NODRA VAKACEGUI NA LOLOSI
iVakasala Yaga—Ka o Rawa ni Cakava
Ena rairai levu na ivakasala e vakatututaki mo vosota rawa kina nomu lolosi, ia e vica ga ena yaga. Na vuna? Me vaka sa cavuti oti mai, e duidui na sala eda lolosi kina. Na kena ena yaga vei iko ena rairai sega ni yaga vua e dua tale.
Eso na idusidusi rawarawa sa yaga tiko vei ira e levu. Qo na kena era dau vakayagataka na dauveivakasalataki me baleta na lolosi, era okata tale ga ena nodra ivakamacala e dua na ivola ni vuku e volai makawa sara qai yaga tawamudu, oya na iVolatabu.
1: NODRA VEIVUKE ESO TALE
Era kaya eso na kenadau ni yaga vakalevu qo me vosoti kina na lolosi. Ia ena so na gauna o na via tu taudua ga. De dua era na vakasosani iko tale o ira na saga tiko mera vukei iko. E dau yaco ga na ituvaki qori.
Kua ni nanuma ni vinakati mo veimaliwai tu ga kei ira na tamata e veigauna, ia kua ni vakaraitaka ni o sega sara ga ni taleitaki ira. O na vinakata nodra veivuke ena dua na gauna. Vakaraitaka gona ena yalovinaka na ka o vinakata ena gauna qori vaka kina na ka o cata.
Me salavata kei na kemu ituvaki, raica me tiko na gauna mo dau veimaliwai kina kei na gauna mo tu taudua kina.
IVAKAVUVULI: “E vinaka na le rua mai na le dua . . . Ke lutu e dua, ena vakaduri koya na kena isa.”—Dauvunau 4:9, 10.
2: QARAUNA NA KA O KANIA, DAU VAKAUKAUAYAGO
Ke veiraurau na kakana o kania, ena vukei iko mo kua ni lomaocaoca ni o lolosi tiko. Saga mo kania na veimataqali vuata, kakana draudrau, kei na kakana e sega ni levu kina na uro e vakatokai me protein.
Gunu wai droka vakalevu kei na so tale na wai e yaga ina yagomu.
Ke o sega ni via kana, saga mo kana mada ga vakalalai. E vinaka tale ga mo taroga nona ivakasala o vuniwai me baleta na kakana bulabula. *
Na taubale vakatotolo kei na so tale na vakaukauayago e rawa ni kauta tani na rai cala. O rawa tale ga ni vakasamataka kina nomu rarawa se mo guilecava sara ga.
IVAKAVUVULI: “Ni sa sega e dua sa cata na yagona dina; ia sa vakania ka maroroya.”—Efeso 5:29, VM.
3: MOCE VINAKA
E bibi na moce, vakauasivi sara vei ira na lolosi tiko nira dauoca vakalevu.
Qarauna na levu ni kofi kei na gunu e tiko kina na alakaolo e rawa ni vakaleqa nomu moce.
IVAKAVUVULI: “E vinaka me sinai e dua na liga ena vakacegu, e ca ni sinai ruarua na liga ena cakacaka kaukaua qai tautauvata kei na cemuria na cagi.”—Dauvunau 4:6.
4: DAU YALORAWARAWA
Mo nanuma tiko ni duidui na sala eda dau lolosi kina. Ia e vinakati mo kila na ka mo cakava.
Levu e vinaka vei ira mera talaucaka na lomadra vei ira eso tale nira lolosi tiko, ia eso e sega. Era kaya e levu na kenadau ni rawa ni vosota e dua e lolosi tiko ke talaucaka na lomana. Ke o via talaucaka na lomamu vua e dua ia o lomalomarua tiko, o rawa ni wasea toka mada ga eso na ka vua drau veitokani voleka.
Eso e vinaka vei ira mera tagi, ia eso tale era na kubuta tu ga nodra rarawa.
IVAKAVUVULI: “Na loma ni tamata yadua e kila na ka e rarawataka tiko.”—Vosa Vakaibalebale 14:10, New International Version.
5: QARAUNA NA ITOVO E RAWA NI VEIVAKALEQAI
Eso era saga mera vosota na rarawa ni lomadra nira gunu se vakayagataka vakasivia na wainimategaga. Qori e rawa ni veivakaleqai. Na qarai ni veivakacegui va qori e lekaleka ga qai levu na leqa e salavata mai. Saga gona mo qara eso tale na sala vinaka mo vakaceguya kina nomu lomabibi.
IVAKAVUVULI: “Meda vakasavasavataki keda mai na dukadukali kece.”—2 Korinica 7:1.
6: VAKAYAGATAKA VINAKA NOMU GAUNA
E levu e vinaka vei ira mera cakava eso tale na ka mera kua ni rarawa vakalevu nira lolosi.
Eso tale e vinaka vei ira mera qara e dua nodra itokani se ra vaqaqacotaka nodra veitokani kei ira eso tale, vulica eso na taledi vou, se vakaitavi ena so na ka ni veivakamarautaki.
Ni toso na gauna, sa duidui na ka o vakila. O sa na sega ni lolosi vakalevu se vakila na rarawa, qori e tiki sara tiko ga ni nomu vosota na lolosi.
IVAKAVUVULI: “E vagauna na ka kece ga, . . . na gauna ni tagi kei na gauna ni dredre, na gauna ni tagilagalaga kei na gauna ni meke.”—Dauvunau 3:1, 4.
7: ITUVATUVA DEI
Ena kena gauna totolo saga mo muria tale na ituvatuva o matau tu kina e veisiga.
O na rawata ga qori ke o dei ena nomu ituvatuva ni moce, cakacaka, kei na so tale na itavi.
Ke o vakaogai iko ena veika vinaka, ena seavu na rarawa ni lomamu.
IVAKAVUVULI: “Ena sega sara ni kauaitaka ni toso tiko na veisiga ni nona bula, ni vakaogai koya na Kalou me marau vakalevu na lomana.”—Dauvunau 5:20.
8: KUA NI VAKATULEWA VAKARIRI
E levu era veivutunitaka na vakatulewa bibi era cakava ni se qai takali ga nodra itokani se wekadra voleka.
Ke rawa, mo se kua mada ni toki, veisautaka nomu cakacaka, se mo kauta tani na ka e taukena o koya e takali.
IVAKAVUVULI: “Na lalawa ni tamata gumatua ena tini vinaka ga, ia o ira kece era vakusakusa era na dravudravua.”—Vosa Vakaibalebale 21:5.
9: DAU NANUMI KOYA
Levu era nanuma ni yaga mera dau cakava eso na ka me kena ivakananumi o koya e takali.
E veivakacegui tale ga ni o kumuna na kena itaba se dua na iyaya o dau vakananumi koya kina, se vola eso na gauna kei na kena italanoa mo qai vakananumi koya tu kina.
Maroroya na iyaya o dau vakananuma kina na ka vinaka me baleti koya, oti qai vakaraica lesu ena gauna e veiganiti vei iko.
IVAKAVUVULI: “Nanuma na veisiga makawa.”—Vakarua 32:7.
10: GADE
Tovolea mo gade.
Ke o sega ni rawa ni gade vakabalavu, rawa ni cakava e dua na ka o dau taleitaka ena dua se rua ga na siga, me vaka na taubale ena lomanivanua, lako ena valenimaroroi iyaya makawa, se mo draiva tu mada ga.
Na nomu cakava na ka e duidui vakalailai mai na ka o dau matau kina, ena rawa ni vukei iko tale ga mo vosota na nomu lolosi.
IVAKAVUVULI: “Mai, datou lai vakacegu mada vakalailai ena dua na vanua lala.”—Marika 6:31.
11: VUKEI IRA ESO TALE
Mo nanuma tiko ni na yaga tale ga vei iko na gauna o vakayagataka mo vukei ira kina eso tale.
O rawa ni tekivu sara ga vei ira e tarai ira tale ga nona takali e dua o daulomana, me vakataki ira nomu itokani se wekamu era vinakata tale tu ga e dua na itokani mera lolosi vata.
Na nomu tokoni ira kei na nomu vakacegui ira ena vu ni marau vei iko ena vakainaki tale ga kina nomu bula na ka sara ga o rairai vinakata tiko.
IVAKAVUVULI: “E marau vakalevu o koya e solia na ka, vakalailai o koya e taura na ka.”—Cakacaka 20:35.
12: DIKEVA TALE NA VEIKA O VAKALIUCA
Na lolosi e rawa ni laurai kina na veika e bibi sara.
E gauna vinaka qori mo dikeva kina na ka o sa cakava tiko ena nomu bula.
Ke vinakati, veisautaka na ka o vakaliuca.
IVAKAVUVULI: “E vinaka meda lako ina vale ni lolosi e ca nida lako ina vale ni kanavata, ni qori na keda itinitini kece na tamata, me tugana qori e lomana o koya e bula tiko.”—Dauvunau 7:2.
E sega ni dua na ka ena vakaotia na lolosi. Ia era vakadinata e levu nira bau vakacegui toka nira muria eso na ivakasala yaga e veivosakitaki ena ulutaga qo. Na veika e vakamacalataki qo e sega ni sala uasivi duadua me vosoti kina na lolosi. Ia ke o vakayagataka eso na vakatutu qori, o na vakila dina na vakacegu.
^ para. 13 E sega ni vakatututaka na Yadra! e dua na mataqali veiqaravi vakavuniwai.