A lesi ena 1953 o Peter Vanderhaegen me ivakatawa ni tabacakacaka e Idonisia. Na vanua ena sikova e kovuta e rauta ni 5,100 na kilomita mai na tokalau ina ra, qai 1,800 na kilomita mai na vualiku ina ceva. Ni veisiko voli ena veivanua qori, e dau sotava e levu na ituvaki e se sara ga kina na votona.

A sikova na tokalau kei Idonisia o Brother Vanderhaegen ena 1954. E duidui na matalotu ena yasayasa qori. Kena ivakaraitaki, na veiyanuyanu e Bali e levu kina na lotu Idu, e levu na Musolomani e Lombok kei Sumbawa, o Flores e levu kina na Katolika, qai levu na lotu Tawase e Sumba, Alor, kei Timor. Ena nona ilakolako i Kupang na koroturaga kei West Timor, a vodo ena dua na waqa sa  voleka tu mada ga ni kasura. E dau vunau ena so na yanuyanu e kele vakalailai kina na waqa. E kaya o Brother Vanderhaegen: “E rua na macawa noqu vunau voli e Timor. Dua na ka na taubi ni uca, ia au veisoliyaka kece na ivola, era kerea e le 34 me vakau yani vei ira na mekesini, au tauyavutaka tale ga e levu na vuli iVolatabu.” Eratou lesuvi ira na tataleitaki na painia lavotaki, lai tauyavu sara e dua na ivavakoso e Kupang. Oti sa qai tete na cakacaka ina veiyanuyanu o Rotè, Alor, Sumba, kei Flores.

E tuburi ira na italatala ni lotu Tawase na cudru kei na vuvu, nira sa vakarorogo tiko vei ira na tacida na nodra lewenilotu. A vuli iVolatabu tiko kei ira na tacida o Thomas Tubulau, dua na qase ligaidua e dau buli iyaya mai na kaukamea mamare. E vakaroti koya na italatala me muduka nona vuli, ni na vakamatei e dua ke tukuna tiko ga vei ira eso tale na ka sa vulica. E kaya ena doudou o Thomas: “E sega ni dau vosa va qori na lotu vaKarisito. Au na sega ni curuma tale na nomu valenilotu.” A mai dua na italatala gugumatua ni itukutuku vinaka o Thomas, qai lesi me painia lavotaki na luvena yalewa.

Era vinakata sara ga na italatala e Timor me tagutuvi vakadua nodra cakacaka na tacida. E mana nodra veivakabukani ena 1961, nira vakadonuya na vakailesilesi ni mataivalu kei na tabana ni matanitu e qarava na veika vakalotu me vakatabui na vunau e veivale. Era mani veisautaka na tacida na nodra iwalewale ni vunau. Era lai vunau vei ira na tu ena makete kei na toevu, vei ira na gonedau era lesu mai na qoli, kei ira na vuvale era samaki ibulubulu. Ia e vuki na uto nira kaburaka ena retio na vakailesilesi ni mataivalu ni sa soli ina matalotu kece e Timor na galala ni sokalou. Ni kaya na tabana e qarava na veika vakalotu ni se tabu tiko ga na vunau e veivale, era kerea na mataveitacini me vakaivolataki na nodratou  itukutuku. Eratou sega ni via cakava ya na vakailesilesi, era mani tomana nodra vunau e veivale na tacida.

Ni ratou yaco yani e Papua ena 1962 na daukaulotu o Piet kei Nell de Jager, o Hans kei Susie van Vuure, era tusaqati ratou tale ga na italatala ni lotu ni Veivanua vaKarisito. Eratou tukuna e tolu na italatala me ratou lai vunau ena dua tale na vanua na daukaulotu. Ena nodra ivunau e valenilotu, ivola tabaki, kei na itukutuku kaburaki ena retio, era beitaki ira vakailasu na tacida na italatala nira vakatubuca ina matanitu. Era vesumonataki ira na lewenilotu era sa vuli iVolatabu, era vakarerei ira se vaqumi ira. Era veivakasaurarataki tale ga na italatala mera saqata na cakacaka vakavunau na turaga ni vanua.

E seva nodra sasaga na italatala ni a sureti ratou na daukaulotu ina nona koro e dua na turaga ni vanua. E nanuma lesu o Hans: “E kacivi ira mai na lewenikoro na turaga ni vanua, keirau vakamacalataka sara vakalekaleka kei Piet na neitou cakacaka. Erau qai vakatasuasuataka na neirau lewenivale na neitou tukituki, curu i vale ke ra veiciqomi, qai vakamacalataka vakalekaleka e dua na itukutuku vakaivolatabu. E marautaka na turaga ni vanua kei ira na lewenikoro na kena iwalewale ya, qai solia na galala me keitou vunau.”

Keitou ciqomi va qori ena so tale na vanua. E tu tu yadua mera saqata na cakacaka vakavunau na Musolomani, era veitusaqati ga vakalevu na italatala ni lotu Veivanua vaKarisito. E se yaco tiko ga nikua na ivakarau qori.

E tukuna vei ratou na nona tisaipeli o Jisu: “Dou na qai kau ina matadra na kovana kei na tui ena vukuqu, me ivakadinadina vei ira kei ira tale ga na veimatanitu.” (Maciu 10:18) E yaco vakalevu na vosa qori e Idonisia.

 A tabaka ena 1960 e dua na daunicioloji mai Necaladi na ivola era beitaki kina na tacida nira lotu vaKarisito lasu. Na ivola qori e vakavuna mera veibeitaki tale ga e levu na italatala. Kena ivakaraitaki, e volavola e dua na italatala ina tabana e qarava na veika vakalotu, qai beitaki ira na tacida nira “vakasesei ira na nodra lewenilotu.” Nira kacivi na tacida mera lai vakamacala ena ka era beitaki kina, era tukuna ga na ka dina ra qai vunau vinaka sara. E kaya e dua na vakailesilesi vei ira na nona itokani: “Ni kua ni cakava e dua na ka vei ira na iVakadinadina i Jiova. Era veivakayadrati tiko vei ira na lotu Tawase.”

Era kerea ena 1964 eso na italatala ni lotu Tawase me vakatabuya na nodra cakacaka na tacida na Komiti ni Palimedi  e qarava na veika vakalotu kei na bula raraba. Ia e kerea na valenivolavola ni tabana me vakamacala vei ratou na lewe ni komiti. E kaya o Tagor Hutasoit: “E voleka ni dua na aua neitou vakamacala, keitou vakamatatataka kina na cakacaka ni veivakavulici ena iVolatabu. E qai veibeitaki vakailasu e dua na daunipolitiki lotu Tawase ni keimami matalotu dau vakatubuca e Papua. Ia e duatani nodra rai na Musolomani era lewe ni komiti, era kaya vei keimami: ‘E vakadonuya na Yavu ni Vakavulewa na galala ni sokalou, e tu gona vei kemuni na dodonu moni vunau.’” Oti na bose kei ratou na komiti, e kaya e dua na vakailesilesi liu ni matanitu e Papua: “Na matanitu vou . . . e vakadonuya na galala ni sokalou, e okati e keri na lotu vovou kece e tauyavu.”