Ukoko nọ a re se World Health Organization o ta nọ: “Evaọ akpọ na soso, ezae buobu a re kpe eyae rai. Uruemu nana o vaha ruọ oria kpobi no wọhọ ẹyao nọ o bi vo, yọ o gwọlọ nọ a re ru oware jọ kpahe iẹe kpata kpata.” Ukoko na o ta nọ a tẹ ghale eyae nọ e rọo no hayo enọ e gbẹ be nyusu orọo kpohọ abasa, enwenọ abọvo họ enọ a “kpe ukpe ugbobọ no hayo nọ a gbadu no.” Yọ ekiakiẹ jọ nọ ukoko jọ nọ a re se United Nations o ru evaọ ikpe jọ kẹle na u dhesẹ nọ, eyae nọ i bu te udhozeza gbe ikpegbihrẹ (137), a bi whu kẹdẹ kẹdẹ evaọ akpọ na evaọ obọ ezae rai hayo ohwo uviuwou rai jọ. a

 Dede nọ a sae jọ ekiakiẹ nọ a ru dhesẹ epanọ ozighi uviuwou o kẹre te no, o rrọ bẹbẹ re a dhesẹ ọkora gbe edada nọ ahwo nọ oware nana o be via kẹ a re wo.

 Kọ whẹ yọ ohwo nọ ọ be rẹriẹ ovao dhe ozighi uviuwou? Hayo kọ whọ riẹ ohwo jọ nọ oware utioye o via kẹ no? O tẹ rrọ ere, ehrẹ Ebaibol nọ ma be te ta kpahe na e sai fiobọhọ kẹ owhẹ.

  Nọ ọzae ra ọ tẹ be hai ru ozighi, orọnikọ whẹ họ ọnọ ọ wha riẹ ze he

  Amọfa a sai fiobọhọ kẹ owhẹ

  Ọghẹnẹ ọ rrọ kugbe owhẹ

  Ozighi uviuwou o ti kuhọ kẹle

  Oghẹrẹ nọ whọ sai ro fiobọhọ kẹ ohwo nọ ọ be rẹriẹ ovao dhe ozighi uviuwou

 Nọ ọzae ra ọ tẹ be hai ru ozighi, orọnikọ whẹ họ ọnọ ọ wha riẹ ze he

 Oware nọ Ebaibol na ọ ta: “Mai omomọvo o ti gu ẹkẹ-unu riẹ kẹ Ọghẹnẹ.”​—Ahwo Rom 14:12.

 Kareghẹhọ onana: Ohwo nọ o bi gboja kẹ owhẹ na họ ọnọ ọ te ruẹ uye oware nọ o bi ru na

 Nọ ọzae ra ọ tẹ be fo owhẹ fiki ukpe nọ o bi kpe owhẹ, riẹ nọ orọnikọ whẹ họ ọnọ ọ wha riẹ ze he. U fo nọ ọzae o re you aye riẹ, orọnikọ o re kpe ei hi.​—Ahwo Kọlọsi 3:19.

 Eware nọ e rẹ whae ze nọ ọzae o re ro kpe aye riẹ ẹsejọ họ, o sae jọnọ oware jọ o be thọ kugbe iroro ọzae na, ahwo uviuwou riẹ a wo uruemu otiọye na, hayo o sae jọnọ ọ da udi vrẹ oma. O tẹ make rrọ ere, Ọghẹnẹ họ ọnọ ọ te rọ ọzae na gu ẹdhọ fiki eware nọ o bi ru owhẹ na. Yọ u fo nọ ọzae na ọ rẹ daoma re o nwene uruemu riẹ.

 Amọfa a sai fiobọhọ kẹ owhẹ

 Oware nọ Ebaibol na ọ ta: “A rẹ sai ru oware, nọ ekohrẹ i te bu.”​—Itẹ 15:22.

 Kareghẹhọ onana: Otẹrọnọ ozọ u bi mu owhẹ hayo whẹ riẹ oware nọ who re ru hu, ta kẹ amọfa re a fiobọhọ kẹ owhẹ.

 Fikieme o rọ gwọlọ nọ amọfa a re fiobọhọ kẹ owhẹ? Nọ ohwo ọ tẹ be rẹriẹ ovao dhe ozighi uviuwou, eware buobu e rẹ ze iẹe iroro. Nọ whọ tẹ be jiroro oware nọ who re ru, o sae lọhọ kẹ owhẹ hẹ. Wọhọ oriruo, whọ sai roro kpahe eware wọhọ:

•   Epanọ whọ gbẹ rọ nwoma ha

•   Oware nọ o mai kiehọ kẹ emọ ra

•   Epanọ whọ te sae rọ ruẹ ugho rẹrote omara

•   Uyoyou nọ who wo kẹ ọzae ra

•   Eware nọ who re ru nọ e rẹ sae lẹliẹ orọo rai woma otẹrọnọ ọzae ra o nwene uruemu riẹ na

 Uzẹme riẹ họ, whọ sai reghe no, yọ whọ rẹ gbẹ riẹ oware nọ who re ru hu. Kọ ono whọ rẹ sae ta kẹ re o fiobọhọ kẹ owhẹ?

 Ogbẹnyusu nọ who fievahọ hayo ohwo uviuwou ra jọ ọ sai ru udu te owhẹ otọ hayo ru oware jọ ro fiobọhọ kẹ owhẹ. Whọ tẹ ta epanọ eware e rrọ owhẹ oma kẹ ohwo nọ o you owhẹ, onana o sai fiobọhọ gaga.

 Nọ who te se inọmba ahwo nọ a re fiobọhọ kẹ ahwo nọ a be rẹriẹ ovao dhe ozighi uviuwou, a sae dhogbo ze ti fiobọhọ kẹ owhẹ vẹrẹ vẹrẹ. Utu ahwo nana a sai fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ oware nọ who re ru re whọ sae thọ omara. Otẹrọnọ ọzae ra o vuhumu nọ o wo ẹbẹbẹ, yọ ọ ginẹ gwọlọ kurẹriẹ, utu ahwo nana a sai fiobọhọ kẹe riẹ oware nọ u fo nọ o re ru.

 Utu ahwo ọfa jọ a riẹ nọ a rẹ sai fiobọhọ kẹ owhẹ nọ uzuazọ ra o tẹ rrọ ọza. Utu ahwo nana họ, edọkita, enọso hayo amọfa nọ a wuhrẹ kpahe eware nana.

 Ọghẹnẹ ọ rrọ kugbe owhẹ

 Oware nọ Ebaibol na ọ ta: “Jihova b ọ kẹle enọ e rrọ ọkora; o re siwi enọ e rrọ uweri.”​—Olezi 34:18.

 Kareghẹhọ onana: Ọghẹnẹ ọ ya eyaa nọ o ti fiobọhọ kẹ owhẹ.

 Jihova ọ be daezọ ra. (1 Pita 5:7) Ọ riẹ epanọ eware e rrọ kẹ owhẹ, gbe epanọ whọ be ruawa te. Ọ sae rọ ẹme riẹ Ebaibol na sasa owhẹ oma. Yọ ọ gwọlọ nọ whọ hae lẹ sei. Nọ whọ tẹ be lẹ, whọ sae yare Ọghẹnẹ re ọ kẹ owhẹ areghẹ gbe ẹgba nọ whọ sai ro thihakọ ẹbẹbẹ ra na jẹ jẹ emamọ iroro.​—Aizaya 41:10.

 Ozighi uviuwou o ti kuhọ kẹle

 Oware nọ Ebaibol na ọ ta: “Omomọvo rai ọ te rria ọvuọ otọ ure evaene gbe otọ ure ifigi riẹ, ohwo ọvo o ti ru ozọ mu ai hi.”​—Maeka 4:4, ẹme-oruvẹ.

 Kareghẹhọ onana: Ọghẹnẹ ọ ya eyaa evaọ Ebaibol na inọ kẹle na, ohwo kpobi o ti wo udhedhẹ evaọ uviuwou riẹ.

 Jihova Ọghẹnẹ ọvo họ ọnọ ọ rẹ sai ku ebẹbẹ mai kpobi họ riẹriẹriẹ. Ebaibol na ọ ta nọ: “O ti ririe irui-oviẹ kpobi no aro rai, uwhu o gbẹ te jọ ofa ha, yọ uweri hayo oviẹ hayo edada e gbẹ te jọ ofa ha.” (Eviavia 21:4) Evaọ oke yena, ma ti gbe roro kpahe eware iyoma nọ e via kẹ omai hi, ukpoye emamọ eware nọ ma be ruẹ ma te hai roro kpahe. (Aizaya 65:17) Eware nana Ọghẹnẹ ọ jọ evaọ Ebaibol na ta nọ o ti ru kẹ owhẹ evaọ obaro.