1-3. (a) Na cava eda dinau tu kina vei Jiova? (b) Na cava e taroga lesu vei keda o koya na noda dauveivueti?

KAYA mada ke sa luvu tiko e dua na waqa, ia o iko o sa tao tu e loma. Gauna sara ga o nanuma kina ni o sa na sega tale ni bula rawa, e qai basika yani e dua na dauveivueti, dreti iko laivi sara mai. Sa na dua mada ga na ka na nomu marau ni dreti iko laivi mai o koya na dauveivueti qai kaya vei iko: “O sa bula”! O na vakila ni vaka o dinau vua! Io, ke a sega o koya, ke o a sa leqa.

² Ena so na sala, e via tautauvata oqo kei na ka e sa cakava vei keda o Jiova. Eda dinautaka dina vua na noda bula. Ni vakarautaka sara ga o koya na ivoli, eda sereki rawa kina mai na ivesu ni ivalavala ca kei na mate. Eda nuidei nida kila ni kevaka eda vakabauta na nona isoro talei, ena vosoti noda ivalavala ca, ena dei tale tu ga na noda inuinui ena gauna mai muri. (1 Joni 1:7; 4:9) Me vaka eda raica ena Wase 14, na ivoli e sala uasivi duadua e vakaraitaka kina o Jiova nona loloma kei na nona lewadodonu. Ia, eda na dolea vakacava?

³ E veiganiti meda raica sara ga se cava e vinakata vei keda o koya noda dauveivueti. E kaya o Jiova ena gusu i koya na parofita o Maika: “Sa vakatakila oti vei iko, na tamata, na ka e vinaka: ia ka cava tale sa taroga maivei iko ko Jiova, mo caka dodonu ga [se, “lewadodonu,” NW], ka mo vinakata na yalololoma, ka mo yalomalumalumu talega ni drau lako vata kaya na nomu Kalou?” (Maika 6:8) Dikeva ni dua vei ira na ka e taroga vei keda o Jiova oya meda “caka dodonu.” Cava na kena ibalebale oqo?

4. Eda kila vakacava ni vinakata o Jiova meda muria na nona ivakatagedegede dodonu?

⁴ E namaka o Jiova meda muria na nona ivakatagedegede. Me na lewa mai o koya na ka e dodonu kei na ka e sega ni dodonu.  E dau dodonu tu ga na nona ivakatagedegede, nida saga gona meda muria eda sa saga tiko meda caka dodonu. “Vulica na caka vinaka; segata na lewa dodonu,” e kaya na Aisea 1:17. E vakauqeti keda na Vosa ni Kalou meda “qara mada na yalododonu.” (Sefanaia 2:3) E vakauqeti keda tale ga meda “vakaisulu e na tamata vou, o koya sa caka me vaka na Kalou e na yalododonu.” (Efeso 4:24) Na yalododonu dina​—se lewadodonu dina​—e cata na ivalavala kaukaua, ivalavala dukadukali, kei na ivalavala velavela, ni ivalavala kece oqo era veisaqasaqa kei na ka e savasava.​—Same 11:5; Efeso 5:3-5.

5, 6. (a) Na cava e sega ni icolacola bibi kina na noda saga meda muria na ivakatagedegede i Jiova? (b) E vakaraitaka vakacava na iVolatabu ni na sega ni cegu na noda vakasaqara na yalododonu?

⁵ E icolacola beka vei keda na noda muria na ivakatagedegede dodonu i Jiova? Sega. Ni galeleti Jiova na lomada, eda sa na ciqoma na ka ga e vinakata vei keda. Baleta nida lomana na noda Kalou kei na veika e kilai tani kina, eda vinakata tale ga me vakamarautaki koya na noda ivalavala. (1 Joni 5:3) Nanuma tiko ni ‘vinakata na ivalavala dodonu’ o Jiova. (Same 11:7) Ke da via vakaraitaka dina na lewadodonu vakalou, se nona yalododonu, e dodonu meda taleitaka na ka e taleitaka o Jiova, meda qai cata na ka e cata.​—Same 97:10.

⁶ E sega ni ka rawarawa vei keda na tamata ivalavala ca meda vakasaqara na yalododonu. E dodonu meda luvata tani na tamata makawa kei na kena ivalavala ca, da qai vakaisulu ena tamata vou. E kaya na iVolatabu ni tamata vou e “vakavoui tiko” ena vuku. (Kolosa 3:9, 10) Na vosa “vakavoui tiko” e vakaraitaka ni na sega ni oti rawa noda vakaisulu ena tamata vou, e gadrevi gona na sasaga. Se mani vakacava noda via cakava na ka e dodonu, tiko ga na gauna eda dau tarabe ena vosa kei na ivalavala, nida tamata ivalavala ca.​—Roma 7:14-​20; Jemesa 3:2.

7. Meda raica vakacava na noda malumalumu lalai e so nida saga tiko ga meda vakasaqara na yalododonu?

⁷ Meda raica vakacava na noda malumalumu lalai e so nida vakasaqara tiko na ka e dodonu? E sega ni vinaka meda  raica vakamamada na ivalavala ca. Ia, ena gauna vata oqori, meda kua ni soro, meda kua ni nanuma ni sa sega ni ganiti keda meda qaravi Jiova ena vuku ni noda malumalumu. Na noda Kalou dauloloma e sa vakarautaka na sala me vakadonui tale kina e dua e baleca, ia sa veivutuni dina. Dikeva na vosa veivakauqeti i koya na yapositolo o Joni: “Au sa vola yani vei kemudou na veika oqo, mo dou kakua kina ni valavala ca.” E qai tomana: “Ia kevaka sai valavala ca e dua [ena vuku ni malumalumu ga vakatamata], sa dua na noda Dautataro vei Tamada, ko Jisu Karisito.” (1 Joni 2:1) Io, sa vakarautaka o Jiova na isoro i Karisito me rawa kina ni vakadonui na noda veiqaravi, e dina nida tamata ivalavala ca. Sega li ni uqeti keda oqo meda solia noda vinaka kece meda vakamarautaki Jiova?

8, 9. Eda kila vakacava na yalododonu i Jiova ena nona raica me kacivaki na itukutuku vinaka?

⁸ E rawa nida vakaraitaka na lewadodonu​—e rawa sara mada ga nida vakatotomuria na lewadodonu ni Kalou​—ena noda vakaitavi ena kena levu duadua eda rawata ena noda vunautaka na itukutuku vinaka ni nona Matanitu. Na isema cava e tiko ena lewadodonu i Jiova kei na vunautaki ni itukutuku vinaka?

⁹ Ni bera ni tinia o Jiova na vuravura i Setani, ena raica me kacivaki mada yani na ivakaro. Ena nona parofisai me baleta na ka ena yaco ena gauna ni ivakataotioti, a kaya o Jisu: “Ena vunautaki dina mada eliu nai tukutuku-vinaka e na veivanua kecega.” (Marika 13:10; Maciu 24:3) Na vakayagataki ni vosa “eliu” e vakaraitaka ni so na ka era na muria mai na vunautaki ni itukutuku vinaka ena veivanua kece ga. Na veika era na muri mai oqo ena okati kina na veivakararawataki levu a sa yalataki tu mai. Oqo era na vakarusai kina na tamata ca, qai dolava na sala ina dua na vuravura vou ni yalododonu. (Maciu 24:14, 21, 22) Sega sara ni dua e rawa ni kaya ni sega ni dodonu na ka e cakava o Jiova vei ira na ivalavala ca. Ena nona veivakaroti rawa o Jiova, sa solia kina na gauna vei ira na ivalavala ca  mera veisautaka nodra ivalavala, mera kua kina ni vakarusai.​—Jona 3:1-​10.

10, 11. Eda vakaraitaka vakacava na lewadodonu vakalou ena noda vakaitavi ena vunautaki ni itukutuku vinaka?

¹⁰ E ivakaraitaki vakacava ni lewadodonu vakalou na noda vunautaka na itukutuku vinaka? Kena imatai, sa dodonu ga meda solia na noda vinaka taucoko meda dusimaki ira tale kina e so ina sala ni bula. Vakasamataka tale mada na ivakaraitaki me baleta noda vakabulai mai na dua na waqa e sa luvu tiko. Ni o sa mai taqomaki toka ena dua na velovelo, e macala ni o na via vukei ira tale e so era se tiko voli ga e wasawasa. O keda tale ga eda na via vukei ira era se cumuwaqara voli ga ena wasawasa ni vuravura ca oqo. E dina ni levu era na cata na noda itukutuku. Ia, ni se solia tiko ga vei ira o Jiova na gauna, se noda itavi tiko ga meda vukei ira mera “veivutuni,” me rawa kina nira bula.​—2 Pita 3:9.

¹¹ Ena noda vunautaka na itukutuku vinaka vei ira kece eda sotava, eda vakaraitaka kina na lewadodonu ena dua tale na sala bibi: Eda vakaraitaka nida sega ni veivakaduiduitaki. Kua ni guilecava ni “sega ni dau vakaduiduitaka na tamata na Kalou. Ia sa dau vinakati ira kece ga era dau vakarokorokotaki koya ka dau cakava na ka e dodonu.” (Cakacaka 10:34, 35, VV) Ke da muria na nona lewadodonu, eda na sega ni veivakaduiduitaki. Eda na tukuna ga yani na itukutuku vinaka vei ira na tamata kece ga, veitalia se ra kai vei, ra vutuniyau se ra dravudravua, ra sucu turaga, se ra tauvanua. Eda na saga ga mera rogoca kece na tamata na itukutuku vinaka, me qai vakatau vei ira na nodra ciqoma se sega.​—Roma 10:11-​13.

12, 13. (a) Na cava me kua kina nida totolo ena noda vakalewai ira na tani? (b) Na cava na ibalebale ni vosa i Jisu meda “kakua ni dauveivakalewai,” vaka kina meda “kakua ni dau veibeitaki”?

¹² E rawa tale ga nida vakaraitaka na lewadodonu ena noda raici ira na tani me vaka ga na nona raici keda o Jiova. Dau rawarawa meda vakawai ira na tani, meda vakalewa na nodra malumalumu da qai via vakilakila na nodra inaki. Ia, o cei vei  keda ena vinakata me vakalewa o Jiova na nona malumalumu kei na nona inaki? E sega ni dau cakava oqo o Jiova. E kaya na daunisame: “Kevaka ko ni sa nanuma, Jiova, nai valavala ca o cei kemuni na Turaga, me na bula rawa?” (Same 130:3) Eda marau ni o koya na noda Kalou lewadodonu qai yalololoma e sega ni dau vinakata me vakaraica tiko ga na noda malumalumu. (Same 103:8-​10) O koya gona, meda dau raici ira vakacava na tani?

¹³ Nida kila ni lewadodonu i Jiova e dau salavata kei na yalololoma, eda na sega ni via totolo meda vakalewai ira na tani ena ka e sega ni dua kina noda bisinisi, se ka e sega soti ni bibi. E dodonu meda qaqarauni ena tikina oqo baleta ni a kaya o Jisu ena nona Vunau ena Ulunivanua: “Dou kakua ni dauveivakalewai, de dou lewai.” (Maciu 7:1, VV) E qai tomana o Jisu, me vaka e vola o Luke: “Ni kakua ni dau veibeitaki, e na qai sega ni beitaki kemuni na Kalou.” (Luke 6:37, VV) E vakaraitaka o Jisu nona kila vinaka ni dua na malumalumu ni tamata na vakalelewa se veibeitaki. Ke dua e dau vakatudaliga vei koya e nona cakacaka na vakalelewa, sa dodonu me muduka.

14. Cava na vuna meda “kakua ni dauveivakalewai” kina?

¹⁴ Na cava meda “kakua ni dauveivakalewai” kina? Kena imatai, e sega ga ni dua na dodonu e tu vei keda meda vakalewa kina e dua. E dodonu meda nanuma na itatau i koya na tisaipeli o Jemesa: “Sa dua bau na Vunilawa ka Turaganilewa”​—o Jiova. E qai taroga vakadodonu o Jemesa: “Ko cei ko iko mo vakalewa na kai nomu?” (Jemesa 4:12, VV; Roma 14:1-4) Kena ikuri, na keda ituvaki ivalavala ca e rawa ni sega ga ni dodonu kina na noda lewa. E levu na rai, se vakasama ​—okati kina na veivakaduiduitaki, yaloca, vuvu, kei na nona vakadonui koya ga e dua​—e rawa ni vakabuawataka na noda raici ira na tani. Noda vakasamataki keda ni o keda yadua e tu na noda dui malumalumu e dodonu me tarovi keda mai na noda via totolo meda dusia na nodra cala na tani. E sega ni rawa nida raica na ka e tu e lomadra na tani; sega tale ga ni rawa nida kila na veika matailalai kece e baleti ira. O koya gona, o cei o  keda meda via lai vakalewa na inaki era cakava kina e so na ka na tacida, se nodra sasaga mera qarava na Kalou? Sega li ni vinaka cake meda vakatotomuri Jiova ena noda raica na ka era vinaka kina na tacida kei na ganeda, da qai kua ni vakaceuta na nodra malumalumu?

15. Na vosa, kei na ivalavala vakacava e sega na kena tikina ena kedra maliwa na dau qarava na Kalou? Ena vuku ni cava?

¹⁵ Vakacava o ira na lewe ni noda vuvale? Ka ni rarawa ni veibeitaki kei na vakatauitotogi bibi duadua e sa dau vakayacori tiko ena dua na vanua a dodonu me ivakavakacegu​—na vuvale. E sega ni ka vou na noda dau rogoca nodra totogitaki se vakalolomataki ena vosa kei na ivalavala na lewe ni vuvale vei ira na ulunivale, radinivale, se o ira na itubutubu. Ia, na vosa kaukaua, vosa gaga, kei na ivalavala kaukaua, e sega na kena tikina ena kedra maliwa na dau qarava na Kalou. (Efeso 4:29, 31; 5:33; 6:4) Na ivakasala i Jisu meda “kakua ni dau veibeitaki”  se “kakua ni dauveivakalewai” e dodonu me muri tale ga ena noda dui lomanivale. Nanuma ni noda vakaraitaka na lewadodonu e okati kina na noda raici ira na tani me vaka ga na nona dau raici keda o Jiova. Qai noda Kalou e sega ni dau kaukaua nona ivalavala vei keda, se me dau vakalolomataki keda. Kena veibasai ga ni dau “yalovinaka sara” o koya vei ira era lomani koya. (Jemesa 5:11) Sa ivakaraitaki vakasakiti dina vei keda, qai dodonu meda vakatotomuria!

16, 17. (a) Na cava e vinakata o Jiova vei ira na qase? (b) Na cava e dodonu me vakayacori ke sega ni veivutuni dina e dua e ivalavala ca? Ena vuku ni cava?

¹⁶ O keda kece e noda itavi meda dau lewa vakadodonu, ia qai vakauasivi sara o ira na qase ena ivavakoso vakarisito. Dikeva na ivakamacala vakaparofisai i Aisea me baleti ira na “turaga” se o ira na qase: “Raica, ena buli e dua na tui me ia na lewa dodonu, ko ira talega na turaga era na lewa vakadodonu.” (Aisea 32:1) Io, e vinakata o Jiova mera tokona na qase na lewadodonu nira veiqaravi. Era na vakayacora vakacava oqo?

¹⁷ O ira na qase matua vakayalo oqo era kila ni nodra tokona na lewadodonu ena okati kina na nodra raica me savasava tiko ga na ivavakoso. Tiko na gauna ena gadrevi mera vakatulewa na qase ena vuku ni so na cala bibi. Era na nanuma ena gauna vaka oqo ni lewadodonu vakalou e dau yalololoma ke dua na kena yavu. Ena sala oqo era na saga kina me veivutuni o koya e ivalavala ca. Ia, vakacava ke sega ni veivutuni dina o koya e ivalavala ca ni sa sagai oti me vukei? Ena lewadodonu dina, e veivakasalataki na Vosa i Jiova ena ka sara ga me caka: “Dou qai biuta tani vei kemudou na tamatai valavala ca ko ya.” Kena ibalebale me na vakasivoi mai na ivavakoso. (1 Korinica 5:11-​13; 2 Joni 9-​11) E dau sega ni ka marautaki vei ira na qase na nodra veivakasivoi, ia era kila ni dodonu me caka me savasava tiko ga kina na ivavakoso. Sa nodra vakanuinui tu ni dua na siga ena kilai yalona tale o koya e ivalavala ca, qai lesu tale mai ena ivavakoso.​—Luke 15:17, 18.

18. Na cava mera nanuma na qase nira tauca e so na ivakasala vakaivolatabu?

 ¹⁸ Na tokoni ni lewadodonu e okati tale ga kina na tau ni ivakasala vakaivolatabu ni dua e sa via mua cala. Sega ni kena ibalebale oqo nira sa na vaqara cala tiko ga na qase. Se mera saga me sa nodra cakacaka ga na veivakasalataki yavoki. Ia, e rawa ni sikalutu ‘vakidacala e dua na lewe ni ivavakoso me ivalavala ca.’ Ena ituvaki vaka oqo, era na saga sara na qase mera “vakavinakataki koya e na yalo malumalumu” ena nodra kila ni lewadodonu vakalou e dau veinanumi, sega ni voravora. (Kalatia 6:1) O koya gona, era na sega ni kukurau na qase vua e dua e sa mua cala tiko, se mera cavuta e so na vosa ni veibeci. Ena yasana kadua, na ivakasala e tau vakayalololoma ena vakayaloqaqataki koya e vakasalataki. Ke ra veivunauci sara mada ga na qase ena ivavakoso​—me tukuni vakadodonu na ka e rawa ni yaco ena dua na ikalawa e sa kalawaci tiko​—era na nanuma tiko ga ni o koya na tacida e sa via mua cala tiko oya e lewe ni qelenisipi i Jiova. * (Luke 15:7) Ena rawarawa ni veisau o koya e sa muacala tiko ke raica ni ivakasala se veivunauci e tau vua e caka ena dela ni loloma.

19. Na cava e vinakati mera dau vakatulewataka ena so na gauna na qase? Ia, mera yavutaka e vei na nodra vakatulewa?

¹⁹ Ena so tale ga na gauna, ena vinakati mera vakatulewataka na qase e so na ka e baleti ira na tacidra vakayalo. Me kena ivakaraitaki, so na gauna era dau bosea na qase na yacadra e so na tagane ena ivavakoso e rawa nira vakaturi mera qase ni ivavakoso se ra dauveiqaravi vakaitalatala. Era kila na qase ni bibi mera kua ni veitotaki. Era raica mera muria ga na ivakatagedegede ni Kalou ena nodra digidigi, era sega ni vakararavi ena ka era nanuma. Ena sala oqo, era qarauna kina ‘me dodonu na nodra lewa, ra qai kua ni veitotaki.’​—1 Timoci 5:21, VV.

20, 21. (a) Na cava e dodonu mera dau saga na qase? Ena vuku ni cava? (b) Na cava e rawa nira cakava na qase mera vakacegui ira kina “era sa yalolailai”?

 ²⁰ E dodonu mera vakaraitaka na qase na lewadodonu vakalou ena so tale na sala. Ni tukuna oti o Aisea na nodra na “lewa vakadodonu” na qase, e qai tomana: “Ia ena dua na tamata ena vaka nai vunivuni mai na cagi, kei nai vakaruru mai na cava; ena vaka na uciwai e na vanua dravuisiga, ka vaka na yaloyalo ni vatu levu e na vanua dauveivakaocataki.” (Aisea 32:2) O koya gona, era na saga tiko ga na qase mera ivurevure ni vakacegu vei ira na nodra itokani vakayalo.

²¹ Ena vuku ni leqa kei na veika dredre e vuqa e sotavi nikua, e levu sara era na yalolailai, era na gadreva kina mera vakayaloqaqataki. Vei kemuni na qase, na cava e rawa mo ni cakava mo ni vakacegui ira kina “era sa yalolailai”? (1 Cesalonaika 5:14) Solia nomu gauna mo rogoci ira. (Jemesa 1:19) Ena vuku ni  ‘bibi ni lomadra,’ de dua era na via talaucaki ira vua e dua e rawa nira nuitaka. (Vosa Vakaibalebale 12:25) Vakadeitaka vei ira nira gadrevi, era yaga, era lomani​—vei Jiova, vaka kina vei ira na tacidra kei na ganedra. (1 Pita 1:22; 5:6, 7) Kena ikuri, e rawa mo masu vata kei ira na vaka oqo. E rawa ni veivakacegui dina nona rogoca e dua na nona qaqanimasu ni veinanumi e dua na qase. (Jemesa 5:14, 15) Na nomu sasaga ena veinanumi mo vukei ira na yalolailai ena sega ni ka wale vua na Kalou ni lewadodonu.

22. Sala cava soti e rawa nida vakatotomuria kina na lewadodonu i Jiova? Ia, na cava ena rawati kina?

²² Io, na noda saga meda vakatotomuria na lewadodonu i Jiova ena toroi keda voleka vua! Nida totaka nona ivakatagedegede savasava, nida vota yani na itukutuku vinaka ni bula, nida saga meda raica ga na ka era vinaka kina na tani sega ni nodra malumalumu, eda sa vakaraitaka tiko kina na lewadodonu vakalou. Kemuni na qase, ni oni taqomaka tiko ga na savasava ni ivavakoso, ni oni tauca na ivakasala e veivakayaloqaqataki, ni oni vakatulewa vakadodonu oni sega ni veivakaduiduitaki, ni oni vakayaloqaqataki ira na yalolailai, oni sa vakaraitaka tiko na lewadodonu vakalou. Sa na marau mada ga o Jiova ni rai mai lomalagi qai raica nira solia tiko na nona tamata nodra vinaka kece mera ‘caka dodonu’ nira lako vata voli kei na nodra Kalou!