1, 2. Nso idi akakan n̄kpọ oro eketịbede ke ererimbot, ndien ntak emi mme owo ke isọn̄ mîkekwe?

NDI akanam emetie ekere nte ekpetiede fi ke idem edieke okpokodude uwem ke ini oro ata akpan ukpụhọde akadade itie? Ediwak owo ẹsikere. Edi kere ban̄a emi ise: Edieke okpokodude uwem ke utọ ini ukpụhọde oro, ndi ekpeketiene okụt mme akpan n̄kpọ oro ẹkedade ukpụhọde oro ẹdi? Ekeme ndidi ukpukwe. Ata ediwak owo isikwe mme n̄kpọ oro ẹsinamde ẹkpụhọ ukara. Ẹkeme ndidọhọ ke ata ediwak n̄kpọ emi ẹsitịbe ke esịt ubet—oro edi, ke ufọkubọn̄, ke esịt ufọkmbet, m̀mê ke ọfis ukara. Edi mme ukpụhọde oro ẹnamde do ẹsibehe ata ediwak owo.

² Nso kaban̄a akakan n̄kpọ oro akanam etịbede ke ererimbot? N̄kpọ oro ebehe ata ediwak owo, edi mme owo ikekwe ini enye etịbede. Nso idi oro? Ini emi Obio Ubọn̄ Abasi ọkọtọn̄ọde ndikara ke heaven. Obio Ubọn̄ emi edi ukara Messiah emi ẹken̄wọn̄ọde anyan ini ko, ndien enye ọmọn̄ ososobo idiọk ererimbot emi efep. (Kot Daniel 2:34, 35, 44, 45.) Sia mme owo mîkekwe akpan n̄kpọntịbe oro, ndi akpana idọhọ ke Jehovah ekededịp mme owo n̄kpọ emi? Mîdịghe, ndi enye ama etịm mme anam-akpanikọ ikọt esie idem eben̄e n̄kpọ emi? Ẹyak ise.

3-5. (a) Anie ekedi “isụn̄utom ediomi” oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Malachi 3:1? (b) Nso ikenyene nditịbe mbemiso “isụn̄utom ediomi” edide temple?

³ Toto ke eset, Jehovah ama aduak nditịm ikọt esie idem mben̄e ini emi Obio Ubọn̄ Messiah editọn̄ọde ndikara. Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a ntịn̄nnịm ikọ emi ke Malachi 3:1: “Sese! Mmosio isụn̄utom mi ndọn̄, enye oyonyụn̄ ọdiọn̄ usụn̄ mbemiso ami ndide. Ndien ata Ọbọn̄ emi mbufo ẹyomde, eyedi temple Esie ke mbuari, ye isụn̄utom ediomi emi adatde mbufo esịt.”

⁴ Ke eyomfịn, ini ewe ke Jehovah, kpa “ata Ọbọn̄,” ekedi edise mbon oro ẹketuakde ibuot ke okụre eke isọn̄ ke ndamban̄a temple esie? Ntịn̄nnịm ikọ oro ọdọhọ ke Jehovah ekenyene ndisan̄a ye “isụn̄utom ediomi.” Anie ke enye ekedi? Ikedịghe owo en̄wen ikan Jesus Christ, kpa Edidem emi edide Messiah! (Luke 1:68-73) Sia ekedide Edidem emi ọtọn̄ọde ukara obufa, enye  ekenyene ndidi ndise nnyụn̄ nnam ikọt Abasi ke isọn̄ ẹsana.—1 Pet. 4:17.

⁵ Edi anie ekedi “isụn̄utom” enye eken, akpa isụn̄utom oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Malachi 3:1? Owo emi ẹtịn̄de ẹban̄a ke ntịn̄nnịm ikọ emi ekenyene ndidu uwem anyan ini mbemiso Edidem emi edide Messiah ọtọn̄ọ ukara esie. Ediwak isua mbemiso 1914, ndi ama odu owo emi ‘ọkọdiọn̄de usụn̄’ mbemiso Edidem emi edide Messiah ekedide?

6. Mmanie ẹkenam utom nte “isụn̄utom” oro ẹketịmde ikọt Abasi idem ẹben̄e se iditịbede ke ini iso?

⁶ Iyokụt ibọrọ mbụme emi ke aduai-owo-idem mbụk ikọt Abasi eyomfịn ke n̄wed emi. Mbụk emi owụt ke n̄kpọ nte isua 1870, ke ekpri otu mbon oro ẹnamde akpanikọ ẹma ẹtọn̄ọ ndiwọrọ ndi nte n̄kukụre ata mme Christian ke ufọt ata ediwak Christian abian̄a. Ẹkedi ẹdidiọn̄ọ otu oro nte Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible. Mbon oro ẹkedade usụn̄ ke otu mmọ—Charles T. Russell ye mme n̄kpet n̄kpet nsan̄a esie—ẹma ẹnen̄ede ẹnam utom nte “isụn̄utom” oro ẹketịn̄de ẹban̄a, ẹnọ ikọt Abasi ndausụn̄ ke nte ẹkpenamde n̄kpọ Abasi, ẹnyụn̄ ẹtịm mmọ idem ẹben̄e mme n̄kpọ oro ẹditịbede. Ẹyak ineme usụn̄ inan̄ emi “isụn̄utom” emi akanamde oro.

7, 8. (a) Ke n̄kpọ nte isua 1850, mmanie ẹketọn̄ọ ndiwụt ke ukpepn̄kpọ emi ẹdọhọde ke ukpọn̄ isikpaha edi nsu? (b) Nso idi mme ukpepn̄kpọ en̄wen emi C. T. Russell ye mme n̄kpet n̄kpet nsan̄a esie ẹkewụtde ke ẹdi nsu?

⁷ Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible oro ẹma ẹsitịn̄ enyịn ẹkpep Bible; ẹnyịme se Bible ekpepde, ẹwet ẹnịm, ẹnyụn̄ ẹmịn̄ man mme owo ẹkot. Ekịm eke spirit omofụk ofụri Christendom ke ata ediwak isua. Ndien ẹda ediwak ukpepn̄kpọ mmọ ẹto mme okpono ndem. Akpan uwụtn̄kpọ kiet edi ukpepn̄kpọ emi ẹdọhọde ke ukpọn̄ isikpaha. Edi ke n̄kpọ nte isua 1850, ibat ibat mbon oro ẹkesikpepde Bible ẹma ẹdụn̄ọde ukpepn̄kpọ emi ẹnyụn̄ ẹkụt ke enye itoho Ikọ Abasi. Henry Grew, George Stetson, ye George Storrs ẹma ẹsiwet ẹnyụn̄ ẹnọ utịn̄ikọ man ẹyarade nsu Satan emi uko uko. * C. T. Russell ye mme n̄kpet n̄kpet nsan̄a esie ẹma ẹnen̄ede ẹma mme n̄wed mmọ.

⁸ Ekpri otu Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible emi ẹma ẹkụt n̄ko ke mme ukpepn̄kpọ en̄wen emi ẹnyenede ebuana ye ukpepn̄kpọ emi ẹdọhọde ke ukpọn̄ ikemeke ndikpa ẹtetịmede mme owo ẹnyụn̄ ẹdi nsu. Uwụtn̄kpọ kiet edi ukpepn̄kpọ emi ẹdọhọde ke kpukpru nti owo ẹsika heaven m̀mê ke Abasi esitụhọde ukpọn̄ mme anamidiọk oro mîkemeke ndikpa ke nsinsi ikan̄ hell. Russell ye mme n̄kpet n̄kpet nsan̄a esie ẹma ẹyarade mme nsu emi uko uko ke ediwak ibuotikọ, n̄wed, n̄kpri n̄wed, tract, ye mme ukwọrọikọ oro ẹkemịn̄de ke mme n̄wedmbụk n̄kpọntịbe.

9. Didie ke Zion’s Watch Tower okowụt ke ukpepn̄kpọ Abasi-Ita-ke-Kiet edi nsu?

⁹ Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹma ẹwụt n̄ko ke ukpepn̄kpọ Abasi-Ita-ke-Kiet oro ẹmade etieti ke kpukpru ebiet edi nsu. Ke isua 1887, Zion’s Watch Tower ama ọdọhọ ete: “N̄wed Abasi etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ke Jehovah ye Ọbọn̄ nnyịn Jesus ẹdi nsio nsio owo  onyụn̄ etịn̄ ke Jehovah edi Ete Jesus edi Eyen.” Ekem, ibuotikọ oro ama ọdọhọ ke edi ata n̄kpọ n̄kpaidem ndikụt nte “ata ediwak owo ntre ẹkpemade ukpepn̄kpọ Abasi-Ita-ke-Kiet. Edi ata ediwak owo ndima enye ntre akam owụt nte ufọkabasi akakpade idap ke adan̄aemi asua akadade nsu ọkọbi enye enịm nte n̄kpọ eke akamade n̄kpọkọbi.”

10. Didie ke Enyọn̄-Ukpeme okowụt ke 1914 edidi akpan isua?

¹⁰ Kpa nte ọyọhọ enyịn̄ esie owụtde, Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence (Enyọn̄-Ukpeme Zion Emi Atan̄ade Edidu Christ), ekesinen̄ede ewet n̄kpọ aban̄a mme ntịn̄nnịm ikọ oro ẹban̄ade edidu Christ. Mme anam-akpanikọ mbon oro ẹyetde aran, emi ẹketienede ẹwet magazine emi ẹma ẹkụt ke ntịn̄nnịm ikọ Daniel oro aban̄ade “ini itiaba” ekenyene ebuana ye ini emi uduak Abasi kaban̄a Obio Ubọn̄ Messiah edisude. Toto ke isua 1876, mmọ ẹma ẹdọhọ ke ini itiaba oro edisịm utịt ke isua 1914. (Dan. 4:25; Luke 21:24) Okposụkedi emi nditọete nnyịn eyo oro mîkọfiọkke ofụri se iditịbede ke enịm-mbụk isua oro, mmọ ẹma ẹtan̄a se mmọ ẹkefiọkde ke kpukpru ebiet, emi nnyịn isụk idiade ufọn tutu emi.

11, 12. (a) Brọda Russell ọkọdọhọ ke anie akanam ifiọk se imọ ikekpepde mme owo? (b) Utom oro Russell ye mme nsan̄a esie ẹkenamde mbemiso 1914 ẹkedi akpan n̄kpọ adan̄a didie?

 ¹¹ Russell ye mme anam-akpanikọ nsan̄a esie ikọdọhọke ke mmimọ ikanam ẹkụt ẹnyụn̄ ẹfiọk mme akpan ukpepn̄kpọ Ikọ Abasi emi. Russell akakam otoro mbon oro ẹkebemde enye iso. Edi enye ekenen̄ede otoro Jehovah Abasi, kpa Enye emi esinamde ẹkpep ikọt esie se mmọ ẹnyenede ndifiọk ke ini emi anade mmọ ẹfiọk. Ke akpanikọ, Jehovah ama ọdiọn̄ ukeme oro Russell ye mme nsan̄a esie ẹkesịnde ndisat akpanikọ nsion̄o ke nsu. Nte mme isua ẹkebede, mmọ ẹkedọdiọn̄ ẹda san̄asan̄a ye Christendom.

¹² Utom oro mme anam-akpanikọ nditọete oro ẹkenamde man ẹnam mme owo ẹfiọk akpanikọ Bible mbemiso 1914 ekedi ata n̄wọrọnda! Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke November 1, 1917, eketịn̄ ntem aban̄a ini oro: “Ata ediwak owo ikopke aba ndịk emi ukpepn̄kpọ ikan̄ hell ye mme nsunsu ukpepn̄kpọ eken ẹkesinamde mmọ ẹkop . . . Akpanikọ emi ebietde awawa mmọn̄, oro ọkọtọn̄ọde ndidaha ke se ikande isua 40 idahaemi, ke osụk adadaha, ndien edikaka iso tutu ofụk ofụri isọn̄; ndien mme asua akpanikọ ẹkeme n̄ko ndidomo ndida ikpîkpu ayan̄ n̄kpọri awawa mmọn̄ akaka inyan̄ibom emi mbak akpanikọ editara esịm ofụri isọn̄.”

13, 14. (a) Didie ke “isụn̄utom” ọkọdiọn̄ usụn̄ ọnọ Edidem emi edide Messiah? (b) Nso ke ikeme ndikpep nto nditọete nnyịn emi ẹkedude uwem ke isua 100 emi ẹbede?

¹³ Kere ise: Ndi ikọt Abasi ẹkpekeben̄e idem ẹnọ ini edidu Christ edieke mmọ mîkpọkọfiọkke ke Jesus edi isio isio owo ye Ete esie, Jehovah? Ke akpanikọ, ikpeben̄eke! Mmọ ikpokonyụn̄ iben̄eke idem edieke mmọ ẹkpekekerede ke kpukpru owo ẹnyene uwem eke mîkemeke ndikpa, ndien ke utọ uwem oro idịghe utịbe utịbe enọ emi ẹnọde ibat ibat owo kpọt ke otu mme anditiene Christ. Ikpokonyụn̄ iben̄eke edieke mmọ ẹkpekekerede ke Abasi esitụhọde owo ke ikan̄ hell ke nsinsi nsinsi! Ke akpanikọ, “isụn̄utom” oro ama ọdiọn̄ usụn̄ ọnọ Edidem emi edide Messiah!

¹⁴ Ndien nso kaban̄a nnyịn mfịn? Nso ke ikeme ndikpep nto nditọete nnyịn emi ẹkedude uwem ke se ibede isua 100 idahaemi? Ana nnyịn n̄ko inen̄ede isịn ifịk ikot inyụn̄ ikpep Ikọ Abasi. (John 17:3) Nte idem akade-ka iso ndidiọk ererimbot uma-inyene emi ke ntak emi mmọ mîdiaha udia eke spirit, nnyịn ikpakam idọdiọn̄ ima ndidia udia eke spirit!—Kot 1 Timothy 4:15.

15. Nso ke nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹkedi ẹdifiọk nte ini akakade? (Se ikọ idakisọn̄ n̄ko.)

¹⁵ Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹkekpep mme owo ẹte ẹwọrọ ke mme ufọkabasi ererimbot. Ke isua 1879, Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) ama etịn̄ aban̄a “ufọkabasi Babylon.” Ndi enye eketịn̄ aban̄a ukara pope? Ufọkabasi Roman Catholic? Ke ata ediwak isua, mme ufọkabasi Protestant ẹkesidọhọ ke Ufọkabasi Roman Catholic edi “ufọkabasi Babylon.” Edi Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹma ẹdifiọk sụn̄sụn̄ ke kpukpru ufọkabasi Christendom ẹsịne ke “Babylon” eyomfịn. Ntak-a? Sia kpukpru mmọ ẹkpep mme nsunsu  ukpepn̄kpọ oro ikenemede ke ikpehe ekikere 7 esịm 9. * Nte ini akakade, mme n̄wed nnyịn ẹma ẹtọn̄ọ nditịn̄ ata nnennen nnennen se mbon oro ẹnyenede eti esịt, emi ẹsụk ẹdude ke Babylon ẹkpenamde.

16, 17. (a) Didie ke ọyọhọ eboho Millennial Dawn ita ye Enyọn̄-Ukpeme ẹkesịn udọn̄ ẹnọ mme owo ẹte ẹwọn̄ọ ẹkpọn̄ nsunsu ido ukpono? (b) Nso idi akpan ntak kiet emi ntọt oro mîkenen̄ekede inyene odudu? (Se ikọ idakisọn̄.)

¹⁶ Ke uwụtn̄kpọ, ke isua 1891, ọyọhọ eboho Millennial Dawn ita ekeneme ke Abasi esịn Babylon eyomfịn onyụn̄ ọdọhọ ete: “Abasi esịn kpukpru ufọkabasi Christendom.” Enye ama adian do ete: “Ke ẹkot kpukpru mbon oro mîmaha mme nsunsu ukpepn̄kpọ ye mme edinam esie idahaemi ẹte ẹwọn̄ọ ke esịt esie.”

¹⁷ Ke January 1900, Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) ama ọnọ mbon oro enyịn̄ mmọ okosụk esịnede ke n̄wed ufọkabasi Christendom item, sia mmọ ẹkekerede ke oro idiọkke ẹnyụn̄ ẹdọhọde ẹte, “Mmenen̄ede mma akpanikọ, nsinyụn̄ n̄wakke ndika mme mboho ido ukpono en̄wen.” Ibuotikọ oro ama obụp ete: “Edi ndi emi enen—ndidu ikpat kiet ke akpanikọ, ikpat kiet ke Babylon? Ndi nte ẹdọhọde nnyịn ikop uyo . . . inem Abasi esịt, inyụn̄ inam se enye amade edi emi? Ke akpanikọ idịghe. Owo emi abuanade ye ufọkabasi odụk ediomi an̄wan̄wa ye n̄ka ido ukpono ke ini enye akabarede edi owo ufọkabasi oro, ndien enye ekpenyene ndisọn̄ọ nda nnam kpukpru se ediomi oro oyomde ẹnam tutu enye . . . anam ufọkabasi ẹdiọn̄ọ ke imọ idịghe aba owo ufọkabasi oro.” Ke ediwak isua emi ẹbede, ẹma ẹnen̄ede ẹsọn̄ọ ẹtịn̄ n̄kpọ emi. * Ikọt Jehovah ẹnyene nditre kpukpru ebuana ye nsunsu ido ukpono.

18. Ntak emi okoyomde mme owo ẹwọn̄ọ ke Akwa Babylon?

¹⁸ Edieke owo mîkpọkọnọhọ ntọt ntre kpukpru ini ite ẹwọn̄ọ ke Akwa Babylon, ndi Christ emi ọkọtọn̄ọde ndikara nte Edidem ekpekenyene otu mme asan̄autom oro ẹyetde aran ẹnyụn̄ ẹtịmde idem mi ke isọn̄? Ke akpanikọ ikpekenyeneke, koro mme Christian emi ẹwọn̄ọde ke Babylon ẹkeme ndituak ibuot nnọ Jehovah “ke spirit ye ke akpanikọ.” (John 4:24) Ndi nnyịn emi idude mfịn imenen̄ede ibiere n̄ko nditre ndinyene n̄kpọ ndomokiet ndinam ye nsunsu ido ukpono? Ẹyak nnyịn ika iso inam ewụhọ emi: “Mbufo ikọt mi ẹwọn̄ọ ke esịt esie”!—Kot Ediyarade 18:4.

19, 20. Didie ke Enyọn̄-Ukpeme ekesịn udọn̄ ọnọ ikọt Abasi ete ẹsisop idem ọtọkiet ẹtuak ibuot?

¹⁹ Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹkekpep ẹte ke mbon oro ẹnịmde ke akpanikọ ẹkpenyene ndisisop idem ọtọkiet n̄kpono Abasi, edieke ẹkemede. Ata mme Christian idaha ke okụre ke ndiwọrọ n̄kpọn̄ nsunsu ido ukpono. Enen̄ede oyom ẹbuana ye ido ukpono akpanikọ. Toto ke mme akpa nsiondi, Enyọn̄-Ukpeme ama esisịn udọn̄ ọnọ mme andikot ete ẹsisop idem ọtọkiet man ẹtuak ibuot. Ke uwụtn̄kpọ, ke July 1880, Brọda Russell ama ewet aban̄a isan̄ emi enye akasan̄ade ọnọ utịn̄ikọ ke nsio nsio ebiet, onyụn̄ etịn̄ nte ediwak mbono esop emi ẹkesịnde udọn̄ ẹnọ nditọete. Ekem enye ama ọdọhọ yak mme andikot ẹnọ kad  emi owụtde nte mmọ ẹnamde n̄kọri ẹdi—ẹma ẹmịn̄ ndusụk ke otu emi ke Enyọn̄-Ukpeme. Ntak-a? “Ẹyak kpukpru nnyịn ifiọk . . . adan̄a nte Ọbọn̄ ọdiọn̄de mbufo; m̀mê mbufo ke ẹka iso ẹsop idem ọtọkiet ye mbon emi ẹnyenede orụk mbuọtidem mbufo.”

²⁰ Ke isua 1882, ẹma ẹmịn̄ ibuotikọ kiet emi ẹkekotde “Ndisop Idem Ọtọkiet” ke Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara). Ibuotikọ oro ama esịn udọn̄ ọnọ mme Christian ete ẹsisop idem ọtọkiet “man ẹkpep n̄kpọ, ẹsịn udọn̄ ẹnọ kiet eken, ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ mmọ idem.” Enye ọkọdọhọ ete: “Inamke n̄kpọ m̀mê owo emi ọfiọkde n̄wed onyụn̄ enyenede san̄asan̄a ukeme odu ke otu mbufo m̀mê idụhe. Yak kpukpru owo ẹda Bible, n̄wed uwetn̄kpọ, ye benetap ẹdi, ẹnyụn̄ ẹda ediwak n̄wed oro ẹdọn̄ọde mme ikọ Bible, . . . adan̄a nte ẹkekeme. Ẹmek ibuotikọ; ẹben̄e spirit ada mbufo usụn̄ man ẹfiọk se ẹyomde ndikpep; ekem ẹkot, ẹkere, ẹmen itie N̄wed Abasi kiet ẹdomo ye en̄wen, ndien emi iditreke-tre ndinam mbufo ẹfiọk akpanikọ.”

21. Didie ke esop emi okodude ke Allegheny ke Pennsylvania ekenịm eti uwụtn̄kpọ kaban̄a mbono esop ye edisịn udọn̄ nnọ owo kiet kiet?

²¹ Ibuot itieutom Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible okodu ke  Allegheny ke Pennsylvania ke U.S.A. Mmọ ẹma ẹnịm eti uwụtn̄kpọ do ke ndisisop idem ọtọkiet nte ẹtemede ke Mme Hebrew 10:24, 25. (Kot.) Nte ini akakade, akanieren eyenete kiet emi ekekerede Charles Capen ama etịn̄ aban̄a ini emi enye ekesidụkde mbono esop oro nte eyenọwọn̄. Enye ekewet ete: “Nsụk nteti itie N̄wed Abasi kiet emi ẹkewetde ke ibibene ufọkmbono N̄ka. ‘Owo kiet edi andikpep mbufo, edi kpukpru mbufo ẹdi nditọete.’ Akananam mfreke itien̄wed oro—mme ọkwọrọ ederi ye mme usụhọde owo idụhe ke otu ikọt Jehovah.” (Matt. 23:8) Brọda Capen eti n̄ko nte mme mbono esop ẹkesinemde, nte ẹkesisịnde udọn̄ ẹnọ owo, ye nte Brọda Russell ekesisan̄ade ese owo kiet kiet ke esop.

22. Mbon oro ẹkenamde akpanikọ ẹkenam n̄kpọ didie ẹban̄a item oro ẹkenọde mmọ ẹte ẹsidụk mbono esop, ndien nso ke ikeme ndikpep nto mmọ?

²² Mbon oro ẹkenamde akpanikọ ẹma ẹkpebe uwụtn̄kpọ emi ẹnyụn̄ ẹnam nte ẹketemede. Ẹma ẹsiak mme esop ke mme stet en̄wen, utọ nte Ohio ye Michigan, ndien ekem ẹsiak ke ofụri Edem Edere America ye ke mme idụt en̄wen. Kere ban̄a emi: Ndi mbon oro ẹnamde akpanikọ ẹkpeketịm idem ẹben̄e ini edidu Christ edieke owo mîkpekekpepke mmọ ndinam item N̄wed Abasi emi ọdọhọde ẹsisop idem ọtọkiet man ẹtuak ibuot ẹnọ Abasi? Ke akpanikọ ikpeketịmke! Nso kaban̄a nnyịn mfịn? Ana inen̄ede ibiere n̄ko ndisidụk mme mbono esop kpukpru ini, ida kpukpru ifet ituak ibuot ọtọkiet, inyụn̄ isịn udọn̄ inọ kiet eken anam n̄kpọ Abasi.

23. Didie ke Enyọn̄-Ukpeme eketịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ke ana kpukpru mbon oro ẹyetde aran ẹdi mbon oro ẹkwọrọde akpanikọ?

²³ Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹma ẹkpep ke kpukpru mbon oro ẹyetde aran ẹnyene ndidi mme ọkwọrọ akpanikọ. Ke isua 1885, Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) ama ọdọhọ ete: “Ikpanaha ifre ke ẹmek kpukpru owo ke otu mbon oro ẹyetde aran ẹte ẹkwọrọ ikọ (Isa. 61:1), oro edi, ke ẹyet mmọ aran ẹte ẹnam utom ukwọrọikọ.” Nsiondi kiet ke isua 1888 ọkọdọhọ ete: “Utom nnyịn ana in̄wan̄-in̄wan̄ . . . Edieke ifụmide inyụn̄ itrede ndinam enye, ke akpanikọ idi ifịn ifu, inyụn̄ iwụt ke nnyịn idotke ndinyene akwa ifet oro ẹnọde nnyịn.”

24, 25. (a) Didie ke Russell ye mme n̄kpet n̄kpet nsan̄a esie ẹkewụt ke mmimọ isịnke-sịn udọn̄ kpọt inọ mme owo ẹkwọrọ ikọ? (b) Colporteur kiet ọkọdọhọ ke utom esie eketie didie ke ‘ini oro moto mîkodụhe’?

²⁴ Brọda Russell ye mme n̄kpet n̄kpet nsan̄a esie ikesịnke-sịn udọn̄ kpọt inọ mme owo ite ẹkwọrọ ikọ. Mmọ ẹma ẹtọn̄ọ n̄ko ndimịn̄ tract emi mmọ ẹkekotde Bible Students’ Tracts, emi nte ini akakade ẹkedide ẹdikot Old Theology Quarterly (Akani Ukpepn̄kpọ). Ẹma ẹsinọ mme andikot Enyọn̄-Ukpeme tract emi ẹte ẹsuan ẹnọ mme owo ke mfọn.

²⁵ Ẹkekot mbon oro ẹkenamde utom ukwọrọikọ uyọhọ ini colporteur. Charles Capen, oro iketịn̄de iban̄a, ekedi kiet ke otu mmọ. Nte ini akakade, enye ekewet ete: “N̄kesida mme n̄wed ndise obio itieutom emi esede n̄kpọ aban̄a isọn̄ ke United States mfiọk ebiet emi n̄kwọrọde ikọ ke efakutom mi ke Pennsylvania. Mme n̄wed ndise obio emi ẹma ẹwụt kpukpru usụn̄, ndien emi ama anam emem utom ndisan̄a ke ukot n̄ka kpukpru obio-in̄wan̄. Ndusụk ini, ke mma n̄kasan̄a usen ita ke mme obio-in̄wan̄ mbọ ibat Studies in the Scriptures oro mme owo ẹyomde, mma nsibọ enan̄-mbakara ye ekpri ukpatn̄kpọ ke ukpeokụk man nda mmen mme n̄wed oro nsọk mbon oro ẹkeyomde. Mma nsiwak ndina ke ufọk mme ọtọin̄wan̄ tutu eyo esiere. Moto ikodụhe ini oro.”

26. (a) Ntak emi okoyomde ikọt Abasi ẹnam utom ukwọrọikọ man ẹtịm idem ẹnọ ukara Christ? (b) Ọfọn ibụp idem nnyịn mme mbụme ewe?

²⁶ Ke akpanikọ, ama oyom owo enyene uko ye ifịk man ekeme ndikwọrọ ikọ ntre ini oro. Ndi ata mme Christian ẹkpeketịm idem ẹben̄e ukara Christ edieke owo mîkpekekpepke mmọ nte utom ukwọrọikọ edide akpan n̄kpọ? Ke akpanikọ ikpeketịmke! Idem n̄kpọ, n̄kọ utom oro ekenyene ndikabade akpan n̄kpọ kiet emi ẹdade ẹfiọk ini edidu Christ. (Matt. 24:14) Ẹkenyene nditịm ikọt Abasi idem man ẹda utom oro nte ata akpan n̄kpọ ke uwem mmọ. Ọfọn nnyịn ibụp idem nnyịn mfịn ite: ‘Ndi utom ukwọrọikọ edi ata akpan n̄kpọ ke uwem mi? Ndi mmesiyak n̄kpọ ẹtak mi man ntiene nnam utom emi ke ofụri esịt?’

27, 28. Nso ke apostle John okokụt ke n̄kukụt oro ẹkenọde enye, ndien nso ke Satan ye mme demon esie ẹkenam ke ini Obio Ubọn̄ ọkọtọn̄ọde ndikara?

²⁷ Ke akpatre, isua 1914, akpan isua oro ama edisịm. Nte ikenemede ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ibuot emi, idụhe owo ke isọn̄ emi okokụtde mme ubọn̄ ubọn̄ n̄kpọ emi ẹkedade itie ke heaven mi. Edi ẹma ẹnam apostle John okụt n̄kukụt emi ẹkedade ndamban̄a ikọ ẹtịn̄ se iketịbede. Kere ban̄a emi ise: John okụt “akwa idiọn̄ọ  ke heaven.” “N̄wan” Abasi—esop esie emi mme angel ẹnamde—oyomo onyụn̄ aman eyen erenowo. Ẹdọhọ ke ndamban̄a eyen emi ọyọsọp ada “esan̄ ukwak akara kpukpru mme idụt.” Edi ke ini eyen emi amanade, “ẹkpobi [enye] ẹmen ẹsọk Abasi ẹkedori ke ebekpo esie.” Ẹkop ọkpọsọn̄ uyo ke heaven nte ọdọhọde ete: “Ke emi edinyan̄a ye odudu ye obio ubọn̄ Abasi nnyịn ye odudu Christ esie ẹmedi.”—Edi. 12:1, 5, 10.

²⁸ Ke akpanikọ, John ama okụt ke n̄kukụt nte Obio Ubọn̄ Messiah ọtọn̄ọde ndikara. N̄kukụt oro ekedi ata ubọn̄ ubọn̄ n̄kukụt, edi idịghe kpukpru owo ẹkenem esịt ẹban̄a enye. Satan ye mme demon esie ẹma ẹn̄wana ekọn̄ ye mme anam-akpanikọ angel, emi Michael, m̀mê Christ akadade usụn̄. Nso iketịbe? Bible ọdọhọ ete: “Ẹsio akwa dragon oro ẹduọk, kpa akani urụkikọt, enye emi ẹkotde Devil ye Satan, emi adade kpukpru mme andidụn̄ isọn̄ otụn usụn̄; ẹsio enye ẹduọk ke isọn̄, ẹnyụn̄ ẹsion̄o mme angel esie ẹduọn̄ọ ye enye.”—Edi. 12:7, 9.

29, 30. Ke Obio Ubọn̄ Messiah ama ọkọtọn̄ọ ndikara, didie ke n̄kpọ ẹkekpụhọde (a) ke isọn̄? (b) ke heaven?

²⁹ Anyan ini mbemiso isua 1914, Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹma ẹsidọhọ ke ini afanikọn̄ ọyọtọn̄ọ ke akpan isua oro. Edi mmọ ke idemmọ ikọfiọkke adan̄a nte se mmọ ẹketịn̄de edidide akpanikọ. Nte n̄kukụt John okowụtde, Satan ọyọdọdiọn̄ akara ubonowo ini oro, sia Bible ọdọhọ ete: “Mbọm isọn̄ ye inyan̄, koro Devil omosụhọde etiene mbufo, enye asan̄a ye akwa iyatesịt, sia enye ọfiọkde ete ini imọ edi ibio.” (Edi. 12:12) Ke isua 1914, akpa ekọn̄ ererimbot ama asiaha, ndien idiọn̄ọ emi owụtde ke Christ ọtọn̄ọ ndikara nte Edidem ama ọtọn̄ọ ndisu ke ofụri ererimbot. “Mme akpatre usen” idiọk editịm n̄kpọ emi ẹma ẹtọn̄ọ.—2 Tim. 3:1.

³⁰ Edi idara ama odu ke heaven. Ẹma ẹsion̄o Satan ye mme demon esie do ke nsinsi. John ekewet ete: “Ntre ẹdara, mbufo mme heaven ye mbufo emi ẹdụn̄de ke esịt!” (Edi. 12:12) Sia ẹma ẹkenam heaven asana Jesus onyụn̄ ọtọn̄ọ ndikara nte Edidem, Obio Ubọn̄ Messiah ama eben̄e idem ndinam n̄kpọ nnọ ikọt Abasi ke isọn̄. Nso ke enye edinam? Nte ikokụtde ke ntọn̄ọ ibuot emi, Christ emi edide “isụn̄utom ediomi” eyebem iso anam mme asan̄autom Abasi mi ke isọn̄ ẹsana. Nso ke oro ọwọrọ?

31. Nso ke Malachi eketịn̄ aban̄a ini edinam asana, ndien didie ke ntịn̄nnịm ikọ oro ọkọtọn̄ọ ndisu? (Se n̄ko ikọ idakisọn̄.)

³¹ Malachi ama etịn̄ ke edinam asana emi ididịghe ekpri n̄kpọ. Enye ekewet ete: “Anie edikeme ndiyọ usen emi enye edidide, anie edinyụn̄ ekeme ndisọn̄ọ nda ke ini enye ọbiọn̄ọrede? Koro enye editie nte ikan̄ owo emi etemde silver anam asana ye nte suọp mme eyetọfọn̄.” (Mal. 3:2) Ikọ oro ekedi ata akpanikọ! Ọtọn̄ọde ke isua 1914, ikọt Abasi ke isọn̄ ẹma ẹsobo ediwak ikpọ idomo ye nsọn̄ọn̄kpọ. Ke ini akpa ekọn̄ ererimbot okosụk an̄wanade, ẹma ẹkọbọ ediwak Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible idiọk idiọk ẹnyụn̄ ẹkọbi mmọ. *

32. Ikọt Abasi ẹkesobo nso afanikọn̄ ke esịt esop ke 1916 ama ekebe?

 ³² Afanikọn̄ ama odu n̄ko ke esịt esop Abasi. Ke isua 1916, Brọda Russell ama akpa ke ini ekedide isua 64 kpọt, ndien emi ama enen̄ede akpa ikọt Abasi idem. N̄kpa esie ama anam ẹfiọk ke ndusụk owo ẹma ẹda owo kiet emi ekenịmde eti uwụtn̄kpọ ke akpan n̄kpọ ẹkaha. Okposụkedi emi Brọda Russell mîkoyomke orụk ukpono oro, eketie nte n̄kpọ eke ndusụk owo ẹketuakde ibuot ẹnọ enye. Ndusụk owo ẹkekere ke sia enye ama akakpa ke owo idikaha aba iso iyarade akpanikọ inọ esop Abasi, ndien ndusụk owo ẹma ẹnen̄ede ẹbiọn̄ọ ukeme oro ẹkesịnde ndika iso nnam n̄kpọ Abasi. Emi eketiene edi ntak mfiakedem oro ọkọtọde ubahade ke esop Abasi.

33. Didie ke idotenyịn ikọt Abasi ndikpa mfụhọ okodomo mbuọtidem mmọ?

³³ Idotenyịn mmọ ndikpa mfụhọ ekedi idomo en̄wen. Okposụkedi emi Enyọn̄-Ukpeme ama eketetịn̄ nte enende ke Ini Mme Gentile edisịm utịt ke isua 1914, nditọete ikọfiọkke kan̄a se iditịbede ke isua oro. (Luke 21:24) Mmọ ẹkekere ke Christ ayatan̄ otu n̄wanndọ esie emi ẹyetde aran ọnyọn̄ heaven ke isua 1914 man ẹkekara ye enye do. Idotenyịn emi ikosụhu. Ke utịt utịt isua 1917, Enyọn̄-Ukpeme ama ọtọt ke ini ukpen̄e emi edide isua 40 edisịm utịt ke n̄kpọ nte April 1918. Edi utom ukwọrọikọ iketreke. Ama aka iso nditara ke ini oro ama ekebe. Enyọn̄-Ukpeme ama ọnọ ekikere ke ini ukpen̄e ama etre edi ke se ikosụhọde ekedi ini nditan̄ nyọhọ-nsụhọ. Edi ndusụk owo ẹma ẹtre ndinam n̄kpọ Jehovah ke ntak emi idotenyịn mmọ akakpade mfụhọ.

34. Nso akwa idomo ekesịm ikọt Abasi ke 1918, ndien ntak emi Christendom ekekerede ke ikọt Abasi “ẹkpan̄a”?

³⁴ Ata akamba idomo ama odu ke isua 1918. J. F. Rutherford akada ikọt Abasi usụn̄ ke C. T. Russell ama akakpa. Ndien ẹma ẹmụm enye ye nditọete itiaba emi ẹkekamade utom. Ẹma ẹbiere n̄kpọkọbi anyan ini ẹnọ mmọ ke n̄kpọ emi mmọ mîkanamke, ndien ẹkedọn̄ mmọ ke akamba ufọk-n̄kpọkọbi ke Atlanta ke Georgia, U.S.A. Ke esisịt ini, eketie nte utom ikọt Abasi ama etre. Ediwak mme ọkwọrọ ederi Christendom ẹma ẹdat esịt. Mmọ ẹkekere ke sia ẹma ẹkekọbi “mme adausụn̄,” ẹkọbi ibuot itieutom ke Brooklyn, ẹnyụn̄ ẹbiọn̄ọ utom ukwọrọikọ ke America ye Europe, ke Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible oro ẹkesifịnade owo “ẹkpan̄a”—oro edi, ke idifịnake mmimọ aba. (Edi. 11:3, 7-10) Edi ekikere mmọ ikenenke ke baba usụn̄ kiet!

35. Ntak emi Jesus akayakde mme anditiene enye ẹsobo idomo, ndien nso ke enye akanam man an̄wam mmọ?

³⁵ Mme asua akpanikọ ikọfiọkke ke Jesus akayak ikọt Abasi ẹsobo idomo sia Jehovah okosụhọrede etie ini oro “nte owo emi etemde silver anam asana.” (Mal. 3:3) Jehovah ye Eyen esie ẹma ẹfiọk ke akwa idomo emi ọyọnọ mbon oro ẹnamde akpanikọ ukpep, anam mmọ ẹsana ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹdot ndinam n̄kpọ nnọ Edidem. Toto ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ isua 1919, ama ana in̄wan̄-in̄wan̄ ke spirit Abasi ama anam n̄kpọ oro mme asua ikọt esie ẹkekerede ke enye ikemeke ndinam. Ẹma ẹnam mbon oro ẹnamde akpanikọ ẹfiak ẹnyene ifịk. (Edi. 11:11) Ini oro, Christ ama osu  akpan ikpehe kiet ke idiọn̄ọ emi ẹdade ẹfiọk mme akpatre usen. Enye ama emek “ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄,” ekpri otu mbon oro ẹyetde aran emi ẹdidade ikọt esie usụn̄ ke ndinọ mmọ udia eke spirit ke nnennen ini.—Matt. 24:45-47.

36. Nso iwụt ke ẹma ẹn̄wam ikọt Abasi ẹfiak ẹsịn ifịk ẹnam n̄kpọ Abasi?

³⁶ Ẹma ẹsio Brọda Rutherford ye mme nsan̄a esie ke ufọk-n̄kpọkọbi ke March 26, 1919. Ẹma ẹsọsọp ẹdiomi mbono ke September isua oro. Ndien ẹma ẹnam ndutịm man ẹtọn̄ọ ndimịn̄ magazine en̄wen, emi ẹdikotde The Golden Age. Ẹkesio enye ndida nnam utom ukwọrọikọ sia enye esisan̄ade ye Enyọn̄-Ukpeme. * Isua oro n̄ko ke ẹketọn̄ọ ndisio Bulletin, emi ẹkotde idahaemi N̄wed Mbono Esop Uwem ye Utom Nnyịn Mme Christian. Toto ke ntọn̄ọ, enye esisịn udọn̄ ọnọ ẹnam utom ukwọrọikọ. Ke akpanikọ, tọn̄ọ ke 1919 ka iso ẹma ẹtọn̄ọ ndida utom edikwọrọ ikọ nnọ mme owo ke ufọk ke ufọk nte ata akpan n̄kpọ.

37. Didie ke ndusụk owo ẹketre ndisọn̄ọ nda ke 1919 ama ekebe?

³⁷ Utom ukwọrọikọ ama aka iso anam mme asan̄autom Christ ẹsana, sia mbon ntan̄idem ye mbon iseri ikamaha nditiene nnam utọ usụhọde utom oro. Mbon oro mîkamaha nditiene  nnam utom oro ẹma ẹdian̄ade ẹkpọn̄ mbon oro ẹkesọn̄ọde ẹda. Ke 1919 ama ekebe, ndusụk mbon oro mîkọsọn̄ọke ida ẹma ẹdiọk esịt ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ndisitịn̄ ikọ nnyụn̄ n̄wet mme n̄wed nda mbiat nditọete enyịn̄; ndusụk mmọ ẹma ẹkam ẹda ye mbon oro ẹkekọbọde mme anam-akpanikọ asan̄autom Jehovah.

38. Nso ke unen oro mme anditiene Christ ke isọn̄ ẹkụtde ye edikan oro mmọ ẹnyenede anam nnyịn ifiọk?

³⁸ Edi kpa ye mme utọ en̄wan oro, mme anditiene Christ ke isọn̄ ẹma ẹka iso ẹkọri ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹfiọk Ikọ Abasi. Kpukpru unen oro mmọ ẹkekụtde ye kpukpru edikan oro mmọ ẹkenyenede ẹwụt ke Obio Ubọn̄ ke akara! Mîkpedịghe un̄wam ye ibetedem emi Abasi adade Eyen esie ye Obio Ubọn̄ Messiah ọnọ, mme anana-mfọnmma owo ikpekemeke ndikan Satan ye idiọk ererimbot esie ediwak ini ntre!—Kot Isaiah 54:17.

39, 40. (a) Nso idi ndusụk n̄kpọ oro ẹdude ke n̄wed emi? (b) Nso ke ndikpep n̄wed emi edinam inọ fi?

³⁹ Ke mme ibuot oro ẹtienede, iyeneme se Obio Ubọn̄ Abasi anamde ke isọn̄ tọn̄ọ enye ọkọtọn̄ọ ndikara ke heaven. Ikpehe kiet kiet ke n̄wed emi edineme akpan n̄kpọ kiet emi Obio Ubon̄ anamde mi ke isọn̄. Kpukpru ibuot ẹnyene ekebe ndụn̄ọde emi ẹdin̄wamde nnyịn owo kiet kiet ise m̀mê nnyịn imenen̄ede inịm ke Obio Ubọn̄ edi ata ukara. Mme ibuot akpatre ikpehe ẹdineme se nnyịn idoride enyịn ndikụt ke ini Obio Ubọn̄ edidide ke mîbịghike ndisobo mme idiọkowo nnyụn̄ nnam isọn̄ afiak edi Paradise. Nso ufọn ke afo ndikpep n̄wed emi edinam inọ fi?

⁴⁰ Satan oyom ndinam fi etre ndidori enyịn ke Obio Ubọn̄ Abasi. Edi Jehovah oyom ndinam mbuọtidem fo okpon man mbuọtidem oro ekpeme fi onyụn̄ anam fi ọsọn̄ idem. (Eph. 6:16) Ke ntem, isịn udọn̄ inọ fi ite ọbọn̄ akam ekpep n̄wed emi. Bụp idemfo kpukpru ini ete, ‘Ndi mmenen̄ede nnịm ke Obio Ubọn̄ Abasi edi ata ukara?’ Edieke enen̄erede enịm, ọwọrọ ke afo oyodu, ọsọn̄ọ ada, onyụn̄ esịn ifịk anam n̄kpọ Obio Ubọn̄ oro ke usen emi kpukpru mbon oro ẹdude uwem ẹdikụtde ke Obio Ubọn̄ edi ata ukara ye nte ke enye ke akara!