Ku Ba ni Mubonelo wa Kreste wa Butuna

“Ya lata ku ba yo mutuna ku mina, ibe yena mutang’a mina.”—MATEU 20:26.

1. Mubonelo wa lifasi wa butuna ki ufi?

BUKAUFI ni muleneñi wa kale wa mwa Egepita wa Thebes (o se u bizwa Karnak cwale), ibat’o ba likilomita ze 500 mboela wa Cairo, ku na ni siswaniso se situna sa limita ze 18 sa Faro ya n’a bizwa Amenhotep III. Mutu h’a ibapanya kwa siswanisotuna seo, u ikutwa bunyinyani luli. Siswaniso seo, kaniti ili se si lelezwi ku tahisa likute le lituna ku mubusi y’o, ki sisupo sa ka m’o lifasi l’i ngela butuna—ili ku iponahalisa ku ba yo mutuna, wa butokwa ka mo ku konahalela kaufela ni ku utwisa ba bañwi ku sa ba ba butokwa.

2. Jesu n’a tomezi balateleli ba hae mutala mañi, mi lu tokwa ku ipuza lipuzo mañi?

² Mu bapanye mubonelo w’o wa butuna ni mubonelo wa n’a lutile Jesu Kreste. Niha n’a li “Muluti ni Mulena” wa balateleli ba hae, Jesu n’a ba lutile kuli butuna bu tahiswa ki ku sebeleza ba bañwi. Lizazi la mafelelezo la bupilo bwa hae fa lifasi, Jesu n’a bonisize taluso ya za n’a luta ka ku tapisa mautu a balutiwa ba hae. Yeo ne li sebelezo ya ka buikokobezo luli! (Joani 13:4, 5, 14) Se mu tabela ki sifi—ku sebeleza ba bañwi kamba ku sebelezwa? Kana mutala wa Kreste u zusulusa ku mina takazo ya ku  ba ni buikokobezo sina yena? Hakulicwalo, ha lu nyakisiseñi mubonelo wa Kreste wa butuna ha u bapanyiwa ni mubonelo o tumile mwa lifasi.

Mu Ambuke Mubonelo wa Lifasi wa Butuna

3. Ki ifi mitala ya mwa Bibele ye bonisa ze maswe ze zwa mwa ku lakaza ku lumbiwa ki batu?

³ Ku na ni mitala ye miñata mwa Bibele ye bonisa kuli mubonelo wa lifasi wa butuna u tahisa ze maswe. Mu nahane Hamani, ya n’a na ni m’ata, ya n’a na ni situlo se si pahami mwa kuta ya mulena wa Peresia mwa mazazi a bo Estere ni Morodekai. Takazo ye tuna ya Hamani ya libubo ne i mu tahiselize ku kokobezwa ni lifu. (Estere 3:5; 6:10-12; 7:9, 10) Hape ne ku na ni Nebukadenezare ya n’a ikankabeka, yena ya n’a kenezwi ki ku takana ka nako yeo bubusi bwa hae ne bu tiile ka ku fitisisa. Mubonelo wa hae o kopami wa butuna ne u bonisizwe ki manzwi a: “Ha ni li, ki yena Babilona yo mutuna, munzi o ni yahezi bulena bwa ka, ka mata a ka a matuna, kuli buhulu bwa ka bu bubane?” (Daniele 4:30) Ku tuha f’o ku na ni Heroda Agripa I, ya n’a lumezi ku fiwa tumbo ye n’e sa mu swaneli ku fita ku lumbeka Mulimu. “A ciwa ki mabuku, mi a shwa.” (Likezo 12:21-23) Ku palelwa ku utwisisa mubonelo wa Jehova wa butuna ne ku tahiselize batu bao kaufela ku latehelwa ki libubo la bona.

4. Ki mañi ya tahisa moya wa lifasi wa buikuhumusi?

⁴ Ki nto ye swanela ku bata kuli lu pile bupilo bwa luna ka nzila ye tahisa kuli ba bañwi ba lu kuteke. Kono Diabulosi u sebelisa yona takazo yeo ka ku susueza moya wa buikuhumusi, ona o bonisa litakazo za hae. (Mateu 4:8, 9) Mu si libali ni kamuta kuli ki yena “mulimu wa lifasi le,” mi u bata hahulu ku hulisa muhupulo wa hae fa lifasi fa. (2 Makorinte 4:4; Maefese 2:2; Sinulo 12:9) Ka ku ziba ko u zwelela muhupulo o cwalo, Bakreste ba ambuka mubonelo wa lifasi wa butuna.

5. Kana ku peta lika, ku ba ni libubo, ni bufumu z’a tahisa tabo ya kamita? Mu taluse.

⁵ Muhupulo o muñwi w’a tahisa Diabulosi ki wa kuli libubo mwa lifasi, ku lumbiwa ki batu, ni ku ba ni mali a mañata li tahisa tabo. Kana yeo ki niti? Kana ku kondisa lika, libubo, ni bufumu z’a tahisa luli bupilo bwa tabo? Bibele i lu lemusa kuli lu si ke lwa pumiwa ki muhupulo o cwalo. Mulena Salumoni ya butali n’a ñozi kuli: “Se ni boni ki se, mabote kaufela, ni misebezi kaufela ya bukwala, ya mutu, i mu tahiseza muna ku ba ba ina ni yena. Ni fo, ni boni kuli ha ku sepahali, mi ki ku ndaamanisa moya.” (Muekelesia 4:4) Batu ba bañata ba ba pilile bupilo bwa bona ka ku bata libubo mwa lifasi ba kona ku paka kuli kelezo yeo ya mwa Bibele ye ñozwi ka ketelelo ya moya wa Mulimu ki ya niti. Mutala o muñwi ki wa munna ya n’a tusize kwa ku lela, ku panga ni ku lika sisepe sa mwa mbyumbyulu se ne si isize batu kwa kweli. H’a hupula n’a ize: “Ne ni sebelize ka t’ata mi ne ni tekelezi hande musebezi wa ka. Niteñi, lika zeo ne li si ka ni tusa ku ba ni tabo ya ku ya ku ile ni kozo ya munahano.” *  Mubonelo wa lifasi ka za butuna, ibe ku za lipisinisi, lipapali, kamba za ku itabisa ka zona, ha u tahisi tabo ya kamita.

Butuna Bu Tahiswa Ki Sebelezo ya ka Lilato

6. Kiñi se si bonisa kuli Jakobo ni Joani ne ba na ni mubonelo o fosahezi wa butuna?

⁶ Nto ye ñwi ye n’e ezahezi mwa bupilo bwa Jesu i bonisa ze bu ama butuna bwa luli. Jesu ni balutiwa ba hae ne ba li mwa nzila, inze ba ya kwa Jerusalema kwa Paseka ya ka 33 C.E. Mwa nzila, bana bahabo Jesu ba babeli, bo Jakobo ni Joani ba bonisa kuli ne ba na ni mubonelo o fosahezi wa butuna. Ka ku itusisa bom’a bona, ba fitisa kupo ye ku Jesu: ‘U bulele kuli ite lu to ku ina yo muñwi ku la bulyo, yo muñwi ku la nzohoto, mwa mubuso wa hao.’ (Mateu 20:21) Kwa Majuda, ku ina kwa bulyo kamba kwa nzohoto ne ku ngiwa ku ba ku tompiwa hahulu. (1 Malena 2:19) Jakobo ni Joani ka buipi ne ba ikupezi ku fiwa libaka ze kutekeha ka ku fitisisa. Ne ba bata ku ipumanela litulo zeo. Jesu n’a ziba ze ne ba nahana mi a itusisa kolo yeo kwa ku hakulula mubonelo wa bona o fosahezi wa butuna.

7. Jesu n’a talusize cwañi se si tahisa butuna bwa Sikreste bwa niti?

⁷ Jesu n’a ziba kuli mwa lifasi la buikuhumusi le, mutu y’a ngiwa ku ba yo mutuna ki ya zamaisa ni ku laela ba bañwi ni ya eza kuli a sa ikomona fela, z’a bata kaufela z’a eziwa. Kono kwa balateleli ba Jesu, nto ye bonisa butuna ki sebelezo ya ka buikokobezo. Jesu n’a ize: “Ya lata ku ba yo mutuna ku mina, ibe yena mutang’a mina; mi ya lata ku ba wa pili, ibe yena muzike wa mina.”—Mateu 20:26, 27.

8. Ku ba sikombwa ku talusañi, mi lu kana lwa ipuza lipuzo mañi?

⁸ Linzwi la Sigerike le li tolokilwe mwa Bibele kuli “sikombwa” li talusa mutu ya satalala ku sebeleza ba bañwi. Jesu n’a luta balutiwa ba hae tuto ya butokwa: Ku laela batu ku eza lika ha ku tahisi kuli mutu a be yo mutuna; ku sebeleza ba bañwi kabakala lilato ki kona ko ku tahisa butuna. Mu ipuze kuli: ‘Kambe ne li na Jakobo kamba Joani, ne ni ka eza cwañi? Kana ne ni ka be ni boni sisupo sa kuli butuna bwa luli bu tahiswa ki ku sebeleza ba bañwi kabakala lilato?’—1 Makorinte 13:3.

9. Jesu n’a tomile mutala mañi ka mwa n’a sebelisanela ni ba bañwi?

⁹ Jesu n’a bonisize balutiwa ba hae kuli mo li  ngela lifasi butuna haki mona mw’a bu ngela Kreste. Ni kamuta n’a si ka ikutwa ku ba ya pahami ku fita ba n’a sebeleza kamba ku ba tahiseza ku ikutwa kuli ba kwatas’a hae. Batu ba mifuta kaufela—banna, basali, ni banana, bafumi, babotana, ni ba ba m’ata, hamoho ni be ne ba zibahala ku ba baezalibi—ne ba lukuluhile ku yena. (Mareka 10:13-16; Luka 7:37-50) Batu hañata ha ba bangi ni pilu-telele ku ba ba na ni bufokoli. Jesu n’a si yo cwalo. Balutiwa ba hae fokuñwi niha ne ba sa nahanangi hande ni ku omananga, n’a ba luta ka pilu-telele, ili ku ba bonisa kuli n’a na ni buikokobezo ni pilu ye bunolo.—Zakaria 9:9; Mateu 11:29; Luka 22:24-27.

10. Bupilo kaufela bwa Jesu ne bu bonahezi cwañi ku ba sebelezo ku ba bañwi ye si na buitati?

¹⁰ Mutala o si wa buitati o ne u tomilwe ki Mwan’a Mulimu yo mutuna y’o ne u bonisa se ne bu talusa luli butuna. Jesu n’a si ka tela ku to kombwekelwa fa lifasi, kono ili ku to kombwekela ba bañwi, ku folisa “matuku a mifuta-futa,” ni ku lukulula batu kwa badimona. Niha n’a katalanga mi n’a tokwanga nako ya ku pumula, kamita n’a beya butokwi bwa ba bañwi mwa sibaka sa pili, ni ku ikataza ku ba omba-omba. (Mareka 1:32-34; 6:30-34; Joani 11:11, 17, 33) Lilato la hae ne li mu susumeza ku tusa batu kwa moya, n’a zamayanga misipili ye mitelele mwa mikwakwa ya maluli inz’a kutaza taba ye nde ya Mubuso. (Mareka 1:38, 39) Kaniti luli, Jesu n’a nga kuli ku sebeleza ba bañwi ne li nto ya butokwa.

Mu Likanyise Buikokobezo bwa Kreste

11. Ki mikwa mañi ye tokwahala kwa mizwale ba ba ketiwa ku ba baokameli mwa puteho?

¹¹ Kwa mafelelezo a lilimo za ma-1800, moya o ne ba swanela ku ba ni ona baokameli ba Sikreste ne u koñomekilwe fo ne ku ketelwa banna be ne ba ka ba baokameli ba maeto be ne ba ka sebelezanga batu ba Mulimu. Ka ku ya ka Zion’s Watch Tower ya September 1, 1894, be ne ba tokwahala ki banna “ba buishuwo—kuli ba si ke ba ikuhumusa . . . , ba ba ikokobeza ba ba sa bati ku itundumuna, kono ili ba ba kutaza Kreste—kuli ba si ke ba bonisa fela zibo ya bona, kono ba bulele Linzwi la hae ka ku nolofaza ni ka m’ata.” Kaniti Bakreste ba niti ni kamuta ba si ke ba bata buikalabelo kuli ba kolwise takazo ya bona kamba kuli ba be ni libubo, m’ata, ni ku zamaisa ba bañwi. Muokameli ya ikokobeza u hupula kuli buikalabelo bwa hae bu ama “musebezi o munde,” isi situlo kuli a ikanyise. (1 Timotea 3:1, 2) Maeluda ni batanga ba bukombwa kaufela ba swanela ku eza ka mo ba konela kaufela ku sebeleza ba bañwi ka buikokobezo ni ku etelela ba bañwi mwa ku sebeleza Mulimu, ku ba mutala o munde o ba ka likanyisa ba bañwi.—1 Makorinte 9:19; Magalata 5:13; 2 Timotea 4:5.

12. Ba ba bata ku fiwa buikalabelo mwa puteho ba kana ba ipuza lipuzo mañi?

 ¹² Muzwale kaufela ya bata ku fiwa buikalabelo u kana a ipuza kuli: ‘Kana na batanga linzila za ku sebeleza ba bañwi ka zona, kamba kana ni na ni mukwa wa ku bata ku sebelezwa? Kana na tabela ku eza misebezi y’e tusa ye sa lemusehi ku ba bañwi?’ Ka mutala, mutangana mwendi u tabela ku fa lingambolo mwa puteho ya Sikreste kono mwendi u zina-zinanga ku tusa basupali. Mwendi u tabela ku eza sango ni baokameli mwa puteho kono u zina-zinanga ku abana mwa musebezi wa ku kutaza. Mutangana ya cwalo n’a ka eza hande ku ipuza kuli: ‘Kana ni isa pilu sihulu kwa likalulo za sebelezo ya Mulimu ze tahisa kuli ni lemuhiwe ni ku lumbiwa? Kana ni satalala ku lemuhiwa ki ba bañwi?’ Ku ipatela libubo kaniti haki ku likanyisa Kreste.—Joani 5:41.

13. (a) Mutala wa buikokobezo wa muokameli u kona ku ama cwañi ba bañwi? (b) Ki kabakalañi ha ku konwa ku bulelwa kuli Mukreste u lukela ku ba ni buikokobezo?

¹³ Ha lu lika ka t’ata ku likanyisa buikokobezo bwa Kreste, lu susumezwa ku sebeleza ba bañwi. Mu nge mutala wa muokameli ya potelanga mitai ya n’a tatuba misebezi ya fa mutai o muñwi wa Lipaki za Jehova. Niha n’a patehile hahulu ni ku ba ni buikalabelo bo butuna, muokameli y’o n’a tusize muzwale wa mwanana ya n’a lika ku lukisa mushini wa ku ngungekisa lihatiso. Muzwale y’o n’a kandekile kuli: “Ne ni komokile luli! Ne ba ni bulelezi kuli ne ba sebelisanga mushini o swana ha ne ba sa li mikulwani fa Betele, mi ne ba hupuzi mo ne ku belanga t’ata ku u lukisa hande ka mo ne ku tokwahalela. Ne ba sebelize ni na ka nako ye telele fa mushini w’o niha ne ba na ni lika ze ñata za butokwa za ku eza. Nto yeo ne i ni tabisize hahulu.” Muzwale y’o, ya li cwale muokameli ku o muñwi wa mitai ya Lipaki za Jehova, u sa hupula kezo yeo ya ka buikokobezo. Lu si ke lwa ikutwa ni kamuta kuli lu pahami hahulu mi ha lu koni ku eza lika ze kwatasi kamba kuli lu ba butokwa hahulu mi ha lu koni ku eza misebezi ye minyinyani. Kono lu lukela ku apala “buikokobezo.” Yeo haki taba ya ku iketela ku eza kamba ku sa eza. Ki kalulo ya ‘mutu yo munca’ ya swanela ku apalwa ki Mukreste.—Mafilipi 2:3; Makolose 3:10, 12; Maroma 12:16.

Mwa ku Bela ni Mubonelo wa Kreste wa Butuna

14. Ku yeya bulikani bwa luna ni Mulimu ni batu ba bañwi ku kona ku lu tusa cwañi ku ba ni mubonelo o munde wa butuna?

¹⁴ Lu kona ku ba cwañi ni mubonelo o swanela wa butuna? Nzila ya pili ki ku nahanisisa ka za bulikani bwa luna ni Jehova Mulimu. Ku ba kwa hae ya pahami, ya na ni m’ata ni butali ku mu bisa ya fahalimw’a batu ba ba si na mo ba inezi. (Isaya 40:22) Ku yeya bulikani bwa luna ni batu ba bañwi ni kona ku lu tusa ku ba ni buikokobezo. Ka mutala, mwendi lu fita ba bañwi mwa lika ze ñwi, kono mwendi bona ba eza hande mwa likalulo za butokwa ni ku fita za bupilo, kamba mwendi mizwale ba luna ba Sikreste ba na ni mikwa ye lu si na. Mane, buñata bwa ba ba li ba butokwa ku Mulimu ha ba si ka tuma kakuli ba ishuwa ni ku ikokobeza.—Liproverbia 3:34; Jakobo 4:6.

15. Busepahali bwa batu ba Mulimu bu bonisa cwañi kuli ha ku na ya na ni libaka la ku ikutwa ku ba yo mutuna ku fita ba bañwi?

¹⁵ Ze ezahezi kwa Lipaki za Jehova ha ba likilwe kabakala tumelo ya bona li bonisa hande sisupo seo. Hañata, ba ba zwezipili ku sepahala ku Mulimu mwa litiko ze tuna ki bao lifasi li  nga ku ba batu-tu fela. Ku yeya mitala ye cwalo ku kona ku lu tusa ku zwelapili ku ikokobeza ni ku lu luta ‘ku sa itikanya butuna bo bu fita ni se lu swanezi ku likanya.’—Maroma 12:3. *

16. Bote mwa puteho ba kona ku ba cwañi ba batuna ka ku likanyisa mutala wa Jesu?

¹⁶ Bakreste kaufela, ba bahulu ni banana ba swanela ku lika ku ba ni mubonelo wa Kreste wa butuna. Mwa puteho, misebezi ye shutana-shutana i na ni ku eziwa. Mu si ke mwa hana ha mu kupiwa ku eza lika ze bonahala ku ba za kwatasi. (1 Samuele 25:41; 2 Malena 3:11) Mina bashemi, kana mwa susueza bana ba mina ni mikulwani ku eza ka tabo misebezi kaufela ye ba fiwa, ibe kwa Ndu ya Mubuso, kwa mukopano o munyinyani, kamba kwa sibaka sa mukopano o mutuna? Kana ba mi bonanga ku eza misebezi ya kwatasi? Muzwale yo muñwi ya s’a sebeleza kwa sibaka se situna sa tamaiso ya mwa lifasi kamukana sa Lipaki za Jehova wa hupula hande mutala wa bashemi ba hae. N’a ize: “Mo ne ba ezeza musebezi wa ku kenisa Ndu ya Mubuso kamba sibaka sa mukopano ne ku ni bonisa kuli ne ba u nga ku ba wa butokwa. Hañata ne ba ifana ku eza misebezi ye n’e tusa puteho kamba mizwale, misebezi yeo i bonahale ku ba ye si na tuso i mane. Moya wo u ni tusize ku amuhela musebezi ufi kamba ufi fa Betele.”

17. Basali ba ba ikokobeza ba kona ku ba mbuyoti kwa puteho ka linzila lifi?

¹⁷ Ka za ku beya butokwi bwa ba bañwi mwa sibaka sa pili, mutala o munde o lu na ni ona ki wa Estere, ya n’a bile muoli mwa Mubuso wa Maperesia mwa lilimo za ma-400 B.C.E. Niha n’a pila mwa kwandu, n’a itatezi ku beya bupilo bwa hae mwa kozi kuli a tuse batu ba Mulimu ka ku ya ka tato ya Mulimu. (Estere 1:5, 6; 4:14-16) Ku si na taba ni kuli ki bafumi kamba kutokwa, basali ba Sikreste kacenu ba kona ku bonisa moya o swana ni wa Estere ka ku susueza ba ba felezwi ki tabo, ku potela bakuli, ku abana mwa musebezi wa ku kutaza, ni ku sebelisana hande ni maeluda. Likaizeli ba ba cwalo ba ba ikokobeza kaniti ki mbuyoti kwa puteho!

Bunde bwa ku Ba ni Mubonelo wa Kreste wa Butuna

18. Ki lifi lituso ze zwa mwa ku ba ni mubonelo wa Kreste wa butuna?

¹⁸ Ha mu zwelapili ku ba ni mubonelo o swana ni wa Kreste wa butuna, mu fumana lituso ze ñata. Ku sebeleza ba bañwi ku si na buitati ku tahisa tabo ku bona ni ku mina. (Likezo 20:35) Ha mu itatela ku sebeleza mizwale ba mina ka t’ata, ba ka fita fa ku mi lata. (Likezo 20:37) Sa butokwa ni ku fita, ku Jehova, ze mu eza mwa ku tahisa buiketo kwa Bakreste sina mina ki sitabelo se si mu tabisa, se si tahisa tumbo ku yena.—Mafilipi 2:17.

19. Lu swanela ku tundamena ku ezañi ka za mubonelo wa Kreste wa butuna?

¹⁹ Mañi ni mañi wa luna u tokwa ku tatuba pilu ya hae ni ku ipuza kuli: ‘Kana ni ka ambola fela ka za ku ba ni mubonelo o swana ni wa Kreste wa butuna, kamba kana ni ka sebeza ka t’ata kuli ni be ni ona?’ Kwa zibahala hande mw’a ngela Jehova baikuhumusi. (Liproverbia 16:5; 1 Pitrosi 5:5) Haike likezo za luna li bonise kuli lu lata ku ba ni mubonelo wa Kreste wa butuna, ibe mwa puteho ya Sikreste, mwa lubasi, kamba mwa likezo za luna za ka zazi ni batu ba bañwi—inze lu eza lika kaufela ka ku tahisa tumbo ni kanya ku Mulimu.—1 Makorinte 10:31.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Kona ku Talusa?

• Ki kabakalañi ha lu swanela ku ambuka mubonelo wa lifasi wa butuna?

• Ku Jesu, butuna ne bu boniswa kañi?

• Baokameli ba kona ku likanyisa cwañi buikokobezo bwa Kreste?

• Lu kona ku tusiwa kiñi ku ba ni mubonelo wa Kreste wa butuna?

[Lipuzo za Tuto]

[Mbokisi fa likepe 17]

Ki Mañi ya na ni mubonelo wa Kreste wa butuna?

Ya bata ku sebelezwa kamba ya bata ku sebeleza ba bañwi?

Ya tabela ku lemuhiwa kamba ya lumela ku eza misebezi ya kwatasi?

Ya ipahamisa kamba ya pahamisa ba bañwi?

[Siswaniso se si fa likepe 14]

Siswanisotuna sa Faro ya n’a bizwa Amenhotep III

[Siswaniso se si fa likepe 15]

Kana mwa ziba se ne si tahisize kuli Hamani a kokobezwe?

[Siswaniso se si fa likepe 16]

Kana mwa batanga likolo za ku sebeleza ba bañwi?