Kelepi: Au marautaka Jona na nodaru dau veitalanoataka na iVolatabu. * Ena iotioti ni nodaru veitalanoa, o taroga na veika me baleta na Matanitu ni Kalou. O via kila na vuna keimami vakabauta kina na iVakadinadina i Jiova, ni a tekivu veiliutaki na Matanitu ni Kalou ena 1914.

Jona: Io, au vakawilika tiko e dua na nomuni ivola, e tukuni kina ni a tekivu veiliutaki na Matanitu ni Kalou ena 1914. Au lomatarotarotaka na tikina qori, baleta o tukuna ni kemuni dau yavutaka mai na iVolatabu na nomuni vakabauta.

Kelepi: Io, dina.

Jona: Au sa wilika taucoko na iVolatabu, ia au sega ni bau raica e dua na vanua e cavuti kina na 1914. Au lai raica tale ga na iVolatabu ena internet qai tautauvata na ka e tukuna.

Kelepi: Taumada Jona, au via vakavinavinakataki iko ena rua na ka. Kena imatai, o sa wilika taucoko na iVolatabu. Kena ibalebale o taleitaka na Vosa ni Kalou.

Jona: Io. E sega ni dua na ivola e tautauvata kei na iVolatabu.

Kelepi: Dina. Kena ikarua, o vakadidike ena iVolatabu me saumi kina nomu vakatataro. O vakamuria na ka sara ga e tukuna na iVolatabu meda cakava, mo ‘qara tiko ga’ na lomavuku. * E vinaka na sasaga o cakava.

Jona: Vinaka. Au vinakata me levu na ka au kila. Au vakadidike ena ivola daru sa vulica tiko, au raica kina eso na ka me baleta na 1914. E cavuti kina na tadra ni dua na tui—e tukuni ni a lauta e dua na vunikau vakaitamera oti e qai tubu tale, dua na ka va ya.

Kelepi: Io. Na parofisai qori e volatukutukutaki ena Taniela wase 4. E cavuti kina na nona tadra na Tui Papiloni o Nepukanesa.

Jona: Io, qori sara ga. Au wilika vakavica na parofisai qori. Ia meu tukuna vakadodonu, au sega ni taura rawa se lai sema vakacava ina Matanitu ni Kalou se na 1914.

Kelepi: Jona, na parofita mada ga o Taniela e sega ni kila na ibalebale ni ka e uqeti me vola!

Jona: Io, e?

Kelepi: Io. Qo rogoca na ka e tukuna ena Taniela 12:8: “Koi au ka’u a rogoca, ia ka’u sa sega ni kila.”

Jona: Oi au nanuma ni o au duadua ga au sega ni kila.

 Kelepi: Io, a sega ni kila o Taniela baleta e sega ni kena gauna vua na Kalou me vakatakila na ibalebale ni parofisai qori. Ia ena gauna qo, sa rawa nida kila.

Jona: Kila vakacava?

Kelepi: Dikeva na tikina e tarava ni wase daru sa qai wilika ga. E kaya na Taniela 12:9: “Ni sa maroroi tu ka dregati na vosa me yaco mada na gauna ni vakataotioti.” Kena ibalebale, ena qai matata na parofisai qo ena gauna se bera mai, “na gauna ni vakataotioti.” Daru na vakarau vulica tale ga na ivakatakilakila e dusia ni daru sa bula tiko ena gauna qori. *

Jona: O rawa ni vakamacalataka vei au na parofisai i Taniela?

Kelepi: Au na tovolea.

Kelepi: Meu vakamacalataka mada vakacaca na tadra i Tui Nepukanesa. Daru qai veitalanoataka na kena ibalebale.

Jona: Sa donu.

Kelepi: E tadra o Nepukanesa e dua na vunikau vakaitamera me yaco i lomalagi. E qai rogoca ni vakarota na italai ni Kalou me ta na vunikau qori. Ia e tukuna na Kalou me kua ni cavu na wakana. Ni na tubu tale ni oti e “vitu na gauna.” * Na parofisai qo e vakayacori taumada vei Tui Nepukanesa. E Tui rogo me vaka na kena yaco sara i lomalagi na vunikau ya—ia e qai lauta me oti mada e “vitu na siga.” O se nanuma tiko na ka e yaco?

Jona: Sega.

Kelepi: Kua ni leqa. E tukuna na iVolatabu ni a lialia o Nepukanesa me “vitu na gauna” se vitu na yabaki. Ena gauna qori, e sega ni rawa me veiliutaki vakatui. Ia ni cava na vitu na gauna, a vinaka na kena ituvaki mani veiliutaki tale. *

Jona: E matata vei au qori. Ia e lai sema vakacava ina Matanitu ni Kalou kei na 1914?

Kelepi: Vakacaca sara, na parofisai qo ena vakayacori ena rua na itabagauna. Kena imatai, a vakayacori ena gauna a muduki kina vakalekaleka na veiliutaki i Tui Nepukanesa. Kena ikarua, na gauna ena muduki kina vakalekaleka na veiliutaki ni Kalou. Na ikarua gona ni kena vakayacori e sema tiko ina Matanitu ni Kalou.

Jona: O kila vakacava ni rua na iwasewase ni parofisai qori qai kena ikarua e sema ina Matanitu ni Kalou?

Kelepi: E cavuti sara ga ena parofisai. E tukuna na Taniela 4:17, ni a soli na parofisai qori “me ra kila kina ko ira sa bula ni sa lewa ko Koya sa Cecere sara e na matanitu ni tamata, ka sa solia vua sa lomana.” Sa raica na matavosa “na matanitu ni tamata”?

Jona: Io, e tukuni ni “sa lewa ko Koya sa Cecere sara e na matanitu ni tamata.”

Kelepi: Io. O cei e vakaibalebaletaki ina “ko Koya sa Cecere sara”?

Jona: Au vakabauta ni o koya na Kalou.

Kelepi: Donu. Kena ibalebale, na parofisai qo e sega ni baleti Nepukanesa duadua ga. E okati tale ga kina “na matanitu ni tamata”—ya na noda vakarurugi ena veiliutaki ni Kalou. Ena vakaibalebale tale ga qori nida dikeva na ikotokoto ni parofisai qo.

Jona: Au sega ni taura rawa.

Kelepi: E dau vakavotui ena ivola na Taniela e dua na usutu bibi. Qori na tauyavutaki ni Matanitu ni Kalou ena ruku ni veiliutaki i Luvena o Jisu. Kena ivakaraitaki, suka tale mada ena vica na wase. Wilika mada na Taniela 2:44.

Jona: E kaya: “E na nodra gauna na tui ko ya ena qai vakatura na Kalou ni lomalagi e dua na matanitu, ena sega sara ni vakarusai rawa: ia na matanitu ko ya ena sega ni biu tu me nodra na tamata tani, ia ena vurumemeataka ga ka  vakaotia na veimatanitu oqori, ka na tu ga ka sega ni mudu.”

Kelepi: Vinaka. O vakabauta ni vakaibalebaletaki eke na Matanitu ni Kalou?

Jona: Sega mada ni macala.

Kelepi: Dikeva ni tukuni ni Matanitu qo ena “tu ga ka sega ni mudu.” E dina qori ena Matanitu ni Kalou, ia e sega ni rawa ni tukuni qori ena matanitu vakatamata, se vakacava?

Jona: Io.

Kelepi: Qo e dua tale na parofisai ena ivola i Taniela e dusia na Matanitu ni Kalou. E volatukutukutaki ena Taniela 7:13, 14. E tukuna me baleti koya ena soli vua na veiliutaki: “A soli vua na lewa, kei na vakarokoroko, kei na matanitu, me ra qaravi koya ko ira na tamata kece, kei na veivanua, kei na dui vosavosa; a nona lewa sa sega ni mudu, ena sega ni takali, kei na nona matanitu ena sega ni vakarusai.” Vakacava e dua na ka ena parofisai qo e tautauvata kei na kena sa wiliki oti?

Jona: E cavuti kina na matanitu.

Kelepi: Io. Qo e sega wale ga ni dua na matanitu. Dikeva ni tukuni ni Matanitu qo ena lewai ira na “tamata kece, kei na veivanua, kei na dui vosavosa.” Se da rawa ni kaya ni Matanitu qo ena roboti vuravura na kena veiliutaki.

Jona: Ka dina, au sega ni raica va qori na tikinivolatabu qo.

Kelepi: Dikeva na ikuri ni parofisai: “Na nona lewa na lewa sa sega ni mudu, ena sega ni takali, kei na nona matanitu ena sega ni vakarusai.” E via tautauvata kei na parofisai daru sa qai wilika oti mai ena Taniela 2:44, se vakacava?

Jona: Io.

Kelepi: Daru lesuva mada na veika daru sa veitalanoataka mai. E soli na parofisai ena Taniela wase 4 mera kila na tamata ‘ni na lewa na matanitu ni tamata o koya e Cecere Duadua.’ E matata e keri ni rabailevu na ibalebale ni parofisai qo qai sega ni baleti Nepukanesa duadua ga. Eda raica tale ga ena parofisai ena Taniela ni baleta tiko na kena tauyavu na Matanitu ni Kalou ena ruku ni veiliutaki i Luvena. Kena ibalebale, na parofisai ena Taniela wase 4 e baleta tale ga na Matanitu ni Kalou, se vakacava?

Jona: Io. Ia au sega ni taura rawa se sema vakacava ina 1914.

Kelepi: Daru lesu tale mada vei Tui Nepukanesa. E vakatayaloyalotaki koya na vunikau levu ena imatai ni parofisai. A muduki vakalekaleka na nona veiliutaki ena gauna a lauta kina na vunikau qai biu tu me vitu na gauna—qori na gauna a sega ni vinaka kina na kena ituvaki. Mai cava na vitu na gauna ni sa vinaka tale na kena ituvaki, tekivu me veiliutaki tale. Na ikarua ni kena vakayacori—ena muduki tale ga vakalekaleka na veiliutaki ni Kalou ena dua na itabagauna, ia sega ni vakaibalebaletaka qori ni lekata na Kalou e dua na ka.

Jona: Au sega ni taura rawa.

Kelepi: Ena gauna vakaivolatabu, e dau tukuni ni o ira na veiliutaki e Jerusalemi era dabe ena “tikotiko vakaturaga i Jiova.” * Era matataka na Kalou nira liutaki ira nona tamata. Na nodra veiliutaki gona na tui e vakatayaloyalotaka na nona veiliutaki sara ga na Kalou. Ia ni toso na gauna, era talaidredre vua na Kalou, e tomani ira tale ga  na lewenivanua. E vakalaiva kina na Kalou mera ravuti na Isireli vei ira na kai Papiloni ena 607 B.G.V. Tekivu mai keri sa sega nira matataki Jiova tale na tui e Jerusalemi. Kena ibalebale sa mai muduki na veiliutaki ni Kalou. Vakacava sa matata tiko na ivakamacala?

Jona: Io.

Kelepi: E tekivu gona mai na 607 B.G.V. na vitu na gauna, se gauna e mai muduki kina na veiliutaki ni Kalou. Ena qai lumuta na Kalou e dua na iliuliu vou me matataki koya ni cava na vitu na gauna—qo sa na dua mai lomalagi. Sa na vakayacori tale ga e keri eso tale na parofisai daru sa wilika oti mai na ivola i Taniela. Na taro bibi gona: Ena cava ninaica na vitu na gauna? Na saunitaro qori ena matata kina na gauna e tekivu veiliutaki kina na Matanitu ni Kalou.

Jona: Oi. Kena ibalebale, na vitu na gauna e cava ena 1914?

Kelepi: Donu.

Jona: Ia e tiko e dua na kena ivakadinadina?

Kelepi: E tukuna o Jisu ena nona cakacaka vakaitalatala e vuravura, ni se bera ni cava na vitu na gauna. * Kena ibalebale na vitu na gauna, e dua na gauna balavu. E tekivu ena vica na drau na yabaki ni bera ni mai bula vakatamata e vuravura o Jisu, qai tomani tiko ni sa lesu i lomalagi. Ia nanuma tiko, na parofisai ena Taniela e qai vakamatatataki ena “gauna ni vakataotioti.” * Ena veiyabaki ni 1800 era uqeti mera vakadikeva vinaka na gonevuli gugumatua ni iVolatabu na parofisai qo kei na so tale. Era tinimaka kina ni vitu na gauna ena cava ena 1914. E vakadinadinataka tale ga qori na veika vakatubuqoroqoro era yaco e vuravura ena 1914, sa tekivu veiliutaki tale ga mai lomalagi ena gauna qori na Matanitu ni Kalou. E tekivu tale ga ena yabaki qori na iotioti ni veisiga se iotioti ni veigauna. Au kila ni vou vei iko na itukutuku kece qo . . .

Jona: Io. Au na vakawilika tale na veika kece qo me matata vei au.

Kelepi: Kua ni leqataka. E taura tale ga e dua na gauna me matata vei au na parofisai qo kei na kena vakayacori. Ia au vakabauta ni o vakadeitaka ena nodaru veitalanoa qo ni keimami yavutaka mai na iVolatabu na iVakadinadina i Jiova na neimami vakabauta me baleta na Matanitu ni Kalou.

Jona: Io. Au dau qoroya na nomu dau yavutaka vakaivolatabu na nomu vakabauta.

Kelepi: Au raica tale ga ni o vinakata mo va ya. Me vaka ga au tukuna, ena taura na gauna me qai matata vei iko na veika qo. Ia au kila ni tiko eso na ka o lomatarotarotaka. Kena ivakaraitaki, daru sa vakadinadinataka ni a tekivu na vitu na gauna ena 607 B.G.V. qai sema tiko kei na Matanitu ni Kalou. Ia daru na kila vakacava ni cava na vitu na gauna ena 1914? *

Jona: Io. Au lomatarotarotaka sara tiko ga na tikina qori.

Kelepi: Na iVolatabu ga ena vakamatatataka vei kedaru na dede ni vitu na gauna. Vakacava o vinakata me daru dikeva ena dua tale na gauna? *

Jona: Io.