MAATHAG nga ginasiling sang Biblia nga ang bana dapat “maghigugma . . . sang iya asawa subong sang paghigugma niya sa iya kaugalingon.” Ang asawa dapat man “may tudok nga pagtahod sa iya bana.” Dapat nila tumanon nga duha ang ila mga papel subong ‘isa ka unud.’ (Efe. 5:33; Gen. 2:23, 24) Samtang nagaligad ang tion, ang kaangtanan sang mag-asawa sa kada isa nagabakod, subong man ang ila gugma. Ang nabatyagan sang bana kag asawa sa ila malipayon nga pag-asawahay mapaanggid sa nagasamburanay nga mga gamot sang duha ka kahoy nga nagatuparay.

Apang kamusta kon ang bana ukon ang asawa mapatay? Ina nga higot sang pag-asawahay, nga indi mautod sang nagaupdanay sila, nabugto na. Ang nabalo masami nagabatyag sing kasakit, kamingaw, kag bisan sing kaugot ukon nagabatyag nga may kakulangan sia. Sa ila 58 ka tuig nga pag-asawahay, madamo sing nakilala si Daniella nga napatyan sing tiayon. * Pero sang napatay ang iya bana, nagsiling sia: “Ini nga eksperiensia indi ko gid mahangpan sang una. Indi mo gid ini maintiendihan kon indi mo maagyan.”

Suno sa pila ka researcher, ang pinakagrabe nga kasubo mabatyagan sang isa kon mapatay ang iya pinalangga nga tiayon. Nagaugyon sa sini ang madamo nga napatyan sing tiayon. Ang bana ni Millie madugay na nga napatay. Parte sa iya kabuhi subong balo, nagsiling sia, “Daw dis-ebol ako.” Ginapatuhuyan niya ang iya nabatyagan bangod sang pagkapatay sang iya bana nga nakaupod niya sing 25 ka tuig.

 Indi mahangpan sang una ni Susan kon ngaa nasubuan gihapon ang mga balo bisan pa tinuig na nga napatay ang ila tiayon. Dayon napatay ang iya bana nga 38 ka tuig na niya nga kaupod. Bisan 20 ka tuig na ang nagligad, nagsiling sia, “Ginapamensar ko sia kada adlaw.” Masami sia nagahibi kay nahidlaw gid sia sa iya bana.

Ginapakita sang Biblia nga masakit gid ang mapatyan sing tiayon kag madugay ini madula. Sang napatay si Sara, si Abraham nga iya bana “nag-abut sa paglalaw kay Sara kag sa paghibi sa iya.” (Gen. 23:1, 2) Bisan pa nagatuo si Abraham sa pagkabanhaw, nakabatyag sia sing grabe nga kasubo sang napatay ang iya pinalangga. (Heb. 11:17-19) Sang napatay man si Raquel, wala sia dayon nalipatan sang iya bana nga si Jacob. Ginaistorya sia ni Jacob sa iya mga kabataan.—Gen. 44:27; 48:7.

Ano nga leksion ang aton matun-an sa sini nga mga halimbawa sa Kasulatan? Ang mga nabalo masami makabatyag sing kasakit bisan pa tinuig na nga napatay ang ila tiayon. Dapat naton tamdon ang ila paghibi kag pagkasubo, indi subong kaluyahon, kundi subong natural lamang nga reaksion nga resulta sang daku nga kadulaan. Mahimo kinahanglan nila ang aton empatiya kag suporta sa malawig nga tion.

Ang kabuhi sang isa nga nabalo indi mahapos, nga daw nagbalik sia sa pagkasoltero ukon pagkadalaga. Pagkatapos sang tinuig nga pag-asawahay, masami nga nahibaluan sang bana kon paano lugpayan kag palig-unon ang iya asawa kon nasubuan ini ukon naluyahan. Kon wala na ang iya bana, wala naman sing nagahatag sa iya sing pagpalangga kag lugpay. Sing kaanggid, samtang nagaligad ang tion, natun-an na sang asawa kon ano ang iya himuon para makabatyag sing pagsalig kag kalipay ang iya bana. Wala na sing makalabaw pa sa iya pagdapulay, mainayuhon nga mga tinaga, kag atension para sa kaayuhan kag kinahanglanon sang iya bana. Kon mapatay ang asawa, mahimo mabatyagan sang bana nga may kulang na sa iya kabuhi. Tungod sini, ang pila nga napatyan sing tiayon nabalaka ukon nahadlok parte sa palaabuton. Ano nga prinsipio sa Biblia ang makabulig sa ila nga mabatyagan ang pagsalig kag kalinong?

“Indi gid kamo magkabalaka tuhoy sa masunod nga adlaw, kay ang masunod nga adlaw may kaugalingon nga mga kabalaka. Tuman na para sa tagsa ka adlaw ang kalainan sini.” (Mat. 6:34) Ining ginsiling ni Jesus panguna nga naaplikar sa materyal nga mga kinahanglanon sa kabuhi, pero nakabulig ini sa madamo nga mabatas ang grabe nga kasakit sang pagkapatay sang isa ka pinalangga. Mga binulan sa tapos mapatay ang iya asawa, ang balo nga si Charles nagsulat: “Grabe gihapon ang akon kahidlaw kay Monique, kag kon kaisa daw nagalala pa gid ini. Pero narealisar ko nga normal lang ini kag sa ulihi, pagligad sang tion magabuhin man ang kasakit.”

Huo, kinahanglan gihapon batason ni Charles ang “pagligad sang tion.” Paano niya ini nahimo? Nagsiling sia, “Sa bulig ni Jehova amat-amat ko ini nga nabatas.” Wala nadaug si Charles sang iya kasubo. Ang kasakit nga iya nabatyagan wala madula sa isa lamang ka gab-i, pero wala man ini magpaluya sa iya. Kon napatyan ka sing tiayon, tinguhai nga batason ini sing amat-amat. Wala ka lang makahibalo kon ano nga kaayuhan ukon pagpalig-on ang mabaton mo kada adlaw.

 Ang kamatayon indi bahin sang orihinal nga katuyuan ni Jehova, kundi bahin ini sang “mga binuhatan sang Yawa.” (1 Juan 3:8; Roma 6:23) Ginagamit ni Satanas ang kamatayon kag ang kahadlok sa sini agod maulipon niya ang madamo nga tawo kag madulaan sing paglaum. (Heb. 2:14, 15) Nalipay si Satanas kon ang isa madulaan sing paglaum sa pagpangita sing matuod nga kalipay kag kaayawan, bisan sa bag-ong kalibutan sang Dios. Gani, ang kasubo sang nabalo bangod sa pagkadula sang iya tiayon resulta sang sala ni Adan kag sang mga pahito ni Satanas. (Roma 5:12) Kay-uhon sing bug-os ni Jehova ang halit nga ginhimo ni Satanas kag dulaon ang iya mapintas nga hinganiban, nga amo ang kamatayon. Nalakip sa mga indibiduwal nga indi na ulipon sang kahadlok nga ginagamit ni Satanas amo ang madamo nga napatyan sing tiayon, kag mahimo isa ka sa ila.

Parte sa mga banhawon diri sa duta, posible gid nga madamo sing pagbag-o sa mga kaangtanan sang tawo. Hunahunaa ang mga ginikanan, kalolohan, kalolahan, kag iban pa nga katigulangan nga mabuhi liwat kag magabalik sa kahimpitan upod ang ila mga kabataan kag mga kaapuhan. Ang mga epekto sang pagtigulang dulaon. Mahimo nga lain na ang pagtamod sang mga ulihing tubo sa ila mga katigulangan sangsa ila pagtamod karon. Nagapati bala kita nga ini nga mga pagbag-o makabulig para mangin maayo pa gid ang pamilya sang tawo?

Mahimo madamo kita sing pamangkot parte sa mga banhawon. Halimbawa, ano ang matabo sa mga napatyan sing duha ka tiayon ukon sobra pa? Ang mga Saduceo nagpamangkot parte sa isa ka babayi nga napatyan sang una niya nga bana kag dayon sang ikaduha, tubtob nga napatyan pa sia sang lima.  (Luc. 20:27-33) Ano ang ila kaangtanan kon banhawon sila? Wala naton ini mahibaluan, kag wala gid sing pulos kon maghaumhaum kita kag magkabalaka sa sini. Ang dapat lang naton himuon subong amo nga magsalig sa Dios. Isa lang ka butang ang pat-od—ang bisan ano nga himuon ni Jehova sa palaabuton makapaayo gid. Gani dapat gid ini lauman, sa baylo nga kahadlukan.

Ang isa sa pinakamaathag nga panudlo sang Pulong sang Dios amo nga ang napatay nga mga hinigugma mabanhaw. Ang mga rekord sang Biblia parte sa pagkabanhaw nagagarantiya nga ‘ang tanan nga yara sa handumanan nga mga lulubngan makabati sang tingog ni Jesus kag magagua.’ (Juan 5:28, 29) Ang mga tawo sa sina nga tion malipay gid nga makita liwat ang mga nahilway na sa gapos sang kamatayon. Sa pihak nga bahin, indi man naton mahanduraw ang kalipay nga mabatyagan sang mga ginbanhaw.

Sa tion nga banhawon na ang mga patay, ang duta mapuno sing kalipay nga wala pa gid matabo sang una. Binilyon nga mga patay anay ang magapakig-upod liwat sa mga buhi. (Mar. 5:39-42; Bug. 20:13) Ang pagpamalandong sa sini nga milagro sa palaabuton dapat maglugpay sa mga napatyan sing hinigugma.

May rason bala nga magkasubo kon matabo na ang pagkabanhaw? Wala gid, sabat sang Biblia. Suno sa Isaias 25:8, si Jehova ‘magalamon sing dayon sa kamatayon.’ Nalakip sa sini ang pagdula sing bug-os sa masakit nga mga epekto sang kamatayon, kay ang tagna padayon nga nagsiling: “Pahiran sang Ginoong DIOS ang luha sang tanan nilang nawung.” Kon nasubuan ka subong bangod napatay ang imo tiayon, ang pagkabanhaw pat-od gid nga magahatag sa imo sing rason nga magkalipay.

Wala sing tawo nga makahangop sing bug-os sa pagahimuon sang Dios sa bag-ong kalibutan. Si Jehova nagsiling: “Subong nga ang mga langit mataas pa sa duta, sa amo ang akon mga dalanon mataas pa sa inyo mga dalanon kag ang akon mga painoino sa inyo mga painoino.” (Isa. 55:9) Ang saad ni Jesus parte sa nagahilapit nga pagkabanhaw nagahatag sa aton sing kahigayunan nga magsalig kay Jehova, pareho kay Abraham. Ang importante para sa tagsa ka  Cristiano subong amo ang paghimo sa kon ano ang ginapatuman sang Dios sa aton, sa amo ‘makabig kita nga takus sa pagtigayon sing kabuhi sa magaabot nga sistema sang mga butang’ kaupod sa mga banhawon.—Luc. 20:35.

Sa baylo nga mahadlok, maglaum. Sa pagtamod sang tawo, ang palaabuton madulom. Pero si Jehova nagahatag sa aton sing masanag nga paglaum. Wala naton mahibaluan sing eksakto kon paano ihatag ni Jehova ang aton mga kinahanglanon kag busgon ang aton mga handum, pero indi kita dapat magduhaduha nga himuon niya ini. Si apostol Pablo nagsulat: “Ang paglaum nga makita indi paglaum, kay kon makita sang isa ka tawo ang isa ka butang, ginalauman pa bala niya ini? Apang kon ginalauman naton ang indi naton makita, padayon nga ginahulat naton ini nga may pagbatas.” (Roma 8:24, 25) Ang mabakod nga paglaum sa mga saad sang Dios magabulig sa imo nga makabatas. Paagi sa pagbatas, maeksperiensiahan mo inang makalilipay nga palaabuton diin si Jehova ‘magahatag sang mga handum sang imo tagiposoon.’ Ihatag niya “ang handum sang tagsa ka butang nga buhi.”—Sal. 37:4; 145:16; Luc. 21:19.

Sang malapit na lang ang kamatayon ni Jesus, ang iya mga apostoles nalisang gid. Ginlugpayan sila ni Jesus nga nagasiling: “Indi malisang ang inyo tagipusuon. Magtuo kamo sa Dios, magtuo man kamo sa akon.” Ginsilingan niya sila: “Indi ko kamo pagbayaan nga nagakalisod. Magakari ako sa inyo.” (Juan 14:1-4, 18, 27) Ang iya ginsiling magahatag sa iya hinaplas nga mga sumulunod sa sulod sang mga siniglo sing rason para maglaum kag magbatas. Wala man sing rason nga madulaan sing paglaum ang mga nagahandum nga makita ang ila mga hinigugma sa pagkabanhaw. Si Jehova kag ang iya Anak indi magbiya sa ila nga nagakalisod. Makasalig ka gid sa sini!