Ilisimatuut oqar­tar­put qim­mit qim­meqatimik utoq­qaas­susii, suiaas­susii isumaasalu qanoq in­nerat naamasin­naas­suser­tik atorlugu paasisaraat. Aam­ma qim­mit qaar­tar­tunik ikiaroor­nar­tunil­lu ujarlersin­naalersil­lugit ilin­niar­tin­neqarsin­naap­put. Inuit avatangiisimin­niit­tut paasiniarlugit isitik ator­nerusaraat qim­mit naamasin­naas­suser­tik ator­tar­paat. Qim­mit qin­ngatik atorlugu “takun­nit­tar­put”.

Una eqqarsaatigiuk: Qim­mit uagutsin­nit tuusintilip­pas­suariaam­mik naamal­laq­qin­nerup­put. U.S. National Institute of Standards and Technology naaper­torlugu “suul­luun­niit akua qim­mip bil­lionileriaam­mik an­nikin­nerusoq suus­susersisin­naavaa. Taman­na sioraasat alus­saateeq­qap imaata sisamarar­terutaat nalut­tarfis­suarmut olympiami ator­neqar­tar­tumut akuliun­neqarsimasut malugineqarsin­naaneran­nut as­sersuun­neqarsin­naavoq.”

Sooq qim­mip naamasin­naas­susia taama im­mik­kuul­laritsigaa?

• Qim­mip qingaa isugutasuuvoq, taamaat­tumil­lu sananeqaatit min­nerit tik­ki naamasin­naaneruai.

• Qim­mip qingaata iluani marlun­nik sul­luaraqar­poq – aap­paa anersaar­torfigaa aap­paalu naamasaatigalugu. Qim­meq narajoraangat silaan­naq qingaata naamasaateqarfianut pisar­poq.

• Qim­mip naamasaataa siaaraan­ni 150 kvadratcentimeteritut angitigis­saaq anginerun­ngik­kuni. Inuul­lu naamasaataa siaaraan­ni 5 kvadratcentimeteriin­nar­tut angitigis­saaq.

• Uagutsin­nut sanil­liul­lugu qim­mip receptorii naamasaatit 50-eriaam­mit amerlanerusin­naap­put.

Tamak­ku tamaasa pis­sutigalugit suul­luun­niit akui qim­mip im­mik­koor­tis­sin­naavai. As­sersuutigalugu uagut sup­pasun­ni naamasin­naavar­put, ilisimatuul­li ilaat naaper­torlugit sup­pap akui tamaasa im­mik­kut qim­mip naamasin­naavai.

Pine Street Foundationimi, kræfti pil­lugu ilisimatusarfim­mi, ilisimatuut naaper­torlugit qim­mip qarasaata qingaatalu suleqatigiin­nerat tas­saavoq “nunarsuarmi naamasaatit pitsaaner­paat ilaat”. Ilisimatuut pilersin­niarsaraat “qingaq” elektroniskiusoq qaar­tar­tunik, an­ngior­tumik eq­qus­suun­niak­kanik aam­ma nap­paatinik, ilaatigut kræftimik, naaman­nis­sin­naasoq.

Qanoq isumaqarpit? Qim­mip naamasin­naas­susia pin­ngoriar­tuaarsimava, imaluun­niit ilusilersugaava?