Ba Banca Ba Buza Kuli

Ki lika mañi ze ni swanela ku libelela mwa linyalo? Kalulo 1

“Ni banga ni tabo ye tuna hahulu ha lu li hamoho! Mi ni nyolelwa hahulu ku ba ni bona!”

“Ha lu lumelelani hande mwa lika. Mwa sibaka sa ku pila sina batu ba ba nyalani, lu pila sina batu ba ba kopanezi feela ndu. Ni ikutwanga hahulu bulutu!”

MWENDI mu nahanile kuli manzwi a fahalimu a bulezwi ki kalibe wa likwasha ni kuli manzwi a mwatasi a bulezwi ki musali ya nyezwi. Kono mu lemuhe kuli manzwi ao kaufela, naa bulezwi ki mutu a li muñwi.

Kiñi ze ne tahisize butata bo? Haiba mu itekela ku nyala kamba ku nyalwa muta o muñwi, mu kona ku eza cwañi kuli linyalo la tabo le mu nyolelwa ku ba ni lona li si ke la fetuha ku ba linyalo la mikwangalakanyi?

Niti ya taba: Tabo ye mu kona ku ba ni yona mwa linyalo itingile fa lika ze mu libelela mwa linyalo la mina.

Taba ye hamohocwalo ni litaba ze ñwi za “Ba Banca ba Buza Kuli” ze ka ba mwa limagazini za Mu Zuhe!, li ka mi tusa ku libelela lika ze konahala mwa linyalo.

 Ki lika mañi ze mu kona ku libelela mwa linyalo? Ka bukuswani, mwa kona:

(1) Ku libelela lika ze nde

(2) Ku libelela butata

(3) Ku libelela miinelo ye mu sa hupuli kuli ya kona ku ba teñi

Ha lu nyakisiseñi ye ñwi ni ye ñwi ya lika zeo.

MU LIBELELE LIKA ZE NDE

Bibele i bulela lika ze nde ka za linyalo. (Liproverbia 18:22) Ki ze lika ze ñwi ze nde ze mu kona ku libelela mwa linyalo.

Silikani. Bibele i bulela kuli hasamulaho wa ku bupa muuna wa pili Adama, Mulimu naa bulezi kuli: “Ha ku lukeli kuli mutu a ine a nosi,” mi kihona a bupa Eva kuli a be mulikanaa Adama. (Genese 2:18) Mulimu naa bupile mañi ni mañi wa bona ni tulemeno to tu ipitezi, ilikuli ba be ba ba shutana, kono ili ba ba lumelelana. Hakulicwalo, muuna ni musali ha ba nyalana ba ba balikani ba bande hahulu.—Liproverbia 5:18.

Swalisano. Bibele i bulela kuli: “Bubeli ki bo bunde ku fita buñwi, kakuli ba babeli ba ta sebeza hande hahulu.” (Muekelesia 4:9, Bibele ye Kenile, Hatiso ya 1984) Taba yeo, ki ya niti kwa batu ba ba nyalani. Kalibe ya sa zo nyalwa cwanoñu fa wa libizo la Brenda, * u bulela kuli: “Linyalo ki ku belekisana hamoho, mi li tokwa ku bonisa buikokobezo, ni ku tuhelelanga lika ze ñwi fokuñwi.”

Litukelo za linyalo. Bibele i bulela kuli: “Muuna a fe musalaa hae liswanelo za linyalo, mi musali ni yena hape a eze cwalo ku muunaa hae.” (1 Makorinte 7:3) Ha mu nyalani mwa kona ku ikola somano ku sina lipilaelo kamba ku inyaza sina mo ku belanga hañata kwa batu ba ba si ka nyalana ha se ba ezize somano.—Liproverbia 7:22, 23; 1 Makorinte 7:8, 9.

Sisupo sa butokwa: Linyalo ki mpo ye zwa ku Mulimu. (Jakobo 1:17) Ha mu latelela likuka za Mulimu ka za linyalo, mwa kona ku ba ni linyalo le li nde hahulu mwa bupilo bwa mina.

Za ku nahanisisa: Kana mubonelo wa mina wa linyalo u sinyizwe ki mitala ye maswe ya manyalo e se mu iponezi, mwendi cwalo mwa lubasi lwa mina? Haiba ku cwalo, ki mitala ifi ye minde ye mu kona ku likanyisa?

MU LIBELELE BUTATA

Bibele i fa mubonelo o itikanelezi ka za linyalo. (1 Makorinte 7:28) Ki bo butata bo buñwi bo mu kona ku talimana ni bona mwa linyalo.

 Lifapahano. Ha ku na batu ba babeli ba ba swanelela mwa lika kaufela, kwanda kuli ha ba si ka petahala. (Maroma 3:23) Kamukwaocwalo, muuna ni musali ba ba nyalani ba shelananga fokuñwi ku si na taba ni kuli ba bonahala kuli ba lumelelana hande. Fokuñwi mane ba kona ku bulela lika ze utwisa yo muñwi butuku, ili ze kona ku tahisa kuli ba inyaze hasamulaho. Bibele i bulela kuli: “Mutu ya sa fosi ku za bulela, ki mutu ya petehile.” (Jakobo 3:2, Bibele ye Kenile, Hatiso ya 1951) Ku fita ku lika ku tokolomoha lifapahano kaufela, batu ba ba kondisize mwa linyalo ba likanga ku ambolisana ni ku felisa lifapahano mwahalaa bona ha li ba teñi.

Ku zwafa. Kalibe ya bizwa Karen u bulela kuli: “Mwa litaba za fa TV ni mwa mafilimu a mañata, ku boniswanga kalibe ya nyalana ni muuna ya mu swanela hande mi ba zwelepili ku pila ka tabo hamulaho wa fo.” Linyalo ha li sa bi sina mo ku bonisezwanga mwa manyalo a cwalo, batu ba ba nyalani ba kona ku zwafa. Niti kikuli, hasamulaho wa linyalo batu ba ba nyalani ba tamehile ku ziba mifokolo ni tukwa to tuñwi twa mutu ye ba nyalani ni yena. Nto ye kona ku tusa, ki ku hupula kuli lilato la niti “li itiisa mwa linto kaufela,” mane ni haiba mwa lika ze zwafisa.—1 Makorinte 13:4, 7.

Lipilaelo. Bibele i bulela kuli batu ba ba nyalani ba “ikalezwi za lifasi le.” (1 Makorinte 7:33, 34) Lipilaelo ze cwalo ki zona ze ba banga ni zona batu ba ba nyalani mi mane hañata ku lukile ku ba ni lipilaelo ze cwalo. Ka mutala, mwendi ku mi belanga taata ku fumana ze mu tokwa mwa bupilo. Bo muuna ni musali ba ba nyalani ba kana ba tokwa ku beleka sibeli sa bona ilikuli ba kone ku fumana masheleñi a lico, litino, ni a ku lifela ndu ye ba pila ku yona. Kono mwa kona ku kwanisa ku fumana ze tokwahala fa lapa haiba mu swalisana hande.—1 Timotea 5:8.

Sisupo sa butokwa: Ku kondisa linyalo ku tokwa buikatazo bo butuna ku fita ku kondisa libato. Mu tokwa ku eza buikatazo bo butuna kuli mu talimane hande ni butata bwa mwa linyalo. Nihakulicwalo, mwa kona ku kondisa.

Za ku nahanisisa: Ka nako ye, mu tatululanga cwañi butata mwahalaa mina ni bashemi ba mina kamba mwahalaa mina ni banyani kamba bahulwani ba mina? Ha mu zwafile, kana mwa kwanisanga ku ba ni mubonelo o swanela ka za muinelo o li teñi? Mu ezanga cwañi ha mu na ni lipilaelo?

MWA TABA YE TATAMA YA “BA BANCA BA BUZA KULI” . . . Likuka za mwa Bibele li kona ku mi tusa cwañi ku libelela miinelo ye mu sa hupuli kuli ya kona ku ba teñi?

Mwa kona ku fumana litaba ze ñata ka za “Ba Banca ba Buza Kuli” fa sibaka sa luna sa fa Intaneti sa www.jw.org

[Litaluso za kwatasi]

[Mbokisi/Maswaniso a fa likepe 10]

ZE BA BULELA LITAKA ZA MINA

Brittany u bulela kuli: Ni nahana kuli ku fosahalile ku nyala kamba ku nyalwa ka libaka feela la kuli ki kale mu katala ku buziwanga puzo ya kuli, “U ka nyala kamba ku nyalwa lili?” Haili fo, ha ku ka ba ni butata, ki wena ya ka talimana ni bona, isiñi batu ba ba ku hapeleza ku nyala kamba ku nyalwa.

Ciara u bulela kuli: Maikuto a lilato a kona ku palelwisa mutu ku nahana hande. Kona libaka ha ni nahana kuli lu swanela ku itinga hahulu kwa bashemi ba luna ha lu keta mutu wa ku nyalana ni yena. Esi mane, ba lu ziba hande hahulu, kamukwaocwalo, ba kona ku lu tusa ku fumana mutu ya lu swanela.

[Mbokisifa likepe 11]

MU BONA CWAÑI?

Bo Munyinda ni bo Nakubyana se ba bile mwa libato ka nako ye kwana silimo. Mwahalaa nako yeo, ba kile ba bata ku felisa libato la bona habeli. Lwa pili, bo Munyinda ne ba batile ku felisa libato, ka nako ye ne ba tamelelize bo Nakubyana kuli ne ba ikeza hahulu silambeti ni micaha. Lwa bubeli, nee li ka nako yeo bo Nakubyana ne ba bulelezi bo Munyinda kuli ne ba bata ku felisa bulikani bwa bona bakeñisa kuli ne se ba katezi ku tamelezwa ki bona. Ka linako ze peli zeo kaufela, bo Munyinda ni bo Nakubyana ne ba konile ku tatulula butata bwa bona.

Mu bona cwañi? Kana ku na ni butata bo mu bona mwahalaa bo Munyinda ni bo Nakubyana? Taba ya kuli bo Munyinda ni bo Nakubyana ne ba batile ku felisa bulikani bwa bona habeli i bonisañi? Kono taba ya kuli ne ba konile ku tatulula butata bwa bona i bonisañi? Mu bona kuli ki lika mañi ze ba swanela ku libelela bo Munyinda ni bo Nakubyana mwa linyalo la bona?

[Mbokisi fa likepe 11]

MWA KONA KU BUZA BASHEMI BA MINA

Mu buisane ni bashemi ba mina litaba ze mwa mbokisi ye li, “Mu Bona Cwañi?” Mu bone haiba mubonelo wa bona wa shutana ni wa mina ka za taba ya bo Munyinda ni bo Nakubyana.