1. Na cava e marautaka o Paula me baleti ira na lotu vaKarisito mai Korinica?

ENA 55 S.K., a tiko na yapositolo o Paula mai Tiroa na siti era dau kele kina na waqa, ia e vakasamataki Korinica tiko ga. Ena itekitekivu ni yabaki qori, dua na ka nona rarawa ni rogoca nodra veiba na mataveitacini e kea. Ena nona loloma vakatama, a volavola kina me vakadodonutaki ira. (1 Kor. 1:11; 4:15) A tala tale ga i Korinica na nona itokani vakacakacaka o Taito me lai raici ira, a tuvanaka tale ga me rau mai sota e Tiroa kei Taito me mai tukutuku vua. Qo sa waraki Taito tiko e Tiroa o Paula, e via rogoca sara ga se sa vakacava tiko o ira mai Korinica. Ia e rarawataka o Paula ni sega ni yaco yani o Taito. Na cava ena cakava o Paula? A soko sara e Masitonia qai marau ni sotavi Taito e kea. A tukuna o Taito nira muria vinaka na mataveitacini mai Korinica na ka e vola yani o Paula, ra qai via raici koya sara ga. Ni rogoca o Paula na itukutuku rogorogo vinaka ya, e ‘marau sara ga vakalevu.’​—2 Kor. 2:​12, 13; 7:​5-9.

2. (a) Na cava e vola o Paula vei ira mai Korinica me baleta na vakabauta kei na marau? (b) Na taro cava eda na dikeva tiko?

² Ni oti ga qori a vola sara o Paula na ikarua ni nona ivola vei ira e Korinica. E tukuna vei ira: “Keitou sega ni lewa na nomuni vakabauta, keitou nomuni itokani vakacakacaka ga moni marau kina, ni oni dei tiko ga ena vuku ni nomuni vakabauta.” (2 Kor. 1:24) Na cava e vakaibalebaletaka e keri o Paula? Na cava era rawa ni vulica kina na qase ni ivavakoso nikua?

3. (a) Na cava e vakaibalebaletaka o Paula ena nona vola: “Ni oni dei tiko ga ena vuku ni nomuni vakabauta”? (b) Era vakatotomuri Paula vakacava na qase ni ivavakoso nikua?

³ A cavuta o Paula e rua na ka e bibi ena noda sokalou​—vakabauta kei na marau. Nanuma tiko ni a vola o Paula me baleta na vakabauta: “Keitou sega ni lewa na nomuni  vakabauta, . . . ni oni dei tiko ga ena vuku ni nomuni vakabauta.” E vakaraitaka tiko o Paula ena veivosa qori, nira sega ni dei tiko ga na mataveitacini mai Korinica ena vukuna se dua tale, era cakava ga qori ena vuku ni nodra vakabauta na Kalou. Koya gona, a raica o Paula ni sega ni gadrevi me lewa na nodra vakabauta na tacina, a sega tale ga ni via cakava qori. A nuidei ni o ira qori era lotu vaKarisito yalodina ra qai via cakava na ka dodonu. (2 Kor. 2:3) O ira tale ga na qase ni ivavakoso nikua era vakatotomuri Paula ena nodra nuidei nira vakabauta na Kalou na mataveitacini qai donu na inaki ni nodra qarava na Kalou. (2 Ces. 3:4) Era na sega ni bulia eso na lawa dredre ena ivavakoso, ia era na vakayagataka na qase na ivakavuvuli vakaivolatabu kei na veidusimaki mai na isoqosoqo i Jiova. O ira tale ga na qase ni ivavakoso nikua era ‘sega ni lewa na nodra vakabauta na tacidra.’​—1 Pita 5:​2, 3.

4. (a) Na cava e vakaibalebaletaka o Paula ena nona vola: “Keitou nomuni itokani vakacakacaka ga moni marau kina”? (b) Era na vakatotomuria vakacava na rai i Paula na qase nikua?

⁴ E tukuna tale ga o Paula: “Keitou nomuni itokani vakacakacaka ga moni marau kina.” Ena matavosa qori, a tukuni koya tiko o Paula kei ira na nona itokani voleka. Eda kila vakacava qori? Ena ivola vata tiko ga qori, a cavuti rau kina e rua na nona itokani o Paula vei ira mai Korinica, ena nona vola: “[O] Jisu . . . o koya keitou vunautaka vei kemuni, o yau, o Silivenusi, kei Timoci.” (2 Kor. 1:19) Ena gauna kece e vakayagataka kina o Paula na matavosa “itokani vakacakacaka” ena nona ivola, e dau vakaibalebaletaka vei ira na nona itokani voleka me vakataki Apolosa, Akuila, Virisila, Timoci, Taito, kei na so tale. (Roma 16:​3, 21; 1 Kor. 3:​6-9; 2 Kor. 8:23) Koya gona na nona tukuna: “Keitou nomuni itokani vakacakacaka ga moni marau kina,” e vakadeitaka kina o Paula vei ira mai Korinica ni o koya kei ira na nona itokani era via solia na nodra vinaka taucoko mera marau kina na lewe ni ivavakoso kece. Qori tale ga na ka era via cakava na qase ni ivavakoso nikua. Era na via solia na nodra vinaka taucoko mera vukei ira kina na tacidra vakayalo mera “qaravi Jiova e na marau.”​—Same 100:2; Fpai. 1:25

5. Na isau ni taro cava eda na dikeva tiko, na cava meda vakasamataka?

⁵ Ena dua wale ga na gauna sa oti, era sureti eso na tacida gugumatua mai na veiyasa i vuravura mera sauma na taro qo, “Na cava e tukuna se cakava e dua na qase ni ivavakoso o marautaka vakalevu?” Nida dikeva na nodra isaunitaro na tacida qori, meda veidutaitaka kei na noda isaunitaro. Kena ikuri, meda vakasamataka kece na ka eda rawa ni cakava me vakilai kina na marau ena ivavakoso. *

“LOLOMA VUA NA NODA ITOKANI O PERISI”

6, 7. (a) Na cava e dua na sala e rawa kina vei ira na qase mera vakatotomuri Jisu, Paula kei na so tale na dauveiqaravi ni Kalou? (b) Na cava ena vakamarautaki ira kina vakalevu na mataveitacini na noda nanuma na yacadra?

⁶ E levu na tacida era kaya nira dau marautaka vakalevu na nodra kauaitaki ira dina na qase ni ivavakoso. Dua na sala e rawa nira cakava kina qori na qase, oya na nodra vakatotomuria na ivakaraitaki i Tevita, Ilaiu kei Jisu. (Wilika 2 Samuela 9:6; Jope 33:1; Luke 19:5.) O ratou kece na dauveiqaravi qori i Jiova eratou dau kauaitaki ira dina na so tale, ni ratou dau cavuta sara ga na yacadra. E kila tale ga o Paula na bibi ni nona nanuma qai vakayagataka na yacadra na tacina vakayalo. A tinia e dua na nona ivola ena nona kidavaki ira e sivia e 25 na mataveitacini ni cavuta na dui yacadra, dua vei ira qori o Perisi e dua na yalewa  lotu vaKarisito, a tukuna o Paula me baleti koya: “Loloma vua na noda itokani o Perisi.”​—Roma 16:​3-15.

⁷ Eso na qase e dau dredre mera nanuma na yacadra na mataveitacini. Ia nira saga na qase mera nanuma na yacadra yadua na mataveitacini, e vaka ga mera kaya tiko vei ira na tacidra, ‘Oni ka talei vei au.’ (Lako 33:17) Era na marau vakalevu na mataveitacini nira nanuma na qase na dui yacadra ena gauna era saumitaro kina ena Vuli Vale ni Vakatawa kei na so tale na soqoni.​—Vakatauvatana Joni 10:3.

8. Na cava e dua na sala bibi e vakatotomuri rau kina o Jiova kei Jisu o Paula?

⁸ Dua tale na sala e dau veikauaitaki kina o Paula, oya na nona dau vakacaucautaki ira na tacina mai vu ni lomana, qori e dau vakamarautaki ira vakalevu na mataveitacini. Koya gona, ena ivola vata ga a tukuna kina ni vinakata me qaravi ira na mataveitacini me rawa nira marau, a vola tale kina o Paula: “Au dau sakitaki kemuni.” (2 Kor. 7:4) E vakayaloqaqataki ira sara ga na mataveitacini mai Korinica na vosa ni veivakacaucautaki ya. E cavuta tale ga na vosa va qori o Paula vei ira na so tale na ivavakoso. (Roma 1:8; Fpai. 1:​3-5; 1 Ces. 1:8) Ni oti na nona cavuti Perisi o Paula ena nona ivola vei ira na ivavakoso mai Roma, a tomana: “Na marama e dau ogataka na cakacaka ni Turaga.” (Roma 16:12) Sa na wacava na nona marau na tacida yalodina qori ni rogoca na veivakacaucautaki ya! Ena nona dau vakacaucautaki ira na so tale o Paula, e vakatotomuri rau kina o Jiova kei Jisu.​—Wilika Marika 1:​9-11; Joni 1:47; Vkta. 2:​2, 13, 19.

9. Na cava ena vakavu marau kina ena ivavakoso na veivakacaucautaki?

⁹ Era kila tale ga na qase nikua ni bibi mera vakaraitaka ena nodra vosa nira kauaitaki ira na tacidra. (Vkai. 3:27; 15:23) Ena gauna kece e cakava kina qori e dua na qase, e vaka ga e kaya tiko vei ira na tacina: ‘Au raica na ka o cakava. Au kauaitaki iko.’ E bibi mera rogoca sara ga na mataveitacini na nodra vosa ni veivakadeitaki na qase. E tukuna e dua na tacida yalewa sa yabaki 50 vakacaca na ka era vakila e levu: “E tu tu yadua meu vakacaucautaki e vanua ni cakacaka. E sega sara ga kina na veikauaitaki, qai laurai kina na veisisivi. Ni vakacaucautaki au gona e dua na qase ena ka au cakava ena ivavakoso, e veivakabulabulataki sara ga qai veiuqeti! Au vakila sara ga ni lomani au na Tamaqu vakalomalagi.” Qori tale ga na ka e vakila e dua na tacida tagane e itubutubu le dua, e rua na luvena. Ena dua na gauna lekaleka sa oti, a vakacaucautaki koya mai vu ni lomana e dua na qase ni ivavakoso. A tarai koya vakacava? E kaya: “Na ka e tukuna na qase ya e vakayaloqaqataki au sara ga!” Io, ni vakacaucautaki ira na tacina mai vu ni lomana e dua na qase, ena uqeti ira sara ga qai vakamarautaki ira vakalevu. Qori ena qai vakaukauataki ira ga mera muria na sala ina bula ‘ra qai sega ni oca.’​—Aisea 40:31.

10, 11. (a) Era na muria vakacava na qase na ivakaraitaki i Niemaia? (b) Na cava ena vukei ira na qase mera vota vei ira na tacidra na isolisoli vakayalo nira veivakatawani?

¹⁰ Na cava e dua na sala bibi era saga kina na qase mera kauaitaki ira dina na tacidra, me laurai tiko ga kina na marau ena ivavakoso? Qori ena nodra vakaliuliu mera vakayaloqaqataki ira na gadreva tu na veivuke. (Wilika Cakacaka 20:28.) Nira cakava qori na qase, era sa vakatotomuri ira tiko na ivakatawa vakayalo ena gauna makawa. Kena ivakaraitaki, raica mada na ka e cakava na ivakatawa yalodina o Niemaia ena gauna e kila kina ni so na nona itokani Jiu era sa malumu vakayalo. E tukuni ena kena ivolatukutuku ni sega ni bera nona tucake me vakayaloqaqataki ira. (Niem. 4:14) Qori tale ga na ka era na via cakava na qase nikua.  Era na ‘tucake’​—vakaliuliu​—mera vukei ira na mataveitacini mera dei tiko ga ena vakabauta. Ke vakatara na ituvaki, era na vakayaloqaqataki ira yadua na tacidra nira sikovi ira ena nodra dui vale. Ena nodra veisiko ni veivakatawani qori, era na via ‘vota vei ira eso na isolisoli vakayalo.’ (Roma 1:11) Na cava ena vukei ira na qase mera cakava qori?

¹¹ Ni bera nira lai veivakatawani na qase, e bibi mera vakasamataka vinaka mada e liu na veika me baleti koya era na lai sikova. Na ituvaki dredre cava e sotava tiko? Na vakasama cava e rawa ni vakayaloqaqataki koya? Na tikinivolatabu se italanoa cava ena iVolatabu ena ganita na kena ituvaki? Nona vakasamataka rawa na ka va qori na qase, ena veiuqeti kina na nodrau veivosaki qai sega ni tauri vakamamada. Ena veisiko ni veivakatawani, ena laiva na qase mera talaucaka na lomadra na tacidra qai vakarogoci ira vinaka. (Jeme. 1:19) E tukuna e dua na tacida yalewa: “E veivakacegui na nodra vakarogoci keda mai vu ni lomadra na qase ni ivavakoso.”​—Luke 8:18.

12. O cei ena ivavakoso era vinakata tu mera vakayaloqaqataki, na vuna?

¹² Ena yaga vei cei na veivakatawani? A vakamasuti ira na nona itokani qase ni ivavakoso o Paula mera ‘qarauni ira kece na qelenisipi.’ Io, mera vakayaloqaqataki kece na lewe ni ivavakoso, wili kina o ira na dautukutuku kei na painia era yalodina voli mai ena nodra cakacaka vakaitalatala me vica vata na yabaki. Na cava era gadreva kina na nodra veitokoni na ivakatawa vakayalo? Baleta ni so na gauna o ira mada ga era kaukaua tu vakayalo era voleka ni rawai ena veivakamuai ni vuravura ca qo. Me rawa nida kila na vuna e gadrevi kina ena so na gauna mera vukei na dausokalou yalodina ni Kalou, ena vinaka meda dikeva mada e dua na ituvaki a sotava o Tui Tevita.

13. (a) Na gauna cava a nakita kina o Isipipinopi me ravuti Tevita? (b) A rawa vakacava ni vukei Tevita o Apisai?

¹³ Ni oti toka ga na nona lumuti na cauravou o Tevita me tui, erau qai vala kei Koliaci,  e dua vei ira na tamata yago levu era kawa ni tuwawa. A yaloqaqa o Tevita me vakamatea na tuwawa qori. (1 Sam. 17:​4, 48-51; 1 Vei. 20:​5, 8) Ni oti e vica na yabaki, ena dua na nona vala kei ira na kai Filisitia, a vala tale o Tevita kei na dua na tuwawa o Isipipinopi, a dua tale ga na kawa ni tamata yago levu. (2 Sam. 21:16) Ia a voleka sara ni vakamatei Tevita na tuwawa qo. Sega ni baleta ni sa seavu na nona yaloqaqa, ia sa sega ga na nona kaukaua. E tukuni ena iVolatabu: “Sa malumalumu [“oca,” NW] mai ko Tevita.” A “nakita me vakamatei Tevita” o Isipipinopi ni raica ni sa oca. Ia ni voleka ni cokai Tevita na tuwawa qo, ‘sega ni bera ni mai vukei koya o Apisai na luvei Seruaia, qai mokuta mate na kai Filisitia.’ (2 Sam. 21:​15-17) A kalougata dina o Tevita! Ena vakavinavinakataka sara ga o Tevita na nona vakaraici koya voli o Apisai qai totolo nona veivuke ena gauna a leqataki kina na nona bula! Na cava eda vulica ena italanoa qo?

14. (a) Eda na valuta vakacava na ituvaki dredre era vakataki Koliaci? (b) Era na rawa ni veivuke vakacava na qase mera marau qai kaukaua tale na tacidra? Tukuna e dua na kena ivakaraitaki.

¹⁴ Eda tomana tiko ga na dauveiqaravi i Jiova ena veiyasa i vuravura na noda cakacaka vakaitalatala, dina nida sotava e levu na ituvaki dredre mai vei Setani kei ira na nona ilawalawa. Eso na ituvaki dredre eda sotava e vaka ga eda vala tiko kei ira na tuwawa. Ia nida nuitaki Jiova vakatabakidua, eda bolea kina na ituvaki dredre era vakataki “Koliaci” da qai valuta rawa. Ia ena so na gauna, eda dau wawale tale qai yalolailai ena levu ni noda sasaga meda vorata na veivakamuai ni vuravura qo. E ririkotaki na noda bula ena gauna eda malumalumu kina ni rawarawa sara meda vakaleqai ena veivakamuai ni vuravura eda dau vorata e liu. Me vaka era vakadinadinataka e levu ena ituvaki va qori, na nodra veivukei na qase ena kena gauna donu e rawa ni vukei keda meda marau da qai kaukaua tale. E tukuna e dua na tacida yalewa painia e yabaki 60 vakacaca: “Ena dua na gauna sa oti, au sega ni bula vinaka, qai dau wawale niu lako ena cakacaka vakavunau. A raica rawa e dua na qase na noqu wawale qai mai raici au. E veivakayaloqaqataki dina na neirau veivosakitaka e dua na tikinivolatabu. Au muria sara na nona vakatutu, e yaga sara vakalevu vei au.” E tomana: “E vakaraitaka sara ga na qase ya na nona lomani au ena nona raica niu malumalumu qai vukei au!” Io, eda marau meda kila nira tiko na qase era dau kauaitaki keda vakayalololoma me vakataki Apisai ena gauna makawa, nira tu vakarau mera ‘vukei keda.’

15, 16. (a) Na cava era lomani Paula kina vakalevu na tacina vakayalo? (b) Na cava eda lomani ira kina na qase era dau kauai ena noda ivavakoso?

¹⁵ E sega ni rawarawa nodra itavi na ivakatawa. Ena so na gauna, era sega ni moce vinaka na qase ena nodra masulaki ira na qelenisipi ni Kalou se nira vukei ira vakayalo na mataveitacini. (2 Kor. 11:​27, 28) Ia me vakataki Paula ga, era qarava vakavinaka na nodra itavi ra qai cakava ena marau. E vola vei ira mai Korinica: “Au na marautaka vakalevu meu vakayagataka vei kemuni na ka kece e tu vei au kei na noqu bula.” (2 Kor. 12:15) Io, ena nona lomani ira na tacina o Paula, e solibula kina me vakaukauataki ira. (Wilika 2 Korinica 2:4; Fpai. 2:17; 1 Ces. 2:8) Sa rauta mera lomani Paula vakalevu na mataveitacini!​—Caka. 20:​31-38.

¹⁶ O keda tale ga na dauveiqaravi ni Kalou nikua eda lomani ira na qase era dau veikauaitaki, eda vakavinavinakataki Jiova ena masu ena nona vakarautaki ira mai. Na nodra kauaitaki keda dina e vakamarautaki keda vakalevu. Eda vakayaloqaqataki ena nodra veivakatawani. Eda vakavinavinakataka tale ga nira dau tu vakarau mera vukei keda ena gauna e dredre kina na noda vosota na veivakamuai ni vuravura qo. Io, o ira na qase era dau kauai era ‘itokani vakacakacaka meda marau kina.’