Mwana-a-asa na Mwĩĩtu-a-asa Kassholm maendie Sukulu ya Ngileati mwaka wa 1979 na kwa ĩvinda ya myaka mingĩ, nĩmatũmĩtwe nthĩ syĩ kĩvathũkanyʼo ta Iran, Mauritius, Myanmar, Tanzania, Uganda, na Zaire. Me sukulunĩĩsu nĩwʼo Mwana-a-asa Jack Redford, ũla waĩ mwalimũ woo, wamataie amea metĩkĩlae moalyũku na mayĩthĩwa na ũtanu vandũ o na va vala matũmwa. Ũtao ũsu nĩwamatetheeasya kĩla ĩvinda matũmwa kĩsionĩ kĩngĩ, na ũsu nĩ ũndũ weekĩkie mavinda maingĩ. Ekai matũelesye.

No mũtũelesye ũndũ mwakwatie ũwʼo?

Mats: Tata ekalaa nthĩ ya Poland ĩvindanĩ ya Kaũ wa Kelĩ wa Nthĩ Yonthe, na nĩwoonaa wanganganyʼa mwingĩ ũla waĩĩkanisanĩ ya Katholeki. Ĩndĩ kaingĩ, aasya, “No nginya vethĩwe ve ndĩni ya wʼo!” Ĩtina wa ĩvinda, nĩnamanyie kana kwĩ ndĩni ya wʼo. Nĩnathooaa mavuku maingĩ makũũ nĩ kana nĩmasome. Na ĩvuku yĩmwe nathooie yaĩ na kava ya mbuluu na yeetawa Wʼo Ũla Ũtongoasya kwa Thayũ Ũtathela. Kyongo kya ĩvuku yĩu nĩkyambendeeisye mũno, na kwoou nayĩsomie yonthe ũtukũ o ũsu nayĩkwatie. Kũikya, ndyaĩ na nzika kana nĩnakwatĩte ũla wʼo!

Kuma Mwei wa 4, 1972 na kũendeea, nĩnasomie mavuku angĩ maingĩ ma Ngũsĩ sya Yeova na nĩnakwatie mosũngĩo ma makũlyo ala naĩ namo Mbivilianĩ. Neewie o ta ũla mũkũni wa viasala ũwetetwe ngelekanyʼonĩ ya Yesũ, ũla ĩtina wa kũkwata lũlũ wa thooa mũnene, wathooisye kyonthe kĩla waĩ nakyo nĩ kana aũthooe. Nũndũ wa ũu, nĩnaekanie na mũvango ũla naĩ nawʼo wa kũthi yunivasiti ngasomee ũtakĩtalĩ na natwʼa kũmũthũkũma Yeova. (Mt. 13:​45, 46) Navatisiwe Matukũ 10, Mwei wa 12, 1972.

O na mwaka ũmwe ũte mũthelu, asyai makwa na kĩmwana mũinawa nĩmeetĩkĩlile ũwʼo na mavatiswa. Twĩ Mwei wa 7, 1973, nĩnatwʼĩkie vainia wa kĩla ĩvinda. Kĩkundinĩ kitũ vaĩ na mavainia maĩ na kĩthito mũno, na ũmwe woo aĩ mwĩĩtu-a-asa mwanake wĩtawa Ann-Catrin, ũla wamwendete Yeova mũno. Nĩtwendanie na twatwaana 1975, na myaka ĩna ĩla yaatĩĩe twekalaa taoninĩ ya Strömsund, ĩla yĩ Sweden. Taoni ĩsu yaĩ mbanake mũno na andũ aingĩ nĩmendete kwĩmanyĩsya Mbivilia.

Ann-Catrin: Tata eemanyĩisye ũwʼo akilyĩ kũmina yunivasiti taoninĩ ya Stockholm. Na o na  kau ĩvindanĩ yĩu naĩ na myei ĩtatũ tũ, nĩwaendaa nakwa maũmbanonĩ na ũtavanyʼanĩ. Mami ndendeeawʼa nĩ ũndũ ũsu, na kwoou nĩwatatie kũmũĩkĩĩthya kana Ngũsĩ iyamanyĩasya ũwʼo. Ĩndĩ ndaavota kwĩka ũu, na ĩtina wa ĩvinda, o nake nĩwavatisiwe. Navatisiwe nĩ na myaka 13 na nĩ na myaka 16 noosa ũvainia. Ĩtina wa kwĩthĩwa nĩ vainia taoninĩ ya Umeå, vala vaĩ na vata mũnene wa atavanyʼa, nĩnatwʼĩkie vainia wa mwanya.

Ĩtina wa kũtwaana na Mats, nĩtwatanĩie kũmanyĩsya andũ kauta ũwʼo. Ũmwe katĩ woo aĩ kelĩtu keetawa Maivor, kala kesie kũtwʼĩka vainia kĩsionĩ kĩmwe na mwĩĩtu mũinawa. Maendie Sukulu ya Ngileati mwaka wa 1984 na oyu methĩawa me amisonalĩ nthĩ ya Ecuador.

Nĩ kyaũ kyamũtetheeisye kũmanyĩa na kũtanĩa ianda ila mwakwataa?

Mats: Kaingĩ, nĩtwanengawa ianda nzaũ kũndũ kwĩ kĩvathũkanyʼo. Ĩndĩ ũndũ ũmwe watũtetheeisye kũmanyĩa moalyũku nĩ kũtata ũndũ tũtonya tũatĩĩe ngelekanyʼo ya Yesũ, na mũno mũno wĩnyivyo wake. (Ako 2:​6, 7) Kwa ngelekanyʼo, vandũ va kũlasimĩthya ana-a-asa na eĩtu-a-asa ma kũla twatũmwa meke maũndũ ũndũ ithyĩ twamanyĩĩte, nĩtwatataa kũmanya nĩkĩ meekaa maũndũ kwa nzĩa yĩ kĩvathũkanyʼo. Nĩtwendaa kũelewa syĩthĩo syoo na ũndũ mo masũanĩaa ĩũlũ wa maũndũ mana. O ũndũ twaendeeie kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Yesũ, nowʼo twambĩĩie kwĩwʼa ta “mũtĩ ũvandĩtwe ũtee wa mbũsĩ syĩ manzĩ” na kĩu nĩkyatumie twona ve laisi kũmanyĩa na kũtanĩa ianda sitũ.—Sav. 1:​2, 3, BK.

Ann-Catrin: Yĩla mũndũ wakwata kĩanda kyeũ, ethĩawa ailye ta mũtĩ wakũwa na wavandwa vandũ vangĩ. Nĩ kana wĩane, nĩwendaa kyeni kya sua. Na mavinda onthe Yeova aĩ ‘sua’ kwitũ. (Sav. 84:​11, BK) Nĩwatũnengie ana-a-asa na eĩtu-a-asa aingĩ ala matwendete mũno. Kwa ngelekanyʼo, kĩkundinĩ kĩmwe kĩnini kĩla kyaĩ taoninĩ ya Tehran, nthĩ ya Iran, ana-a-asa ma kũu nĩmatwonisye ũlau mwingĩ ta wa andũ ala mawetetwe Mbivilianĩ. Twaĩ twenda mũno kwĩkalanga nthĩĩsu, ĩndĩ twĩ Mwei wa 7, 1980, Ngũsĩ sya Yeova nĩsyakũniwe maluvuku na twanengwa masaa 48 tume kũu. Kwoou nĩtwatũmiwe Zaire, (ĩla oyu yĩtawa Congo) Africa.

Yĩla namanyie kana twaĩle kũthi Africa, naĩie mũno. Maũndũ ala neewʼĩte ĩũlũ wa nzoka na mowau kũu Africa nĩmandelemasya mũno. Ĩndĩ anyanya maitũ elĩ, ala meethĩĩtwe Africa kwa ĩvinda yĩasa, matwĩie: “Mũinamba kũthi kwʼo! Ambai kũthi na nĩtwĩsĩ mũkakwenda.” Na ũu nowʼo kweethĩiwe! Ana-a-asa na eĩtu-a-asa ma Africa nĩmendete andũ mũno. Na kwoou yĩla twesie kũtwʼĩka nĩtũkuma Zaire ĩtina wa myaka thanthatũ nũndũ wĩa witũ waĩ ũnakũnwʼa maluvuku, nasengʼie mũno kwona ndimũvoya Yeova ũũ, “Mwa tũeke twĩkale Africa.”

Mũtanĩĩte moathimo meva myakanĩ ĩsu yonthe mwĩthĩĩtwe mũimũthũkũma Yeova?

Mats: Mbee, nũndũ wa ianda syĩ kĩvathũkanyʼo ila twĩthĩĩtwe nasyo, nĩtũtanĩĩte kũtuma ndũũ ngamu na amisonalĩ angĩ, ala methĩawa maumĩte nthĩ syĩ kĩvathũkanyʼo. O na ĩngĩ, iandanĩ imwe, nĩtwatanĩaa mũno kwĩthĩwa na amanyĩwʼa aingĩ ma Mbivilia. Kwa ngelekanyʼo, ve ĩvinda kĩla ũmwe witũ waĩ na amanyĩwʼa ta 20. Eka ũu, no nĩnĩlilikanaa ũndũ ana-a-asa  na eĩtu-a-asa ma Africa meethĩawa matwendete na ũndũ maĩ alau. Kwa ngelekanyʼo, yĩla twathi kũthyũlũlũka ikundi syĩ kĩvathũkanyʼo kũu Tanzania, twaũngamasya ngalĩ yitũ, ĩla yaĩ mũthemba wa Volkswagen Kombi, mũsyĩ kwa ana-a-asa na tũikoma nthĩnĩ wayo. Mavindanĩ ta asu, ana-a-asa matwonasya ũlau mwingĩ mũno o na “kũvĩtũka ũkwati woo.” (2 Ako. 8:3) Na ũndũ ũngĩ twatanĩaa mũno vyũ nĩ kũea ngewa. Kĩla mũthenya mawĩoonĩ, nĩ na Ann-Catrin nĩtwaneeneaa maũndũ ala mekĩkie mũthenya ũsu, na ĩndĩ tũimũtũngĩa Yeova mũvea nũndũ wa kwĩthĩwa vamwe naitũ.

Ann-Catrin: Nakwa nĩndanĩĩte mũno kũmanyana na ana-a-asa na eĩtu-a-asa aingĩ ma kuma kĩla vandũ ĩũlũ wa nthĩ. O na nĩtweemanyĩisye ithyomo iana ũna ta Farsi, French, Luganda, na Kĩswaili na twatanĩa syĩthĩo syĩ kĩvathũkanyʼo. Eka ũu, nĩtwamanyĩisye amanyĩwʼa aingĩ eũ, twakwata anyanya ma wʼo, na twatanĩa kũmũthũkũma Yeova na “ngoo ĩmwe” twĩ vamwe namo.—Nzev. 3:​9, BK.

O na ĩngĩ, nĩtwatanĩaa kwĩloela syĩndũ syĩ kĩvathũkanyʼo mbanake mũno ila Yeova woombie. Kĩla ĩvinda tweetĩkĩla kĩanda kyeũ ũthũkũminĩ wa Yeova, tweewʼaa mavinda onthe ta weethĩawa vamwe naitũ atũtongoesye. Na nũtũmanyĩĩtye maũndũ maingĩ tũtaĩ twĩsa kwĩmanyĩsya ithyĩ ene.

Mũkwatĩtwe nĩ mawetu meva, na nĩ kyaũ kĩmũtetheesye kũmĩĩsya?

Mats: Myakanĩĩsu yonthe, nĩtũkwatĩtwe nĩ mowau me kĩvathũkanyʼo ala maumĩlaa isionĩ ila syĩthĩawa na ũvyũvu, ta ndetema. Na ve mavinda Ann-Catrin walasimĩkie kũthĩnzwa na mĩtũkĩ. O na ĩngĩ, nĩtwathĩnĩkaa nũndũ asyai maitũ maendeee kũkũa. Ĩndĩ nĩtũtũngĩaa mũvea mũno ala tũsyaanĩwʼe nũndũ nĩmamathĩnĩkĩaa ũndũ vaĩle. Maendeeie kũmathĩnĩkĩa me na wũmĩĩsyo, wendo, na me atanu. (1 Tim. 5:4) Ĩndĩ o na kau nĩtweekaa kyonthe kĩla tũtonya nĩ kana tũmatetheesye twĩ o iandanĩ sitũ, mavinda amwe tweewʼaa ta vate ũndũ tweekaa. Na kĩu kyatumaa twambĩĩa kwĩwʼa ta vethĩwa vaĩ kavaa ta keka twekalaa vakuvĩ namo tũmatetheesye mũnango.

Ann-Catrin: Twĩ 1983, o tũendeee na ũthũkũmi witũ nthĩ ya Zaire, nĩnawaie kĩvĩndũvĩndũ. Ndakĩtalĩ eeie Mats atĩĩ, “Mumye nthĩĩno ũmũnthĩ!” Mũthenya ũla waatĩĩe, nĩtwaumie kũu na twathi Sweden, ĩndĩ twaendie na ndeke ya mĩio nũndũ noyo yĩ yoka yaendete kũu mũthenya ũsu.

 Mats: Twaĩie mũno nũndũ twoonaa yu tũiendeea kwĩthĩwa twĩ amisonalĩ. Ĩndĩ o na kau ndakĩtalĩ oonaa Ann-Catrin ta ũtevoa, nĩwavoie. Na ĩtina wa ĩvinda, nĩtwasyokie Zaire, na ĩvindanĩ yĩu twatũmiwe Lubumbashi, kĩkundinĩ kĩnini kya kĩthyomo kya Kĩswaili.

Ann-Catrin: Ĩvindanĩ yĩu twaĩ Lubumbashi, nĩnaitavie na ĩvu yakwa yetĩka. O na kau tũyavangĩte kwĩthĩwa na syana, kũkwʼĩĩwa nĩ kana kaitũ kwambũmĩisye mũno. Ĩndĩĩvindanĩ yĩu yaĩ yũmũ mũno, Yeova nĩwatũnengie mũthĩnzĩo tũtataĩĩe. Twakwatie amanyĩwʼa aingĩ ma Mbivilia kwĩĩvinda yĩngĩ o na yĩva. O na mwaka ũmwe ũte mũthelu, ũtalo wa atavanyʼa wongelekile kuma 35 nginya 70, nawʼo ũtalo wa ala mookaa maũmbanonĩ wongeleka kuma andũ 40 nginya 220. Twatũmĩaa ĩvinda yingĩ ũtavanyʼanĩ, na Yeova nĩwaathimie kĩthito kitũ na kĩu nĩkyatumie nĩwʼa kavaa. Ĩndĩ kaingĩ, no tũsũanĩaa na tũkaneena ĩũlũ wa kana kaitũ. Mwa tweteele na mea ĩvinda yĩla Yeova ũkatũvetangĩa kyeva vyũ ngoonĩ sitũ nthĩnĩ wa nthĩ nzaũ.

Mats: Ĩvinda yĩmwe, Ann-Catrin nĩwambĩĩie kwĩwʼa ate na vinya o vanini na e na mĩnoo mingĩ. Na ĩvindanĩ o yĩu, nĩneethĩiwe na kanza ya mĩĩthi ĩla yaĩte mũno vyũ. Kwoou nĩnalasimĩkie kũkoma sivitalĩ nĩ kana nĩthĩnzwe. Ĩndĩ yu tũĩ, nĩendeee nesa nake Ann-Catrin nũendeee kwĩka kyonthe kĩla ũtonya nĩ kana aendeee kũmũthũkũma Yeova.

Twĩsĩte kũmanya kana ti ithyĩ twĩ ithyoka tũendeee kũkwatwa nĩ matatwa. Kwa ngelekanyʼo, ĩtina wa kaũ wa kĩ-mbaĩ ũla waĩ nthĩ ya Rwanda 1994, nĩtwathokeie ana-a-asa na eĩtu-a-asa aingĩ ala mekalaa kambinĩ sya ala makĩĩte makauma kwoo. Ĩtina wa kwona ũndũ maĩ na mũĩkĩĩo ũlũmĩte, ũndũ maendeee kũmĩĩsya me aĩkĩĩku, na ũndũ maĩ alau mũno wĩana, nĩtwamanyie kana Yeova e ũtonyi wa kũtwʼĩĩka andũ make yĩla me ĩtatwanĩ o na yĩva.—Sav. 55:22.

Ann-Catrin: Ve ũndũ ũngĩ mũito watũkwatie tumĩte kũvatha ovisi wa ũvonge wa Uganda, mwaka wa 2007. Ĩtina wa vulongulamu ĩsu, nĩtwoosie mbasi twĩ na amisonalĩ na athũkũmi ma Mbetheli ta 25 nĩ kana tũthi Nairobi, Kenya. Tũtavikĩte mũvakanĩ wa Kenya, ve ĩloli yaaisye nzĩa na yatũkonga. Ndeleva wa mbasi yitũ, ana-a-asa elĩ na iveti syoo, na mwana-a-asa ũmwe nĩmakwie vau kwa vau. Eka ũu, ve mwĩĩtu-a-asa ũmwe wesie kũkwʼĩĩa sivitalĩ. Mwa tweteele na mea mũno kũkomana na anyanya asu maitũ ĩngĩ!—Yovu 14:​13-15.

Ĩtina wa ĩvinda, nĩnavoie kũla naũmĩĩte. Ĩndĩ nĩ na Mats twaĩ katĩ wa ala matiiwe na mosũanĩo maingĩ twalilikana akisitendi ĩsu.  Kaingĩ, mosũanĩo asu mambũkĩaa ũtukũ na nakũnawa nĩ ngoo mũno nginya ngona ta ngũkwatwa nĩ heart attack. Ũndũ ũsu wandelemasya mũno. Ĩndĩ kũmũvoya Yeova na kĩthingʼĩĩsyo na kũvindĩĩsya mĩsoa ĩmwe katĩ wa ĩla twendete nĩkwatũtetheeasya kwĩkala tũuĩtye. O na nĩtwaendie sivitalĩ nĩ kana tũtetheewʼe kũmĩanĩsya na thĩna ũsu. Oyu thĩna ũsu nũolekete na twĩmũvoya Yeova aendeee kũtũtetheesya tũkiakisye ala makwatĩtwe nĩ maũndũ ta asu.

Yĩla ũkũeleasya ũndũ Yeova wamũtetheeisye kũmĩanĩsya na mawetu, waisye kana amũkuie ta “matumbĩ mate maue.” Wĩonanasya ata?

Mats: Ndeto isu syumanĩte na nthimo ya Kĩswaili “Tumebebwa kama mayai mabichi,” kana “Tũkuĩtwe ta matumbĩ mate maue.” O tondũ mũndũ ũkuaa nesa matumbĩ mate maue nĩ kana maikakwʼe, ũu nowʼo Yeova wĩthĩĩtwe aitũtwʼĩĩka iandanĩ syonthe ila twĩthĩĩtwe nasyo. Mavinda onthe nũtũnengae kyonthe kĩla twĩ na vata nakyo, o na mavinda angĩ atũnengae mbingĩ kũvĩtũka ila tũkwenda. Nzĩa ĩmwe twonete ũndũ Yeova ũtwendete mũno wĩana na wĩthĩĩtwe aitũtwʼĩĩka nĩ ũndũ ana-a-asa ma Nzama Ĩla Ĩtongoesye matwĩwʼĩaa tei.

Ann-Catrin: Ekai nĩmũnenge ngelekanyʼo ĩmwe ya ũndũ Yeova watũtwʼĩĩkie. Mũthenya ũmwe, nakũnĩiwe simũ neewa kana ĩthe wakwa, ũla wekalaa Sweden, aĩ mũwau mũno na akomete sivitalĩ. Mats aĩ avoie ndetema oou. O na ĩngĩ, tũyaĩ tũvota kwĩyĩĩvĩa tikiti wa ndeke nũndũ tũyaĩ na mbesa ianĩte. Kwoou nĩtwatwie kũthoosya ngalĩ yitũ. Ĩndĩ nĩtwakũnĩiwe simũ kelĩ. Ya mbee yakũniwe nĩ mwana-a-asa na mũka ala meewʼĩte maũndũ ala matũkwatĩte na mendaa kũĩva tikiti wa mũndũ ũmwe. Nayo simũ ya kelĩ twakũnĩiwe nĩ mwĩĩtu-a-asa mũkũũ ũla weekĩĩte mbesa kasandũkũnĩ wakaandĩkĩte “Kwondũ wa mũndũ wĩ na vata.” Kwa wʼo, Yeova nĩwoosie ĩtambya na mĩtũkĩ atũtetheesya!—Evl. 13:6.

Nĩ kyaũ mwĩmanyĩĩtye myaka mbee wa 50 ĩla mwĩthĩĩtwe ũthũkũminĩ wa ĩvinda yonthe?

Ann-Catrin: Nĩnĩmanyĩĩtye kana “ũuunĩ na wĩkwatyonĩ” nĩvo vinya witũ wĩthĩawa. Na yĩla twamwĩkwatya Yeova, nũtũũkitĩaa. (Isa. 30:​15, BK; 2 Mav. 20:​15, 17) Nũndũ nĩtwĩkĩte kyonthe kĩla tũtonya tũmũthũkũme Yeova kĩandanĩ o na kĩva, nĩtũkwatĩte moathimo maingĩ ala tũtaĩ twĩsa kũkwata.

Mats: Ũndũ ũla wa vata nĩmanyĩĩtye nĩ kũmwĩkwatya Yeova maũndũnĩ onthe na kweteela nĩyonee ũndũ ũkũndwʼĩĩka. (Sav. 37:5) Vai ĩvinda o na yĩmwe waalea kwĩanĩsya watho ũsu wake. O na ũmũnthĩ, nĩtũendeee kwona aitũtwʼĩĩka kĩandanĩ kitũ twĩ Mbetheli ya Myanmar.

Twĩĩkwatya kana andũ aingĩ ma mũika ala mekwenda kwongelanga ũthũkũmi woo kwa Yeova o namo nĩmekwĩyonea wendo mwingĩ ũla wĩthĩĩtwe aitwonyʼa. Tũi na nzika kana Yeova nũkũmatetheesya mamanyĩe na maitanĩa moalyũku iandanĩ o na syĩva ila manengwa.