LITABA ZE TUSA MABASI | KU HULISA BANA

Mwa ku Talimanela ni Mukwa wa Banana wa Sitepo

BUTATA BO BU KONA KU BA TEÑI

Ha nyemile, mwanaa mina wa lilimo ze peli wa bokololanga, ku liza misindo, ni ku mi nataka. Mu kana mwa ipuza kuli: ‘Kana mwanaka u iketile hande? Kana u ezanga sitepo kabakala kuli ku na ni ze ni sa ezi hande? Kana u ka tuhela mukwa wo?’

Mwa kona ku tusa mwanaa mina wa lilimo ze peli ku cinca mukwa wa hae wa sitepo. Kono pili, ha lu nyakisiseñi ze tahisanga mukwa wo.

KI KABAKALAÑI HA KU BANGA CWALO?

Banana ba banyinyani ha ba zibi hande mwa ku talimanela ni maikuto a bona. Libaka leo ka i li lona, la kona ku tahisa kuli fokuñwi mwanana a ezange sitepo. Kono ku na ni ze ñwi ze tahisanga kuli mwanana a eze sitepo.

Mu nahane cinceho ye banga teñi ku mwanana ha ba ni lilimo ze bato ba ze peli. Ku zwa feela fa pepelwa, bashemi ba hae ne ba mu fanga lika kaufela za naa tokwa. Ka mutala, ha lila ne ba kitimelanga ku yena. Ne ba kana ba ipuza kuli, ‘Kana mbututu wa kula? Kana u tokwa ku fepiwa, ku kuziswa, kamba ku cinciwa matebela?’ Bashemi ne ba ezanga ze ne ba kona kaufela kuli mbututu a ikutwe hande. Mi ne li swanelo kuli ba eze cwalo kakuli mbututu u itingile ka ku tala kwa bashemi ba hae.

Kono ha sa na ni lilimo ze bato ba ze peli, mwanana u kalanga ku lemuha kuli bashemi ba hae ha ba ezi lika kaufela za bata ka nako ya tabela kuli li eziwe. Mane ku fita kuli ba eze za tokwa yena, ba libelela kuli yena a eze mo ba tokwela. Cwale lika ki kale li cinca, mwanana wa lilimo ze peli ha na ku tabela cinceho yeo, mi a kana a lika ku itwanela ka ku eza sitepo.

Hamulaho wa nako, mwanana hañata u to twaelanga ku nga bashemi ba hae sina batu ba ba mu bonisa mwa ku ezeza lika isiñi feela batu ba ba mu babalela. Ka litohonolo, mwana hape u to fitanga fa ku bona kuli u swanela ku ‘utwa bashemi ba hae.’ (Makolose 3:20) A si ka fita kale fa ku lemuha taba yeo, mwanana u ka lika ku bona nji bashemi ba kona ku bonisa pilu-telele ha kuma kai, ka ku eza sitepo.

 ZE MU KONA KU EZA

Mu be ni kutwisiso. Mwanaa mina haki mutu yo muhulu. Kabakala ku sa ziba hande mwa ku talimanela ni maikuto a hae, a kana a filikana hahulu ha nyemile. Mu like ku nga lika mwa li ngela.—Sikuka sa Bibele: 1 Makorinte 13:11.

Mu wise pilu. Mwanaa mina ha eza sitepo, ku nyema ha ku na ku tusa se siñwi. Ka mo ku konahalela kaufela, mu si ke mwa isa pilu kwa sitepo sa eza mi mu si ke mwa nyema. Ku hupulanga ze tahisanga sitepo, ku ka mi tusa ku wisa pilu.—Sikuka sa Bibele: Liproverbia 19:11.

Mu eze mo mu atulezi. Haiba mu fa mwanaa mina za bata kaufela, u ka eza sitepo hape nako ye tatama ha bata sika. Ka ku wa pilu mu bonise mwanaa mina kuli mo mu atulezi ku eza ki mona mo mu ka ezeza.—Sikuka sa Bibele: Mateu 5:37.

Mu be ni pilu-telele. Mu si libeleleli kuli sitepo sa mwanaa mina si ka fela mwa lizazi li liñwi, sihulu haiba mu tahiselize mwanaa mina ku nga kuli a ka eza sitepo mu ka mu fa za bata. Kono haiba mu eza lika ze swanela mwanaa mina ha eza sitepo, mi ha mu cinca-cinci, sitepo sa mwanaa mina sa kona ku kutela mwatasi. Hamulaho wa nako mwanaa mina u ka tuhela ku ezanga sitepo. Bibele i bulela kuli: “Lilato li pilu-telele.”—1 Makorinte 13:4.

Hape, mu like ze latelela:

● Mwanaa mina a kalisa ku eza sitepo, mu mu swale mwa mazoho a mina (haiba kwa konahala) mi ku si na ku mu utwisi butuku, mu like ku mu tibela ku mi nataka. Mu si ke mwa mu yukaukela. Mu mu litelele a wise pilu. Mafelelezo u ka lemuha kuli sitepo ha si si ka mu tusa se siñwi.

● Mu lukise sibaka mo mu ka isanga mwanaa mina ha eza sitepo, se si cwale ka musiyo wa hae. Mu mu bulele kuli wa kona ku zwa mwateñi ha ka kuza, mi mu mu siye mwateñi.

● Haiba mwanaa mina a eza sitepo mwahalaa batu, mu mu ise kwa mukunda. Mu si ke mwa eza za bata ka libaka feela la kuli u eza lilata fapilaa batu. Ku eza za bata mwanaa mina ku ka mu tahiseza ku ikutwa kuli wa kona ku fiwa za bata kaufela ka ku eza sitepo.

[Manzwi a fa likepe 5]

Ku hupulanga ze tahisanga sitepo, ku ka mi tusa ku wisa pilu

[Mbokisi fa likepe 5]

MAÑOLO A BUTOKWA

“Ha ne ni li mwanana, . . . ne ni nahana sina mwanana, ne ni nyakisisa lika sina mwanana.”—1 Makorinte 13:11.

“Ngana ya mutu i mu tibela ku halifa kapili.”—Liproverbia 19:11.

“Kono ha mu li ‘eni,’ i be eni honacwalo, mi ‘awa’ ya mina, i be awa honacwalo.”—Mateu 5:37.

[Mbokisi fa likepe 5]

MU SI KE MWA CINCA-CINCANGA!

“Na sehanga mwa pilu ha ni utwanga mushemi ya bilaela kuli mwanaa hae ha koni ku hanelwa sika. Taba yeo ya ni komokisanga kakuli manzwi ao, a ni talusezanga hahulu mwa inezi mushemi ku fita mwa inezi mwana. Haiba mwana ha konwi ku hanelwa sika, taba yeo i bonisa kuli bashemi ba hae ha ba zibi ku hanela mwanaa bona. Libaka haki kuli mwana ha konwi ku hanelwa sika, kono kikuli mwana ha utwisisi ha hanelwa sika.”—Bo John Rosemond, New Parent Power!