Kabuhi—Bilidhon Ukon Walay Kabilinggan?

“Bangod ang tawo ginhimo sa dagway sang Dios, ang pagpatay sa isa ka tawo pagguba sa labing bilidhon kag labing balaan nga butang sa kalibutan.”​—⁠The Plain Man’s Guide to Ethics, ni William Barclay.

‘LABING bilidhon nga butang sa kalibutan.’ Amo man bala sini ang imo pagtamod sa kabuhi? Sa ginahimo sang mga tawo, maathag gid nga madamo ang wala nagaugyon sa sini nga manunulat. Sa pagtinguha sing makagod nga mga tulumuron, minilyon ka kabuhi ang mapintas nga ginpatay sang masingki nga mga tawo nga wala man lang nagakabalaka sa kaayuhan sang ila isigkatawo.​​—⁠Manugwali 8:⁠9.

Wala Ginakanugunan Bisan Mapatay

Ang Bug-os Kalibutan nga Inaway I isa ka tipiko nga halimbawa. Sing sulitsulit sadtong makangilidlis nga inaway, “ang mga tawo ginsakripisyo sing walay pulos,” siling sang istoryador nga si A.J.P. Taylor. Sa pagtinguha sing kadungganan kag himaya, wala ginkanugunan sang mga lider-militar ang kabuhi sang ila mga soldado. Sa inaway sang Verdun sa Pransia, kapin sa tunga sa milyon ang napatay. “Wala sing bentaha [nga may estratehiko nga balor] ang natigayon ukon nawasi,” sulat ni Taylor, “kundi mga tawo lamang nga napatay kag himaya nga nadaug.”​​—⁠The First World War.

Ini nga pagbale-wala sa balor sang kabuhi lapnag gihapon. Ginpatalupangod sang iskolar nga si Kevin Bales nga sining karon lang, “minilyon ka imol kag mahuyang nga mga tawo ang nagapangita sing trabaho sa bug-os nga kalibutan bangod sang sobra nga pagdamo sang populasyon.” Bug-os kabuhi nga nagahimakas sila agod mabuhi lamang sa mapiguson nga sistema sang komersio diin “ang kabuhi nangin walay kabilinggan.” Siling ni Bales, ginatratar sila sang mga nagahingalit sa ila nga daw mga ulipon lamang​​—⁠“mga tawo nga daw subong sang disposable nga mga butang agod makakuarta.”​​—⁠Disposable People.

 “Paglagas sa Hangin”

May madamo pa nga rason kon ngaa nagabatyag ang minilyon ka tawo nga wala gid sing pulos kag wala gid sing paglaum​​—⁠nga wala gid sing nagaulikid sa ila sa kon bala mabuhi man sila ukon mapatay. Wala labot sa inaway kag inhustisya, yara ang mga halit sang pamangag, gutom, balatian, kalisod sa pagkapatay sang hinigugma, kag madamo pa nga butang nga nagapapiot sa tanan nga katawhan, amo nga ang mga tawo nagaduhaduha kon bala takus gid mabuhi.​​—⁠Manugwali 1:​8, 14.

Sa pagkamatuod, indi tanan nagaeksperiensia sing sobra nga kapigaduhon kag kalisang sa kabuhi. Apang bisan ang mga wala nagaeksperiensia sing di-maagwanta nga pagpamigos masami man nga nagaugyon sa ginsiling ni Hari Solomon sang dumaan nga Israel, nga nagpamangkot: “Ano bala ang iya sang tawo sa bug-os niya nga kinabudlayan kag sang pagpaninguha sang iya tagipusuon nga ginapangabudlayan niya sa idalom sang adlaw?” Pagkatapos mabinagbinag ini nga mga butang, narealisar sang madamo nga ang kalabanan nga ginahimo nila “walay pulos kag paglagas sa hangin.”​​—⁠Manugwali 2:​22, 26.

“Amo gid lang bala sini ang kabuhi?” pamangkot sang madamo samtang ginahinumdom nila ang ila nagligad. Huo, pila bala ang nakatapos sang ila kabuhi nga nagbatyag gid nga ‘naayawan sa mga adlaw,’ kaangay sang patriarka nga si Abraham? (Genesis 25:8) Ang kalabanan pirme nagabatyag nga walay pulos. Apang, ang kabuhi indi kinahanglan nga mangin walay pulos. Ginakabig sang Dios ang kabuhi sang tanan nga tawo nga bilidhon kag luyag niya nga magkabuhi kita tanan sing malipayon kag makaalayaw. Paano ini matabo? Binagbinaga ang ginasiling sang masunod nga artikulo tuhoy sini.