O nkulu ame Thomas (1) a Williams wawutuka kina kia 20 kia Yanuali, 1815, kuna mbanz’a Horncastle, Inglaterra. Ngudi andi wafwa vava kakala ye mvu miole, yandi ye mpangi zandi tatu basanswa kwa se diau John Williams. John Williams walonga mwan’andi Thomas Williams e salu kia vala mabaya. Kansi, Thomas salu kiankaka kayangalelanga.

Muna kolo kiakina, mabundu mawokela kuna Inglaterra. O nlongi John Wesley wakatuka mu dibundu dia Katolika yo vanga dibundu dia Metodista. Esi Metodista basianga sungididi muna longi dia Nkand’a Nzambi ye salu kia sila umbangi. Malongi ma Wesley mamwangana, Williams y’esi nzo andi batambulwila malongi mandi. Thomas wakituka se nlongi a malongi ma Wesley, kuna kwalanda wakivana mu sala se misionario kuna zunga kia Pacífico Sul. Muna ngonde ya Yuli ya mvu wa 1840, Thomas yo nzitikila andi Mary (2) bayenda kuna Lakeba IIha, b Fiji, kuna kwakala wantu badianga wantu.

Kuna lubantiku, Thomas yo Mary mpasi zayingi bamona. Banwana ye mambu nze vanga salu yangolo kuna nsi a mwini. Bamona mambu mayingi ma ngemi nze vita za makanda, wantu bavondanga akento a nsona, bavondanga wana akete, badianga wantu, wantu mpe ka batambulwilanga malongi mau ko. Mary yo mwan’au antete John, babakama kimbevo kiangolo kiadi kubavonda. Muna mvu wa 1843, Thomas wasoneka: “Yakendalala kikilu. . . . Fioti fiasala nga yayambula e salu kiame.” Kansi Thomas yo Mary bazindalala muna salu kiau, bakumika lukwikilu lwau muna Yave wa Nzambi.

Kuna kwalanda, Thomas wasadila ngangu zandi za vala mabaya mu tunga nzo yantete kuna Fiji nze zina zitungwanga kuna nsi za Mputu. E nzo yayina yakala ye fulu kiakotelanga mupepe kuna nludi ye mambu mankaka masivikisanga wantu. Vava e nzo yamana, Mary wawuta mwan’a nzole, Thomas Whitton³ Williams wa nkulu ame.

Muna mvu wa 1843, Thomas Whitton wasekola nkand’a Yoane muna ndinga Fiji. Kansi, mambu mayingi mampasi kawanana mau muna salu kiaki. c Wakala ye ngangu za fimpa mambu yo bakula mo. Wasoneka mana kafimpulula muna  nkand’andi Fiji e os Fijianos (1858), nkanda wau wamfunu wakala kwa esi Fiji muna tandu kia 19.

Thomas Williams wayela mu kuma kia salu kiampasi kasala mu mvu 13, ediadi diamfila mu yaluka kumosi ye esi nzo andi yo kwenda kuna Austrália. Vioka mvu miayingi muna salu kiandi kia kimpelo, Tomas wafwa muna mvu wa 1891 kuna mbanza Ballarat, Vitória.

Muna mvu wa 1883, Thomas Whitton Williams yo nkaz’andi Phoebe (4) bayenda zingila kuna Perth, kuna Este ya Austrália. O mwan’au anzole Arthur Bakewell (5) Williams wa nkulu ame, mvu 9 kakala miau.

Vava Arthur kakala ye mvu 22, wasolola fulu kiakala ye wolo kuna zunga kia Kalgoorlie, tezo kia 600 za kilometa kuna este ya mbanza Perth. Kuna zunga kiakina i kuna katangila e nkanda mia Alongoki a Bibila beyikilwanga o unu vo Mbangi za Yave. Walomba mpe A Torre de Vigia de Sião (owau Eyingidilu). Wau vo wayangalela mana katanga, Arthur wayantika samuna mana kalongokanga yo vanga tukutakanu muna longoka e Bibila. Olwalu i lubantiku lwa salu kia Mbangi za Yave kuna Austrália.

Arthur wasamunanga mpe kwa yitu yandi mana kalongoka. O se diandi Thomas Whitton wanyikama muna salu kasalanga kumosi ye Alongoki a Bibila, kansi ke vavioka kolo kiayingi ko wafwa. O ngudi andi Phoebe ye mpangi zandi Violet yo Mary, bakituka mpe Alongoki a Bibila. Violet wakota mu salu kia ntangwa ke ntangwa yovo salu kia kimviti a nzila. Arthur wavova vo Violet i “mviti a nzila wasunda o vema kuna Este ya Austrália.” Arthur nanga kakala yo vema kwayingi ko, kansi o vema kwa Violet kwakasakesa e mbandu zalanda za kanda dia Williams.

Kuna kwalanda, Arthur wakazala yo kwenda zingila kuna mbanza Donnybrook kuna Este ya Austrália. Kuna mbanza yayina, Arthur wayikilwanga vo “Lau kia Boba kia 1914!” mu kuma kia vema kwandi kwa samuna ungunza wa Nkand’a Nzambi mu kuma kia mvu wauna. d O luvezo lwa wantu awaya lwafokoka vava e Vit’Antete ya Nz’Amvimba yayantika. Arthur wasilanga umbangi kwa wantu bayendanga sumba e lekwa muna loja diandi, wasianga nkanda misasilanga Bibila vana zianela. Arthur wasoneka vana zianela vo ovana nzimbu (100 pound, nzimbu za Austrália muna tandu kiakina) kwa konso muntu okunsonga vo e longi dia Nzambi mu Tatu mu Nkand’a Nzambi diatuka. Kansi, ka vakala muntu ko watambula nzimbu zazina.

E nzo ya kanda dia Williams kuna mbanza ya Donnybrook yakituka se fulu kia longokela Bibila yo vangila tukutakanu. Kuna kwalanda, Arthur watunga Seka dia Kintinu yovo fulu kia vangila tukutakanu mu mbanza yayina, ediadi i Seka diantete  dia Kintinu kuna Este ya Austrália. Kana una vo wakala ye vioka mvu 70, Arthur wavuatanga nzaka ye gravata yo manta muna mvalu andi kayikilanga vo Doll muna kwenda samuna e nsangu zambote muna zunga kiawonso kia Donnybrook.

O wan’a Arthur batanginina e mbandu ya se diau ya songa e ngemba, lulembamu yo vema. Mwan’andi Florence (6) wasala se misionario kuna Índia, o Arthur Lindsay (7) yo Thomas basala se akuluntu mu mvu miayingi muna nkutakani.

Arthur Lindsay Williams wa nkulu ame watoma zayakana yo zolwa wau vo nkwa ngemba kakala. Ke diakala diampasi ko mu mokena yandi wau vo nkwa luzitu kakala. Wasunda e nsaka za zengonona e nti nkumbu 18 mu mvu 12.

Ke diakala diasivi ko kwa Arthur vava mwan’andi Ronald (8) (nkak’ame) wa mvu 2 kabonga e soka (sengele) yo kesa o nti a maçã wakala vana ndambu a nzo. O ngudi a Ronald wasikinina nti wau kimana walembi bwa, kuna kwalanda o nti wayima maçã matoma zenza. E maçã mama mayikilwanga vo Lady Williams. E maçã mama i mbongo a maçã meyikilwanga o unu vo Cripps Pink, i masundidi ozayakana mu nza mvimba mu kuma kia nzenzo andi.

Kuna kwalanda, Ronald wasia sungididi mu salu yankaka yamfunu. Yandi yo nkak’ame ankento bakivana mu salu kia tunga maseka ma Mbangi za Yave kuna Austrália ye kuna Ilhas Salomão. Vioka tezo kia mvu 80, Ronald wakinu sala se nkuluntu muna nkutakani yo tunga Maseka ma Kintinu kuna Este ya Austrália.

Muna tatidila evua dia kanda dieto, mase mame Geoffrey (9) yo Janice (10) Williams basia ngolo za kunsansa kumosi yo mpangi ame Katharine mun’owu wa nkanikinu mia Nzambi. Vava yalungisa mvu 13, mono kibeni yabaka nzengo za sadila Yave. Vava yakala muna lukutakanu lumosi lwampwena, yawá mpangi John E. Barr ona wakala mosi muna Buka kia Selo Yambuta ya Mbangi za Yave vava kakasakesa aleke vo: “Ke nuvidisa lau dieno ko diatoma zaya yo zola Yave.” Muna fuku wauna, yayekola zingu kiame kwa Yave. Vioka mvu miole, yakota mu salu kia kimviti a nzila.

O unu, ngina (12) ye kiese kia samuna e nsangu zambote kumosi yo nkaz’ame Chloe (11) kuna mbanz’a Tom Price, Este ya Austrália. Ndambu a lumbu tusalanga muna lungisa nsatu zeto. Mase mame yo mpangi ame Katharine yo nkaz’andi Andrew besalanga se aviti a nzila kuna mbanz’a Port Hedland, tezo kia kilometa 420 kuna node. Mono yo Se diame tusalanga se akuluntu muna nkutakani.

Vioka mbandu nsambwadi, Thomas Williams wa nkulu ame wabaka nzengo zasadila Yave wa Nzambi. E mbandu yayi ya lukwikilu yo vema muna salu kia Nzambi yansambukila. E vwa diadi nsambu zayingi diantwasila.