1. O cei e vu ni noda bula tiko nikua?

E “KALOU bula” o Jiova. (Jeremaia 10:10) E buli keda, e vu ni noda bula tiko nikua. E kaya na iVolatabu: “Oni bulia na ka kece, ena nomuni lewa era bula, era buli kina.” (Vakatakila 4:11) Io, e vinakata o Jiova meda marautaka na bula. E nona isolisoli talei sara ga na bula.—Wilika Same 36:9.

2. Na cava meda cakava me vinaka kina noda bula?

² E sega ni solia wale ga vei keda o Jiova na veika meda bula tiko kina, me vaka na kakana kei na wai. (Cakacaka 17:28) Ia e vinakata meda marautaka na bula. (Cakacaka 14:15-17) Ena qai vinaka ga noda bula ke da muria na lawa ni Kalou.—Aisea 48:17, 18.

3. Na cava e cakava o Jiova ni vakamatei Epeli o Keni?

³ E kaya na iVolatabu ni talei vei Jiova na noda bula kece. Kena ivakaraitaki, ena gauna e cudruvi Epeli kina o Keni, a vakasalataki koya o Jiova me qarauna na nona cudru. Ia e sega ni vakarorogo o Keni, na levu ni nona cudru ‘e mokuti Epeli na tacina qai vakamatei koya.’ (Vakatekivu 4:3-8) A qai totogitaki Keni o Jiova ni labati Epeli. (Vakatekivu 4:9-11) Io, e rerevaki na cudru kei na yaloca, e rawa ni voravora kina noda itovo se da veivakalolomataki. Ena sega ni bula tawamudu o koya e va qori na nona itovo. (Wilika 1 Joni 3:15.) E bibi meda dau veilomani ni na marau kina o Jiova.—1 Joni 3:11, 12.

4. Na cava eda vulica me baleta na bula ena lawa e soli vei ira na Isireli?

 ⁴ Oti tale e vica na udolu na yabaki, e vakaraitaka o Jiova ena iVunau e Tini e solia vei Mosese ni se talei tiko ga vua na bula. E tukuna e dua na lawa qori: “Mo kua ni laba.” (Vakarua 5:17) Ke nakita e dua nona veivakamatei, ena vakamatei tale ga o koya.

5. Na cava na rai ni Kalou me baleta na vakalutu?

⁵ Na cava na rai ni Kalou me baleta na vakalutu? E talei tale ga vei Jiova na nona bula na gone e se buketetaki tiko. E vakaroti ira na Isireli o Jiova me vakamatei o koya e vakamavoataka na yalewa bukete, qai mate kina o luvena. (Wilika Lako Yani 21:22, 23; Same 127:3.) Qori e vakadeitaka ni cala na vakalutu.—Raica na iKuri ni iVakamacala 28.

6, 7. Eda na vakaraitaka vakacava vei Jiova nida vakamareqeta na bula?

⁶ Eda na vakaraitaka vakacava vei Jiova ni talei vei keda na noda bula kei na nodra bula eso tale? Meda kua ni cakava e dua na ka ena vakaleqai kina na noda bula se na nodra bula eso tale. Eda na sega tale ga ni vakatavako, kana mariwana, se vakayagataka na wainimate gaga ni rawa ni vakaleqa noda bula se da mate sara kina.

⁷ E isolisoli ni Kalou na noda bula kei na yagoda, e dodonu meda vakayagataka qori ena sala e vakadonuya. Meda kua sara ni cakava e dua na ka ena vakaleqa na yagoda, nida na dukadukali kina ena mata ni Kalou. (Roma 6:19; 12:1; 2 Korinica 7:1) Ni isolisoli i Jiova na bula, ena sega ni vakadonuya na noda sokalou ke da sega ni doka na bula. Ena rairai dredre meda muduka eso na ivakarau ca sa matau vei keda, ia ena vukei keda o Jiova ke raica nida vakamareqeta na bula.

8. Na cava eda na cakava meda taqomaka kina noda bula kei na nodra bula eso tale?

⁸ Eda kila ni isolisoli talei na bula. E nuitaka o Jiova  nida na saga ena noda vinaka kece meda taqomaka noda bula kei na nodra bula eso tale. Ena laurai qori ena ivakarau ni noda vakacici motoka, motopai se so tale na lori. Eda sega ni vakaitavi ena qito rerevaki se voravora. (Same 11:5) Eda saga tale ga ena noda vinaka kece me tu vinaka na noda vale. E vakasalataki ira kina na Isireli o Jiova: “Ke o tara e dua na vale vou, mo cakava tale ga na bai ni nomu delanivale, me kua ni beitaki na nomu vale ena vakadavedra ni lutu mai kina e dua.”—Vakarua 22:8.

9. Na cava me noda rai me baleti ira na manumanu?

⁹ E bibi tale ga vei Jiova na noda rai me baleti ira na manumanu. E vakadonuya na Kalou meda vakamatea na manumanu me kakana se isulu, e vakatara tale ga me vakamatei na manumanu ke na vakaleqa noda bula. (Vakatekivu 3:21; 9:3; Lako Yani 21:28) Ia eda na sega ni vakalolomataki ira na manumanu se vakamatei ira me ka ni lasa.—Vosa Vakaibalebale 12:10.

10. Eda kila vakacava ni vakatakarakarataka na bula na dra?

¹⁰ E ka tabu vei Jiova na dra baleta e vakatakarakarataka na bula. Gauna e vakamatei Epeli kina o Keni, e kaya vua o Jiova: “Sa tagici au mai na qele na dra i tacimu.” (Vakatekivu 4:10) Ni vakatakarakarataka na bula i Epeli na dra, e totogitaki Keni kina o Jiova ni a vakamatei tacina. Oti na Waluvu ena siga i Noa, e vakaraitaka tale o Jiova ni vakatakarakarataka na bula na dra. A vakadonuya o Jiova me ratou kania na lewenimanumanu o Noa kei na nona vuvale, e kaya: “E rawa ni dou kania na manumanu bula kece era veitosoyaki. Au sa solia kece vei kemudou, me vaka ga na noqu solia vei  kemudou na kau drokadroka.” Ia e dua na ka e vakarota o Jiova me ratou kua ni kania: “Na lewe ga e tiko kina na bula—na kena dra—dou kua ni kania.”—Vakatekivu 1:29; 9:3, 4.

11. Na ivakaro cava me baleta na dra a solia na Kalou vei ira na Isireli?

¹¹ Oti e rauta ni 800 na yabaki mai na nona kaya o Jiova vei Noa me kua ni kania na dra, e vakaroti ira tale nona tamata: “Ke lai vakasasa e dua na Isireli se dua na vulagi e tiko ena kemuni maliwa, qai toboka e dua na manumanu kila se manumanuvuka e rawa ni laukana, me vakadrodroya laivi na kena dra qai buluta ena qele.” E tomana: “Moni kua ni kania na dra.” (Vunau ni Soro 17:13, 14) E se vinakata tiko ga o Jiova mera kila nona tamata ni ka tabu na dra. E rawa nira kania na lewenimanumanu, mera kua ga ni kania na kena dra. Nira vakamatea na manumanu me kakana, e dodonu mera livia na kena dra ina qele.

12. Na cava na nodra rai na lotu vaKarisito me baleta na dra?

¹² Oti e vica na yabaki nona mate o Jisu, eratou bose na yapositolo kei ira na qase ni vavakoso e Jerusalemi mera vakatulewataka se Lawa cava a soli vei ira na Isireli mera na muria lotu vaKarisito. (Wilika Cakacaka 15:28, 29; 21:25.) E vukei ira o Jiova mera kila ni se ka talei tiko ga vua na dra, e dodonu gona mera okata me ka tabu. O ira na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri era sega ni kania se gunuva na dra. Era sega tale ga ni kania na lewenimanumanu e sega ni vakadrodroi vinaka na kena dra. Ke ra kania se gunuva na dra, qori sa vaka ga na qaravi matakau se veiyacovi tawadodonu. Me tekivu mai na gauna qori, era sega tale ga ni via kania se gunuva na dra na lotu vaKarisito dina. Vakacava nikua? Io, e se vinakata tiko ga o Jiova meda okata na dra me ka tabu.

13. Na cava eda sega ni tauri dra kina na lotu vaKarisito?

 ¹³ Kena ibalebale eda na sega tale ga ni tauri dra na lotu vaKarisito. Na vuna? O Jiova sara ga e vakaroti keda meda kua ni kania se gunuva na dra. Ke kaya vei iko o vuniwai mo kua ni gunu alakaolo, vakacava o na vakacuruma ena nomu salanidra? Sega! Ena vakasama vata qori, na ivakaro meda kua ni kania se gunuva na dra e okati tale ga kina noda sega ni tauri dra.—Raica na iKuri ni iVakamacala 29.

14, 15. Na cava e bibi kina vua na lotu vaKarisito me doka na bula qai talairawarawa vei Jiova?

¹⁴ Vakacava ke kaya vei keda o vuniwai nida na mate ke da sega ni tauri dra? Eda na vakatulewataka yadudua meda na talairawarawa se sega ina lawa ni Kalou me baleta na dra. Na lotu vaKarisito e doka na isolisoli ni bula ena vaqara eso tale na veiqaravi vakavuniwai. Ia ena sega ni tauri dra.

¹⁵ Eda vinakata meda bulabula tiko ga vakayago. Ia ni talei vua na Kalou na bula, eda na sega ni vakadonuya me soli vei keda na dra. Na noda talairawarawa vei Jiova e bibi cake mai na noda saga me dede noda bula nida talaidredre vua. E kaya o Jisu: “O koya e via maroroya na nona bula ena vakayalia, ia o koya e vakayalia na nona bula ena vukuqu, ena rawata tale.” (Maciu 16:25) Eda via talairawarawa vei Jiova nida lomani koya, e kila tale ga o koya na ka e yaga vei keda. Nida okata na bula me isolisoli talei qai ka tabu, eda sa vakatotomuria tiko na rai i Jiova.—Iperiu 11:6.

16. Na cava era talairawarawa kina vua na Kalou nona dauveiqaravi?

¹⁶ Era vakatulewataka na dauveiqaravi ni Kalou mera talairawarawa ina nona lawa me baleta na dra. Era na sega ni kania se gunuva na dra, era na sega tale ga ni  vakadonuya me soli vei ira na dra ena veiqaravi vakavuniwai. * Ia era na vakadonuya na veiqaravi tale eso me rawa nira bula kina. Era vakadeitaka ni o koya na iVurevure ni bula kei na dra e kila na ka e yaga vei ira. O vakabauta tale ga ni kila o koya na ka ena yaga vei iko?

17. Na cava na ivakavakayagataki duadua ga ni dra e vakadonuya o Jiova vei ira na Isireli?

¹⁷ E kaya o Jiova vei ira na Isireli ena Lawa e solia vei Mosese: “[E] tiko ena dra na bula ni dua na kabula, au sa solia sara ga vei kemuni ina icabocabonisoro moni veisorovaki [se, kere veivosoti] kina ena vuku ni nomuni bula, ni dra qo e caka kina na veisorovaki.” (Vunau ni Soro 17:11) Nira cala na Isireli, e rawa nira kerea na veivosoti i Jiova ena nodra cabora e dua na manumanu, ra qai kerea na bete me livia eso na kena dra ena icabocabonisoro. Qori duadua ga na ivakavakayagataki ni dra e vakadonuya o Jiova vei ira na Isireli.

18. E yaga vakacava vei keda na isoro i Jisu?

¹⁸ Ni mai bula e vuravura o Jisu, a cabora na nona bula se dra me vosoti kina noda ivalavala ca. Qori sa sosomitaka na lawa ni isoro manumanu. (Maciu 20:28; Iperiu 10:1) E yaga dina na bula i Jisu. Ena vuku ni nona isoro, e rawa ni solia kina vei keda o Jiova na inuinui ni bula tawamudu.—Joni 3:16; Iperiu 9:11, 12; 1 Pita 1:18, 19.

19. Na cava meda cakava me rawa nida “galala mai na nodra dra na tamata kece ga”?

¹⁹ Eda vakavinavinakataka dina vei Jiova na nona  isolisoli talei ni bula! Qori ena uqeti keda meda tukuna vei ira eso tale nira na bula tawamudu ke ra vakabauti Jisu. Nida lomani ira na lewenivanua, eda na cakava na ka kece eda rawata meda vakavulici ira kina mera rawata na bula. (Isikeli 3:17-21) Eda na duavata kei na ka e kaya na yapositolo o Paula: “Niu sa galala mai na nodra dra na tamata kece ga, niu a tukuna kece vei kemuni na ivakaro ni Kalou, e sega ni dua na ka au vunia.” (Cakacaka 20:26, 27) Io, eda na vakaraitaka nida doka na bula kei na dra ena noda tukuna yani na veika me baleti Jiova kei na kena talei vua na bula.