Nakitak ti Bileg ti Kinapudno iti Biblia

Kas insalaysay ni Vito Fraese

NALABIT a saan a pamiliar kadakayo ti lugar a Trentinara. Maysa dayta a bassit nga ili iti abagatan ti Naples, Italia. Nayanak sadiay dagiti nagannakko ken ni manongko nga Angelo. Kalpasan ti pannakayanak ni manongko, immakarda iti Estados Unidos ken nagnaedda iti Rochester, New York a nakayanakak idi 1926. Idi 1922 ti damo a pannakisarita ni Tatang kadagiti Estudiante ti Biblia, kas awag idi kadagiti Saksi ni Jehova. Idi agangay, nagbalinda ken Nanang kas Estudiante ti Biblia.

Kalmado ken serioso a lalaki ni Tatang, ngem kagurana ti kinaawan hustisia. Kasuronna dagiti klero gapu ta dida isursuro dagiti kinapudno iti Biblia kadagiti tattao, isu a kanayon nga iranudna dagita. Idi nagretiro, simrek iti amin-tiempo a ministerio ken nagtultuloy agingga a napilitan a simmardeng idi agtawen iti 74 gapu iti sakit ken nakaro a lamiis. Nupay kasta, mangbusbusbos pay laeng iti 40 agingga iti 60 nga oras iti kada bulan a mangasaba uray idi agtawenen iti nasurok a 90. Nagdakkel ti epektona kaniak ti ulidan ni Tatang. Nupay naangaw met, kanayon nga ibagana, “Masapul a seriosuentayo ti kinapudno.”

Inkagumaan da Tatang ken Nanang nga isuro ti Sao ti Dios kadakami a lima nga annakda. Nabautisaranak idi Agosto 23, 1943, ken nagpayunirak idi Hunio 1944. Nagpayunir ni manangko a Carmela idiay Geneva, New York a kaduana ti naragsak a ni Fern. Diak idi impagarup a ni Fern ti agbalin a katakunaynayko iti tungpal-biag. Gapuna, nagkasarkami idi Agosto 1946.

Panagmisionero

Ti immuna a dua a lugar a nakaidestinuanmi kas special pioneer ket idiay Geneva ken Norwich, New York. Idi Agosto 1948, naawiskami a tumabuno iti maika-12 a klase ti Gilead. Kalpasanna, naidestinokami iti Naples, Italia. Kaduami ti agassawa a da Carl ken Joanne Ridgeway. Iti daydi a tiempo, saan pay a nakaungar ti Naples manipud iti epekto ti gubat. Nagrigat ti agsapul iti balay isu a sumagmamano a bulan a nagnaedkami iti bassit nga apartment.

Manipud kinaubingko, mangmangngegko dagiti nagannakko nga agsasao iti Neopolitan, maysa kadagiti dialekto ti Italia, isu a makapagsaoak met iti Italian nupay Americano ti bengngatko. Marigatan idi ni Fern nga agsursuro iti dayta a lenguahe. Ngem idi agangay, nakasursuro met laeng ken nalalaing payen ngem siak.

Idi damo, maysa laeng a pamilia a buklen ti uppat a miembro ti nasarakanmi nga interesado idiay Naples. Aglaklakoda iti maiparit a sigarilio. No aldaw ti trabaho, naiduma ti langa ni Teresa, ti maysa kadagiti miembro dayta a pamilia. Iti agsapa, nalukmeg ti langana gapu ta napunno iti sigarilio ti adu a bulsa ti paldana. No rabiin, kasla naipasikig a bigao ti langanan. Ti kinapudno a linaon ti Biblia ti naan-anay a namagbalbaliw iti daytoy a pamilia. Idi agangay,  16 a kameng daytoy a pamilia ti nagbalin a Saksi. Adda itan ti agarup 3,700 a Saksi iti siudad ti Naples.

Ibubusor iti Trabaho a Panangasaba

Kalpasan laeng ti siam a bulan a kaaddami iti Naples, dagiti autoridad ket pinapanawdakami nga uppat iti siudad. Napankami idiay Switzerland iti agarup makabulan sa nagsublikami idiay Italia kas turista. Naidestinokami ken Fern idiay Turin. Idi damo, impaabang ti maysa a babai ti maysa kuartoda, isu a makius-usarkami iti banio ken kosinada. Idi simmangpet dagiti agassawa a Ridgeway iti Turin, nagabangkami iti maysa nga apartment. Idi agangay, lima nga agassawa a misionero ti nagnaed iti dayta nga apartment.

Idi 1955, idi a dagiti autoridad pinapanawdakami iti Turin, addan mangimaton iti uppat a baro a kongregasion. Kabaelanen dagiti lumugar a kakabsat nga aywanan dagita a kongregasion. Kinuna idi kadakami dagiti autoridad: “Masiguradomi nga apaman a makapanawkayo, awanton ti serserbi ti nagbannoganyo.” Ngem ipakita dagiti simmaganad a panagrang-ay nga agdepende iti Dios ti balligi dayta a trabaho. Adda itan nasurok nga 4,600 a Saksi ken 56 a kongregasion idiay Turin.

Florence​—Maysa a Nagpintas a Siudad

Ti Florence ti simmaruno a destinomi. Masansan idi a mangngegmi dayta a siudad gapu ta naidestino sadiay ni manangko a Carmela ken ti lakayna a ni Merlin Hartzler. Anian a nagsayaat ti agnaed iti siudad nga ayan dagiti agkakapintas a buya kas iti Piazza della Signoria, Ponte Vecchio, Piazzale Michelangelo, ken Palazzo Pitti! Makaparagsak a makita ti reaksion ti dadduma a taga-Florence iti naimbag a damag.

Adda maysa a pamilia nga inyadalanmi iti Biblia ket nagpabautisar idi agangay dagiti nagannak. Ngem agsigsigarilio ti ama. Idi 1973, intampok Ti Pagwanawanan a ti panagsigarilio ket narugit a bisio ken indagadagna kadagiti agbasbasa nga isardengda dayta. Impakaasi kenkuana dagiti in-inauna nga annakna nga isardengnan ti agsigarilio. Nupay nagkari, dina tinungpal dayta. Maysa a rabii, imbaon ti ina dagiti singin nga annakna nga agtawen iti siam a maturogdan nupay saan pay a nakipagkararag kadakuada. Ngem nakonsiensia isu a napanna  kinita ida iti kuartoda. Nupay kasta, nakakararagdan. “Ania ti inkararagyo?” insaludsodna. Insungbatda: “Apo Jehova, tulongam koma ni Daddy a mangisardeng iti panagsigariliona.” Ti ina inayabanna ni lakayna, “Umaymo denggen ti kararag dagiti annakmo.” Idi nangngeg ti ama, nagsangit ket kinunana, “Diakto pulos agsigarilion!” Tinungpalna ti karina ket ita, nasurok a 15 a kameng dayta a pamilia ti nagbalinen a Saksi.

Panagserbi Idiay Africa

Idi 1959, nayakarkami idiay Mogadishu, Somalia, a kaduami ti dadduma pay a misionero a da Arturo Leveris ken ni manongko nga Angelo. Nariribuk ti politika sadiay idi simmangpetkami. Ti koma gobierno ti Italia ti mangtulong iti Somalia nga agbalin nga independiente babaen ti panangibilin ti United Nations ngem kasla kumarkaro ti situasion. Dadduma nga inyadalanmi nga Italiano ti pimmanaw iti pagilian, ken saan a posible ti mangbuangay sadiay iti kongregasion.

Bayat dagidi a tiempo, insingasing ti manangaywan iti sona nga agserbiak kas katulonganna. Binisitami dagiti kabangibang a pagilian. Dadduma kadagiti inyadalanmi ti rimmang-ay ngem masapul a panawanda ti pagilianda gapu iti ibubusor. Adda met dagiti nagtalinaed nupay masapul nga ibturanda ti nakaro a panagsagaba. a Makasangitkami pay laeng no malagipmi ti panagayatda ken ni Jehova ken ti panagibturda tapno makapagtalinaedda a matalek.

Masansan a sobra ti kinabara ken kinadagaang idiay Somalia ken Eritrea. Ad-adda pay a nabara gapu ta naadat ti dadduma a putahe dagiti umili. Idi damomi ti makaraman iti maysa kadagita a putahe iti balay ti iyad-adalanmi iti Biblia, inyangaw ni baketko, “Uray la limmabbaga ti lapayagko!”

Nabatikami ken Fern idi naidestino da Angelo ken Arturo iti sabali a lugar. Nagrigat dayta ta awan ti mangparegta kadakami. Ngem dayta ti nakatulong kadakami a suminged ken ni Jehova ken naan-anay nga agtalek kenkuana. Kinapudnona, maysa a gubuayan ti pammaregta kadakami ti ibibisitami kadagiti pagilian a maiparit ti trabahotayo.

Nagduduma ti pakarigatan idiay Somalia. Gapu ta awan ti refrigerator-mi, ti laeng taraon a kabaelanmi nga ibusen iti kada aldaw ti gatangenmi kas iti sumagmamano nga iwa a karne ti pating wenno prutas kas iti mangga, papaya, sua, niog, wenno saba. Masansan met nga anusanmi dagiti agtatayab nga insekto. No dadduma agdisso pay iti tengngedmi bayat a mangyad-adalkami  iti Biblia. Nupay kasta, saankami a magmagna iti adu nga oras iti kainaran gapu ta adda scooter-mi.

Panagsubli Idiay Italia

Gapu iti kinamanagparabur dagiti gagayyemmi, nakasublikami idiay Italia, babaen ti barko a nagkarga kadagiti saba, tapno tabunuanmi ti internasional a kombension idiay Turin idi 1961. Naammuanmi a mayakarkami manen. Idi Setiembre 1962, nagsublikami idiay Italia a nagserbiak kas manangaywan iti sirkito. Gimmatangkami iti bassit a lugan nga inusarmi iti lima a tawen a nangbisita iti dua a sirkito.

Kalpasan ti nabara a temperatura ti Africa, masapul nga ibturanmi itan ti lamiis. Iti damo a tiempo ti lam-ek, bayat a bisbisitaenmi ti maysa a kongregasion iti sakaanan ti Alps, naturogkami iti maysa a siled nga adda iti ngatuen ti kamarin nga awan ti pagpapudotna. Nakalamlamiis isu a naturogkami a naka-coat. Iti daydi a rabii, uppat nga upa ken dua nga aso ti natay iti asideg gapu iti lamiis!

Idi agangay, nagserbiak kas manangaywan iti distrito. Kadagidi a tawen, sakupmi ti intero nga Italia. Adu a daras a binisitami ti dadduma a lugar kas iti Calabria ken Sicily. Pinaregtami dagiti agtutubo a rumang-ay iti naespirituan ken rumagpat kadagiti pribilehio a kas manangaywan iti sirkito, agdaldaliasat a manangaywan, wenno Bethelite.

Adu ti nasursuromi kadagiti matalek a gagayyem a naimpusuan a nagserbi ken Jehova. Apresiarenmi ti naan-anay a kinasungdoda ken Jehova, kinaparaburda, panagayatda kadagiti kakabsat, ken ti mannakibagay ken managsakripisio a kababalinda. Tinabunuanmi dagiti kasar a naangay kadagiti Kingdom Hall. Dagiti lisensiado a ministro a Saksi ti nangkasar, banag nga imposible iti pagilian sumagmamano a tawen ti napalabas. Saanen a maangay dagiti gimong iti kosina ti maysa a kabsat wenno agtugaw kadagiti tabla, kas iti ar-aramidenda idi idiay Turin. Imbes ketdi, kaaduan a kongregasion ket addaanen kadagiti napintas a Kingdom Hall a pakaidaydayawan ni Jehova. Dikamin agas-asamblea kadagiti maabangan a saan a komportable a teatro no di ket kadagiti nalawa nga Assembly Hall. Ken anian a ragsakmi a makakita iti iyaadu ti bilang dagiti agibumbunannag a nasurok a 243,000! Idi simmangpetkami ditoy Italia, adda laeng 490 nga agibumbunannag.

Umiso Dagiti Pangngeddengmi

Nagpasarkami met kadagiti pakarigatan, a pakairamanan ti pannakarikna iti iliw ken panagsakit. Sumnek ti iliw ni Fern tunggal makakita iti baybay. Naglasat pay iti tallo a dadakkel nga  operasion. Naminsan, bayat a mapan mangyadal, adda bumusbusor a nangduklos kenkuana iti karaykay. Nayospital gapu iti dayta a pasamak.

Nupay maupaykami no dadduma, ‘naguraykami ken Jehova,’ kas kunaen ti Un-unnoy 3:24. Isu ti Dios ti liwliwa. Iti naminsan a maup-upaykami, nakaawat ni Fern iti makaparegta a surat manipud ken Kabsat Nathan Knorr. Yantangay isu ket nayanak idiay Bethlehem, Pennsylvania, a nangrugian ni Fern a nagpayunir, kinunana a pagaammona a dagiti Pennsylvania Dutch a babbai, a kas ken Fern, ket napinget ken napigsa ti pakinakemda. Umiso ti kinunana. Iti panaglabas dagiti tawen, adu a tattao ti nangparegta kadakami iti nagduduma a pamay-an.

Iti laksid dagiti pakarigatan, inkagumaanmi a tinaginayon ti regtami iti ministerio. Kalpasan ti nasurok nga 40 a tawen a panagdaliasatmi kadagiti sirkito ken distrito, immawatkami iti baro a pribilehio a mangbisita ken mangorganisar kadagiti grupo ken kongregasion kadagiti lenguahe a saan nga Italian. Dagita a grupo ti mangaskasaba kadagiti taga-Bangladesh, China, Eritrea, Ethiopia, Ghana, India, Nigeria, Pilipinas, Sri Lanka, ken dadduma pay a pagilian. Saan nga umdas ti maysa a libro no isalaysaymi dagiti naimatanganmi a nakaskasdaaw a pamay-an a mangipakita iti kinabileg ti Sao ti Dios a mangbalbaliw iti biag dagidiay impakitaan ni Jehova iti asi.​—Mik. 7:18, 19.

Inaldaw nga ikarkararagmi ken Jehova nga itultuloynakami koma nga ikkan iti bileg ken pigsa a kasapulanmi a mangitungpal iti ministeriomi. Ti rag-o nga itden ti panangaramid iti pagayatan ti Apo ti mangpappapigsa kadakami. Dayta ti mangparparagsak ken mangpatpatalged kadakami nga umiso dagiti pangngeddengmi bayat ti panangisaknapmi iti kinapudno a linaon ti Biblia.​—Efe. 3:7; Col. 1:29.

[Footnote]

[Tsart/Dagiti Ladawan iti panid 27-29]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

Dagiti nagannakko, idiay Rochester, NY

1948

Idiay South Lansing, bayat ti maika-12 a klase ti Gilead

1949

Dakami ken Fern sakbay nga immaykami ditoy Italia

Iti Capri, Italia

1952

Iti Turin ken Naples, kaduami ti dadduma a misionero

1963

Ni Fern ken ti dadduma kadagiti iyad-adalanna iti Biblia

Dakami ken ni Fern ita