•  Sa banta mo, ano ka nga klase sang tawo?

•  Ngaa importante ini?

•  Ang puede mo himuon

•  Mag-research sing dugang parte sini

•  Ang ginasiling sang iban

•   Positibo

   “Ginatinguhaan ko gid nga mangin malipayon kag relaks pirme. Daw wala man sing rason nga magkasubo ako kada adlaw.”—Valerie.

•   Negatibo

   “Kon may maayo nga matabo, nagapensar dayon ako nga indi ini matuod.”—Rebecca.

•   Realistiko

   “Kon positibo ako, mapaslawan lang ako, kag kon negatibo ako, pirme ako masubuan. Pero kon realistiko ako, nagabulig ini sa akon nga makita kon ano gid ang matuod.”—Anna.

 Ang Biblia nagasiling nga “daw pirme lang may kapiestahan ang tawo nga may malipayon nga tagipusuon.” (Hulubaton 15:15) Gani, ang tawo nga nagalikaw sa pagpamensar sing negatibo kag ginatamod ang kabuhi sing positibo, masami nga mas malipayon. Nagadamo man ang ila mga abyan. Kay man sin-o man abi ang nanamian mag-upod sa mga tawo nga pirme lang nagakurisong?

 Pero bisan pa positibo ka, makaatubang ka gihapon sang mabudlay nga mga sitwasyon. Halimbawa:

•   Pirme mo mabatian sa mga balita ang parte sa inaway, terorismo, ukon krimen.

•   Mahimo may mga problema sa inyo pamilya.

•   Mahimo may mga kaluyahon ka nga ginapakigbatuan.

•   Mahimo nasakitan ka sa nahimo ukon nahambal sang imo abyan.

 Imbes nga pabulagbulagan mo ini nga mga problema ukon pamensaron ini pirme, mangin realistiko. Kon realistiko ka makabulig ini sa imo nga malikawan ang pagpamensar sing negatibo kag indi ka ma-depres.

•   Mangin realistiko.

   Ang Biblia nagasiling: “Wala sing matarong nga tawo sa duta nga nagahimo pirme sing maayo kag indi makasala.” (Manugwali 7:20) Buot silingon, makahimo ka sing sala kay tawo ka lang, indi kay wala ka sing pulos.

   Kon paano mangin realistiko: Tinguhai nga madaug ang imo mga kaluyahon, pero indi magpaabot nga mangin perpekto ka. “Ginatinguhaan ko nga indi magpokus sa akon mga sala,” siling sang pamatan-on nga si Caleb. “Kundi, ginakabig ko ini nga leksion para mapauswag ko pa gid ang akon kaugalingon.”

•   Indi pag-ikumparar ang imo kaugalingon sa iban.

   Ang Biblia nagasiling: “Indi kita magpabugal sang aton kaugalingon, nga ginahalinan sang paindisanay kag paghinisaay.” (Galacia 5:26) Kon tan-awon mo sa social media ang mga piktyur sang imo mga abyan nga ara sa mga okasyon nga wala ka gin-imbitar, masakit lang ang buot mo. Kag mahimo tamdon mo ang imo mga abyan nga imo mga kaaway.

   Kon paano mangin realistiko: Batuna nga indi sa tanan nga okasyon imbitahon ka. Isa pa, indi man tanan nga gina-post sa social media nagasugid sang matuod nga istorya. “Masami nga gina-post lang sang mga tawo sa social media ang manami nga nagakatabo sa ila kabuhi,” siling sang tin-edyer nga si Alexis. “Sa masami, wala nila gina-post ang ordinaryo lang nga nagakatabo sa ila.”

•   Mangin mahidaiton—ilabi na sa imo pamilya.

   Ang Biblia nagasiling: “Himua ang masarangan ninyo sa pagpakighidait sa tanan nga tawo.” (Roma 12:18) Indi mo makontrol ang ginahimo sang iban, pero makontrol mo ang imo reaksion. Puede ka mangin mahidaiton.

   Kon paano mangin realistiko: Indi pagdugangi ang problema sang imo pamilya, kundi mangin mahidaiton pareho sa dapat mo man himuon kon may problema kamo sang imo mga abyan. “Wala sing perpekto, kag masami nga makahimo gid kita sang sala sa iban,” siling sang tin-edyer nga si Melinda. “Nagadepende sa aton kon mangin mahidaiton kita ukon indi.”

•   Mangin mapinasalamaton.

   Ang Biblia nagasiling: “Ipakita nga mapinasalamaton kamo.” (Colosas 3:15) Kon mapinasalamaton ka, makapokus ka sa maayo nga nagakatabo sa imo kabuhi imbes sa indi maayo.

   Kon paano mangin realistiko: Batuna nga may problema ka, pero pamensara man ang maayo nga nagakatabo sa imo kabuhi. “Kada adlaw, ginasulat ko sa notebook ang maayo nga nagakatabo sa akon,” siling sang pamatan-on nga si Rebecca. “Gusto ko nga madumduman pirme ang maayo nga nagakatabo sa akon.”

•   Pilia sing maayo ang imo mga abyan.

   Ang Biblia nagasiling: “Ang pagpakig-upod sa malain nga mga tawo nagapalain sang mapuslanon nga mga batasan.” (1 Corinto 15:33) Kon pirme ka nagapakig-upod sa mga tawo nga negatibo ukon pirme lang nagapangita sing sala, mangin negatibo ka man.

   Kon paano mangin realistiko: Kon may daku nga problema ang imo mga abyan, mahimo nga masubuan kag ma-depress sila. Buligi sila, pero indi pagpamensara sing sobra ang ila mga problema. “Magluwas sa negatibo nga mga tawo, may iban pa nga puede naton pakig-updan,” siling sang pamatan-on nga si Michelle. “Sa math, kon ang negative nga numero dugangan mo sing isa pa ka negative, nagadugang pa gid ang negative.”

 Suno sa Biblia, nagakabuhi na kita sa “makahalanguyos nga mga tion nga mabudlay atubangon.” (2 Timoteo 3:1) Nabudlayan ka bala nga mangin positibo kay kadamo sang problema sa kalibutan? Basaha ang “Ngaa Grabe Gid ang Pag-antos?”