1. Olee otú obi dị Devid banyere Jehova, oleekwa ihe nke a mere ka o mee?

EZE DEVID kwuru, sị: “Jehova dị ukwuu, kwesịkwa nnọọ ka e too ya.” (Ọma 145:3) Ọ hụrụ Jehova n’anya, ya emee ka o too Chineke “n’ime ọgbakọ.” (Ọma 22:22; 40:5) O doro anya na ị hụrụ Jehova n’anya ma kweta ihe a Devid kwuru. Ọ sịrị: “Ka gị onwe gị, Jehova bụ́ Chineke Izrel bụ́ nna anyị, bụrụ onye a gọziri agọzi malite na mgbe ebighị ebi ruo mgbe ebighị ebi.”​—1 Ihe 29:​10-13.

2. (a) Olee otú anyị ga-esi eto Jehova? (b) Olee nsogbu ụfọdụ ụmụnna anyị nwere, oleekwa ihe anyị ga-atụle?

² Taa, otu ụzọ anyị si eto Jehova bụ ịza ajụjụ n’ọmụmụ ihe. Ma, ọtụtụ ụmụnna anyị nwere nsogbu ndị ha na ha na-alụ. Ha chọrọ ịna-aza ajụjụ n’ọmụmụ ihe, ma ụjọ anaghị ekwe ha. Olee ihe ha nwere ike ime? Olee ihe ndị ga-enyere anyị niile aka ịna-aza ajụjụ ga na-agba ụmụnna anyị ume? Ma, tupu anyị azaa ajụjụ ndị a, ka anyị buru ụzọ tụlee ihe anọ dị mkpa mere anyị ji aza ajụjụ n’ọmụmụ ihe.

3-5. (a) Dị ka Ndị Hibru 13:15 kwuru, olee ihe mere anyị ji aza ajụjụ n’ọmụmụ ihe? (b) Ọ̀ bụ iwu na anyị niile ga-aza otu ụdị ajụjụ? Kọwaa.

³ Jehova kwere ka anyị niile na-eto ya. (Ọma 119:108) Ajụjụ anyị na-aza n’ọmụmụ ihe so ‘n’àjà otuto’ anyị na-achụrụ Jehova, o nweghịkwa onye ga-emere anyị ya. (Gụọ Ndị Hibru 13:15.) Jehova ọ̀ chọrọ ka anyị niile na-achụ otu ụdị àjà ma ọ bụ na-aza otu ụdị ajụjụ? Mbanụ.

⁴ Jehova ma na ike anyị na ọnọdụ anyị dị iche iche, o jikwa ihe ndị anyị na-emere ya kpọrọ ihe. Chegodị banyere ụdị àjà ndị Izrel chụụrụ ya ọ nabatara. Ụfọdụ ndị Izrel ji atụrụ ma ọ bụ ewu chụọrọ ya àjà. Ma onye  Izrel dara ogbenye nwere ike iji “nduru abụọ ma ọ bụ ụmụ kpalakwukwu abụọ” chụọrọ ya àjà. Ọ bụrụ na onye Izrel enweghị ike iweta nnụnụ abụọ, ma ya ejiri “otu ụzọ n’ụzọ iri nke otu ihe ọ̀tụ̀tụ̀ efa ntụ ọka e gwere nke ọma” chụọrọ Jehova àjà, ọ na-anabata ya. (Lev. 5:​7, 11) Ntụ ọka adịghị ọnụ, ma Jehova na-anabata àjà ahụ, ọ bụrụhaala na ọ bụ “ntụ ọka e gwere nke ọma.”

⁵ Chineke anyị dị obiọma na-emekwa otú ahụ taa. Anyị zaa ajụjụ, ọ naghị atụ anya ka okwu na-aga anyị niile were were n’ọnụ ka Apọlọs ma ọ bụ ka anyị mee ka ndị mmadụ kwenye ka Pọl. (Ọrụ 18:24; 26:28) Ihe ọ chọrọ bụ ka anyị jiri obi anyị niile na-aza ajụjụ otú anyị nwere ike. Cheta nwaanyị ahụ di ya nwụrụ nke nyere obere mkpụrụ ego abụọ. Jehova hụrụ ya n’anya n’ihi na o nyere ihe niile o nwere.​—Luk 21:​1-4.

6. (a) Dị ka Ndị Hibru 10:​24, 25 si kwuo, olee otú azịza ụmụnna anyị na-aza si abara anyị uru? (b) Olee otú ị ga-esi egosi na obi dị gị ụtọ maka ya?

⁶ Anyị na-eji ajụjụ anyị na-aza agbarịta ibe anyị ume. (Gụọ Ndị Hibru 10:​24, 25.) Obi na-atọ anyị ụtọ ma anyị nụ azịza dị iche iche ụmụnna anyị na-aza n’ọmụmụ ihe. Obi na-atọkwa anyị ụtọ ma anyị nụ ka ụmụaka ji obi ha niile na-aza ajụjụ dị nkenke. Ọ na-agba anyị ume ma anyị nụ otú nwanna si jiri obi ụtọ na-ekwu banyere eziokwu ọ mụtara. Obi na-atọ anyị ụtọ ịhụ ụmụnna anyị ndị ‘gbasiri mgba ike’ ịza ajụjụ, n’agbanyeghị ihere ma ọ bụ na ha ka na-amụ asụsụ anyị amụ. (1 Tesa. 2:2) Olee otú anyị ga-esi egosi na obi dị anyị ụtọ maka mbọ ha na-agba? A gbasaa ọmụmụ ihe, anyị nwere ike ikele ha maka azịza na-agba ume ha zara. Otú ọzọ anyị ga-esi egosi na obi dị anyị ụtọ bụ anyịnwa ịna-aza ajụjụ. Nke a ga-egosi na anyị na-agba ụmụnna anyị ume, ọ bụghị naanị hanwa ịgba anyị ume.​—Rom 1:​11, 12.

7. Olee uru ọ na-abara anyị ma anyị zaa ajụjụ?

⁷ Ịza ajụjụ na-abara anyị uru. (Aịza. 48:17) Gịnị mere anyị ji kwuo otú ahụ? Nke mbụ, ọ bụrụ na anyị chọrọ ịza ajụjụ, ọ ga-emekwu ka anyị kwadebe ọmụmụ ihe nke ọma. Ọ bụrụkwa na anyị akwadebe nke ọma, ọ ga-eme ka anyị  ghọtakwuo Okwu Chineke. Ịghọtakwu Okwu Chineke ga-eme ka anyị na-eme ihe ndị anyị na-amụta. Nke abụọ, o nwere ike ime ka ọmụmụ ihe na-atọkwu anyị ụtọ, n’ihi na anyị zara ajụjụ. Nke atọ, ọ na-eme ka anyị na-echeta ihe anyị zara n’ihi na anyị gbara mbọ zaa ajụjụ.

8-9. (a) Dị ka e kwuru na Malakaị 3:​16, olee otú i chere obi na-adị Jehova n’ihi ajụjụ anyị na-aza? (b) Olee nsogbu ụfọdụ n’ime anyị nwere ike ịna-enwe?

⁸ Obi na-atọ Jehova ụtọ ma anyị na-aza ajụjụ maka ihe ndị anyị kweere. Obi siri anyị ike na Jehova na-ege anyị ntị ma anyị zawa ajụjụ, obi ana-atọkwa ya ụtọ maka mbọ anyị na-agba ịza ajụjụ n’ọmụmụ ihe. (Gụọ Malakaị 3:16.) Otú o si egosi na obi na-atọ ya ụtọ bụ ịgọzi anyị ma anyị gbalịa na-eme ihe dị ya mma.​—Mal. 3:10.

⁹ O doro anya na anyị nwere ezigbo ihe mere anyị ji kwesị ịna-aza ajụjụ n’ọmụmụ ihe. Ma, ụjọ nwere ike ịna-atụ ụfọdụ iweli aka. Ọ bụrụ na ọ dị gị otú ahụ, adala mbà. Ka anyị tụlee ụkpụrụ Baịbụl ụfọdụ, ihe atụ ụfọdụ, na ụfọdụ ihe ndị ga-enyere anyị niile aka ịna-azakwu ajụjụ n’ọmụmụ ihe.

10. (a) Olee ihe na-atụ ọtụtụ n’ime anyị ụjọ? (b) Ọ bụrụ na ụjọ na-atụ gị ịza ajụjụ, olee àgwà ọma ọ ga-abụ na i nwere?

¹⁰ Obi ọ̀ na-awụba gị n’afọ mgbe ọ bụla i chedịrị echiche iweli aka ịza ajụjụ? Ọ bụrụ otú ahụ, ọ bụghị naanị gị ka ụdị ihe a na-eme. Nke bụ́ eziokwu bụ na ọtụtụ n’ime anyị na-atụtụ ụjọ ma anyị zawa ajụjụ. Tupu gị akwụsị ịtụ ụjọ, i kwesịrị ibu ụzọ mata ihe kpatara ya. Ị̀ na-atụ ụjọ na ị ga-echefu ihe ị chọrọ ịza ma ọ bụ na ị gaghị azata ya? Ị̀ na-echegbu onwe gị na azịza gị agaghị adị mma ka nke ndị ọzọ? N’eziokwu, ụjọ ahụ ị na-atụ adịghị njọ. Ọ na-egosi na ị dị umeala n’obi, nakwa na i weere ndị ọzọ na ha ka gị. Jehova hụrụ ndị dị umeala n’obi n’anya. (Ọma 138:6; Fil. 2:3) Ma, ọ chọkwara ka ị na-eto  ya ma na-agba ụmụnna gị ume n’ọmụmụ ihe. (1 Tesa. 5:11) Ọ hụrụ gị n’anya, ọ ga-emekwa ka ị kata obi na-aza ajụjụ.

11. Gịnị ka Baịbụl kwuru ga-enyere anyị aka?

¹¹ Ka anyị leba anya n’ihe ụfọdụ Baịbụl kwuru. Baịbụl kwuru na anyị niile na-emejọ ihe n’ihe anyị na-ekwu na otú anyị si ekwu ya. (Jems 3:2) Ma Jehova ma ụmụnna anyị maara na anyị ezughị okè. (Ọma 103:​12-14) Ụmụnna anyị hụrụ anyị n’anya. (Mak 10:​29, 30; Jọn 13:35) Ha ghọtara na mgbe ụfọdụ, ihe anyị zara n’ajụjụ abụchaghị ihe anyị bu n’obi ịza.

12-13. Gịnị ka anyị mụtara n’aka Nehemaya na Jona?

¹² Chee banyere ndị ụfọdụ a kọrọ akụkọ ha na Baịbụl, bụ́ ndị ga-enyere gị aka ịkwụsị ịtụ ụjọ. Cheta Nehemaya. O jere ozi n’obí otu eze dị ike. Obi adịghị ya mma n’ihi na ọ nụrụ na mgbidi nakwa ọnụ ụzọ ámá Jeruselem emebisiela. (Nehe. 1:​1-4) Chegodị otú obi si wụba ya n’afọ mgbe eze gwara ya ka o kwuo ihe mere obi adịghị ya mma. Nehemaya kpere ekpere ozugbo ma zaa ajụjụ eze jụrụ ya. Nke a mere ka eze mee ihe iji nyere ndị Chineke aka. (Nehe. 2:​1-8) Cheekwa banyere Jona. Mgbe Jehova gwara ya ka ọ gaa gwa ndị Ninive okwu, ezigbo ụjọ tụrụ ya, nke na ọ gbagara ebe ọzọ. (Jona 1:​1-3) Ma, Jehova nyeere ya aka ya enwee ike gaa zie ha ozi ahụ. Ozi ahụ mere ka a ghara ibibi ndị Ninive. (Jona 3:​5-10) Ihe anyị mụtara n’aka Nehemaya bụ na ọ dị mkpa ikpe ekpere tupu anyị azaa ajụjụ. Ihe anyị mụtakwaranụ n’aka Jona bụ na Jehova ga-enyere anyị aka ijere ya ozi, n’agbanyeghị otú ezigbo ụjọ nwere ike isi jide anyị. A sị ka e kwuwe, ịza ajụjụ n’ọmụmụ ihe, ọ̀ ga-atụ gị ụjọ ka ịgwa ndị Ninive ihe Jehova ga-eme ha?

¹³ Olee ihe ndị anyị ga-eme ga-enyere anyị aka ịna-aza ajụjụ ndị na-agba ume n’ọmụmụ ihe? Ka anyị tụlee ụfọdụ n’ime ha.

14. Gịnị mere anyị kwesịrị iji na-akwadebe ọmụmụ ihe nke ọma? Olee mgbe anyị nwere ike ịkwadebe ya?

¹⁴ Na-akwadebe ọmụmụ ihe niile. Ọ bụrụ na ị kwadebe ọmụmụ ihe nke ọma, obi ga-esikwu gị ike ịna-aza ajụjụ. (Ilu 21:5) Ma, onye ọ bụla n’ime anyị nwere oge ọ na-eji akwadebe ọmụmụ ihe. Nwanna Nwaanyị Eloise na-erubeghị afọ iri itoolu, onye di ya nwụrụ, na-amalite ịkwadebe Ọmụmụ Ihe Ụlọ Nche ná mmalite izu. O kwuru, sị: “Ọmụmụ ihe na-aka atọ m ụtọ ma m kwadebe ya n’oge.” Nwanna nwaanyị ọzọ aha ya bụ Joy na-ewepụta oge n’ụbọchị Satọdee amụ Ụlọ Nche ya, n’agbanyeghị na ọ na-eji oge buru ibu arụ ọrụ o ji akpa afọ ya. O kwuru, sị: “M mụọ ya ụbọchị bọtara ụbọchị a ga-enwe ọmụmụ ihe, ọ na-adịrị m mfe icheta ya.” Nwanna Ike, bụ́ okenye na-anaghị enwecha ohere, bụrụkwa ọsụ ụzọ, kwuru,  sị: “Achọpụtara m na ọ na-akachara m mma ịmụ ihe ntakịrị ntakịrị n’izu karịa iji ọtụtụ awa mụọ ihe otu mgbe.”

15. Olee otú ị ga-esi akwadebe nke ọma maka ọmụmụ ihe?

¹⁵ Gịnị ka ị ga-eme iji kwadebe ọmụmụ ihe nke ọma? Tupu gị amalite ịmụ ihe, rịọ Jehova ka o nye gị mmụọ nsọ ya. (Luk 11:13; 1 Jọn 5:14) Werezie nkeji ole na ole lebara ihe ahụ ị chọrọ ịmụ anya, dị ka isiokwu ya, isiokwu nta, ihe atụ na igbe izi ihe. Ị malitezie ịmụ paragraf nke ọ bụla, gụọ amaokwu Baịbụl ndị e depụtara na ya otú i nwere ike. Chebara ihe ị na-amụ echiche, nke ka nke, ihe ị chọrọ ịza n’ọmụmụ ihe. Ọ bụrụ na ị kwadebe nke ọma, ọ ga-abakwuru gị uru, meekwa ka ọ dịkwuoro gị mfe ịza ajụjụ.​—2 Kọr. 9:6.

16. Olee ngwá ọrụ ndị e nyere gị? Olee otú ị na-esi eji ha amụ ihe?

¹⁶ Ọ bụrụ na o kwe gị omume, jiri ngwá ọrụ a na-etinye na kọmputa ndị dị n’asụsụ ị ma na-akwadebe ọmụmụ ihe. Jehova ejirila nzukọ ya nye anyị ngwá ọrụ a na-etinye na kọmputa iji nyere anyị aka ịkwadebe ọmụmụ ihe. JW Library^® na-eme ka anyị danloduo akwụkwọ ndị a na-amụ amụ n’ekwentị anyị. Anyị danloduo ha, anyị nweziri ike ịmụ ha, ma ọ bụ ma e nweghị ihe ọzọ, gụọ ha ma ọ bụ gere ha mgbe ọ bụla ma ọ bụ n’ebe ọ bụla. Ụfọdụ na-eji ngwá ọrụ a na-amụ ihe n’oge ha na-eji ezuru ike n’ụlọ ọrụ, ma ọ bụ n’ụlọ akwụkwọ ma ọ bụkwanụ ma ha mewe njem. Watchtower Library na Ọ́bá Akwụkwọ Anyị NKE DỊ N’ỊNTANET na-eme ka ọ dị ezigbo mfe ime nchọnchọ nke ọma n’ihe anyị chọrọ ịmụ.

17. (a) Gịnị mere o ji dị mma ịkwadebe ọtụtụ ajụjụ? (b) Gịnị ka ị mụtara na vidio isiokwu ya bụ Bụrụ Enyi Jehova​—Na-akwadebe Ihe Ị Ga-aza n’Ọmụmụ Ihe?

¹⁷ O kwe omume, kwadebe ọtụtụ ajụjụ n’ihe ọmụmụ nke ọ bụla. N’ihi gịnị? N’ihi na ọ bụghị mgbe niile i weliri aka ka e nwere ike ịkpọ gị. Ndị ọzọ nwere ike iweli aka ha otu mgbe ahụ, nwanna na-eduzi ihe nwere ike kpọọ otu onye n’ime ha. Ka ọmụmụ ihe nwee ike ịgbasa n’oge, nwanna na-eduzi ihe nwere ike ịkpọ ụmụnna ole na ole ka ha zaa ajụjụ n’ihe ọmụmụ ụfọdụ ahụ a na-amụ. N’ihi ya, ewela iwe ma ọ bụ daa mbà ma ọ bụrụ na ọ kpọghị gị ná mmalite ọmụmụ ihe ahụ. Ọ bụrụ na ị kwadebe ọtụtụ ajụjụ ị ga-aza, ị ga-enwekwu ohere ịza ajụjụ. Otu n’ime ajụjụ ị ga-akwadebe nwere ike bụrụ ịgụ Baịbụl. Ma, ọ bụrụ na o kwe gị omume, kwadebekwa otú ị ga-esi zaa ajụjụ n’agụghị azịza gị agụ. *

18. Gịnị mere i kwesịrị iji mee ka azịza gị dị nkenke?

 ¹⁸ Na-aza ajụjụ dị nkenke. Azịza ndị na-agbakarị mmadụ ume bụ ndị dị nkenke. N’ihi ya, na-eme ka azịza gị dị nkenke. Gbalịa ka ọ bụrụ ihe dị ka tịnkọm tịnkọm iri atọ. (Ilu 10:19; 15:23) Ọ bụrụ na o ruola ọtụtụ afọ ị zawara ajụjụ, ọ dị mkpa ka i mee ka azịza gị dị nkenke ka ndị ọzọ si otú ahụ mụta ịza ajụjụ dị nkenke. Ọ bụrụ na azịza gị na-eto ogologo, ụjọ nwere ike tụwa ndị ọzọ, ha ana-eche na ha agaghị azali ajụjụ ka gị. Azịza dị nkenke na-emekwa ka ọtụtụ ndị nwee ohere ịza ajụjụ n’ọmụmụ ihe. Ọ bụrụ na ị bụ onye mbụ a kpọrọ, mee ka azịza gị dị nkenke, ya abụrụkwa kpọmkwem ihe a chọrọ ka ị zaa. Ekwula ihe niile e dere na paragraf. A zachaa isi ihe e kwuru na paragraf ahụ, i nwere ike zaa ihe ndị ọzọ e kwuru na ya. Gụọ igbe isiokwu ya bụ “ Olee Ihe M Nwere Ike Ịza?”

19. Olee otú nwanna na-eduzi ihe nwere ike isi enyere gị aka, oleekwa ihe ị ga-eme?

¹⁹ Mee ka nwanna na-eduzi ihe mata na e nwere paragraf nke ị ga-achọ ịza. Ọ bụrụ na ị chọrọ ime ihe a, i kwesịrị ịgwa ya tupu ọmụmụ ihe amalite. Oge ruo ka a zaa ajụjụ paragraf ahụ, welie aka gị ozugbo, welie ya elu nke ọma ka o nwee ike ịhụ gị.

20. Olee otú ọmụmụ ihe si yie nri gị na ndị ezigbo enyi gị na-eri?

²⁰ Were ọmụmụ ihe ka nri gị na ndị ezigbo enyi gị na-eri. Ka e were ya na ụfọdụ ndị enyi gị n’ọgbakọ kpọrọ gị ka ị bịa soro ha rie nri ma gwa gị ka ị kwadebe obere nri. Gịnị ka ị ga-eme? Ụjọ nwere ike ịtụtụ gị, ma ị ga-agbalị weta ihe ga-atọ mmadụ niile ụtọ. Jehova, Onye kpọrọ anyị bịa ọmụmụ ihe, akwadeberela anyị ọtụtụ ihe anyị ga-eri na tebụl ya n’ọmụmụ ihe. (Ọma 23:5; Mat. 24:45) Obi na-atọkwa ya ụtọ ma anyị weta onyinye kacha mma anyị nwere ike inye. N’ihi ya, kwadebe nke ọma ma zaa ajụjụ otú i nwere ike ịza. Mgbe ahụ, ọ gaghị abụ naanị na ị bịara rie nri na tebụl Jehova, kama i nyekwara ụmụnna ihe.