Eme Họ Izi Ikpe Na?
Uyo nọ Ebaibol na ọ kẹ
Izi Ikpe na yọ izi nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ orẹwho Izrẹl oke anwae. A tẹ jẹ riẹ izi nana wọhọ Eme Ikpe na, yọ ẹme Hibru nana ʽaseʹreth had·deva·rimʹ a rri rọ fa ẹme na lele oghẹrẹ nọ ẹme na ọ rrọ evaọ ẹvẹrẹ Hibru. Ẹme nana ọ romavia isiasa evaọ ebe isoi ọsosuọ Ebaibol na (Torah). (Ọnyano 34:28; Iziewariẹ 4:13; 10:4) Otofa ẹme Griki na deʹka (ikpe) loʹgous (eme) a rehọ ẹme na “Decalogue” no ze.
Ọghẹnẹ o kere Izi Ikpe na fihọ ewẹ-itho ekpakpala ivẹ, kẹsena ọ tẹ rehọ ae kẹ ọruẹaro riẹ Mosis evaọ Ugbehru Saena. (Ọnyano 24:12-18) A kere Izi Ikpe na fihọ Ọnyano 20:1-17 gbe Iziewariẹ 5:6-21.
Oghẹrẹ nọ a ruẹrẹ Izi Ikpe na họ
Jihova Ọghẹnẹ ọvo whọ rẹ gọ.—Ọnyano 20:3.
Whọ rẹ gọ ẹdhọ họ.—Ọnyano 20:4-6.
Whọ rẹ rehọ odẹ Ọghẹnẹ ru ugberuo vievie he.—Ọnyano 20:7.
Koko ẹdẹ Ẹdijala na.—Ọnyano 20:8-11.
Rọ ọghọ kẹ ọsẹgboni ra.—Ọnyano 20:12.
Who re kpe ohwo ho.—Ọnyano 20:13.
Who re bruẹnwae he.—Ọnyano 20:14.
Who re tho uji hi.—Ọnyano 20:15.
Who re se isẹri ọrue he.—Ọnyano 20:16.
Who re siuru eware amọfa ha.—Ọnyano 20:17.
Fikieme oghẹrẹ nọ a ruẹrẹ Izi Ikpe na họ u ro wo ohẹriẹ?
Ebaibol na ọ kẹ uzi ọvuọvo inọmba ha. Fikiere, ọvuọ iroro riẹ ahwo a wo kpahe oghẹrẹ nọ u fo nọ a rẹ ruẹrẹ izi na họ. Oghẹrẹ nọ ahwo a mae rọ riẹ izi na a rọ ruẹrẹ enọ e rrọ obehru na họ. Rekọ oghẹrẹ nọ ahwo jọ a ruẹrẹ Izi Ikpe na họ u wo ohẹriẹ. Uzi ọsosuọ, orọ avọ ivẹ, gbe orọ urere ohẹriẹ na o mae rrọ evaọ oghẹrẹ nọ a rọ ruẹrẹ Izi Ikpe na họ. a
Eme họ ẹjiroro Izi Ikpe na?
Izi Ikpe na e jọ usu Uzi nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ẹkwoma Mosis kẹ orẹwho Izrẹl oke anwae, onọ a re se Uzi Mosis na. Izi nọ e jọ usu Uzi yena i bu vi egba ezeza (600), yọ eye Ọghẹnẹ ọ rọ re ọvọ kugbe orẹwho Izrẹl oke anwae. (Ọnyano 34:27) Ọghẹnẹ ọ ya eyaa kẹ ahwo Izrẹl na nọ eware i ti woma kẹ ae otẹrọnọ a ru lele Uzi Mosis na. (Iziewariẹ 28:1-14) Rekọ, ẹjiroro nọ Ọghẹnẹ ọ rọ kẹ orẹwho Izrẹl Uzi na họ, re a sae ruẹrẹ oma kpahe kẹ Mesaya hayo Kristi nọ a ya eyaa riẹ na.—Ahwo Galesha 3:24.
Kọ o gba Ileleikristi họ nọ a re koko Izi Ikpe na?
Ijo. Orẹwho Izrẹl oke anwae ọvo Ọghẹnẹ ọ kẹ izi riẹ, yọ Izi Ikpe na e rrọ usu rai. (Iziewariẹ 5:2, 3; Olezi 147:19, 20) Fikiere o gba Ileleikristi họ họ re a koko Uzi Mosis na, yọ makọ Ileleikristi nọ e rrọ ahwo Ju dede ‘a si rai no otọ Uzi na no.’ (Ahwo Rom 7:6) b A rehọ “uzi Kristi na,” koyehọ eware kpobi nọ Jesu o wuhrẹ ilele riẹ nọ a ru, ro nwene Uzi Mosis na no.—Ahwo Galesha 6:2; Matiu 28:19, 20.
Kọ Izi Ikpe na i wo iruo kẹ omai nẹnẹ?
Ee. Keme nọ ma te bi wuhrẹ kpahe Izi Ikpe na i re fiobọhọ kẹ omai riẹ oghẹrẹ ohwo nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ. (2 Timoti 3:16, 17) Izi Ikpe na i wo ehri-izi nọ ma rẹ sai lele ẹsikpobi, yọ i re kiekpo vievie he. (Olezi 111:7, 8) Evaọ uzẹme, ehri-izi buobu nọ ma rẹ jọ Izi Ikpe na ruẹ họ otọhotọ iwuhrẹ nọ a riẹ wọhọ Ọvọ Ọkpokpọ na.—Rri “ Whọ rẹ jọ Ọvọ Ọkpokpọ na ruẹ ehri-izi nọ i no Izi Ikpe na ze.”
Jesu o wuhrẹ nọ Uzi Mosis na soso, onọ u kugbe Izi Ikpe na, e roma hwa izi ivẹ jọ nọ i wuzou gaga. Ọ ta nọ: “‘Whọ rẹ rehọ udu ra kpobi gbe uzuazọ ra kpobi gbe iroro ra kpobi ro you Jihova Ọghẹnẹ ra hrọ.’ Onana họ ujaje nọ o mae rro gbe orọ ọsosuọ. Orọ avọ ivẹ, nọ o wọhọ e riẹ ona: ‘Who re you ọrivẹ ra wọhọ omobọ ra hrọ.’ Ijaje ivẹ nana Uzi na soso gbe eme Eruẹaro na e roma hwa.” (Matiu 22:34-40) Fikiere, dede nọ o gba Ileleikristi họ nọ a re koko Uzi Mosis na ha, a jie uzi kẹ ai nọ a you Ọghẹnẹ gbe erivẹ rai.—Jọn 13:34; 1 Jọn 4:20, 21.
Whọ rẹ jọ Ọvọ Ọkpokpọ na ruẹ ehri-izi nọ i no Izi Ikpe na ze
Ehri-uzi |
Oria nọ Ẹme na O Rrọ Evaọ Ọvọ Ọkpokpọ Na |
---|---|
Jihova Ọghẹnẹ ọvo whọ rẹ gọ |
|
Whọ rẹ gọ ẹdhọ họ |
|
Rọ ọghọ kẹ odẹ Ọghẹnẹ |
|
Gọ Ọghẹnẹ ẹsikpobi |
|
Rọ ọghọ kẹ ọsẹgboni ra |
|
Who re kpe ohwo ho |
|
Who re bruẹnwae he |
|
Who re tho uji hi |
|
Who re se isẹri ọrue he |
|
Who re siuru eware amọfa ha |
a Evaọ oghẹrẹ nọ ahwo Ju a ruẹrẹ Izi Ikpe na họ, a “rehọ Ọn[yano] xx. 2 wọhọ ‘ẹme’ hayo uzi ọsosuọ, a tẹ rehọ owọ avọ 3-6 wọhọ uzi ovo; koyehọ, uzi avọ ivẹ na.” (The Jewish Encyclopedia) Rekọ, ahwo Katọlik a rehọ Ọnyano uzou avọ 20, owọ 1-6 wọhọ uzi ovo. Fikiere, ujaje na inọ a rehọ odẹ Ọghẹnẹ ru ugberuo vievie he na o tẹ rrọ uzi avọ ivẹ. Re a sai wo izi ikpe na gba, a tẹ ghale uzi urere na nọ o ta nọ ohwo o siuru aye ọrivẹ riẹ gbe eware ọrivẹ riẹ hẹ na fihọ izi ivẹ.
b A jọ obe Ahwo Rom 7:7 rehọ uzi avọ ikpe na kẹ oriruo “Uzi na,” onọ u dhesẹ nọ Izi Ikpe na e rrọ usu Uzi Mosis na.