1, 2. Ano sa kabilugan ang nabatyagan sang mga ginikanan kag kabataan sa kada isa, pero ano ang nabudlayan nila kon kaisa?

“KON mahibaluan mo nga mapatay na buas ang imo mga ginikanan, ano ang gusto mo ihambal sa ila subong?” Amo ini ang ginpamangkot sa ginatos ka kabataan sa Estados Unidos. Sa baylo nga ihambal ang ila mga problema ukon indi pag-intiendihanay nga mahimo nagatublag sa ila, mga 95 porsiento ang nagsiling nga ihambal nila sa ila mga ginikanan ang, “Sorry” kag “Palangga ko gid kamo.”—For Parents Only, nanday Shaunti Feldhahn kag Lisa Rice.

² Sa kabilugan, palangga gid sang mga kabataan ang ila mga ginikanan, kag amo man ang mga ginikanan sa ila kabataan. Matuod gid ini ilabi na sa Cristiano nga mga panimalay. Luyag sang mga ginikanan kag kabataan nga magsuuray sila, pero kon kaisa mabudlay ang komunikasyon. Bisan pa ang pag-istoryahanay mahimo mangin prangka kag bukas, ngaa ginalikawan nila nga istoryahan ang pila ka butang? Ano ang pila ka balagbag sa maayo nga komunikasyon? Paano ini maatubang sing madinalag-on?

3. (a) Ngaa isa ka hangkat ang maayo nga komunikasyon para sa madamo nga pamilya? (b) Ngaa may tion nga makaupdanay ang mga pamilya sa Israel sadto?

³ Madamo nga pamilya ang ginabudlayan magpangita sing tion para sa mapuslanon nga komunikasyon. Pero sa Israel sadto indi amo sini ang kahimtangan. Halimbawa, ginsugo ni Moises ang Israelinhon nga mga amay: “Itudlo mo [ang pulong sang Dios] sing makugihon sa imo mga anak, kag hambalon mo sila sa nagalingkod ka sa imo balay, kag sa nagalakat ka sa dalanon, kag sa nagahigda ka, kag sa nagabangon ka.” (Deut. 6:6, 7) Ang mga kabataan sadto nagaupod sa ila iloy sa balay ukon sa ila amay sa uma ukon sa ulubrahan. Madamo gid sing tion ang mga  kabataan kag mga ginikanan nga makaupdanay kag makaistoryahanay. Gani, nahibaluan gid sang mga ginikanan ang mga kinahanglanon, handum, kag personalidad sang ila kabataan. May tion man kag daku nga kahigayunan ang mga kabataan nga makilala ang ila mga ginikanan.

4. Ngaa problema sa madamo nga pamilya sa karon ang komunikasyon?

⁴ Tuhay gid karon ang kahimtangan! Sa pila ka pungsod, ang mga kabataan bata pa nagaeskwela na, kag kon kaisa duha pa lang ka tuig. Madamo nga amay kag iloy ang nagaobra malayo sa ila puluy-an. Bisan pa may diutay nga tion nga mag-updanay ang mga ginikanan kag kabataan, indi man sila masami makaistoryahanay bangod sa kompyuter, telebisyon, kag iban pa. Sa madamo nga kahimtangan, ang mga kabataan kag mga ginikanan daw may kaugalingon nga kalibutan; daw indi sila kilalahay. Halos wala na sila sing mapuslanon nga komunikasyon.

5, 6. Paano ‘ginbakal’ sang pila ka ginikanan ang dugang nga tion para makaupod ang ila kabataan?

⁵ Mahimo mo bala ‘baklon’ ang tion gikan sa iban nga butang para magamit ini upod sa imo pamilya? (Basaha ang Efeso 5:15, 16.) Ang iban nga pamilya nagsugtanay nga limitahan ang pagtan-aw sang TV ukon paggamit sang kompyuter. Ang iban nagatinguha nga magkaon sing ululupod bisan isa lang ka bes kada adlaw. Kag ang pangpamilya nga pagsimba isa gid ka maayo nga kahigayunan para sa mga ginikanan kag kabataan nga mangin suod sa kada isa kag mahambalan sing maayo ang espirituwal nga mga butang! Ang pagpain sing isa ka oras ukon kapin pa kada semana para sa sini nga katuyuan maayo gid nga panugod, pero indi lang ini ang kinahanglan para masugdan ang tampad nga pag-istoryahanay. Importante gid ang regular kag padayon nga komunikasyon. Antes magkadto sa eskwelahan ang imo bata, maghambal sing mga butang nga makapalig-on, binagbinaga ninyo ang teksto sina nga adlaw, ukon mangamuyo upod sa iya. Daku gid ang epekto sini sa iya adlaw.

⁶ Ang pila ka ginikanan naghimo sing mga pagbag-o para madugangan ang ila tion upod  sa ila kabataan. Halimbawa, si Laura, * iloy sang duha ka kabataan, naghalin sa iya trabaho bangod sa sini nga rason. Nagsiling sia: “Kon aga, nagadalidali kami tanan para magkadto sa ulubrahan ukon eskwelahan. Pagpauli ko kon gab-i, napatulog na sang yaya ang amon kabataan. Nag-untat ako trabaho, gani kinahanglan ko badyeton ang amon gamay nga kita, pero nabatyagan ko nga nahibaluan ko na karon ang mga panghunahuna kag problema sang akon kabataan. Ginapamatian ko ang ila ginasiling sa pangamuyo kag magiyahan ko sila, mapalig-on, kag matudluan.”

7. Ano ang kinaandan nga reklamo sang mga kabataan kag mga ginikanan?

⁷ Pagkatapos mainterbyu ang madamo nga pamatan-on, ginsugid sang mga awtor sang libro nga For Parents Only ang isa pa ka balagbag sa komunikasyon. Nagsiling sila: “Ang kinaandan gid nga reklamo sang mga kabataan sa ila mga ginikanan amo, ‘Wala sila nagapamati.’” Amo man sini ang masami nga reklamo sang mga ginikanan. Para mangin bukas pirme ang komunikasyon, ang mga miembro sang pamilya dapat mamati gid sing maayo sa kada isa.—Basaha ang Santiago 1:19.

8. Ano ang himuon sang mga ginikanan para mapamatian sing maayo ang ila kabataan?

⁸ Mga ginikanan, ginapamatian gid bala ninyo ang inyo kabataan? Mahimo mabudlay gid ini kon ginakapoy kamo ukon daw indi importante sa imo ang hambalan. Pero ang butang nga indi importante sa imo mahimo nga importante gid sa imo bata. Agod mangin “maabtik sa pagpamati” dapat mangin atentibo ka indi lamang sa ginasiling sang imo bata kundi kon paano man niya ini ginahambal. Ang iya panghulag kag tono sang tingog nagapakita kon ano ang iya nabatyagan. Importante man nga mamangkot. “Ang panghunahona sang tawo kaangay sang tubig sa madalom nga bubon,” siling sang Biblia, “pero ang maalam nga tawo may makuha sini.” (Hulu. 20:5, Maayong Balita nga Biblia) Ang paghangop kag paghantop kinahanglan gid kon ginabuligan mo ang imo kabataan nga magpabutyag sang ila ginabatyag parte sa sensitibo nga mga butang.

9. Ngaa dapat pamatian sang mga kabataan ang ila mga ginikanan?

⁹ Mga kabataan, ginatuman bala ninyo ang inyo mga ginikanan? “Anak ko, pamatii ang pagtudlo sang imo amay,” siling sang Pulong sang Dios, “kag indi pagbayai ang kasogoan sang imo iloy.” (Hulu. 1:8) Dumduma, palangga kamo sang inyo mga ginikanan kag luyag nila ang pinakamaayo para sa inyo, gani maalamon nga mamati kag magtuman sa ila. (Efe. 6:1) Mas mahapos nga mangin matinumanon kon may maayo nga komunikasyon kag kon nahibaluan ninyo nga palangga kamo. Isugid sa inyo mga ginikanan kon ano ang inyo nabatyagan parte sa mga butang. Makabulig ini sa ila nga mahangpan kamo. Siempre, dapat man ninyo sila hangpon.

10. Ano ang matun-an naton sa kasaysayan ni Rehoboam?

¹⁰ Dapat maghalong ka man sa mga ginalaygay sang imo mga katubotubo. Mahimo ilaygay nila sa imo ang luyag mo lang pamatian, pero mahimo nga indi gid ini makabulig sa imo. Ang matuod, posible nga makahalit pa ini sa imo. Bangod wala pa sila sing kaalam kag eksperiensia, ang kalabanan nga pamatan-on wala nagalantaw sa palaabuton kag wala nila nahibaluan ang mga resulta sang pila ka buhat. Dumduma ang halimbawa sang anak ni Hari Solomon nga si Rehoboam. Sang naghari sia sa Israel, nangin maalamon kuntani sia kon ginsunod niya ang laygay sang tigulang nga mga lalaki. Pero ginsunod niya ang binuang nga laygay sang iya mga katubotubo. Gani, nagrebelde ang kalabanan niya nga sakop sa iya ginharian. (1 Hari 12:1-17) Sa baylo nga ilugon ang malain nga ginhimo ni Rehoboam, tinguhai nga mangin bukas pirme ang imo komunikasyon sa imo mga ginikanan. Ipabutyag ang imo mga panghunahuna  sa ila. Sunda ang ila laygay, kag magtuon sa ila kaalam.—Hulu. 13:20.

11. Ano ang mahimo nga resulta kon indi mahapos palapitan ang mga ginikanan?

¹¹ Mga ginikanan, kon indi ninyo luyag nga mangayo sing laygay ang inyo kabataan sa ila mga katubotubo, tinguhai nga mangin mahapos kamo palapitan kag istoryahon. Ang isa ka tin-edyer nga sister nagsulat: “Kon may ihambal lang ko gani nga ngalan sang lalaki, nagalalain na dayon ang akon mga ginikanan. Amo nga daw nasaw-ahan kag nagapangalag-ag na ako mag-istorya.” Ang isa pa ka sister nagsulat: “Gusto sang madamo nga tin-edyer nga laygayan sila sang ila mga ginikanan, pero kon daw ginabalewala sila, nagakadto sila sa iban, bisan sa mga indi eksperiensiado.” Kon handa ka mamati sing mainayuhon sa imo kabataan sa bisan ano nga topiko, matalupangdan mo nga magapabutyag sila sa imo kag batunon ang imo laygay.

12. Paano ang reaksion sang mga ginikanan mahimo mangin balagbag sa komunikasyon sa ila kabataan?

¹² Mangin balagbag man sa komunikasyon kon ang mga ginikanan maglalain ukon magpakita sing indi maayo nga reaksion sa ginasugid sang ila kabataan. Matuod, luyag sang Cristiano nga mga ginikanan nga proteksionan ang ila kabataan. Sa sining “katapusan nga mga adlaw,” madamo sing katalagman—sa espirituwal ukon sa iban pa. (2 Tim. 3:1-5) Pero ang ginasiling sang mga ginikanan nga proteksion mahimo kabigon sang mga kabataan nga restriksion.

13. Ngaa dapat maghalong ang mga ginikanan sa paghatag gilayon sang ila opinyon?

¹³ Maalamon man kon indi gilayon maghatag sing opinyon ang mga ginikanan. Matuod, indi pirme mahapos nga maghipos ka lang kon may ginasugid ang imo kabataan nga makapaakig sa imo. Pero importante nga mamati ka sing maayo antes magsabat. Ang maalam nga si Hari Solomon nagsulat: “Ang nagasabat sa wala pa sia makabati, kabuangan ini kag kahuluy-an sa iya.” (Hulu. 18:13) Kon mangin kalmado ka, madamo pa gid sing isugid sa imo ang imo kabataan. Dapat hibaluon mo anay ang bug-os nga sitwasyon antes ka magbulig. Mahimo nagamuhan sila amo nga “nanginmadalas” ukon nagapataka lang sila sa paghambal. (Job 6:1-3) Subong mahigugmaon nga mga ginikanan, kinahanglan nga mamati ka para mahangpan mo sila kag maghambal sing makapaayo sa ila.

14. Ngaa dapat mangin mahinay sa paghambal ang mga kabataan?

¹⁴ Mga kabataan, dapat mangin ‘mahinay man kamo sa paghambal,’ nga wala gilayon nagapamatok sa ginasiling sang inyo mga ginikanan, kay ginhatagan sila sang Dios sing responsibilidad sa paghanas sa inyo. (Hulu. 22:6) Mahimo naeksperiensiahan na nila ang imo mga ginaatubang subong. Isa pa, ginhinulsulan na nila ang ila mga sayop sang bata pa sila kag ginatinguhaan nila nga indi mo maagyan ang ila naagyan. Gani, kabiga ang imo mga ginikanan subong kadampig kag manuglaygay, indi nga kaaway. (Basaha ang Hulubaton 1:5.) “Padunggi ang imo amay kag ang imo iloy,” kag palanggaa sila pareho sang pagpalangga nila sa imo. Mangin mahapos ini para sa ila nga ‘padakuon ka sa disiplina kag nagatuytoy nga panghunahuna ni Jehova.’—Efe. 6:2, 4.

15. Ano ang makabulig sa aton nga indi madulaan sing pasensia kag indi maakig sa aton mga hinigugma?

¹⁵ Indi kita pirme mapinasensiahon sa aton mga ginahigugma. “Para sa mga balaan kag matutom nga mga kauturan nga nahiusa kay Cristo sa Colosas,” si apostol Pablo nagsulat: “Kamo nga mga bana, padayon nga higugmaa ang inyo asawa kag indi kamo magbalingaso sa kaakig sa ila. Kamo nga mga amay, indi ninyo pagpaakiga ang inyo mga anak, agod indi sila maluyahan sing buot.” (Col. 1:1, 2; 3:19, 21) Ginpalig-on ni Pablo ang mga taga-Efeso: “Ang tanan nga madinumtanon nga  paghinakit kag kaakig kag kasingkal kag sininggitanay kag nagapakalain nga hambal kuhaon gikan sa inyo.” (Efe. 4:31) Ang pagpalambo sing pagkamapinasensiahon, kalulo, kag pagpugong sa kaugalingon—nga mga bahin sang bunga sang espiritu sang Dios—makabulig sa aton nga mangin kalmado bisan sa mabudlay nga mga sitwasyon.—Gal. 5:22, 23.

16. Paano gintadlong ni Jesus ang iya mga disipulo, kag ngaa talalupangdon gid ini?

¹⁶ Binagbinaga ang halimbawa ni Jesus. Handurawa ang grabe nga kabudlayan nga iya nabatyagan sa katapusan niya nga panihapon upod sa iya mga apostoles. Nahibaluan ni Jesus nga pila na lang ka oras maeksperiensiahan na niya ang amat-amat kag masakit nga kamatayon. Ang pagpakabalaan sa ngalan sang iya Amay kag ang kaluwasan sang katawhan nagadepende sa iya katutom. Pero sa sina mismo nga panihapon, “masingkal nga nagbaisay [ang iya mga apostoles] kon sin-o sa ila ang labing daku.” Apang wala sila ginsinggitan ukon gin-akigan ni Jesus. Kundi kalmado niya sila nga gintadlong. Ginpahanumdom sila ni Jesus nga nag-unong sila sa iya sa mabudlay nga mga tion. Bisan pa ginpangayo ni Satanas nga ayagon sila subong sang trigo, ginpabutyag ni Jesus ang iya pagsalig nga mangin matutom sila. Nakigkatipan pa gani sia sa ila.—Luc. 22:24-32.

17. Ano ang makabulig sa mga kabataan nga mangin kalmado?

¹⁷ Ang mga kabataan kinahanglan man mangin kalmado. Sa tion nga tin-edyer na sila, mahimo magbatyag sila nga wala sing salig sa ila ang ila mga ginikanan kon ginatudluan sila. Mahimo matuod ina kon kaisa, pero batuna nga tanda ini sang ila pagpalangga sa imo. Paagi sa kalmado nga pagpamati sa ila kag pagkooperar, tahuron ka nila kag saligan. Sa amo, hatagan ka nila sing kahilwayan sa pila ka butang. Ang pagpugong sa kaugalingon maalamon. “Ang buangbuang nagamitlang sang iya bug-os nga kaakig,” siling sang isa ka hulubaton, “apang ang tawo nga maalam nagapugung sini kag nagapalinong.”—Hulu. 29:11.

18. Paano ang gugma nagaresulta sa maayo nga komunikasyon?

¹⁸ Gani, pinalangga nga mga ginikanan kag kabataan, indi maluyahan kon daw indi maayo ang komunikasyon sa inyo pamilya. Padayon nga panikasugi ini, kag padayon nga maglakat sa kamatuoran. (3 Juan 4) Sa bag-ong kalibutan, ang himpit nga mga tawo makapakig-angot na sing perpekto, nga wala na sing di-paghangpanay kag pagbaisay. Pero sa karon, tanan kita makahimo sing mga butang nga ginahinulsulan naton. Gani mangayo sing pasaylo. Mangin handa magpatawad. ‘Maghisantuanay kamo nga nahiusa sa gugma.’ (Col. 2:2) Ang gugma may gahom. ‘Ang gugma mapinasensiahon kag mainayuhon. Indi ini maakigon. Wala ini nagaisip sang kahalitan. Ginaagwanta sini ang tanan nga butang, ginapatihan ang tanan nga butang, ginalauman ang tanan nga butang, ginabatas ang tanan nga butang.’ (1 Cor. 13:4-7) Padayon nga palambua ang gugma para mangin maayo ang inyo komunikasyon. Magapahalipay ini sa inyo pamilya kag magahatag sing kadayawan kay Jehova.