Inda koshikalimo

MBELA OINIMA OYA SHITWA?

Nghee odolfina hai udu omalinyengo

Nghee odolfina hai udu omalinyengo

Eedolfina ohadi tumu omawi momeva mokushika eemwilwa nokusheketa, do tadi pwilikine eshi ewi lado tali aluka, nokungaho ohadi dulu okunongonona osho shi li momudingonoko wado nokutavakana mefuta. Ovanongononi otava hopaenene oukwatya wodolfina (yedina Tursiops truncatus) mokunduluka po oikwamashina yokoshi yomeva oyo hai ningi omawi ngaashi odolfina, opo va dule okudidilika omaupyakadi nosho yo oiponga oyo hai holoka momeva.

Didilika: Odolfina ohai dulu nokuli nokumona oshi oyo ya hondama koshi yehekedu mEfuta, nokuyoolola pokati koshi nosho yo emanya tai kwafelwa komakufikufi ewi layo, naasho osha fela kunghee osona hai longo. Omuhongwanhu umwe, Keith Brown, wokounivesiti yaHeriot-Watt moEdinburgh, shaScotland, okwa ti kutya odolfina ohai dulu yo “okumona eyooloko pokati kokandini oko ke na omeva a yela, omeva omongwa, omeva e nosuuka, ile oko ke na omaadi, nokuli oshinano shomukakena weemeta omulongo.” Onghee, ovanongononi ova hala okunduluka po oilongomwa oyo tai dulu okulonga ngaashi odolfina. Ovakongi vomauyelele ova konakona nghee eedolfina hadi dulu okutuma omawi nokupwilikina, nova kendabala okuhopaenena oukwatya wado oo. Ova nduluka po osona, oyo i na oikwaelektronika yoshinanena, hai dulu okutuma omawi i na oule wometa imwe. Osona oyo oya tulwa kerobot la fa okawato nohai ningi omapekapeko koshi yefuta, tai kongo oinima oyo ya fudama, ngaashi eengodi dolusheno ile ominino noku di konakona nopehe na oku di kuma. Ovanduluki ovo ova tala kutya konahiya oinima yoludi olo otai dulu okulongifwa meekambani dokulonga omahooli neegasa. Eesona odo tadi hopaenene oukwatya weedolfina okwa talika kutya otadi ka kwafela okwoongela omauyelele shi dulife odo tadi longifwa mopaife, novapekapeki otava ka dula okutula oikwamashina oyo ya longelwa eesona odo koshi yomeva peenhele tadi wapalele, va mone oinima oyo ya pumbwa okupangela, ngaashi opo pe na omifya meengudi doikwamashina yokufipa omahooli mefuta, ile ngeenge ominino da fita.

Eedolfina ohadi dulu okuyoolola osho shi li moundini va yoolokafana okudja kokule oule weemeta omulongo

Ove oto ti ngahelipi? Mbela oinima ngaashi onghedi yodolfina yokutuma omawi oye uya po ashike ngahenya? Ile oinima oya shitwa?