MANO ti utekmo? No “maysa” ti ibagam, hustoka. Ngem, adda pay dadduma a nervous system iti bagim. Maysa kadagita ti buklen ti nagadu nga agkokonektar a neuron nga uray la inawagan ti dadduma a sientista kas “maikadua nga utek.” Isu dayta ti enteric nervous system (ENS) a masarakan iti buksitmo, saan nga iti ulom.

Masapul ti kasta unay a koordinasion ken panagtrabaho ti bagi tapno mapagbalinna ti makan nga enerhia. Umiso la ngarud a ti utek ipasana iti ENS ti dandani amin a trabaho a panaggiling iti makan.

Adayo a nasimsimple ti ENS ngem iti utek, ngem nakakomkomplikado latta dayta. Ti ENS ti tao ket buklen ti agarup 200-600 a milion a neuron. Daytoy a komplikado a grupo ti agkokonektar a neuron ket naiplastar iti digestive system. Mamati dagiti sientista a no ti utek ti mangaramid iti trabaho ti ENS, kasapulan la ketdi ti napupuskol unay a nerbio. “Nataltalged ngarud ken nanamnam-ay no ti [digestive system] lattan ti makaammo iti bagina,” sigun iti libro a The Second Brain.

Tapno magiling ti makan, masapul a mapaadda iti umiso a tiempo ti agduduma a kemikal nga eksakto la unay ti panaglalaokna ken maipatulod iti umiso a lokasion. Apagisu ti panangiladawan ni Propesor Gary Mawe iti digestive system kas “maysa a laboratorio ti kemikal.” Makakulkol iti utek ti kinarikut dagitoy a proseso. Kas pagarigan, ti pannakadiding ti bagis ket addaan kadagiti espesial a selula a manglasin iti raman wenno mangdetek iti kemikal nga adda iti kinnanmo. Makatulong daytoy iti ENS tapno maammuanna no ania nga enzyme ti mangrunaw iti makan tapno maagsep dayta ti bagi. Maysa pay, napateg ti akem ti ENS tapno mamonitor ti kaadu ti acid ken dadduma pay a kemikal nga adda iti makan tapno maibagayna ti kaadu ti enzyme a kasapulan.

Ti digestive tract ket kasla paktoria a kaaduan nga imanmanehar ti ENS. Iduron ti “maikadua nga utekmo” dagiti makan iti digestive system babaen iti panangmandarna kadagiti masel iti pannakadiding ti digestive tract nga agkuretret. Ibagay ti ENS ti kapigsa ken kaalisto ti panagkuretret dagitoy a masel depende iti kasapulan tapno agandar ti digestive system kas iti panaggaraw ti conveyor belt kadagiti paktoria.

Sigsiguraduen met ti ENS ti kinatalged. Dagiti kankanem ket mabalin nga addaan kadagiti bakteria a makaited iti sakit. Saan ngarud a nakaskasdaaw nga adda iti buksitmo ti agarup 70-80 a porsiento a lymphocyte cell-mo, a napateg tapno napigsa ti resistensiam! No nakaipaunegka kadagiti nakadeldelikado nga organismo, protektaran ti ENS ti bagim babaen iti napigsa a panangpakuretretna kadagiti masel tapno maitakki wenno maisaruam ti kaaduan a makasabidong a nakanmo.

Nupay kasla makapagandar latta ti ENS uray awan ti tulong ti utek, agtultuloy ti  komunikasion dagitoy a dua. Kas pagarigan, adda akem ti ENS iti panangbalanse kadagiti hormone a mangibaga iti utek no kaanoka a mangan ken kasano kaadu ti kanem. Dagiti nerve cell ti ENS ti mangibaga iti utek no nabsogkan ken mabalin a dayta ti mangiparikna a makasarsaruaka no adu unay ti kinnanmo.

Uray sakbay pay a nabasam daytoy nga artikulo, baka napanunotmon nga adda komunikasion ti digestive tract ken ti utekmo. Kas pagarigan, nadlawmo kadi a kasla sumayaat ti riknam no manganka iti nasam-it? Ipakita dagiti panagadal a mapasamak daytoy no ti ENS ket mangipatulod iti ‘naragsak a rikna’ iti utekmo ket mangrugin ti agsasaruno a reaksion a mangpasayaat iti riknam. Mabalin a daytoy ti mangilawlawag no apay a kayat dagiti tattao ti mangan kadagiti makunkuna a comfort food, wenno mangparagsak a makan, no ma-stress-da. Kitkitaen dagiti sientista no posible a makontrolda ti ENS iti artipisial a pamay-an tapno mausar a pangagas iti depression.

Adda pay maysa a pagarigan ti komunikasion ti utek ken digestive system. Isu dayta tay rikna a kasla agpatangken ti tian no agnerbios. Posible a resulta dayta ti panangyadayo ti ENS iti dara manipud iti buksit no makarikna ti utek iti tension wenno stress. Ti rikna a makasarsarua ti sabali pay nga epektona ta bayat ti pannaka-stress, ti utek tignayenna ti ENS a mangbaliw iti normal a panagkuretret dagiti masel iti buksit.

Mabalin a mangpataud ti ENS iti kasta a rikna ngem saan a makapagpanunot wenno makapagdesision para kenka. Kayatna a sawen, ti ENS ket saan a talaga nga utek. Dinaka matulongan nga agputar iti kanta, agkuenta, wenno agaramid iti asaynment. Ngem masmasdaaw latta dagiti sientista iti kinakomplikado daytoy a sistema ti bagi. Nalabit adu pay ti saan a nadiskobre maipapan iti dayta. Isu nga inton sumaruno a manganka, agsardengka biit sa panunotem ti amin a proseso a kas iti panagmonitor, panaganalisar, koordinasion, ken komunikasion a mapasamak iti digestive system-mo!