“Inshita shimo ndatontonkanyapo ilyo nshilalanda, lelo inshita shimbi nanda fye ukwabula ukutontonkanyapo!”—E fyalandile James.

 “Nga ndi no mwenso nanda fye ukwabula ukutontonkanyapo, kabili nga nshili no mwenso ndalanda ifyo nshaciba no kulanda. Kanshi lyonse ndalufyanya.”—E fyalandile Marie.

 Baibolo itila: “Ululimi mulilo” kabili “Mulilo fye uunono uoca no kubilimya impanga iikalamba!” (Yakobo 3:5, 6) Bushe ilingi line ifyo ulanda filakuletelela? Nga ca kuti e fyo ciba, ninshi cino cipande kuti ca kwafwa.

•  Cinshi Nandila Ifibi?

•  Ukulama ululimi

•  Ifyo abacaice banobe balandapo

 Ukukanapwililika. Baibolo ilanda ukuti: “Bonse tulaipununa imiku iingi. Ngo muntu taipununa pa kusosa, uyu muntu ninshi alipwililika.” (Yakobo 3:2) Apo tatwapwililika, inshita shimo tulasosa amashiwi ayabipa kabili tulaipununa na lintu tuleenda.

 “Apo nshapwililika, te kuti nande ukuti lyonse ndailama.”—E fyalandile Anna.

 Ukulanda sana. Baibolo itila: “Mu bwingi bwa fyebo tamubula icilubo.” (Amapinda 10:19) Ilingi line abantu abalanda sana kabili abashibika amano ku fyo umuntu umbi alelanda, balalanda ifyebo ifingakalifya bambi.

 “Abantu abaishiba ifingi ilingi line balatemwa ukukutika kuli bambi. Na kuba takwaba umuntu uwaishiba ifingi ukucila Yesu, na lyo line inshita shimo Yesu aleitemenwa ukukutika kuli bambi.”—E fyalandile Julia.

 Ukulanda amashiwi ayengakalifya bambi. Baibolo ilanda ukuti: “Umuntu uulanda ukwabula ukutontonkanya aba kwati lupanga ululasaula.” (Amapinda 12:18) Umuntu kuti akalifya bambi nga ca kuti alelanda amashiwi ayengalenga balamona kwati tabacindama. Abantu abalanda amashiwi ayengakalifya bambi balanda ukuti, “Nacilasekapo fye!” Nomba tatulingile ukulanda amashiwi yabipa pa kusekesha bambi. Baibolo itweba ukuti tatulingile ukuba “no musaalula pamo no bubi bonse.”—Abena Efese 4:31.

 “Ilingi line ndafwaisha ukusekesha abantu, kabili ici cilalenga nalanda amashiwi ayengakalifya bambi.”—E fyalandile Oksana.

 Calikosa ukusambilila ukulama ululimi. Na lyo line, amashinte ya mafunde ya mu Baibolo kuti yakwafwa. Tontonkanya pa mashinte ya mafunde yamo ayakonkapo.

 “Landileni mu mutima wenu, . . . no kuba tondolo.”—Amalumbo 4:4.

 Inshita shimo cilaba bwino ukwikala fye tondolo. Laura umukashana uuli ne myaka 25 atile: “Ifyo ng’umfwa nga nakalipa, filapusana ne fyo ng’umfwa ubukali nga bwapwa. Kabili ndomfwa bwino, pantu ilingi line nshifwaya ukulanda nga ninkalipa.” Ukwikala tondolo nangu ni pa nshita fye iinono sana ilyo taulalanda fimo nga wakalipa, kuti kwa kwafwa ukukanalanda amashiwi ayabipa.

 “Bushe ukutwi takusala ifyo kumfwa Ifyo akanwa kasonda ifya kulya?”—Yobo 12:11.

 Ukuyipusha amepusho yakonkapo kuti kwa kwafwa ukukanalanda amashiwi yabipa:

•   Bushe ifyo ndefwaya ukulanda fya cine? Bushe te kuti fikalifye bambi? Kabili bushe kuti cawama ukufilanda?—Abena Roma 14:19.

•   Bushe kuti naumfwa shani nga nine baebele aya mashiwi?—Mateo 7:12.

•   Bushe amashiwi ndefwaya ukulanda yalelanga ukuti ni ncindika bambi?—Abena Roma 12:10.

•   Bushe cili fye bwino ukulanda aya mashiwi pali iyi nshita?—Lukala Milandu 3:7.

 “Mwali-icefya pantu mumona bambi ukuti balimucila.”—Abena Filipi 2:3.

 Aya mashiwi kuti yalenga walatontonkanya ifisuma pali bambi, kabili ici kuti cakwafwa ukulama ululimi lobe no kulatontonkanyapo ilyo ushilalanda fimo. Nangu ca kuti walanda amashiwi ayakalifya bambi, ukuicefya kuti kwalenga walomba ubwelelo, kabili ufwile ukwangufyanya ukucite ifi! (Mateo 5:23, 24) Lyena ufwile ukutontonkanya pa fyo wingacita pa kuti taubwekeshepo ukulanda amashiwi ayengakalifya bambi.