Jomoko nyalo wacho ni loko ma achiel kachiel nyalo konyo josomo mondo oyud ote ma ni machiegni ahinya gi weche ma ne okwong ndikgo Muma. Kata kamano, yorno ok ti maber kinde duto. We wanon ane ranyisi moko ma nyiso mano:

• Dhok ok chalre nikech dhok ka dhok nigi chike matayo kaka ichano weche (grama), weche mitiyogo, kod kaka indiko sentens. Profesa S. R. Driver molony gi dho Hibrania nondiko ni dhok, “opogore opogore, to ok e grama kata e tiend weche kende, gipogore bende . . . kuom kaka ichano paro mondo olos sentens moro.” Dhok mopogore opogore chano paro e yore mopogore opogore. Profesa Driver nomedo wacho niya: “Kuom mano, dhok ka dhok ok chan weche e yo machalre.”

• Onge dhok moro amora ma sani ma gramane kod wechene chalore chuth gi dho Hibrania, dho Aram, kod dho Grik ma nondikgo Muma, omiyo, Muma molok e yo ma achiel kachiel nyalo bedo matek winjo, kata onyalo chiwo paro mopogore ahinya.

• Tiend wach moro kata weche moko lokorega kaluwore gi gima iwuoyoe.

Jaloko nyalo loko weche moko achiel kachiel kowuok e dhok machon, kata kamano, onego obed motang’ ahinya sama otimo kamano.

Ranyisi ma luwogi nyiso kaka loko wach achiel kachiel nyalo kelo paro mopogore:

•   Muma tiyo gi wach mar “nindo” kowuoyo e wi nindo masie, kata nindo e tho. (Mathayo 28:13; Tich Joote 7:60) Ka oti gi wachno kiwuoyo e wi tho, jalok Muma nyalo tiyo gi weche kaka, “tho,” kata “nindo e tho” mondo kik ochoch pach josomo ma sani.—1 Jo-Korintho 7:39; 1 Jo-Thesalonika 4:13; 2 Petro 3:4.

• Jaote Paulo notiyo gi weche moko ma yudore e Jo-Efeso 4:14 minyalo lok achiel kachiel ni “tuk ajua (dice) mar chwo.” Ngero machonno ne itiyogo kiwuoyo kuom tim ma ji ne nigo mar wuondo ji ka gitiyo gi gimoro ma chalo gi ajua. E dhok mang’eny, wachni ok winjre maler koloke achiel kachiel. Wachno winjore maler koloke ni “riekni mag dhano” kendo ochiwo paro makare.

• E Jo-Rumi 12:11, oti gi wach mar dho Grik ma kolok achiel kachiel to en “roho ma chwakore.” Wachno ok chiw paro makare e dho Luo, omiyo oloke ni “oliel ka mach nikech roho” e Mumani.

• E twak mong’ere ahinya ma Yesu nogolo e got, Yesu notiyo gi weche moko ma kinde mathoth iloko ni “Mano mor manadi ni jo man gi chan e chunygi.” (Mathayo 5:3, The Bible in Luo, 1968) Kata kamano, e dhok mang’eny kolok wechego achiel kachiel, ok giwinjre malong’o. Nitie dhok ma kolok wechego achiel kachiel, joma somo wechego nyalo paro ni “jo man gi chan e chunygi,” gin joma pachgi ok long’o, kata ma nyap, kata joma bagni. Kata kamano, e sulano Yesu ne puonjo ji ni mor madier ok otenore mana kuom weche mag ringruok, to otenore bende kuom ng’eyo ni dwarore ni Nyasaye e ma otagi. (Luka 6:20) Omiyo, loko wechego ni, “jo ma nigi riyo mar ng’eyo Nyasaye” kata, “jo ma oyie ni Nyasaye e monego otagi,” e yo makare mar loko wechego.—Mathayo 5:3; The New Testament in Modern English.

• Kinde mang’eny e dho Luo, wach mar dho Hibrania molok ni “nyiego” tiende en winjo malit ka osiepni ondhogi, kata gombo gik ma jomoko nigo. (Ngeche 6:34; Isaya 11:13) Kata kamano, wach achielno e dho Hibrania inyalo tigo kiwuoyo kuom kido moro maber. Kuom ranyisi, inyalo ti kode kiwuoyo  kuom “kinda” mar Jehova sama okedo ne joge, kata sama odwaro ni “en kende e ma olame.” (Wuok 34:14; 2 Ruodhi 19:31; Ezekiel 5:13; Zekaria 8:2) Inyalo ti kode bende e nyiso “kinda” ma jotich Nyasaye nigo ne lamo mar Nyasachgi, kata sama gikedo mondo ‘nyasaye moro amora kik piem gi Nyasachgi.’—Zaburi 69:9; 119:139; Kwan 25:11.

• E dho Hibrania, wach ma itiyogo kiwuoyo kuom lwet dhano ochung’ ne gik mang’eny. Kaluwore gi gima iwuyoe, wachno inyalo lok ni, “loch,” ‘miyo ng’ato gimoro kuom heroni,’ kata “teko.” (2 Samuel 8:3; 1 Ruodhi 10:13; Ngeche 18:21) Wachno olok e yore mopogore opogore mokalo 40 e loko mar Muma Maler—Loko mar Piny Manyien e dho Kisungu.

Kaluwore gi ranyisigo, tij loko Muma oriwo gik mang’eny, moloyo mana loko dhok machon kitiyo gi wach achiel sa asaya miromo gi wachno. Jaloko nyaka ti gi rieko mondo oyier weche mowinjore kendo ma chiwo paro makare ma jondik Muma ne nigo. E wi mano, nyaka ochan sentens kaluwore gi grama mar dhok molokono, mondo wechego osomre e yo mayot.

Jaloko bende ok onego okal tong’ sama otiyo gi wechene e loko wach moro. Jaloko moro amora ma lero tiend wach moro kaka en owuon owinje sa moloko, nyalo gwenyo tiend wachno. E yo mane? Jalokono nyalo po komedo wechene owuon, kata rucho weche moko ma dwarore ahinya ma ne yudore e dhok machon. Kuom mano, kata obedo ni Mumbni miloko kilero weche Muma nyalo somore mayot, timo kamano nyalo mono jasomo yudo adiera ma ne nie wechego.

Jaloko nyalo soyo puonj moko mag din e Muma. Kuom ranyisi, Mathayo 7:13 wacho niya: “Yorno lach ma tero ji e kethruok.” Joloko moko oseloko ndikono kaluwore gi puonj mag din, gitiyo gi “mach misandoe ji,” kar tiyo gi wach mar dho Grik ma tiende en “kethruok.”

Jalok Muma bende nyaka ket e paro ni Muma nondik kitiyo gi dhok ma pile ma jopur, jokwath, kod jolupo ne tiyogo. (Nehemia 8:8, 12; Tich Joote 4:13) Kuom mano, Muma molok maber onego one ni ote manie iye winjore mayot ne joma chunygi ni kare, kata obedo ni gipon kanye. Ber tiyo gi weche mapile kendo  ma winjore mayot, kar tiyo gi weche ma ji mathoth ok winj, kata ma ji ok tigo e wuoyogi mapile.

Joloko mang’eny mag Muma, oseketho kuom golo goyiem nying Nyasaye ma Jehova e Mumbni ma kindegi, kata obedo ni nyingno yudore e kitepe machon mag Muma. (Som Apendiks A4.) Mumbni mang’eny tiyo gi nyinge mag telo kaka “Ruoth,” kendo moko ok nyis maler kabe Nyasaye nigi nying. Kuom ranyisi, Mumbni moko loko weche ma Yesu nowacho kolamo e Johana 17:26 niya: “Asemiyo ging’eyi,” kendo e Johana 17:6 ni, “Asemiyo joma ne igolo e piny ong’eyo kaka ichal.” Kata kamano, loko makare mag weche ma Yesu notiyogo e lamo gin: “Asemiyo ging’eyo nyingi,” kod “Asemiyo nyingi ong’ere ne jo ma ne imiya e piny.”

Mana kaka nondik e weche motelo mar Muma mar Loko mar Piny Manyien ma nokwong gol e dho Kisungu, “Ok waler weche manie Ndiko sama waloke. Gima duong’ ma watimo en loko weche achiel kachiel kuonde ma timo kamano ne nyalore, kata kuonde ma ngero mag dho Kisungu ne winjore, kendo sama timo kamano ne ok um paro madwarore.” Kuom mano, Komiti mar Muma mar Loko mar Piny Manyien, osetemo matek mondo kik okal tong’ sama oyiero weche motiyogo e loko dhok ma nokwong ndikgo Muma, bende, osetemo matek mondo oti gi weche ma winjore kendo ma ok um paro ma dwarore. Mano miyo joma somo Muma nyalo some mayot kendo ka gin gadier ni ochiwo ote mokudh gi much Nyasaye e yo makare.—1 Jo-Thesalonika 2:13.