Kal idhi e weche manie iye

GIK MA NYALO KONYO JOOT | KEND

Tiuru Maber gi Thuolo ma Un-go Kanyachiel

Tiuru Maber gi Thuolo ma Un-go Kanyachiel

 Dichwo gi chiege nyaloga yudo ka gionge thuolo mang’eny mag wuoyo kata obedo ni gin kanyachiel. Mano timorega ne ji mang’eny. Nikech ang’o?

 Ang’o momiyo dichwo gi chiege nyalo bedo ma onge tudruok machiegni to gin kamoro achiel?

  •   Ol

     “Seche monego bed ni wabudhoe kanyachiel kendo goyo mbaka, yudoga ka jaoda ool matek kata samoro an e ma aol. Sama aol, yotga mondo gik matindo tindo ochwanya. E seche kaka mago, anenoga ni wane anea TV.”​—Anna.

  •   Gik mitimo e intanet

     “Tudruok gi osiepe e intanet kod yore mamoko mag manyo mor e intanet nyalo kawo thuolowa mang’eny. Yot mondo ng’ato oket pache e gigo kuom seche modhuro ka pok owuoyo gi jaode kata dichiel. Ginyalo chalo mana joma ni e rum mopogore opogore to kare gin e rum achiel.”​—Katherine.

  •   Hero gik mopogore gi mar nyawadwa

     “Thothne ka jaoda oa e tich, ojadichga mana gi gik mohero. Adier, dwarore ni obediega gi thuolo mag timo gik mohero bang’ tiyo matek odiechieng’ mangima. Kata kamano, agomboga ni wayudie thuolo mag budho kanyachiel.”​—Jane.

  •   Tich

     “Teknoloji ma nyasani nyalo miyo wadhi nyime gi weche tich kata mana sama waseduogo e ot ma koro onego wabudh gi joodwa. Kinde mang’eny, ajapo mana ka achako dwoko ‘e-mail’ kata mesej mag tich e seche monego bed ni abudho gi jaoda.”​—Mark.

 Gik munyalo timo

  •   Neuru thuolo mar bedo kanyachiel kaka gima ochuno, to ok mana gima unyalo timo sama uhero.

     Puonj ma Muma chiwo: “[Yanguru] gadier gik ma dwarore moloyo.”​—Jo-Filipi 1:10.

     Par ane: Be timbeni nyiso ni ineno kend maru kaka gima duong’ moloyo tich, tuke, kod gik mamoko mihero? Koso bang’ timo gigo e ka imiyo jaodi thuolo matin modong’?

     Temuru timo kama: Kik utim gik moko kanyachiel mana ka thuolo oneno. Losuru thuolo mar timo kamano.

     “Awinjoga maber seche ma jaoda otimo chenro mondo wayud thuolo mar budho kar kendwa. Mano miyo aneno ni ohera gadier, kendo ni omor bedo buta. An be amedo here nikech mano.”​—Anna.

  •   Puonjreuru keto tenge simbeu kod gige tudruok mamoko sama ginyalo chochou.

     Puonj ma Muma chiwo: “Gimoro amora nigi kindene.”​—Eklesiastes 3:1.

     Par ane: Mesej mioroniga jachochi ding’eny ma rom nade sama ibudho gi jaodi?

     Temuru timo kama: Tem mondo uchiem kanyachiel kata dichiel kende e odiechieng’, to seche mutimo kamano uwe simbeu e rum machielo. Sama joma okendore chiemo kanyachiel, giyudo thuolo maber mar goyo mbaka e wi gik ma nende otimorenegi e odiechieng’no.

  •   Nywakuru e tije mag pacho kod dije mamoko sama mano nyalore.

     Puonj ma Muma chiwo: “Bedo ji ariyo ber moloyo bedo ng’ato achiel nikech giyudo pok maber kuom tich matek ma gitiyo.”​—Eklesiastes 4:9.

     Par ane: Ng’ato ka ng’ato kuomu jatimo tije mag pacho kod dije mamoko ka en kende ding’eny ma romo nade?

     Temuru timo kama: Nywakuru e tije moko, moriwo nyaka tije ma thothne itimoga gi ng’ato achiel.

     “Tije kaka dhi chiro, lwoko sende, bano lewni, kod loso laru gin tije ma nyalo miyo dichwo gi dhako thuolo mar bedo kanyachiel.”​—Nina.

  •   Kik igen gik ma ok nyalre

     Puonj ma Muma chiwo: “Timu mar bedo jo matur mondo ong’ere ne ji duto.”​—Jo-Filipi 4:5.

     Par ane: Ang’o minyalo timo mondo kik igen gik ma ok nyalre kuom jaodi?

     Temuru timo kama: Wuoru kanyachiel mondo ng’ato ka ng’ato ong’e dwaro mag nyawadgi kaachiel gi gik ma nyawadgi nyalo timo gi ma ok onyal. Yieruru kaka unyalo tiyo gi thuolo ma un-go kanyachiel e yo ma biro miyo ng’ato ka ng’ato kuomu obed mamor.

     “Jaoda nigi teko mang’eny, to an tekona koro tin nikech midekre. Seche moko ajiwega mondo owuog awuoga e ot otim gik ma doher timo, kae to warom koduogo. Denda dwaro yueyo, to en dende dwaro ‘exercise.’ Bang’ ka ng’ato ka ng’ato kuomwa osetimo gima more, waduto wawinjoga maber.”​—Daniela.

 Gik munyalo wuoyoe

 Ng’ato ka ng’ato kuomu nyalo kwongo dwoko penjo ma luwogi ka en kende. Kae to bang’e unyalo wuoyo kanyachiel kuom dwoko muchiwo.

  •   E wach tiyo maber gi thuolo ma un-go kanyachiel, diwach ni udhi nade gie sani?

  •   En ang’o minyalo pwoyoe jaodi e wach ma sulani wuoye?

  •   Gin kuonde mage ma diher ni jaodi otimie maber moloyo?

  •   Gige teknoloji chochouga ding’eny ma rom nade sama ubudho kanyachiel?

  •   Gin kuonde mage ma ng’ato ka ng’ato kuomu nyalo bedoe ng’ama tur mondo kik ugen gik ma ok nyalre?

  •   Gin lokruoge mage ma ng’ato ka ng’ato kuomu nyalo timo jumani mondo uyud thuolo momedore mag bedo kanyachiel ma onge gima chochou?