An Tataramon ni Jehova Buhay

Tampok na mga Kabtang sa Libro kan Enot na Samuel

TAON idto nin 1117 B.C.E. Mga tolong gatos na taon na an nakaagi poon kan makompleto ni Josue an pagkongkistar sa Dagang Panuga. An kamagurangan na lalaki kan Israel duminolok sa propeta ni Jehova na may pambihirang kahagadan. Namibi an propeta dapit sa bagay na iyan, asin nagtogot si Jehova sa saindang kahagadan. Ini an nagin tanda kan katapusan kan peryodo kan mga Hokom asin kan kapinonan kan kapanahonan nin tawong mga hade. An libro sa Biblia na Enot na Samuel isinasaysay an nakakaogmang mga pangyayari na may koneksion sa panahon na iyan nin dakulang pagbabago sa kasaysayan kan nasyon nin Israel.

Isinurat ni Samuel, Natan, asin Gad, an Enot na Samuel kinokobrehan an peryodo nin 102 na taon​—poon 1180 sagkod 1078 B.C.E. (1 Cronica 29:29) Kasaysayan iyan nin apat na namomoon sa Israel. An duwa naglingkod bilang hokom asin an duwa bilang hade; an duwa makinuyog ki Jehova asin an duwa bako. Mamimidbid man niato an duwang arogan na babae asin sarong pusoan alagad maboot na parapakilaban. An siring na mga halimbawa nagtatao nin mahalagang mga leksion manongod sa mga aktitud asin gawe-gawe na aarogon asin lilikayan. An laog kan Enot na Samuel puede kun siring na magkaigwa nin puersa sa satong mga kaisipan asin paghiro.​—Hebreo 4:12.

SINALIDAHAN NI SAMUEL SI ELI BILANG HOKOM

(1 Samuel 1:1–​7:17)

Panahon na kaidto para sa Kapiestahan nin Pagsaray, asin si Ana, na nakaistar sa Rama, garo na mawara sa sadiri sa kagayagayahan. * Sinimbag ni Jehova an saiyang mga pamibi, asin nangaki sia nin sarong aking lalaki. Tanganing otobon an saiyang promesa, iprinesentar ni Ana an aki niang si Samuel sa paglilingkod sa “harong ni Jehova.” Duman an aki nagin “sarong ministro ni Jehova sa atubangan ni Eli na saserdote.” (1 Samuel 1:24; 2:11) Kan si Samuel hoben pang marhay, si Jehova nakipag-olay sa saiya, na nagpapahayag nin paghokom sa harong ni Eli. Mantang si Samuel nagdadakula, rinekonoser sia kan bilog na banwaan nin Israel bilang propeta ni Jehova.

Pag-abot nin panahon, sinakyada kan mga Filisteo an Israel. Nakua ninda an Kaban asin ginadan an duwang aking lalaki ni Eli. Kan madangog an bareta, nagadan an gurang nang si Eli, na “nagin hokom sa Israel nin apat na polong taon.” (1 Samuel 4:18) An pagkua ninda kan Kaban nagin kapahapahamak para sa mga Filisteo, kaya ibinalik ninda iyan sa mga Israelita. Si Samuel na ngonyan an naghohokom sa Israel, asin nagkaigwa nin katoninongan sa nasyon.

Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:

2:​10​—Taano ta namibi si Ana na ‘tawan ni Jehova nin kosog an saiyang hade’ mantang mayo man nin tawong hade sa Israel? An bagay na an mga Israelita magkakaigwa nin tawong hade ihinula sa Ley ni Moises. (Deuteronomio 17:14-18) Sa saiyang hula kaidtong madali na siang magadan, si Jacob nagsabi: “An setro [sarong simbolo nin sa hadeng autoridad] dai mahale ki Juda.” (Genesis 49:10) Apuera dian, may labot ki Sara​—an apoon kan mga Israelita​—si Jehova nagsabi: “Magikan sa saiya an mga hade kan mga banwaan.” (Genesis 17:16) Si Ana, kun siring, namimibi manongod sa magigin hade sa ngapit.

3:3​—Talaga daw na nagtotorog si Samuel sa Kabanalbanale? Dai. Si Samuel sarong Levita sa pamilya kan mga Coatita na bakong saserdote. (1 Cronica 6:33-38) Bilang siring, dai sia tinotogotan na “maglaog tanganing maheling an banal na mga bagay.” (Bilang 4:17-20) An kabtang sana kan santuaryo na puedeng gamiton ni Samuel iyo an patyo kan tabernakulo. Dian sia seguradong nagtotorog. Minalataw na si Eli nagtotorog man sa sarong lugar sa patyo. An ekspresyon na an  “kinakamugtakan kan kaban nin Dios” minalataw na nagpapanongod sa lugar kan tabernakulo.

7:​7-9, 17​—Taano ta nagdolot si Samuel nin dolot na tinotong sa Mizpa asin nagtogdok nin altar sa Rama, mantang an mga atang kaipuhan na regular na idolot sana sa lugar na pinili ni Jehova? (Deuteronomio 12:4-7, 13, 14; Josue 22:19) Pagkatapos na haleon an sagradong Kaban sa tabernakulo sa Silo, an presensia ni Jehova mayo na duman. Kaya bilang representante nin Dios, si Samuel nagdolot nin dolot na tinotong sa Mizpa asin nagtogdok man nin altar sa Rama. An aksion na ini minalataw na may pag-oyon ni Jehova.

Mga Leksion Para sa Sato:

1:​11, 12, 21-​23; 2:19. An mapagngayongayong aktitud ni Ana, an saiyang kapakumbabaan, an saiyang pag-apresyar sa kabootan ni Jehova, asin an saiyang nagdadanay na kapadangatan bilang ina maninigong arogon kan gabos na babaeng matatakton sa Dios.

1:8. Marahayon nanggad na halimbawa si Elcana sa pagpakosog sa iba paagi sa mga tataramon! (Job 16:5) Hinapot nia nguna an nagmomondong si Ana nin hapot na dai naghuhusgar: “Ano ta nagmomondo an saimong puso?” Inenkaminar sia kaini na sabihon an saiyang namamatean. Dangan inasegurar giraray sia ni Elcana kan saiyang kapadangatan, na nagsasabi: “Bako daw akong orog karahay sa saimo kisa sampulong aking lalaki?”

2:​26; 3:​5-8, 15, 19. Paagi sa pag-otob sa inasignar sa sato nin Dios na gibohon, paagi sa pag-aprobetsar sa espirituwal na pagsasanay, asin paagi sa pagigin magalang, kita nagigin “orog na kawiliwili” sa Dios sagkod sa mga tawo.

4:​3, 4, 10. Dawa an sarong bagay na arog kabanal kan kaban kan tipan dai nagserbing agimat na nagpoprotehir. Kaipuhan kitang ‘lumikay sa mga idolo.’​—1 Juan 5:21.

AN ENOT NA HADE SA ISRAEL​—NAGIN MAPANGGANA O BAKO?

(1 Samuel 8:1–​15:35)

Si Samuel maimbod ki Jehova sa bilog niang buhay, alagad an saiyang mga aking lalaki dai naglakaw sa diosnon na dalan. Kan an kamagurangan na lalaki kan Israel maghagad na magkaigwa nin tawong hade, nagtogot si Jehova. Sinunod ni Samuel an instruksion ni Jehova asin linahidan si Saul, sarong guapong Benjamita, bilang hade. Pinasarig ni Saul an saiyang posisyon bilang hade paagi sa pagdaog sa mga Amonita.

An pusoan na aki ni Saul na si Jonatan dinaog an sarong garison nin mga Filisteo. An mga Filisteo suminalakay sa Israel na may dakulaon na hukbo. Nataranta si Saul asin may kasumbikalan na nagdolot mismo nin atang na tinotong. Iiniba sana an paradara kan saiyang pangalasag, an makosog an boot na si Jonatan sinakyada an saro pang kampo kan mga Filisteo. Minsan siring, dahel sa ragap na panunumpa ni Saul dai nagin lubos an kapangganahan. Si Saul “nakiguerra sa palibot” tumang sa gabos niang kaiwal. (1 Samuel 14:47) Pero, kan madaog an mga Amalequita, sinuway nia si Jehova paagi sa dai paggadan sa mga ‘itinalaga sa pagkalaglag.’ (Levitico 27:​28, 29) Bilang resulta, isinikwal ni Jehova si Saul bilang hade.

Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:

9:9​—Ano an makahulogan manongod sa ekspresyon na “an mga propeta ngonyan dating inaapod na parahula kan nakaaging mga panahon”? An mga terminong ini tibaad nagpaparisa na mantang orog na nagigin midbid an mga propeta kan kaaldawan ni Samuel asin durante kan kapanahonan kan mga hade sa Israel, an terminong “parahula” nasalidahan kan terminong “propeta.” Si Samuel an ibinilang na enot sa linya kan mga propeta.​—Gibo 3:24.

14:24-​32, 44, 45​—Nawara daw ni Jonatan an pag-oyon nin Dios huli sa pagkakan nin tangguli bilang pagbalga sa panunumpa ni Saul? An aktong ini garo baga dai man nagin dahelan nin dai pag-oyon nin Dios ki Jonatan. Enot sa gabos, dai aram ni Jonatan an panunumpa kan saiyang ama. Apuera dian, an panunumpa, na magsalang huli sa falsong kaigotan o salang pagmansay sa kapangyarihan bilang hade, nagin dahelan nin mga problema para sa banwaan. Paano ooyonan nin Dios an siring na panunumpa? Minsan ngani andam si Jonatan na akoon an mga resulta kan pagbalga sa panunumpang iyan, dai sia ginadan.

15:6​—Taano ta nag-ako nin espesyal na konsiderasyon hale ki Saul an mga Quenita? An mga Quenita mga aki kan panugangan na lalaki ni Moises. Nagtabang sinda sa mga Israelita pagkatapos na maghale an mga ini sa Bukid nin Sinai. (Bilang 10:29-32) Sa daga nin Canaan, an mga Quenita nag-istar man kaiba kan mga aki ni Juda sa laog nin kadikit na panahon. (Hokom 1:16) Minsan ngani  kan huri nag-istar sinda sa tahaw kan mga Amalequita asin sa manlaenlaen na ibang banwaan, an mga Quenita nagdanay na makikatood sa Israel. Tama sana, kun siring, na pinaligtas ni Saul an mga Quenita.

Mga Leksion Para sa Sato:

9:​21; 10:​22, 27. An kababaan nin boot asin kapakumbabaan ni Saul kan enot na sia magin hade an nagprotehir sa saiya na dai gumawe nin pabiglabigla kan dai akoon kan mga “lalaking daing data” an saiyang pagkahade. Proteksion nanggad an siring na aktitud tumang sa paggibo nin bakong rasonableng paghiro!

12:​20, 21. Dai noarin man pagtogotan an mga bagay na “bakong totoo,” arog kan pagsarig sa mga tawo, kompiansa sa puersa militar kan mga nasyon, o idolatriya, na pasuwayon kamo sa paglilingkod ki Jehova.

12:24. An importanteng tabang sa pagpapadanay nin reberensial na takot ki Jehova asin paglilingkod sa saiya sa bilog niatong puso iyo an ‘helingon kun gurano kadakulang mga bagay an ginibo nia’ para sa saiyang banwaan kan suanoy saka sa presenteng mga panahon.

13:10-​14; 15:22-​25, 30. Magmaan tumang sa kapangahasan​—baga man ipinapaheling paagi sa masumbikal na mga gibo o sa mapalangkaw na aktitud.​—Talinhaga 11:2.

SARONG PASTOR NA SOLTERITO AN PINILI PARA SA PAGKAHADE

(1 Samuel 16:1–​31:13)

Linahidan ni Samuel si David kan tribo ni Juda na magin hade sa ngapit. Dai nahaloy pakatapos kaiyan, ginadan ni David an Filisteong higante na si Goliat paagi sa saro sanang gapo kan lagpitaw. Nagin dayupot na magkatood si David asin Jonatan. Ibinugtak ni Saul si David na mangenot sa saiyang mga parapakilaban. Bilang reaksion sa dakol na kapangganahan ni David, an mga babae kan Israel nag-arawit: “Nagadan ni Saul an saiyang mga rinibo, asin ni David an saiyang manampulong ribo.” (1 Samuel 18:7) Huling napano nin pagkauri, si Saul naghanap nin paagi na gadanon si David. Pagkatapos nin tolong pag-atake ni Saul, duminulag si David asin nagin sarong dulag.

Durante kan mga taon na sia sarong dulag, pinaligtas ni David si Saul nin duwang beses. Namidbid man nia asin sa kahurihurihi naagom an magayon na si Abigail. Kan an mga Filisteo sumalakay sa Israel, nakihumapot si Saul ki Jehova. Alagad ta binayaan na sia ni Jehova. Gadan na si Samuel. Huling desesperado na, nagkonsulta si Saul sa sarong patagolainan, tangani sanang madangog na sia magagadan sa pakikipaglaban sa mga Filisteo. Durante kan ralaban, nalugadan nin grabe si Saul, asin nagadan an saiyang mga aking lalaki. An pagkasaysay nagtatapos sa pagkagadan ni Saul na dai nagin mapanggana. Si David nagtatago pa man giraray.

Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:

16:14​—Anong maraot na espiritu an nagpatakot nin grabe ki Saul? An maraot na espiritu na dai nagpatoninong kan isip ni Saul iyo an maraot na inklinasyon kan saiyang isip asin puso​—an panlaog na kamawotan nia na gumibo nin maraot. Kan hinale ni Jehova an saiyang banal na espiritu, nawara ki Saul an proteksion kaiyan asin pinangibabawan sia kan sadiri niang maraot na espiritu. Huling tinogotan nin Dios na an espiritung iyan sumalida sa Saiyang banal na espiritu, an maraot na espiritung ini inapod na “sarong maraot na espiritu na hale ki Jehova.”

17:55-58​—Basado sa 1 Samuel 16:17-​23, taano ta naghapot si Saul kun kiisay na aki si David? An paghapot ni Saul bako sanang manongod sa  ngaran kan ama ni David. Posibleng marhay na gusto niang maaraman kun anong klaseng tawo an ama kan solteritong nakagibo pa sana kan makangangalas na paggadan sa sarong higante.

Mga Leksion Para sa Sato:

16:​6, 7. Imbes na maghanga sa panluwas na itsura kan iba o husgaran sinda nin pabiglabigla, kaipuhan na pagmaigotan niatong helingon sinda nin siring kan pagheling sa sainda ni Jehova.

17:47-​50. Kaya niatong atubangon na may kosog nin boot an pagtumang o paglamag nin garo Goliat na mga kaiwal huli ta “ki Jehova an ralaban.”

18:​1, 3; 20:​41, 42. An tunay na mga katood manonompongan sa tahaw kan mga namomoot ki Jehova.

21:​12, 13. Inaasahan ni Jehova na gagamiton niato an satong kakayahan nin isip asin mga abilidad sa pag-atubang sa depisil na mga kamugtakan sa buhay. Itinao nia sato an saiyang ipinasabong na Tataramon, na nagtatao nin marahay na paghusgar, kaaraman, asin kakayahan sa pag-iisip. (Talinhaga 1:4) Igwa man kita kan tabang kan ninombrahan na Kristianong kamagurangan.

24:6; 26:11. Marahayon nanggad na halimbawa an itinatao ni David dapit sa tunay na paggalang sa linahidan ni Jehova!

25:23-​33. Maninigong arogon an marahay na kaisipan ni Abigail.

28:​8-​19. Sa paghihingoa nindang ilagalag o kologan an mga tawo, an maraot na mga espiritu puedeng magsaginsagin na sarong tawong gadan na. Kaipuhan na likayan niato an gabos na porma nin espiritismo.​—Deuteronomio 18:10-12.

30:​23, 24. An desisyon na ini, na basado sa Bilang 31:​27, nagpapaheling na pinapahalagahan ni Jehova an mga naglilingkod sa mga katongdan na nagtatao nin pagsuportar sa kongregasyon. Ano man an satong ginigibo, kun siring, “gibohon [niato] iyan nin bilog na kalag na siring baga kun para ki Jehova, asin bakong para sa mga tawo.”​—Colosas 3:23.

Ano an “Orog na Marahay Kisa Pag-atang”?

Anong pundamental na katotoohan an idinoon kan mga eksperyensia ni Eli, Samuel, Saul, asin David? Iyo ini: “An pagkuyog orog na marahay kisa pag-atang, an pag-atento kisa taba nin mga karnero; huli ta an pagrebelde siring man sana sa kasalan nin pagtoodtood, asin an pangahas na pangengenotan siring man sana sa paggamit nin misteryosong kapangyarihan asin nin terafim.”​—1 Samuel 15:​22, 23.

Kanigoan an pribilehio niato na makikabtang sa pambilog na kinaban na paghuhulit kan Kahadean asin paggibo nin disipulo! Mantang idinodolot niato ki Jehova “an mga ogbon na baka kan [satong] mga ngabil,” kaipuhan na gibohon niato an pinakamakakaya niato na kuyogon an paggiya na itinatao nia paagi sa saiyang nasusurat na Tataramon asin daganon na kabtang kan saiyang organisasyon.​—Oseas 14:2; Hebreo 13:15.

[Nota sa Ibaba]

[Ritrato sa pahina 23]

An enot na hade kan Israel nagbago hale sa pagigin mapakumbaba asin hababa an boot na namamahala pasiring sa pagigin mapalangkaw asin pangahas na monarka

[Ritrato sa pahina 24]

Sa ano kita makakakompiar kun mapaatubang kita sa pagtumang hale sa garo Goliat na mga kaiwal?