۱-‏۲.‏ الف)‏ موسی در کتاب مقدّس چگونه توصیف شده است و برخی اعمال او کدامند؟‏ ب)‏ چرا می‌خواهیم خصوصیت فروتنی را در خود پرورش دهیم؟‏

کتاب مقدّس دربارهٔ موسی می‌گوید که او «مردی بسیار حلیم [یا «فروتن،‏» پاورقی دج‏] بود،‏ بیش از تمامی مردمان روی زمین.‏» (‏اعد ۱۲:‏۳‏)‏ آیا این بدین معنی است که موسی ضعیف،‏ دودل و ترسو بود؟‏ برخی فکر می‌کنند که انسان‌های فروتن چنین خصوصیاتی دارند.‏ اما این طرز فکر اشتباه است.‏ موسی یکی از خادمان مصمم و شجاع خدا بود.‏ او با کمک یَهُوَه با حاکم قدرتمند مصر روبرو شد و حدود سه میلیون اسرائیلی را در بیابان هدایت کرد.‏ او همچنین به قوم اسرائیل کمک کرد که بر دشمنانشان پیروز شوند.‏

^۲ ما با مشکلات موسی روبرو نیستیم،‏ اما گاه با اشخاص و موقعیت‌هایی روبرو می‌شویم که حفظ فروتنی را دشوار می‌سازد.‏ با این حال،‏ ما می‌خواهیم این خصوصیت زیبا را در خود پرورش دهیم،‏ زیرا یَهُوَه خدا قول داده است که «حلیمان [یا فروتنان] وارث زمین خواهند شد.‏» (‏مز ۳۷:‏۱۱‏)‏ آیا شما شخصی فروتن هستید؟‏ نظر دیگران در این باره چیست؟‏ قبل از پاسخ دادن به این دو سؤال مهم باید مفهوم این خصوصیت را درک کنیم.‏

۳-‏۴.‏ الف)‏ فروتنی را می‌توان به چه چیز تشبیه کرد؟‏ ب)‏ برای فروتن بودن چه خصوصیات دیگری باید داشته باشیم و چرا؟‏

^۳ فروتنی * همچون یک تصویر زیباست.‏ همان طور که یک نقاش ماهر  با استفاده از چندین رنگ تصویری زیبا می‌کشد،‏ ما نیز برای فروتن بودن باید چند خصوصیت خوب داشته باشیم.‏ مهم‌ترین خصوصیات شخص فروتن،‏ مطیع بودن،‏ ملایمت و شجاعت است.‏ چرا لازم است که برای خشنود ساختن یَهُوَه این خصوصیات را داشته باشیم؟‏

^۴ تنها افراد فروتن مطیع خدا هستند و مقاصد او را انجام می‌دهند.‏ یکی از خواسته‌های خدا این است که ملایم باشیم.‏ (‏مت ۵:‏۵؛‏ غلا ۵:‏۲۳‏)‏ وقتی می‌کوشیم که به خواست خدا عمل کنیم،‏ شیطان را خشمگین می‌سازیم.‏ از این رو،‏ با این که فروتن و ملایم هستیم،‏ بسیاری از مردم دنیا از ما متنفرند.‏ (‏یو ۱۵:‏۱۸،‏ ۱۹‏)‏ پس برای این که بتوانیم با حملات شیطان مقابله کنیم،‏ نیاز به شجاعت داریم.‏

۵-‏۶.‏ الف)‏ چرا شیطان از فروتنان متنفر است؟‏ ب)‏ در این مقاله به چه سؤالاتی پاسخ می‌دهیم؟‏

^۵ شخص مغرور برخلاف شخص فروتن،‏ خشم خود را کنترل نمی‌کند و مطیع یَهُوَه نیست.‏ این توصیفی بجا برای شیطان است!‏ پس جای تعجب نیست که شیطان از فروتنان متنفر است.‏ زیرا خصوصیات زیبای آنان،‏ خصوصیات زشت او را آشکار می‌کند.‏ به علاوه،‏ فروتنان ثابت می‌کنند که شیطان دروغگوست.‏ زیرا آنان علی‌رغم تهمت‌ها و اعمال شیطان،‏ همچنان به یَهُوَه خدمت می‌کنند.‏—‏ایو ۲:‏۳-‏۵‏.‏

^۶ در چه موقعیت‌هایی حفظ فروتنی می‌تواند دشوار باشد؟‏ چرا باید همواره این خصوصیت را در خود پرورش دهیم؟‏ برای پاسخ دادن به این سؤالات به نمونهٔ موسی،‏ سه جوان عبرانی و عیسی می‌پردازیم.‏

۷-‏۸.‏ وقتی به موسی بی‌احترامی شد،‏ او چه عکس‌العملی نشان داد؟‏

^۷ زمانی که اختیاراتی به ما داده می‌شود.‏ حفظ فروتنی به خصوص زمانی می‌تواند دشوار باشد که افراد تحت سرپرستی ما،‏ با بی‌احترامی رفتار کنند یا تصمیمات ما را زیر سؤال ببرند.‏ آیا شما چنین تجربه‌ای داشته‌اید؟‏ اگر یکی از اعضای خانواده‌تان چنین رفتاری داشته باشد چطور؟‏ ببینیم موسی در موقعیتی مشابه چه کرد.‏

^۸ یَهُوَه،‏ موسی را برای رهبری قوم اسرائیل انتخاب کرد و به او این افتخار را داد که شریعت را به نگارش درآورد.‏ بدون شک،‏ موسی از حمایت خدا برخوردار  بود.‏ با این حال،‏ مریم و هارون که خواهر و برادر موسی بودند،‏ تصمیم او را در رابطه با انتخاب همسر زیر سؤال بردند.‏ برخی رهبران در چنین شرایطی ممکن است عصبانی شوند یا در پی انتقام باشند.‏ اما موسی چنین نکرد و رنجیده‌خاطر نشد.‏ او حتی از یَهُوَه تمنا کرد که به مجازات مریم پایان دهد.‏ (‏اعد ۱۲:‏۱-‏۱۳‏)‏ چرا موسی چنین واکنشی نشان داد؟‏

۹-‏۱۰.‏ الف)‏ یَهُوَه به موسی در درک چه موضوعی کمک کرد؟‏ ب)‏ سرپرستان خانواده و پیران جماعت از موسی چه می‌آموزند؟‏

^۹ موسی تعالیم یَهُوَه را پذیرفته بود.‏ حدود ۴۰ سال پیش از آن واقعه،‏ زمانی که موسی در دربار مصر بود،‏ شخصی فروتن نبود.‏ او یک بار چنان خشمگین شد که مردی را که به نظرش ظلم کرده بود،‏ به قتل رساند.‏ موسی فکر می‌کرد که یَهُوَه از این عمل او رضایت دارد.‏ این طرز فکر نشانهٔ تکبّر او بود.‏ اما یَهُوَه طی ۴۰ سال به او آموخت که تنها شجاعت برای رهبری قوم اسرائیل کافی نیست،‏ بلکه فروتنی لازمهٔ این کار است.‏ به علاوه،‏ موسی برای حفظ فروتنی باید مطیع و ملایم می‌بود.‏ او پس از آموختن این تعالیم،‏ سرپرست فوق‌العاده‌ای شد.‏—‏خرو ۲:‏۱۱،‏ ۱۲؛‏ اعما ۷:‏۲۱-‏۳۰،‏ ۳۶‏.‏

^۱۰ امروزه سرپرستان خانواده و پیران جماعت باید از موسی الگو گیرند.‏ اگر به شما بی‌احترامی شد،‏ سریع ناراحت نشوید.‏ با فروتنی ضعف‌های خود را بپذیرید.‏ (‏جا ۷:‏۹،‏ ۲۰‏)‏ مطیع یَهُوَه بمانید و برای حل مشکلات در پی هدایت او باشید.‏ همیشه با ملایمت پاسخ دهید.‏ (‏امث ۱۵:‏۱‏)‏ به این شکل،‏ یَهُوَه را خشنود می‌کنید،‏ صلح را ترویج می‌دهید و در فروتنی نمونه خواهید بود.‏

۱۱-‏۱۳.‏ سه جوان عبرانی چه نمونهٔ خوبی از خود به جا گذاشتند؟‏

^۱۱ زمانی که تحت آزار و اذیت هستیم.‏ حاکمان در طول تاریخ،‏ قوم خدا را تحت آزار و اذیت قرار داده‌اند.‏ آنان شاید به ما اتهامات زیادی وارد کنند،‏ اما دلیل اصلی خشمشان این است که می‌خواهیم «از خدا اطاعت کنیم،‏ نه از انسان.‏» (‏اعما ۵:‏۲۹‏)‏ آنان شاید ما را مسخره کنند،‏ به زندان بیندازند یا حتی به خشونت متوسل شوند.‏ اما با کمک یَهُوَه،‏ ما می‌توانیم همواره آرامش خود را حفظ کنیم و در پی انتقام نباشیم.‏

^۱۲ نمونهٔ سه جوان عبرانی به نام‌های حَنَنیا،‏ میشائیل و عَزَریا را در نظر گیرید.‏ * پادشاه بابل به آنان فرمان داد که در برابر تمثال بزرگی سجده کنند.‏ آنان با ملایمت دلیل سجده نکردن خود را به پادشاه توضیح دادند.‏ پادشاه تهدیدشان کرد که آنان را در کورهٔ آتش خواهد انداخت.‏ با این حال،‏ هر سه مطیع خدا ماندند.‏ آنان انتظار نداشتند که یَهُوَه فوراً نجاتشان دهد و تنها می‌خواستند  مطیع او بمانند.‏ (‏دان ۳:‏۱،‏ ۸-‏۲۸‏)‏ آنان ثابت کردند که فروتنان حقیقتاً شجاعند.‏ به راستی که هیچ گونه تهدید،‏ مجازات و یا حکومتی نمی‌تواند مانع این شود که با تمامی دل یَهُوَه را بپرستیم.‏—‏خرو ۲۰:‏۴،‏ ۵‏.‏

^۱۳ زمانی که وفاداری ما به خدا تحت آزمایش قرار می‌گیرد،‏ چگونه می‌توانیم از سه جوان عبرانی سرمشق گیریم؟‏ ما باید فروتن بمانیم و اطمینان داشته باشیم که یَهُوَه به فکر ماست.‏ (‏مز ۱۱۸:‏۶،‏ ۷‏)‏ همچنین باید با آنانی که به ما تهمت می‌زنند،‏ با ملایمت و احترام رفتار کنیم.‏ (‏۱پطر ۳:‏۱۵‏)‏ به علاوه،‏ هرگز نباید کاری کنیم که به رابطه‌مان با پدر آسمانی‌مان صدمه وارد کند.‏

۱۴-‏۱۵.‏ الف)‏ زمانی که مضطرب هستیم،‏ چه می‌تواند رخ دهد؟‏ ب)‏ مطابق اِشَعْیا ۵۳:‏۷،‏ ۱۰ چرا می‌توان گفت که عیسی تحت فشار روحی،‏ بهترین نمونهٔ فروتنی را بجا گذاشت؟‏

^۱۴ زمانی که اضطراب داریم.‏ هر یک از ما به دلایل گوناگون مضطرب می‌شویم؛‏ برای مثال،‏ هنگام امتحانات مدرسه یا انجام مسئولیتی خاص در محل کار.‏ گاه حتی فکر انجام دادن یک آزمایش پزشکی می‌تواند دلهره‌آور باشد.‏ وقتی مضطرب می‌شویم حفظ فروتنی سخت می‌شود.‏ در چنین مواقعی مسائلی که معمولاً ما را ناراحت نمی‌کند،‏ می‌تواند باعث عصبانیت ما شود.‏ شاید حتی سخنانمان تند و بی‌مهر شود.‏ اگر شما نیز چنین تجربه‌ای داشته‌اید،‏ تعمّق بر نمونهٔ عیسی کمکتان خواهد کرد.‏

^۱۵ عیسی طی آخرین ماه‌های زندگی‌اش بر زمین،‏ شدیداً تحت فشار بود.‏ او می‌دانست که متحمّل رنج بسیار و در نهایت اعدام می‌شود.‏ (‏یو ۳:‏۱۴،‏ ۱۵؛‏ غلا ۳:‏۱۳‏)‏ او حتی چند ماه پیش از مرگش اذعان کرد که خیلی تحت فشار است.‏ (‏لو ۱۲:‏۵۰‏)‏ به علاوه،‏ در دعا به یَهُوَه گفت:‏ «جان من مضطرب است.‏» از نحوهٔ ابراز احساسات عیسی درمی‌یابیم که او فروتن و مطیع بود.‏ او گفت:‏ «ای پدر،‏ مرا از این ساعت نجات بده.‏ با این حال،‏ به همین دلیل است که به این ساعت رسیده‌ام.‏ ای پدر،‏ نام خود را جلال بده.‏» (‏یو ۱۲:‏۲۷،‏ ۲۸‏)‏ وقتی عده‌ای برای دستگیری‌اش آمدند،‏ او با شجاعت خود را معرفی کرد و اجازه داد که به شکل زجرآور و تحقیرکننده‌ای اعدام شود.‏ او با وجود فشار روحی،‏ با فروتنی به خواست خدا گردن نهاد.‏ به راستی که عیسی تحت فشار روحی و اضطراب،‏ بهترین نمونهٔ فروتنی را بجا گذاشت.‏—‏اِشَعْیا ۵۳:‏۷،‏ ۱۰ خوانده شود.‏

۱۶-‏۱۷.‏ الف)‏ رفتار دوستان عیسی چگونه می‌توانست فروتنی را برایش دشوار سازد؟‏ ب)‏ چگونه می‌توانیم از عیسی الگو بگیریم؟‏

^۱۶ در شب آخر زندگی عیسی،‏ رفتار دوستان نزدیک او می‌توانست حفظ فروتنی را برایش دشوار سازد.‏ تصوّر کنید که عیسی در آن شب چه اضطرابی داشت!‏ آیا می‌توانست تا به مرگ وفادار بماند؟‏ زندگی میلیاردها انسان به وفاداری او بستگی داشت.‏ (‏روم ۵:‏۱۸،‏ ۱۹‏)‏ مهم‌تر از آن،‏ وجهه و اعتبار پدرش در میان بود.‏ (‏ایو ۲:‏۴‏)‏ هنگامی که عیسی با رسولانش که دوستان نزدیکش بودند آخرین شب را می‌گذراند،‏ «بحثی شدید» میان رسولانش درگرفت که «کدام یک از همه بزرگ‌تر محسوب می‌شود.‏» عیسی در آن شب،‏ آنان را چند بار در این رابطه اصلاح کرده بود.‏ با این حال،‏ او عصبانی نشد و آرامش خود را حفظ کرد.‏ او بار دیگر با مهربانی اما در عین حال قاطعانه به آنان نشان داد که چه طرزفکری باید داشته باشند.‏ سپس دوستانش را به دلیل حمایت وفادارانه‌شان تحسین کرد.‏—‏لو ۲۲:‏۲۴-‏۲۸؛‏ یو ۱۳:‏۱-‏۵،‏ ۱۲-‏۱۵‏.‏

^۱۷ ما در شرایطی مشابه،‏ چه واکنشی نشان می‌دهیم؟‏ ما نیز همچون عیسی هنگامی که مضطرب هستیم می‌توانیم آرامش خود را حفظ کنیم.‏ بنابراین باید از  فرمان یَهُوَه اطاعت کنیم که می‌گوید:‏ «همچنان یکدیگر را تحمّل کنید.‏» (‏کول ۳:‏۱۳‏)‏ اگر به یاد داشته باشیم که ما نیز گاه با اعمالمان دیگران را می‌رنجانیم،‏ اطاعت از این فرمان آسان‌تر خواهد بود.‏ (‏امث ۱۲:‏۱۸؛‏ یعقو ۳:‏۲،‏ ۵‏)‏ به علاوه،‏ باید سعی کنیم همیشه دیگران را برای کارهای خوبشان تحسین کنیم.‏—‏افس ۴:‏۲۹‏.‏

۱۸.‏ یَهُوَه چگونه به فروتنان کمک می‌کند که تصمیمات خوب بگیرند و آنان باید چه کار کنند؟‏

^۱۸ اگر فروتن باشیم تصمیمات بهتری خواهیم گرفت.‏ یَهُوَه به فروتنان کمک می‌کند که تصمیمات خوب بگیرند.‏ او قول داده است که دعای فروتنان را بشنود.‏ (‏مز ۱۰:‏۱۷‏)‏ او نه تنها دعای آنان را می‌شنود،‏ بلکه «فروتنان را در طریق عدالت سالک می‌گرداند،‏ و راه خویش را به افتادگان می‌آموزد.‏» (‏مز ۲۵:‏۹‏)‏ یَهُوَه از طریق کتاب مقدّس،‏ نشریات مسیحی * و برنامه‌هایی که «غلام امین و دانا» آماده می‌سازد،‏ ما را هدایت می‌کند.‏ (‏مت ۲۴:‏۴۵-‏۴۷‏)‏ ما برای دریافت کمک یَهُوَه باید با فروتنی تشخیص دهیم که به کمک او نیاز داریم.‏ اینچنین،‏ مطالب روحانی‌ای را که یَهُوَه برای ما فراهم می‌کند،‏ مطالعه می‌کنیم و با تمام دل به کار می‌گیریم.‏

۱۹-‏۲۱.‏ موسی در قادِش چه خطایی کرد و ما از او چه درس‌هایی می‌آموزیم؟‏

^۱۹ اگر فروتن باشیم از خطا دوری می‌کنیم.‏ نمونهٔ موسی را به یاد آورید.‏ او برای ده‌ها سال فروتن ماند و یَهُوَه را خشنود کرد.‏ اما در اواخر سفر ۴۰ سالهٔ اسرائیلیان در بیابان،‏ موسی نتوانست فروتنی‌اش را حفظ کند.‏ پیش از آن،‏ خواهر موسی که به احتمال زیاد در مصر در نجات جان موسی نقش داشت،‏ فوت کرد و در قادِش به خاک سپرده شد.‏ سپس اسرائیلیان دوباره شکایت کردند که به نیازهایشان رسیدگی نمی‌شود.‏ با این که یَهُوَه بارها از طریق موسی برایشان معجزه انجام داده بود و موسی همیشه با ازخودگذشتگی رهبری‌شان کرده بود،‏ آنان به دلیل کمبود آب ‹با موسی مجادله کردند.‏› به علاوه،‏ آنان علیه موسی نیز شکایت کردند و او را مقصر شمردند.‏—‏اعد ۲۰:‏۱-‏۵،‏ ۹-‏۱۱‏.‏

^۲۰ موسی بسیار خشمگین شد و فروتنی خود را حفظ نکرد.‏ او به جای این که مطابق فرمان یَهُوَه عمل کند و با ایمان با صخره صحبت کند،‏ با عصبانیت با قوم برخورد کرد و گفت که خودش برایشان معجزه  می‌کند.‏ سپس دو بار به صخره زد و آب بسیاری از آن جاری شد.‏ غرور و عصبانیت سبب شد که او مرتکب خطایی جدّی شود.‏ (‏مز ۱۰۶:‏۳۲،‏ ۳۳‏)‏ موسی به دلیل این که فروتنی‌اش را برای مدتی کوتاه از دست داد،‏ دیگر نتوانست وارد سرزمین موعود شود.‏—‏اعد ۲۰:‏۱۲‏.‏

^۲۱ ما درس‌های مهمی از این واقعه می‌آموزیم.‏ اول این که برای حفظ فروتنی باید همواره بکوشیم.‏ اگر برای لحظه‌ای کوتاهی کنیم،‏ ممکن است غرور بر ما غلبه کند و سخن یا عمل اشتباهی از ما سر زند.‏ دوم این که اضطراب و ناراحتی،‏ حفظ فروتنی را دشوار می‌سازد.‏ پس در چنین شرایطی،‏ برای حفظ فروتنی باید بیشتر تلاش کنیم.‏

۲۲-‏۲۳.‏ الف)‏ چرا باید همواره سعی کنیم فروتنی را در خود پرورش دهیم؟‏ ب)‏ در صَفَنیا ۲:‏۳ چه نکته‌ای نهفته است؟‏

^۲۲ اگر فروتن باشیم محفوظ می‌مانیم.‏ به زودی یَهُوَه همهٔ شریران را از میان برمی‌دارد و تنها انسان‌های فروتن روی زمین زندگی خواهند کرد.‏ آنگاه حقیقتاً صلح بر زمین خواهیم داشت.‏ (‏مز ۳۷:‏۱۰،‏ ۱۱‏)‏ آیا شما نیز جزو آن فروتنان خواهید بود؟‏ اگر به سخنان مهرآمیز یَهُوَه که در پیشگویی صَفَنیا آمده است عمل کنید،‏ می‌توانید تا به ابد روی زمین زندگی کنید.‏—‏صَفَنیا ۲:‏۳ خوانده شود.‏

^۲۳ چرا در صَفَنیا ۲:‏۳ آمده است که «شاید» در روز خشم خداوند محفوظ بمانیم؟‏ در واقع،‏ منظور این نیست که یَهُوَه نمی‌تواند دوستدارانش را محفوظ نگاه دارد.‏ بلکه بدین معنی است که ما نیز برای محفوظ ماندن باید کاری بکنیم.‏ اگر تلاش کنیم فروتنی را در خود پرورش دهیم،‏ می‌توانیم «در روز خشم خداوند» نجات یابیم و از زندگی ابدی بر روی زمین لذّت بریم.‏