Επιτέλους, οι τρεις άντρες έπαψαν να μιλούν. Ίσως το μόνο που ακουγόταν πια ήταν ο ψίθυρος του ζεστού αέρα που φυσούσε από την έρημο της Αραβίας. Ο Ιώβ, εξαντλημένος από τη μακρά αντιπαράθεση, είχε στερέψει από λόγια. Τον φανταζόμαστε να καρφώνει με το βλέμμα του τους τρεις γνωστούς του, τον Ελιφάς, τον Βιλδάδ και τον Σωφάρ, σαν να τους προκαλεί να συνεχίσουν. Αλλά εκείνοι μάλλον απέστρεφαν το βλέμμα τους, απογοητευμένοι που τα επιτήδεια σοφίσματά τους, τα «ανούσια» λόγια τους και οι άσπλαχνοι υπαινιγμοί τους είχαν πέσει στο κενό. (Ιώβ 16:3, υποσημείωση) Αν μη τι άλλο, ο Ιώβ ήταν ακόμη πιο αποφασισμένος να υπερασπιστεί την ακεραιότητά του.

Ο Ιώβ ίσως ένιωθε ότι το μόνο που του είχε απομείνει ήταν η ακεραιότητά του. Είχε χάσει το βιος του, τα δέκα του παιδιά, τη στήριξη και τον σεβασμό των φίλων και των γειτόνων του και, τελικά, την ίδια του την υγεία. Το δέρμα του ήταν μαυρισμένο από την αρρώστια, γεμάτο ξερές πληγές και σκουλήκια. Ακόμη και η αναπνοή του βρομούσε. (Ιώβ 7:5· 19:17· 30:30) Παρ’ όλα αυτά, οι επιθέσεις εκείνων των τριών αντρών είχαν κάνει τον Ιώβ να ξεχειλίζει από αγανάκτηση. Το έβαλε σκοπό του να αποδείξει ότι δεν ήταν ο πωρωμένος αμαρτωλός που έλεγαν ότι ήταν. Η τελική ομιλία του Ιώβ τούς είχε αποστομώσει. Ο χείμαρρος των σκληρών λόγων τους επιτέλους στέρεψε. Ο πόνος του Ιώβ όμως παρέμενε μεγάλος. Χρειαζόταν βοήθεια—και επειγόντως!

Είναι κατανοητό ότι ο Ιώβ είχε χάσει την ισορροπία στον τρόπο σκέψης του. Χρειαζόταν κατεύθυνση και διόρθωση. Χρειαζόταν επίσης αληθινή παρηγοριά και συμπαράσταση, αυτό δηλαδή που θα έπρεπε να του είχαν προσφέρει οι τρεις γνωστοί του. Έχετε νιώσει εσείς ποτέ να χρειάζεστε απεγνωσμένα κατεύθυνση και παρηγοριά; Σας έχουν απογοητεύσει άνθρωποι που θεωρούσατε φίλους σας; Βλέποντας πώς βοήθησε ο Ιεχωβά Θεός τον υπηρέτη του και πώς ανταποκρίθηκε ο Ιώβ, μπορείτε να γεμίσετε ελπίδα και να πάρετε πρακτικά μαθήματα.

Στη συνέχεια, η αφήγηση του Ιώβ κρύβει μια ανατροπή. Υπήρχε και κάποιος άλλος εκεί κοντά, ένας νεότερος άντρας που λεγόταν Ελιού. Καθόταν εκεί από την αρχή, ακούγοντας σιωπηλά τους μεγαλύτερους να συνδιαλέγονται. Και δεν του άρεσαν καθόλου αυτά που άκουγε.

Ο Ελιού είχε θυμώσει με τον Ιώβ. Στενοχωριόταν που έβλεπε αυτόν τον δίκαιο άνθρωπο να παρασύρεται και να “προσπαθεί να αποδείξει ότι είχε εκείνος δίκιο και όχι ο Θεός”. Από την άλλη, ο Ελιού συμπονούσε βαθιά τον Ιώβ—έβλεπε πόσο πονούσε, πόσο ειλικρινής ήταν και πόσο απεγνωσμένα χρειαζόταν στοργική συμβουλή και παρηγοριά. Διόλου παράξενο που ο Ελιού έχασε την υπομονή του με τους τρεις ψευτοπαρηγορητές! Τους άκουγε να επιτίθενται στον Ιώβ προσπαθώντας να υπονομεύσουν την πίστη του, την αξιοπρέπειά του και την ακεραιότητά του. Και το χειρότερο, με τα διεστραμμένα λόγια τους ανακήρυξαν ένοχο τον ίδιο τον Θεό. Δικαιολογημένα ο Ελιού περίμενε πώς και πώς να πάρει τον λόγο!—Ιώβ 32:2-4, 18.

«Εγώ είμαι νέος», είπε, «και εσείς ηλικιωμένοι. Γι’ αυτό συγκρατήθηκα από σεβασμό και δεν τόλμησα να σας πω αυτά που ξέρω». Αλλά δεν μπορούσε άλλο να σιωπά. Είπε λοιπόν: «Η ηλικία από μόνη της δεν κάνει κάποιον σοφό ούτε κατανοούν το σωστό μόνο οι ηλικιωμένοι». (Ιώβ 32:6, 9) Τότε ο Ελιού μίλησε εκτενώς, αποδεικνύοντας πόσο αληθινά είναι αυτά τα λόγια. Ακολούθησε εντελώς διαφορετική προσέγγιση από αυτήν του Ελιφάς, του Βιλδάδ και του Σωφάρ. Διαβεβαίωσε τον Ιώβ ότι δεν είχε σκοπό να τον υποβιβάσει ή να του προσθέσει και άλλη στενοχώρια. Επίσης τον τίμησε, αποκαλώντας τον με το όνομά του και αναγνωρίζοντας τον χλευασμό που είχε υποστεί. * Είπε όλο σεβασμό: «Τώρα όμως, Ιώβ, άκουσε, σε παρακαλώ, τα λόγια μου».—Ιώβ 33:1, 7· 34:7.

Ο Ελιού συμβούλεψε ευθέως τον Ιώβ: «Είπες . . . μπροστά μου . . . : “Είμαι αγνός, χωρίς παράβαση· είμαι καθαρός, χωρίς σφάλμα. Αλλά ο Θεός βρίσκει λόγους για να μου εναντιώνεται”». Ο Ελιού μπήκε κατευθείαν στην ουσία του προβλήματος με την εξής ερώτηση: «Είσαι τόσο βέβαιος ότι έχεις δίκιο ώστε να λες: “Είμαι πιο δίκαιος από τον Θεό”;» Δεν μπορούσε να αφήσει να περάσει έτσι μια τέτοια λογίκευση. «Δεν έχεις δίκιο», είπε ο νεότερος άντρας. (Ιώβ 33:8-12· 35:2) Ο Ελιού καταλάβαινε ότι ο Ιώβ είχε συσσωρεύσει πολύ θυμό μέσα του επειδή είχε υποστεί τραγικές απώλειες, καθώς και άδικη μεταχείριση στα χέρια των ψεύτικων φίλων του. Αλλά έστρεψε την προσοχή του Ιώβ σε έναν κίνδυνο: «Πρόσεξε να μη σε οδηγήσει η οργή σε χαιρεκακία».—Ιώβ 36:18.

Πρωτίστως, ο Ελιού υπερασπίστηκε τον Ιεχωβά Θεό. Εξέφρασε με λίγα, δυναμικά λόγια μια βαθιά αλήθεια: «Είναι αδιανόητο να ενεργεί ο αληθινός Θεός με πονηρία, να διαπράττει ο Παντοδύναμος αδικία! . . . Ο Παντοδύναμος δεν διαστρέφει την κρίση». (Ιώβ 34:10, 12) Για να αποδείξει ότι ο Ιεχωβά εκδηλώνει τη δικαιοσύνη του με έλεος, ο Ελιού υπενθύμισε στον Ιώβ πως ο Ιεχωβά δεν είχε βιαστεί να τον τιμωρήσει που μίλησε απερίσκεπτα και χωρίς σεβασμό. (Ιώβ 35:13-15) Και αντί να υποκρίνεται ότι ήξερε τα πάντα, ο Ελιού αναγνώρισε ταπεινά ότι «ο Θεός είναι πιο μεγαλειώδης από όσο μπορούμε να μάθουμε».—Ιώβ 36:26.

Αν και ο Ελιού έδωσε ευθέως συμβουλή στον Ιώβ, ήταν καλοσυνάτος. Έκανε λόγο για μια θαυμάσια ελπίδα, την ελπίδα ότι ο Ιεχωβά θα αποκαθιστούσε μια μέρα την υγεία του Ιώβ. Ανέφερε ότι ο Θεός θα έλεγε για τον όσιο υπηρέτη του: «Ας γίνει η σάρκα του πιο δροσερή από ό,τι στα νιάτα του· ας επιστρέψει στις ημέρες του νεανικού του σφρίγους». Άλλο ένα παράδειγμα της καλοσύνης του Ελιού ήταν ότι, αντί να κάνει απλώς κήρυγμα στον Ιώβ, του ζητούσε καλοσυνάτα να μιλήσει, να του απαντήσει. «Μίλησε», του είπε, «γιατί θέλω να αποδείξω ότι έχεις δίκιο». (Ιώβ 33:25, 32) Ο Ιώβ όμως δεν απαντούσε. Ίσως δεν ένιωθε την ανάγκη να αμυνθεί έπειτα από μια τέτοια καλοσυνάτη, ενθαρρυντική συμβουλή. Ίσως και να έκλαψε από ανακούφιση.

Μπορούμε να μάθουμε πάρα πολλά και από τους δύο αυτούς πιστούς ανθρώπους. Από τον Ελιού μαθαίνουμε πώς να δίνουμε συμβουλή και παρηγοριά σε όσους το έχουν ανάγκη. Ο αληθινός φίλος δεν διστάζει να επισημάνει ένα σημαντικό σφάλμα ή μια επικίνδυνη πορεία ενέργειας. (Παροιμίες 27:6) Και εμείς χρειάζεται να είμαστε τέτοιοι φίλοι, να φερόμαστε με καλοσύνη και να ενθαρρύνουμε όσους περνούν δύσκολες καταστάσεις, ακόμη και όταν εκείνοι μιλούν απερίσκεπτα. Και στην περίπτωση που χρειαστεί να μας δοθεί συμβουλή, το παράδειγμα του Ιώβ μάς υπενθυμίζει να τη δεχτούμε ταπεινά αντί να την απορρίψουμε. Όλοι μας έχουμε ανάγκη από συμβουλές και διόρθωση. Από το αν τις δεχόμαστε μπορεί να εξαρτηθεί η ζωή μας.—Παροιμίες 4:13.

Καθώς ο Ελιού μιλούσε, αναφέρθηκε πολλές φορές στον άνεμο, στα σύννεφα, στη βροντή και στην αστραπή. Είπε σχετικά με τον Ιεχωβά: «Ακούστε προσεκτικά τη φοβερή βοή της φωνής του». Και λίγες στιγμές αργότερα μίλησε για τον “θυελλώδη άνεμο”. (Ιώβ 37:2, 9) Φαίνεται πως, την ώρα που μιλούσε, ο καιρός χειροτέρευε συνεχώς και πλησίαζε καταιγίδα. Τελικά, ξέσπασε μια έντονη ανεμοθύελλα. Και τότε συνέβη κάτι πολύ πιο συνταρακτικό. Μίλησε ο Ιεχωβά!—Ιώβ 38:1.

Καθώς διαβάζουμε το βιβλίο του Ιώβ, νιώθουμε μια βαθιά ανακούφιση όταν φτάνουμε στα υπέροχα κεφάλαια που περιέχουν τα λόγια του Ιεχωβά προς τον Ιώβ. Είναι λες και μια ανεμοθύελλα αλήθειας παίρνει μακριά όλα τα κενά λόγια, όλα τα ψέματα του Ελιφάς, του Βιλδάδ και του Σωφάρ. Ο Ιεχωβά στην αρχή ούτε καν απευθύνθηκε σε αυτούς. Το κύριο μέλημά του ήταν ο Ιώβ. Απευθύνθηκε με σταθερό τρόπο στον αγαπητό του υπηρέτη, όπως θα διόρθωνε ένας πατέρας τον γιο του.

Ο Ιεχωβά καταλάβαινε τον πόνο του Ιώβ. Τον λυπόταν, γιατί πάντα λυπάται όταν υποφέρουν τα αγαπητά παιδιά του. (Ησαΐας 63:9· Ζαχαρίας 2:8) Αλλά καταλάβαινε επίσης ότι ο Ιώβ “μιλούσε χωρίς γνώση”, κάτι που επιδείνωνε τα προβλήματά του. Ξεκίνησε λέγοντας: «Πού ήσουν εσύ όταν εγώ θεμελίωσα τη γη; Πες μου, αν νομίζεις ότι καταλαβαίνεις». Στην αυγή της δημιουργίας, «τα πρωινά άστρα», δηλαδή η οικογένεια των αγγέλων του Θεού, επευφημούσαν για τα θαύματα της δημιουργίας. (Ιώβ 38:2, 4, 7) Ο Ιώβ ασφαλώς δεν είχε ιδέα για όλα αυτά.

Ο Ιεχωβά συνέχισε να μιλάει για τα δημιουργικά του έργα. Ήταν σαν να έκανε στον Ιώβ μια σύντομη περιήγηση σε πεδία που σήμερα θα κατατάσσαμε στις φυσικές επιστήμες, θίγοντας θέματα αστρονομίας, βιολογίας, γεωλογίας και φυσικής. Ειδικότερα, ο Ιεχωβά περιέγραψε αρκετά ζώα που υπήρχαν τότε στο μέρος του κόσμου όπου ζούσε ο Ιώβ—το λιοντάρι, το κοράκι, την αίγα των βουνών, το άγριο γαϊδούρι, τον άγριο ταύρο, τη στρουθοκάμηλο, το άλογο, το γεράκι, τον αετό, τον Βεεμώθ (προφανώς τον ιπποπόταμο) και τέλος τον Λεβιάθαν (μάλλον τον κροκόδειλο). Φανταστείτε να είχατε το προνόμιο να παρακολουθείτε μια διάλεξη για τον φυσικό κόσμο με ομιλητή τον ίδιο τον Δημιουργό του σύμπαντος! *

Πού αποσκοπούσαν όλα αυτά; Ο Ιώβ χρειαζόταν επειγόντως μια «ένεση» ταπεινοφροσύνης. Κάνοντας παράπονα για την άδικη, κατά την άποψή του, αντιμετώπιση του Ιεχωβά, ο Ιώβ απλώς πρόσθετε πόνο στον πόνο του γιατί έτσι απομακρυνόταν από τον στοργικό του Πατέρα. Ο Ιεχωβά λοιπόν ρωτούσε ξανά και ξανά πού βρισκόταν ο Ιώβ όταν ήρθαν σε ύπαρξη αυτά τα θαυμαστά πράγματα, καθώς και αν θα μπορούσε ο Ιώβ να τρέφει, να ελέγχει ή να δαμάσει τα πλάσματα που είχε φτιάξει Εκείνος. Εφόσον ο Ιώβ δεν μπορούσε να τιθασεύσει ούτε τα πιο απλά στοιχεία της δημιουργίας του Ιεχωβά, πώς τολμούσε να κρίνει τον ίδιο τον Δημιουργό; Δεν ήταν οι οδοί και οι σκέψεις του Ιεχωβά πολύ πιο υψηλές από την περιορισμένη οπτική του Ιώβ;

Μέσα από όλα όσα είπε ο Ιεχωβά διαφαίνεται έντονα και η αγάπη του. Ήταν σαν να λογίκευε ο Ιεχωβά τον Ιώβ και να του έλεγε: “Γιε μου, αφού μπόρεσα να τα δημιουργήσω όλα αυτά και είμαι σε θέση να τα φροντίζω, πιστεύεις στ’ αλήθεια ότι δεν μπορώ να φροντίσω εσένα; Θα ήταν ποτέ δυνατόν να σε εγκαταλείψω, να σου στερήσω τα παιδιά σου, την ασφάλειά σου, την υγεία σου; Δεν είμαι εγώ ο Μόνος που μπορεί να σου ξαναδώσει ό,τι έχασες και να γιατρέψει τον βαθύ σου πόνο;”

Μόνο δύο φορές απάντησε ο Ιώβ στα διερευνητικά ερωτήματα του Ιεχωβά. Δεν έφερε αντιρρήσεις, δεν υπερασπίστηκε τον εαυτό του ούτε δικαιολογήθηκε. Αναγνώρισε ταπεινά πόσο λίγα γνώριζε, και μετανόησε για τα απερίσκεπτα λόγια του. (Ιώβ 40:4, 5· 42:1-6) Εδώ βλέπουμε την πίστη του Ιώβ σε όλο της το μεγαλείο. Ύστερα από όλα όσα πέρασε, ο Ιώβ συνέχιζε να έχει ισχυρή πίστη. Δέχτηκε τη διόρθωση του Ιεχωβά και την εφάρμοσε. Αυτό μας υποκινεί να κάνουμε μια διερευνητική ερώτηση στον εαυτό μας: “Είμαι εγώ αρκετά ταπεινός ώστε να δέχομαι διόρθωση και συμβουλές;” Όλοι χρειαζόμαστε τέτοιου είδους βοήθεια. Όταν τη δεχόμαστε, μιμούμαστε την πίστη του Ιώβ.

Κατόπιν, ο Ιεχωβά έκανε ενέργειες για να απαλύνει τον πόνο του Ιώβ. Απευθύνθηκε στον Ελιφάς, που ήταν προφανώς ο γεροντότερος από τους τρεις ψευτοπαρηγορητές, λέγοντας: «Ο θυμός μου καίει ενάντια σε εσένα και στους δύο φίλους σου, γιατί δεν είπατε την αλήθεια σχετικά με εμένα, όπως ο υπηρέτης μου ο Ιώβ». (Ιώβ 42:7) Σκεφτείτε λίγο αυτά τα λόγια. Μήπως ο Ιεχωβά εννοούσε ότι όλα όσα είπαν εκείνοι οι τρεις ήταν λάθος και ότι κάθε λέξη που άρθρωσε ο Ιώβ ήταν σωστή; Όχι βέβαια. * Υπήρχε όμως μια τεράστια διαφορά ανάμεσα στον Ιώβ και στους κατηγόρους του. Ο Ιώβ ήταν καταρρακωμένος, περίλυπος και πληγωμένος από τις ψεύτικες κατηγορίες. Ήταν λοιπόν κατανοητό το ότι μίλησε απερίσκεπτα κάποιες φορές. Αλλά ο Ελιφάς και οι δυο φίλοι του δεν σήκωναν τέτοια φορτία. Η πίστη τους ήταν αδύναμη και τα λόγια τους σκόπιμα και αλαζονικά. Όχι μόνο επιτέθηκαν σε έναν αθώο άνθρωπο, αλλά έφτασαν και στο σημείο να κακοπαραστήσουν τον ίδιο τον Ιεχωβά, ουσιαστικά περιγράφοντάς τον ως σκληρό, ακόμη και πονηρό, Θεό!

Δεν απορούμε λοιπόν που ο Ιεχωβά απαίτησε να καταβάλουν αυτοί κάποιο τίμημα. Έπρεπε να θυσιάσουν εφτά ταύρους και εφτά κριάρια—μια αρκετά δαπανηρή θυσία αν σκεφτούμε ότι μεταγενέστερα ο Μωσαϊκός Νόμος όριζε πως ο αρχιερέας έπρεπε να θυσιάσει έναν ταύρο αν η αμαρτία του επέφερε ενοχή σε όλο το έθνος. (Λευιτικό 4:3) Ο ταύρος ήταν το πιο ακριβό ζώο θυσίας υπό εκείνον τον Νόμο. Επιπλέον, ο Ιεχωβά δήλωσε ότι θα δεχόταν την προσφορά των κατηγόρων του Ιώβ μόνο αν ο Ιώβ προσευχόταν πρώτα για χάρη τους. * (Ιώβ 42:8) Πόσο πολύ θα γαλήνεψε η καρδιά του Ιώβ βλέποντας να τον δικαιώνει ο Θεός του και να κυριαρχεί η δικαιοσύνη του Ιεχωβά!

Ο Ιεχωβά ήταν σίγουρος ότι ο Ιώβ θα ενεργούσε όπως του ζήτησε, ότι θα συγχωρούσε τους ανθρώπους που τον πλήγωσαν τόσο βαθιά. Και ο Ιώβ δεν απογοήτευσε τον Πατέρα του. (Ιώβ 42:9) Η υπακοή του ήταν πιο ηχηρή απόδειξη της ακεραιότητάς του από ό,τι θα ήταν τα λόγια του. Εκτός αυτού, η υπακοή του άνοιξε τον δρόμο για τις μεγαλύτερες ευλογίες στη ζωή του Ιώβ.

Ο Ιεχωβά ήταν «πολύ τρυφερός σε στοργή και ελεήμων» απέναντι στον Ιώβ. (Ιακώβου 5:11, υποσημείωση) Με ποιον τρόπο; Ο Ιεχωβά αποκατέστησε την υγεία του. Φανταστείτε πώς θα ένιωσε ο Ιώβ όταν συνειδητοποίησε ότι η σάρκα του είχε όντως γίνει «πιο δροσερή από ό,τι στα νιάτα του», όπως είχε προείπει ο Ελιού! Οι συγγενείς του και οι φίλοι του πρόστρεξαν επιτέλους κοντά του, προσφέροντάς του συμπαράσταση και δώρα. Ο Ιεχωβά ξανάδωσε στον Ιώβ πλούτη, χαρίζοντάς του διπλάσια αποκτήματα από όσα είχε προηγουμένως. Και τι έγινε με την πιο βαθιά από τις πληγές του—την απώλεια των παιδιών του; Ο Ιώβ και η σύζυγός του βρήκαν κάποια παρηγοριά, καθώς απέκτησαν άλλα δέκα παιδιά! Επιπλέον, ο Ιεχωβά παρέτεινε θαυματουργικά τη ζωή του Ιώβ. Ο Ιώβ έζησε άλλα 140 χρόνια, στα οποία πρόφτασε να δει τέσσερις γενιές απογόνων του να ευημερούν. «Τελικά», λέει η αφήγηση, «ο Ιώβ πέθανε, έχοντας ζήσει πολύχρονη και ικανοποιητική ζωή». (Ιώβ 42:10-17) Και στον Παράδεισο, ο Ιώβ και η αγαπημένη του σύζυγος θα ξανασμίξουν με την οικογένειά τους, καθώς και με τα δέκα παιδιά που τους στέρησε ο Σατανάς.—Ιωάννης 5:28, 29.

Γιατί ευλόγησε ο Ιεχωβά τόσο πλουσιοπάροχα τον Ιώβ; Η Αγία Γραφή απαντάει: «Ακούσατε για την υπομονή του Ιώβ». (Ιακώβου 5:11) Ο Ιώβ υπέμεινε περισσότερες κακουχίες από όσες θα μπορούσαμε καν οι περισσότεροι από εμάς να φανταστούμε. Η λέξη «υπομονή» φανερώνει ότι ο Ιώβ δεν επιβίωσε απλώς από εκείνες τις δοκιμασίες. Υπέμεινε διατηρώντας ακέραιη την πίστη του στον Ιεχωβά και την αγάπη του για εκείνον. Αντί να σκληρύνει την καρδιά του ή να γίνει πικρόχολος, εξακολούθησε να συγχωρεί πρόθυμα ακόμη και εκείνους που τον είχαν πληγώσει ηθελημένα. Και δεν έχασε ούτε στιγμή την πολύτιμη ελπίδα του αλλά και το πιο ανεκτίμητο απόκτημά του, την ακεραιότητά του.—Ιώβ 27:5.

Ο καθένας μας χρειάζεται να υπομένει. Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο Σατανάς θα προσπαθήσει να μας αποθαρρύνει όπως έκανε και με τον Ιώβ. Αλλά αν υπομένουμε με πίστη, παραμένοντας ταπεινοί και πρόθυμοι να συγχωρούμε τους άλλους, και αν είμαστε αποφασισμένοι να περιφρουρήσουμε την ακεραιότητά μας, θα έχουμε και εμείς τη βεβαιότητα της πολύτιμης ελπίδας μας. (Εβραίους 10:36) Τίποτα δεν θα απογοητεύσει περισσότερο τον Σατανά και δεν θα φέρει μεγαλύτερη χαρά στη γεμάτη αγάπη καρδιά του Ιεχωβά από το να μιμηθούμε την πίστη του Ιώβ!