“Me te wo ẹbẹbẹ jọ evaọ obọ isukulu, mẹ rẹ kareghẹhọ ohwo jọ nọ mẹ riẹ nọ uruemu riẹ o rẹ were omẹ nọ o wo ọkpọ ẹbẹbẹ mẹ na no. Kọ oware nọ o fiobọhọ kẹ ohwo na oye mẹ rẹ rọ aro kele. Nọ who te wo ohwo jọ nọ whọ rẹ sae rehọ aro kele emamọ oriruo riẹ, o re ru nọ whọ sai ro thihakọ ebẹbẹ ra lọlọhọ.”—Haley.

 Emamọ ohwo jọ ọ tẹ riẹ nọ whọ be rehọ aro kele, who ti wo ẹbẹbẹ tere he, yọ itee nọ who fihọ whọ te sai le ai tobọ. Ẹme na họ, whọ rẹ daoma salọ ohwo nọ o wo emamọ uruemu nọ whọ rẹ rọ aro kele.

•  Fikieme whọ jẹ romatotọ salọ?

•  Oware nọ o ti fiobọhọ kẹ owhẹ salọ

•  Ẹme nọ ehwa ra a ta

 Fikieme whọ jẹ romatotọ salọ?

•   Ohwo nọ ma salọ, ọ sai fiobọhọ kẹ omai hayo wha uye se omai.

   Ebaibol na ọ tuduhọ Ileleikristi awọ nọ, a hai ‘muẹrohọ eware iwoma nọ i bi no uruemu amọfa ze jẹ daoma rọ aro kele ẹrọwọ rai.’—Ahwo Hibru 13:7.

   Oware jọ nọ u re fiobọhọ: Oghẹrẹ ohwo nọ whọ salọ nọ whọ te rehọ aro kele ọ sai fiobọhọ kẹ owhẹ hayo raha owhẹ no. Fikiere salọ ohwo nọ o wo emamọ uruemu, orọnikọ ahwo nọ a riẹ ziezi, hayo ahwo nọ wha gbẹ rrọ ehwa ha.

   “Me wuhrẹ emamọ eware buobu mi oniọvo jọ nọ a re se Adam. Uruemu riẹ gbe oghẹrẹ nọ o re ru eware o rẹ were omẹ. Rite enẹna mẹ rẹ gbẹ kareghẹhọ eme jọ nọ ọ ta kẹ omẹ gbe eware jọ nọ o ru. Ọ riẹ epanọ emamọ oriruo riẹ o fiobọhọ kẹ omẹ te he.”—Colin.

•   Ohwo nọ whọ salọ ọ te lẹliẹ owhẹ nwene epanọ who re rri eware je roro.

   Ebaibol ọ ta nọ: “Jọ a su owhai thọ họ. Usu uyoma o rẹ raha uruemu ezi.”—1 Ahwo Kọrint 15:33.

   Oware jọ nọ u re fiobọhọ: Salọ ohwo nọ o wo emamọ uruemu. Who rri erru ohwo na rọ salọ họ. Ogbẹrọ ere he, uwhremu na, who ve ti bo nọ ono o vi omẹ.

   “Nọ whọ tẹ be hae rọ omara wawo ahwo nọ a wo erru ziezi, u ti ru nọ who ti ro rri omara nọ who fioka ha yọ who wo erru hu. Eva ọvo e te hae dha owhẹ kpahe oma ra.”—Tamara.

   Roro kpahe onọ nana: Ẹbẹbẹ vẹ me ti wo nọ mẹ tẹ salọ ahwo nọ a viodẹ inọ ae mẹ rẹ rọ aro kele?

•   Oghẹrẹ ohwo nọ whọ salọ oye o re dhesẹ sọ whọ te sai le itee ra tobọ.

   Ebaibol ọ ta nọ: “Ọnọ o bi lele iwareghẹ nya usu o re wo areghẹ.”—Itẹ 13:20.

   Oware jọ nọ u re fiobọhọ: Salọ ahwo nọ a wo emamọ uruemu nọ whọ gwọlọ wo na. Nọ who bi muẹrohọ ae na, who ti wuhrẹ eware jọ nọ who re ru re whọ sai le utee ra na tobọ.

   “Ukpenọ whọ rẹ ta kẹ omara nọ ‘Mẹ gwọlọ jọ emamọ ohwo,’ whọ sae ta nọ, ‘Mẹ gwọlọ jọ emamọ ohwo wọhọ Jane. O re koko oke ziezi, yọ a tẹ kẹe oware nọ o ru, ọ rẹ nabe romatotọ ru ei.’”—Miriam.

   Ẹme na họ: Who te mu usu kugbe emamọ ohwo, ẹsiẹe whọ te sai ro wo emamọ uruemu nọ whọ gwọlọ wo.

 Oware nọ o ti fiobọhọ kẹ owhẹ salọ

 Whọ sae rehọ idhere ivẹ nana salọ ohwo nọ whọ gwọlọ rehọ aro kele.

1.   Whọ sae salọ emamọ uruemu jọ nọ whọ gwọlọ wo, kẹsena whọ vẹ gwọlọ ohwo nọ o wo uruemu yena.

2.   Whọ sae salọ ohwo jọ nọ ọ were owhẹ, kẹsena whọ vẹ rehọ aro kele uruemu jọ nọ o wo.

 Obe nọ a re kere eme fihọ nọ a kere lele uzoẹme nana u ti fiobọhọ kẹ owhẹ salọ emamọ ohwo nọ whọ sae rọ aro kele.

 Ahwo nọ whọ sae rọ aro kele a sae jọ:

•  Ehwa ra. “O wo ọmọtẹ jọ nọ mai imava ma kẹle gaga. Ọye mẹ gwọlọ rehọ aro kele. Ọ riẹ epanọ a rẹ nọ ohwo. U wo nọ eware i bu rie abọ rrọ họ. Me vi rie, rekọ o wo emamọ iruemu nọ me wo ho. Fikiere, mẹ gwọlọ jọ wọhọ e riẹ.”—Miriam.

•  Ahwo nọ a kpako no. Ọ sae jọ ọsẹgboni ra hayo inievo ukoko na. “Ọsẹgboni mẹ, mẹ gwọlọ rọ aro kele. Uruemu rai u woma wo umuo ho. Mẹ rẹ ruẹ eria nọ a be jọ riẹ ru hu. Ghele na, a you ohwohwo, a te je kru egagọ Ọghẹnẹ ga ziezi. Mẹ be lẹ nọ mẹ tẹ kpako te epa rai no, ahwo a sai dhesẹ omẹ ere re.”—Annette.

•  Ahwo jọ evaọ Ebaibol na. “Mẹ salọ ahwo nọ i te bro evaọ Ebaibol nọ mẹ gwọlọ rọ aro kele. Ahwo jọ họ Timoti, Rut, Job, Pita, gbe ọmọtẹ ọsese Izrẹl nọ ọ jọ odibo aye Neaman. Ahwo nana ọvuọvo a wo ọvuọ oware nọ mẹ rẹ sai wuhrẹ mi ai. Epanọ me wuhrẹ kpahe ahwo nana te, ere mẹ rẹ riẹ oghẹrẹ ahwo nọ a ginẹ jọ te. Obe Rọ Aro Kele Ẹrọwọ Rai na o bi fiobọhọ kẹ omẹ gaga. Obe ọfa nọ o bi fiobọhọ kẹ omẹ họ, Questions Young People Ask—Answers That Work, maero kọ abọ ‘Role Model Index.’”—Melinda.

 Oware jọ nọ u re fiobọhọ: Orọnikọ omọvo jọ ọvo nọ whọ gwọlọ rehọ aro kele, who re mu usu kugbe he. Pọl ukọ na ọ vuẹ inievo obọ Filipai nọ: “Inievo, whai kpobi wha rọ aro kele omẹ, jẹ tẹrovi enọ e be nya evaọ edhere nọ ọ rọwokugbe oriruo nọ ma fihotọ kẹ owhai na.”—Ahwo Filipai 3:17.

 Kọ whọ riẹ? Ahwo jọ a te gwọlọ rọ aro kele owhẹ re! Ebaibol ọ ta nọ: “Jọ oriruo kẹ enọ i wo ẹrọwọ na evaọ ẹmeọta, evaọ uruemu, evaọ uyoyou, evaọ ẹrọwọ, evaọ uruemu ofuafo.”—1 Timoti 4:12.

 “Nọ whọ be daoma re who wo emamọ uruemu jọ na, yọ amọfa a bi muẹrohọ owhẹ re, re a rọ aro kele emamọ uruemu ra jọ. Ẹmeunu ra ọ sai fiobọhọ kẹ ohwo jọ nọ whọ riẹ ẹdẹvo ho nwene oghẹrẹ uzuazọ nọ o bi yeri.”—Kiana.