۱،‏ ۲.‏ الف)‏ مردم در زمان ایلیّا دچار چه مصیبتی شدند؟‏ ب)‏ ایلیّا بر کوه کَرْمَل با چه مخالفتی مواجه شد؟‏

ایلیّا به جمعیت چشم دوخته بود؛‏ آنان از دامنهٔ کوه کَرْمَل خود را به زحمت بالا می‌کشیدند.‏ حتی در روشنایی سپیده‌دم آثار فقر و گرسنگی در چهره‌های آنان دیده می‌شد؛‏ سه سال و نیم خشکسالی حال و توانشان را برده بود.‏

^۲ در میان این جمعیت ۴۵۰ تن از انبیای بَعْل نیز بودند.‏ آنان با دبدبه و کبکبه راه می‌رفتند و به شدّت از ایلیّا،‏ نبی یَهُوَه نفرت داشتند.‏ ایزابلِ ملکه بسیاری از خادمان یَهُوَه را قتل عام کرده بود،‏ اما ایلیّا هنوز در مقابل پرستش بَعْل ایستادگی می‌کرد.‏ ولی او تا چه موقع می‌توانست به این کار خود ادامه دهد؟‏ شاید این کاهنان پیش خود فکر می‌کردند که ایلیّا تک و تنهاست و ترس بر او چیره خواهد شد و هرگز نمی‌تواند همهٔ آنان را شکست دهد.‏ (‏۱پاد ۱۸:‏۴،‏ ۱۹،‏ ۲۰‏)‏ اَخاب پادشاه،‏ سوار بر ارابهٔ سلطنتی‌اش به آنجا رسید.‏ او نیز از ایلیّا دلِ خوشی نداشت.‏

۳،‏ ۴.‏ الف)‏ چرا با آغاز شدن آن روز سرنوشت‌ساز ترس می‌توانست بر ایلیّا چیره شود؟‏ ب)‏ چه سؤالاتی را در این فصل بررسی خواهیم کرد؟‏

^۳ ایلیّا،‏ این نبیِ تنها روزی سخت و سرنوشت‌ساز پیش رو داشت.‏ او می‌دید که مردم دسته‌دسته به کوه کَرْمَل می‌آیند و به زودی شاهد رویدادی شگفت و بی‌نظیر خواهند بود؛‏ رویارویی بین حق و باطل!‏ ایلیّا در آغاز این روز سرنوشت‌ساز چه حسی داشت؟‏ او نیز «انسانی بود همچون ما» و به خوبی می‌دانست که ترس می‌تواند بر او چیره شود.‏ ‏(‏یعقوب ۵:‏۱۷ خوانده شود.‏‏)‏ در آن زمان این نبی خدا در میان مردمی بی‌ایمان،‏ پادشاهی مرتد و کاهنانی قاتل بود؛‏ احتمالاً این مرد خدا به شدّت احساس تنهایی می‌کرد.‏—‏۱پاد ۱۸:‏۲۲‏.‏

^۴ چه عاملی سبب شده بود که اسرائیلیان با چنین وضعیت سخت و دشواری  روبرو شوند؟‏ ما از این گزارش چه درسی می‌گیریم؟‏ حال می‌خواهیم سرگذشت زندگی ایلیّا را از نظر بگذرانیم و ببینیم که چگونه می‌توانیم از آن بهره گیریم.‏

۵،‏ ۶.‏ الف)‏ بسیاری از اسرائیلیان در چه کشمکشی بودند؟‏ ب)‏ اَخابِ پادشاه چگونه دل یَهُوَه خدا را به درد آورد؟‏

^۵ ایلیّا در طول زندگی‌اش شاهد آن بود که مردم در پرستش یَهُوَه قصور و کوتاهی می‌کنند و آن را رد کرده‌اند؛‏ او نمی‌توانست این وضعیت را تغییر دهد.‏ بسیاری از اسرائیلیان به یَهُوَه و پرستش راستین پشت کرده بودند و خدایان قوم‌های بیگانه را می‌پرستیدند.‏ در دوران زندگی ایلیّا،‏ بت‌پرستی به اوج خود رسیده بود.‏ قوم اسرائیل در کشمکشی بین پرستش راستین و دروغین بود.‏

^۶ اَخابِ پادشاه دل یَهُوَه خدا را به درد آورده بود.‏ او با ایزابل،‏ دختر پادشاه صیدون،‏ ازدواج کرد.‏ ایزابل مصمم بود که پرستش بَعْل را در سراسر سرزمین اسرائیل رواج دهد و پرستش یَهُوَه را ریش‌کن کند.‏ چندی نگذشت که اَخاب تحت تأثیر او قرار گرفت و معبد و مذبحی برای بَعْل ساخت.‏ پادشاه دیگران را تشویق کرد تا در مقابل این خدای کاذب سجده کنند.‏—‏۱پاد ۱۶:‏۳۰-‏۳۳‏.‏

۷.‏ الف)‏ چرا پرستش بَعْل چنین زشت و نفرت‌انگیز بود؟‏ ب)‏ چه امری به ما اطمینان می‌دهد که گزارش‌های کتاب مقدّس در مورد مدت خشکسالی هیچ مغایرتی با یکدیگر ندارد؟‏ (‏به  کادر نیز مراجعه شود.‏)‏

^۷ چرا پرستش بَعْل چنین زشت و نفرت‌انگیز بود؟‏ زیرا اسرائیلیان را اغوا کرد و بسیاری از خدای حقیقی دور شدند.‏ پرستش بَعْل همچنین مشمئزکننده و خشونتبار بود.‏ در آن زمان معبدی وجود داشت که مردان و زنان در آن روابط نامشروع داشتند.‏ همچنین ضیافت‌هایی ترتیب داده می‌شد که در آن پس از عیاشی و میگساری،‏ اعمال غیراخلاقی صورت می‌گرفت.‏ در میان پرستندگان بَعْل حتی قربانی کردن کودکان رواج داشت.‏ از این رو،‏ یَهُوَه پیامبر خود ایلیّا را نزد اَخاب فرستاد تا خبر خشکسالی‌ای را به گوش همگان برساند.‏ این خشکسالی تا زمانی ادامه می‌یافت که پیامبر خدا پایان آن را اعلام کند.‏ (‏۱پاد ۱۷:‏۱‏)‏ چند سال پس از آن،‏ ایلیّا دوباره اَخاب را دید و به او گفت که تمام قوم و انبیای بَعْل را در کوه کَرْمَل گرد هم آورد.‏ *

۸.‏ از گزارش کتاب مقدّس در مورد پرستش بَعْل چه درسی می‌گیریم؟‏

 ^۸ ما از این کشمکش چه درسی می‌گیریم؟‏ برخی شاید فکر کنند که پرستش بَعْل داستانی بیش نیست و ما از آن بهره‌ای نمی‌بریم،‏ زیرا دیگر اثری از چنین معابد و مذبح‌هایی را نمی‌توان یافت.‏ اما این گزارش،‏ تنها یک گزارش تاریخی و باستانی نیست.‏ (‏روم ۱۵:‏۴‏)‏ واژهٔ «بَعْل» به مفهوم «مالک» یا «ارباب» است.‏ یَهُوَه به قومش گفته بود که آنان باید تنها او را به عنوان «بَعْل» یا مالک خود انتخاب کنند؛‏ یعنی همچون شوهری که حق و اختیار همسرش را دارد.‏ (‏اشع ۵۴:‏۵‏)‏ آیا امروزه نیز مردم بجای خدمت به خدای متعال،‏ ارباب‌های گوناگونی را خدمت نمی‌کنند؟‏ آنان زندگی خود را وقف پول،‏ پیشرفت شغلی،‏ تفریح و سرگرمی،‏ لذّات غیراخلاقی و خدایان بی‌شمار دیگر می‌کنند و در حقیقت آنان را بجای یَهُوَه پرستش می‌کنند.‏ بدین شکل آنان را ارباب خود ساخته‌اند.‏ (‏مت ۶:‏۲۴؛‏ رومیان ۶:‏۱۶ خوانده شود.‏‏)‏ پس هنوز هم می‌توان مهم‌ترین ویژگی‌های پرستش بَعْل را در روزگارمان مشاهده کرد.‏ این کشمکش باستانی،‏ بین پرستش یَهُوَه و پرستش بَعْل،‏ به ما نشان می‌دهد که خدمت به چه کسی عاقلانه است.‏

۹.‏ الف)‏ چرا کوه کَرْمَل،‏ محلّی مناسب بود تا پرستش کاذب بَعْل و دروغ‌ها و فریبکاری‌های آن برملا شود؟‏ (‏به پاورقی نیز مراجعه شود.‏)‏ ب)‏ ایلیّا به مردم چه گفت؟‏

^۹ از ارتفاعات بادگیر کوه کَرْمَل،‏ مردم چشم‌اندازی زیبا به سرزمین اسرائیل داشتند.‏ آنان می‌توانستند در نزدیکی خود رود قیشون و دریای بزرگ (‏دریای مدیترانه)‏ را ببینند.‏ همچنین می‌توانستند از آنجا به کوه‌های لبنان که در افق دوردست و در شمال واقع بود،‏ بنگرند.‏ * اما با طلوع خورشید در آن روز سرنوشت‌ساز،‏ آینده‌ای تیره و تار در پیش روی آنان بود.‏ حال،‏ پرده‌ای سیاه بر روی سرزمین حاصلخیزی که خدا به نوادگان ابراهیم بخشیده بود،‏ کشیده شد.‏ آفتاب گرم و سوزان،‏ این سرزمین را خشک و بی‌آب و علف کرده بود و حماقت و نادانی قوم خدا آن را ویران ساخته بود.‏ همچنان که  مردم گروه‌گروه به گرد هم می‌آمدند،‏ ایلیّا به آنان این چنین گفت:‏ «تا به کی در میان دو فرقه می‌لنگید؟‏ اگر یَهُوَه خداست،‏ او را پیروی نمایید!‏ و اگر بَعْل است،‏ وی را پیروی نمایید!‏»—‏۱پاد ۱۸:‏۲۱‏.‏

۱۰.‏ قوم اسرائیل در زمان ایلیّا چگونه ‹در میان دو فرقه می‌لنگیدند› و چه حقیقتی را فراموش کرده بودند؟‏

^۱۰ منظور ایلیّا از عبارت «در میان دو فرقه می‌لنگید» چه بود؟‏ مردم در آن زمان پی نبرده بودند که در میان پرستش یَهُوَه و پرستش بَعْل یکی را باید انتخاب کنند.‏ آنان می‌پنداشتند که می‌توانند هم یَهُوَه و هم بَعْل را همزمان پرستش کنند؛‏ به عبارت دیگر آنان می‌خواستند با انجام دادن مناسکی که به بَعْل مربوط می‌شد،‏ او را راضی کنند و همزمان رضایت یَهُوَه خدا را جلب نمایند.‏ ممکن است فکر می‌کردند که بَعْل محصولات و دام‌هایشان را برکت خواهد داد و ‹یَهُوَه صبایوت،‏ خدای لشکرها› در نبردهای‌شان از آنان محافظت خواهد کرد.‏ (‏۱سمو ۱۷:‏۴۵‏)‏ همانند بسیاری از مردم روزگارمان،‏ آنان این حقیقت را فراموش کرده بودند که پرستش مختص یَهُوَه است.‏ او خدایی غیور است و شایسته است که تنها او را پرستش کنیم.‏ اگر پرستش خدا را با هر گونه آیین و پرستش دیگری آلود سازیم مورد قبول او واقع نخواهیم شد.‏ این امر از دید او زشت و اهانت‌آمیز است!‏—‏خروج ۲۰:‏۵ خوانده شود.‏

۱۱.‏ سخنان ایلیّا در کوه کَرْمَل چگونه به ما کمک می‌کند تا اولویت‌های زندگی‌و خالص بودن پرستش‌مان را محک زنیم؟‏

 ^۱۱ آری،‏ این اسرائیلیان ‹در میان دو فرقه می‌لنگیدند› همانند مردی که تلاش می‌کند همزمان در دو راه قدم بردارد.‏ امروزه نیز بسیاری از مردم همان خطا را مرتکب می‌شوند؛‏ آنان اجازه داده‌اند که «بَعْل‌ها» بر زندگی‌شان مسلّط شوند و در پرستش خدا قصور کنند.‏ توجه کردن به سخنان پراهمیت و حیاتی ایلیّا در کوه کَرْمَل،‏ به ما کمک می‌کند تا اولویت‌های زندگی و خالص بودن پرستش‌مان را محک زنیم.‏

۱۲،‏ ۱۳.‏ الف)‏ ایلیّا چه آزمونی را پیشنهاد کرد؟‏ ب)‏ چگونه می‌توانیم اعتمادی همچون اعتماد ایلیّا داشته باشیم؟‏

^۱۲ حال،‏ ایلیّا به پرستندگان بَعْل پیشنهادی کرد؛‏ پیشنهاد آزمونی ساده که مشخص می‌کرد که حق با کیست.‏ کاهنان بَعْل باید مذبحی را آماده می‌کردند و بر روی آن قربانی‌ای می‌گذراندند؛‏ سپس از خدای خود می‌خواستند که از آسمان آتش نازل کند.‏ ایلیّا نیز باید چنین می‌کرد.‏ او گفت:‏ «خدایی که با آتش پاسخ دهد خدای حقیقی است.‏» ایلیّا به خوبی می‌دانست که خدای حقیقی کیست.‏ او چنان ایمانی به خدا داشت که حاضر شد به رقیبان خود فرصت بدهد تا به نفع خود از آن استفاده کنند.‏ او گذاشت که کاهنان بَعْل در ابتدا قربانی خود را بگذرانند.‏ پس آنان گاو نری را برگزیدند و آن را برای قربانی نزد بَعْل آماده کردند.‏ *‏—‏۱پاد ۱۸:‏۲۴،‏ ۲۵‏،‏ مژده برای عصر جدید.‏

^۱۳ البته ما اکنون در عصر معجزات به سر نمی‌بریم.‏ اما یَهُوَه تغییر نکرده است.‏ ما نیز می‌توانیم همچون ایلیّا به او اطمینان کامل داشته باشیم.‏ برای نمونه،‏ هنگامی که دیگران تعالیم کتاب مقدّس را به آسانی نمی‌پذیرند،‏ باید بدون واهمه به آنان اجازه دهیم که نخست نظرات خود را ابراز کنند.‏ ما نیز همانند ایلیّا،‏ برای رسیدگی به این امر به یَهُوَه امید داریم.‏ برای رسیدن به این هدف باید نه به خود بلکه به کلام الهامی خدا تکیه کنیم؛‏ کتابی که «برای .‏ .‏ .‏ اصلاح» ما تنظیم شده است.‏—‏۲تیمو ۳:‏۱۶‏.‏

۱۴.‏ ایلیّا از چه طریقی انبیای بَعْل را مورد تمسخر قرار داد و چرا؟‏

^۱۴ انبیای بَعْل قربانی خود را بر روی مذبح قرار دادند و خدای خود را صدا زدند.‏  آنان بارها فریاد زدند:‏ «ای بَعْل ما را جواب بده.‏» این انبیا نه تنها چند دقیقه،‏ بلکه ساعت‌ها فریاد برآوردند.‏ کتاب مقدّس می‌گوید:‏ «لیکن هیچ صدا یا جوابی نبود.‏» هنگام ظهر ایلیّا آنان را مورد تمسخر قرار داد و با کنایه به آنان گفت که بَعْل باید مشغول باشد که پاسخی به آنان نمی‌دهد؛‏ یا در خلوت خود است یا در خواب است.‏ پس کسی باید او را از خواب بیدار کند.‏ ایلیّا با اصرار از این شیّادان خواست که او را ‹به آواز بلندتر بخوانند.‏› او به خوبی می‌دانست که پرستندگان نادانِ بَعْل،‏ خدای دروغین را می‌پرستند.‏ از این رو می‌خواست اسرائیلیان خود به این امر پی برند.‏—‏۱پاد ۱۸:‏۲۶،‏ ۲۷‏.‏

۱۵.‏ نمونهٔ کاهنان بَعْل چگونه نشان می‌دهد که انتخاب اربابی به جز یَهُوَه حماقت محض است؟‏

^۱۵ کاهنان بَعْل برآشفته و پریشان شدند و «به آواز بلند می‌خواندند و موافق عادت خود خویشتن را به تیغ‌ها و نیزه‌ها مجروح می‌ساختند به حدّی که خون بر ایشان جاری می‌شد.‏» اما تلاش‌هایشان بی‌فایده بود!‏ «لیکن نه آوازی بود و نه کسی که جواب دهد یا توجه نماید.‏» (‏۱پاد ۱۸:‏۲۸،‏ ۲۹‏)‏ به راستی که خدایی به نام بَعْل وجود نداشت.‏ او خدایی بود که شیطان ابداع کرده بود تا مردم را با فریب از یَهُوَه دور سازد.‏ به راستی که انتخاب اربابی به جز یَهُوَه سبب یأس و ناامیدی و حتی سرافکندگی و شرمساری می‌شود.‏—‏مزمور ۲۵:‏۳؛‏ ۱۱۵:‏۴-‏۸ خوانده شود.‏

۱۶.‏ الف)‏ ایلیّا با بازسازی مذبح یَهُوَه بر روی کوه کَرْمَل چه امری را در ذهن اسرائیلیان تداعی کرد؟‏ ب)‏ ایلیّا به چه شکلی اعتماد کامل خود را به یَهُوَه نشان داد؟‏

^۱۶ عصر بود و حال ایلیّا باید آزمون خود را می‌گذراند.‏ او مذبحی را که بی‌شک به دست دشمنان پرستش حقیقی خراب شده بود،‏ بازسازی کرد.‏ ایلیّا از ۱۲ سنگ استفاده کرد که احتمالاً به ۱۰ سِبط اسرائیل یادآوری می‌کرد که هنوز باید از شریعت موسوی پیروی کنند؛‏ شریعتی که به ۱۲ سِبط قوم اسرائیل داده شده بود.‏ سپس قربانی خود را روی مذبح گذاشت و بر همه چیز آب پاشید؛‏ آبی که احتمالاً از دریای مدیترانه آورده شده بود.‏ ایلیّا حتی گودالی گرداگرد مذبح حفر نمود و آن را با آب پر کرد.‏ بدین صورت همه چیز به نفع انبیای بَعْل و به ضرر یَهُوَه بود.‏ ایلیّا می‌خواست با این کار خود اعتماد کاملش را به خدا نشان دهد.‏—‏۱پاد ۱۸:‏۳۰-‏۳۵‏.‏

۱۷.‏ ایلیّا در دعاهایش به چه اموری بیشتر اهمیت داد و ما چگونه می‌توانیم او را در دعاهایمان سرمشق قرار دهیم؟‏

 ^۱۷ ایلیّا همه چیز را فراهم آورد و سپس به خدای خود دعا کرد.‏ دعای او ساده و گویا بود و نشان می‌داد که برای او چه اموری پراهمیت است.‏ پیش از هر چیز،‏ ایلیّا می‌خواست همگان بدانند که یَهُوَه ‹خدای اسرائیل› است،‏ نه بَعْل.‏ دوم این که او می‌خواست دیگران پی برند که او خادمی بیش نیست و تمام جلال و ستایش باید به یَهُوَه خدا داده شود.‏ سوم این که او نشان داد که به فکر قومش است،‏ زیرا با اشتیاق تمام منتظر بود که یَهُوَه «دل ایشان» را به سوی خود باز گرداند.‏ (‏۱پاد ۱۸:‏۳۶،‏ ۳۷‏)‏ علی‌رغم تمام درد و مصیبتی که به علّت بی‌ایمانی بر سر اسرائیلیان آمده بود،‏ ایلیّا هنوز به آنان عشق می‌ورزید.‏ ما نیز همچون ایلیّا می‌توانیم در دعاهای خود تواضع و فروتنی نشان دهیم،‏ به فکر نام خدا باشیم و با نیازمندان دلسوزی و همدردی کنیم.‏

۱۸،‏ ۱۹.‏ الف)‏ یَهُوَه به دعای ایلیّا چگونه پاسخ داد؟‏ ب)‏ ایلیّا به مردم چه فرمانی داد و چرا گناهان کاهنان بَعْل قابل بخشش نبود؟‏

^۱۸ پیش از دعای ایلیّا،‏ شاید برخی از اسرائیلیان فکر کردند که سخنان یَهُوَه نیز همانند بَعْل توخالی و بی‌فایده است.‏ اما پس از دعای ایلیّا دیگر جای هیچ شکی باقی نماند.‏ در کتاب مقدّس می‌خوانیم:‏ «آنگاه آتشِ یَهُوَه افتاده،‏ قربانی سوختنی و هیزم و سنگ‌ها و خاک را بلعید و آب را که در خندق بود،‏ لیسید.‏» (‏۱پاد ۱۸:‏۳۸‏)‏ چه کار خارق‌العاده و چشمگیری!‏ حال این عمل خدا چه تأثیری بر قوم اسرائیل گذاشت؟‏

^۱۹ تمام آنان فریاد برآوردند:‏ «یَهُوَه،‏ او خدا است!‏ یَهُوَه،‏ او خدا است!‏» (‏۱پاد ۱۸:‏۳۹‏)‏ سرانجام،‏ اسرائیلیان حقیقت را به چشم خود دیدند،‏ اما هنوز ایمان کافی نداشتند.‏ آنان دیدند که خدا از آسمان آتش بر مذبح فرستاد.‏ پس باید با صداقت اذعان می‌کردند که یَهُوَه،‏ خدای حقیقی است که به دعای ایلیّا گوش داده است؛‏ دعایی که ایمان بی‌نظیر ایلیّا را نشان می‌داد.‏ از این رو ایلیّا از آنان خواست که به شکلی ایمان خود را نشان دهند.‏ او از آنان درخواست کرد که به شریعت یَهُوَه عمل کنند؛‏ اسرائیلیان باید چندین سال پیش از این چنین می‌کردند.‏ شریعت خدا به آنان فرمان داده بود که باید انبیای دروغین و بت‌پرستان را از میان خود بردارند.‏ (‏تث ۱۳:‏۵-‏۹‏)‏ کاهنانِ بَعْل،‏ خود را  دشمن یَهُوَه خدا ساخته بودند و عمداً بر ضدّ اراده و مقصود او قدم برمی‌داشتند.‏ آیا خدا باید به آنان رحمت و بخشش نشان می‌داد؟‏ مگر آنان به تمام کودکان بی‌گناهی که برای بَعْل قربانی شده بودند،‏ بخششی نشان داده بودند؟‏ ‏(‏امثال ۲۱:‏۱۳ خوانده شود؛‏ ار ۱۹:‏۵‏)‏ به راستی که گناهانِ کاهنانِ بَعْل قابل بخشش نبود.‏ پس ایلیّا فرمان داد که تمام کاهنان بَعْل کشته شوند و مردم چنین کردند.‏—‏۱پاد ۱۸:‏۴۰‏.‏

۲۰.‏ چرا نگرانی منتقدان در مورد این که ایلیّا فرمان قتل عام کاهنان بَعْل را داده است،‏ بی‌پایه و اساس است؟‏

^۲۰ شاید امروزه برخی از منتقدان،‏ آخرین اتفاقی را که بر روی کوه کَرْمَل افتاد،‏ شدیداً مورد انتقاد قرار دهند.‏ برخی نگران آنند که متعصبان مذهبی با شنیدن این گزارش کتاب مقدّس،‏ شاید با اعضای گروه‌های مذهبی دیگر با تندی و خشونت رفتار کنند.‏ آری،‏ واقعاً جای تأسف است که امروزه مذاهب متعصب و تندروی بسیاری را می‌توان یافت.‏ اما ایلیّا متعصب نبود.‏ او مطابق با خواست یَهُوَه،‏ به حق فرمان قتل عام کاهنان بَعْل را به اجرا درآورد.‏ از سوی دیگر مسیحیان می‌دانند که همانند ایلیّا نمی‌توانند بر روی دشمنانشان شمشیر کشند.‏ آنان از سخنان عیسی به پِطرُس که برای تمام پیروان عیسی گفته شده است،‏ پیروی می‌کنند.‏ در کتاب مقدّس آمده است:‏ «شمشیر خود در نیام کن؛‏ زیرا هر که شمشیر کِشد،‏ به شمشیر نیز کشته شود.‏» (‏مت ۲۶:‏۵۲‏)‏ یَهُوَه پسرش را مأمور کرده است تا در آینده عدالت را بر روی زمین برقرار کند.‏

۲۱.‏ چرا سرگذشت زندگی ایلیّا نمونه‌ای بسیار خوب برای مسیحیان واقعی است؟‏

^۲۱ وظیفهٔ مسیحیان واقعی آن است که زندگی‌ای در پیش گیرند که نشانهٔ ایمانشان باشد.‏ (‏یو ۳:‏۱۶‏)‏ یک راه،‏ سرمشق قرار دادن ایلیّا،‏ این مرد با خداست.‏ او یَهُوَه را با تمام دل و جان می‌پرستید و دیگران را نیز تشویق کرد تا این راه را برگزینند.‏ او با شهامت تمام،‏ ریاکاری‌های یک مذهب را که شیطان با استفاده از آن مردم را از خدا دور می‌کرد،‏ برملا ساخت.‏ ایلیّا همچنین برای حل و فصل مسائل،‏ به خدا توکّل کرد نه به توانایی‌ها و خواست خود.‏ ایلیّا از پرستش پاک دفاع کرد.‏ باشد که همهٔ ما ایمان او را سرمشق قرار دهیم!‏