Ntangu mono vandaka ti bamvula tatu, bo nataka tata na mono, tata leke, mpi nkaka ya bakala na camp ya bampasi sambu bo buyaka kukota na mambu ya politiki. Tata mpamba gulukaka. Na mvu 1947, na nima ya Mvita ya Zole ya Ntoto ya Mvimba, yandi vutukaka na nzo mukongo ya kubukana. Ata yandi vandaka na mpasi, yandi kangamaka ngolo na lukwikilu na yandi.

Ntangu mono kumaka ti bamvula uvwa, bo nataka dibuta na beto mpi mabuta mingi ya nkaka ya Bambangi ya Moldavie na kimpika na Sibérie. Na Yuli 6, 1949, bo kotisaka beto na wago ya ke nataka bangombe. Na nima ya kusala nzietelo ya bilumbu 12 mpi ya bakilometre kuluta 6 400 kukonda kupema, beto kitaka na gare ya Lebyazhe. Bamfumu ya bwala yina vandaka kuvingila beto. Bo kabisaka beto na tubimvuka mpi kukonda kusukinina bo panzaka beto na bwala ya mvimba. Ka ekole mosi yina bo me yambulaka kumaka kisika yina kimvuka na beto vandaka kuzinga. Beto lembaka ngolo mpi vandaka na mawa. Mpangi-nkento mosi ya mununu yina vandaka ti beto yantikaka kuyimba kukonda kubasisa ndinga nkunga mosi yina Bambangi sonikaka na Mvita ya Zole ya Ntoto ya Mvimba. Kukonda kusukinina, beto yonso vukanaka ti yandi na kuyimbaka bangogo yai:

“Bo nataka bampangi mingi na kimpika ntama kibeni.

Bo nataka bo na nordi mpi na esti.

Sambu na kisalu ya Nzambi, bo niokulaka bo, mpi kuna bo kangaka ntima na bampasi yina vandaka bonso lufwa.”

Na nima, beto kumaka kukwenda na balukutakanu ya Biblia konso Lumingu na nzo mosi yina vandaka na bakilometre 13 katuka na nzo na beto. Mbala mingi beto vandaka kukatuka na suka-suka na nsungi ya madidi mpi kutambula na kati ya baneze yina vandaka kusuka tii na luketo ntangu madidi vandaka ngolo kibeni (-40°C). Bantu 50 to mingi na kati na beto vandaka kufuluka na nzo mosi ya bametre 19. Beto vandaka kuyantika na kuyimba nkunga mosi to bankunga zole to tatu. Mpangi mosi vandaka kusala kisambu ya masonga, na nima beto vandaka kutadila bangiufula ya Biblia. Beto vandaka kusala ngunga mosi to mingi. Beto vandaka kuyimba bankunga mingi, mpi na nima kutadila bangiufula ya Biblia. Yo vandaka bantangu ya kikesa kibeni!

Na bamvu 1960, Bambangi mingi bakaka kimpwanza. Ata beto vandaka bansukami, mono zwaka dibaku ya kukwenda na Moldavie, kisika mono kutanaka ti Nina, yina bibuti na yandi mpi ba-nkaka na yandi vandaka mpi Bambangi. Ntama mingi ve beto kwelanaka mpi kwendaka na Sibérie, kisika beto butaka mwana na beto ya nkento Dina na 1964 mpi mwana na beto ya bakala Viktor, na 1966. Bamvula zole na nima, beto  kwendaka na Ukraine mpi vandaka kuzinga na ka nzo mosi na Dzhankoy, mbanza yina vandaka na kitamina ya bakilometre 160 tuka na Yalta, na Péninsule ya Crimée.

Na Crimée, bo buyisaka bisalu ya Bambangi ya Yehowa, sambu bo vandaka ntete na nsi ya luyalu ya Union Soviétique. Kansi, bo buyisaka ve mambu yonso mpi bo vandaka mpenza ve kuniokula beto. Yo yina, Bambangi ya nkaka yantikaka kuvidisa kikesa na bo sambu na kieleka. Bo vandaka kuyindula nde sambu bo niokwamaka mingi na Sibérie, ntangu yai yo lombaka nde bo sala kisalu ya ngolo sambu na kuzwa bima mingi ya kinsuni.

Na Marsi 27, 1991, kisalu na beto ndimamaka na nsiku ya insi yina bo vandaka kubinga na ntangu yina Union Soviétique. Na mbala mosi, bampangi bakaka bangidika sambu na kusala balukutakanu ya distrike nsambwadi ya bilumbu 2 na insi ya mvimba. Yo lombaka nde beto kwenda na lukutakanu na Odessa, na Ukraine, yina zolaka kuyantika na Augusti 24. Mono kumaka kuna ngonda mosi na ntwala sambu na kuyidika stade ya nene, kisika beto ta sala lukutakanu.

Beto vandaka kusala kilumbu ya mvimba, mpi mbala mingi beto vandaka kulala na zulu ya bakiti ya stade. Bampangi-bankento vandaka kutula bunkete na parke yina vandaka na nziunga ya stade. Bo losaka kiteso ya batone 70 ya mvindu. Bampangi ya departema ya kupesa bisika ya kulala tambulaka na mbanza ya mvimba sambu na kuzwa bisika ya kulala sambu na bampangi 15 000 yina zolaka kukatuka na bansi ya ntama. Kansi, na mbala mosi, beto waka nsangu mosi ya mpasi!

Na Augusti 19​—bilumbu tanu na ntwala nde lukutakanu ya distrike kuyantika—​bo kangaka Mikhail Gorbachev, prezida ya l’URSS, ntangu yandi vandaka na konzie pene-pene na Yalta. Bo tubaka nde beto ta sala diaka ve lukutakanu. Bambangi ya bansi ya ntama yina zolaka kukwisa na lukutakanu yantikaka kubinga bampangi ya biro ya lukutakanu, mpi kuyula nde: “Inki beto ta sala sambu na tike ya bisi mpi ya tre yina beto futaka?” Na nima ya kusala bisambu, bampangi yina vandaka kutwadisa mambu ya lukutakanu songaka bo nde: “Beno kwisa kaka!”

Bampangi landaka kubongisa mambu mpi kusamba. Bampangi ya departema ya transport vandaka kukwenda kubaka bampangi yina vandaka kukatuka na bansi ya ntama ya Union Soviétique mpi kunata bo na bisika na bo ya kulala. Konso suka, bampangi ya Komite ya Lukutakanu ya Distrike vandaka kukwenda kukutana ti bamfumu ya mbanza. Konso nkokila, bo vandaka kuvutuka kukonda nsangu ya mbote.

Na Kiya, Augusti 22​—bilumbu zole na ntwala nde lukutakanu kuyantika—​bampangi ya Komite ya Lukutakanu ya Distrike vutukaka ti nsangu ya mbote: Bamfumu me ndima nde lukutakanu kusalama! Ntangu beto vandaka kuyimba nkunga mpi vukanaka na kisambu ya luyantiku, beto waka kiese mingi. Na kilumbu ya Mposo na nima ya lukutakanu, beto bikalaka tii na nkokila sambu na kusolula mpi kuvutula binduku ti bampangi. Yo vandaka ti Bakristu ya lukwikilu ya ngolo yina bikalaka ngolo na ntwala ya mimekamu ya kuluta ngolo.

Bamvula kuluta 22 na nima ya lukutakanu yina, kuyela ya nene me salamaka. Bo me tungaka Banzo ya Kimfumu na insi Ukraine ya mvimba; ntalu ya bansamuni vandaka 25 000 na 1991, mpi bubu yai yo me luta 150 000!

Tii bubu yai, dibuta na beto ke zingaka kaka na nzo yina na Dzhankoy, bubu yai mbanza yina kele ti bantu kiteso ya 40 000. Ata Bambangi vandaka fioti na mbanza yina ntangu beto katukaka na Sibérie na 1968, bubu yai mabundu kele sambanu na Dzhankoy.

Dibuta na mono me kumaka nene. Bubu yai, bambandu iya ke sadila Yehowa​—bana na beto, bana na bo, mpi bana ya bana na bo.