്തിന്‌, യേശുവിന്റെ പ്രസംഗ-പഠിപ്പി​ക്കൽ വേലയു​ടെ കേന്ദ്ര​വി​ഷ​യ​മായ ദൈവ​രാ​ജ്യ​വു​മാ​യും യേശു​ക്രി​സ്‌തു​വിൽ വിശ്വാ​സ​മർപ്പി​ക്കു​ന്ന​വർക്കു ലഭിക്കുന്ന രക്ഷയു​മാ​യും അടുത്ത ബന്ധമുണ്ട്‌. പ്രവൃ​ത്തി​ക​ളു​ടെ പുസ്‌ത​ക​ത്തിൽ യുഅം​ഗേ​ലി​സൊ​മായ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കു​ക്രിയ ധാരാളം പ്രാവ​ശ്യം കാണു​ന്നു​വെന്ന വസ്‌തുത പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്ത​ന​ത്തി​ന്റെ പ്രാധാ​ന്യ​ത്തിന്‌ അടിവ​ര​യി​ടു​ന്നു.—പ്രവൃ 8:4, 12, 25, 35, 40; 10:36; 11:20; 13:32; 14:7, 15, 21; 15:35; 16:10; 17:18; മത്ത 4:23; 24:14 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​കൾ കാണുക.