?Mesi’n i su ndɛ nga be kɛnnin i Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n kle kɛ Zezi yɛ ɔ ti Mesi’n niɔn?
Ndɛ nga Biblu’n kan’n
Ɛɛn. I nun mɔ Zezi o asiɛ’n su wa’n, sa ng’ɔ yoli be’n ɔ nin sa nga be juli i su’n, Ɲanmiɛn Ndɛ’n dun mmua boli be nun sunman be su. Sa sɔ’m be kle kɛ i yɛ ɔ ti “famiɛn ng’ɔ́ síe’n” niɔn, naan i yɛ “ɔ́ wá dé asiɛ’n sufuɛ” mun-ɔn. (Daniɛl 9:25; 1 Zan 4:14) Kɛ Zezi wuli bɔbɔ’n, Mesi’n i su ndɛ wie mɔ be kɛnnin i Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n, be kpɛnnin su i lika.—Jue Mun 110:1; Sa Nga Be Yoli’n 2:34-36.
?“Mesi’n” i bo’n yɛle benin?
Ebre nun’n, be se kɛ Ma·shiʹach (Mesi) yɛ Glɛki nun’n, be se kɛ Khri·stos (Klisi). Be bo’n yɛle kɛ “Sran nga be kpɛli i sieli i ngunmin’n.” Ɔ maan, dunman “Zezi Klisi” i bo’n yɛle “Zezi mɔ Ɲanmiɛn kpɛli i sieli i ngunmin’n,” annzɛ “Zezi m’ɔ ti Mesi’n.”
Laa Izraɛli lɔ’n, kɛ be kpa sran kun kɛ ɔ di junman cinnjin kun’n annzɛ kɛ be mɛn i sasu’n, wie liɛ’n, be guɛ i ti su ngo. (Saun Yolɛ 8:12; 1 Samiɛl 16:13) Ɲanmiɛn kpali Zezi kɛ ɔ yo Mesi’n. I sɔ’n kle kɛ ɔ le sasu kpa. (Sa Nga Be Yoli’n 2:36) Sanngɛ Zezi liɛ’n, b’a guɛmɛn i ti su ngo, Ɲanmiɛn wawɛ’n jrɛli i su.—Matie 3:16.
?Mesi’n i su ndɛ nga Ɲanmiɛn Ndɛ’n kannin’n, be kwla kpɛn su sran sunman lika?
Cɛcɛ. E kwla fa Mesi’n i su ndɛ ng’ɔ o Biblu’n nun’n, e sunnzun sran kun i sa mma’m be osu’n. I sa mma’m be osu sɔ’n kwlá yoman sran uflɛ liɛ. I wafa kunngba’n, Mesi’n i su ndɛ nga Biblu’n kannin’n, be kpɛn su Mesi annzɛ Klisi kunngba cɛ i lika. Sanngɛ, Biblu’n wla e su nun kpa kɛ: “Be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klisi’n nin be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n, bé wá jáso su. Kpɛkun bé yí atrɛ dandan mun, yɛ bé yó abonuan sa mun kɛ bé fá láka be nga be kpali be sieli’n be wie bɔbɔ.”—Matie 24:24.
?Mesi’n i balɛ’n te o e ɲrun lɔ?
Cɛcɛ. Ɲanmiɛn Ndɛ’n dun mmua seli kɛ Mesi’n yó Famiɛn Davidi i osu’n nunfuɛ. (Jue Mun 89:4, 5) Sanngɛ, fluwa nga Zuifu’m be nannan’m be dunman’n klɛ nun’n be wa mlinnin. Atrɛkpa’n, kɛ Rɔmunfuɛ’m be sacili Zerizalɛmun klɔ’n afuɛ 70 nun’n, * yɛ ɔ mlinnin-ɔn. Ɔ maan andɛ’n, sran fi kwlá jranman like trele kun su seman kɛ ɔ ti Famiɛn Davidi i osu’n nunfuɛ. Sanngɛ Zezi blɛ su liɛ’n, fluwa sɔ’m be o lɛ. Ɔ maan, kɛ Zezi seli kɛ ɔ ti Davidi i osu’n nunfuɛ’n, i kpɔfuɛ’m b’a kwlá siman su akplowa.—Matie 22:41-46.
?Mesi’n i su ndɛ nɲɛ yɛ be kɛnnin i Biblu’n nun-ɔn?
E kwlá boman Mesi’n i su ndɛ nga be o Biblu’n nun’n i nuan trele kun. Biblu’n nun ndɛ mma nga kɛ be kanngan nun’n, be wun i wlɛ weiin kɛ Mesi’n i ndɛ yɛ be su kan bɔbɔ’n, ɔ le wafa nga sran’m be kɛ i nun ndɛ’n niɔn. I wie yɛle ndɛ ng’ɔ o Ezai 53:2-7. Sran wie’m be kwla se kɛ ndɛ nga be kɛn i lɔ’n ti Mesi’n i su ndɛ’m be nun kun. Wie’m be kwla se kɛ nán ndɛ kunngba-ɔ, sanngɛ Mesi’n i su ndɛ fanunfanun mɔ be kpɛnnin su’n i ndɛ yɛ be kɛn i lɔ-ɔ.
Mesi’n i su ndɛ nga be kpɛnnin su Zezi i lika’n be nun wie mun
Mesi’n i su ndɛ |
Nga be kannin’n |
I su kpɛnlɛ’n |
---|---|---|
Ɔ ti Abraamun i osu’n nunfuɛ |
Bo Bolɛ 22:17, 18 |
|
Ɔ ti Abraamun i wa Izaaki i osu’n nunfuɛ |
Bo Bolɛ 17:19 |
|
Zida akpasua’n nun yɛ ɔ fin-ɔn |
Bo Bolɛ 49:10 |
|
Ɔ ti Famiɛn Davidi i osu’n nunfuɛ |
Ezai 9:6 |
|
Talua kun m’ɔ nin a siman bian’n yɛ ɔ wuli i-ɔ |
Ezai 7:14 |
|
Be wuli i Bɛtleɛmun lɔ |
Mise 5:1 |
|
Be tɔnnin i dunman Emaniɛli * |
Ezai 7:14 |
|
Ɔ su ɲanman ɲrun sran’m be afiɛn |
Ezai 53:2 |
|
Kɛ be wuli i’n, be kunnin bakan kpanngbanZeremi 31:15 |
Zeremi 31:15 |
|
Be flɛli i Ezipti lɔ kɛ ɔ bla |
Oze 11:1 |
|
Be flɛli i i Nazarɛtifuɛ * |
Ezai 11:1 |
|
Ndolo bofuɛ kun boli i ɲrun atin |
Malasi 3:1 |
|
Afuɛ 29 nun yɛ ɔ yoli Mesi’n niɔn * |
Daniɛl 9:25 |
|
Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ ti i Wa |
Jue Mun 2:7 |
|
Ɔ kloli Ɲanmiɛn i sua’n |
Jue Mun 69:10 |
|
Ɔ boli jasin fɛ’n |
Ezai 61:1 |
|
Jasin m’ɔ boli i Galile lɔ’n yoli kɛ lika m’ɔ kpaja kpa’n sa |
Ezai 9:1, 2 |
|
Ɔ yili atrɛ kɛ Moizi sa |
Mmla’n 18:15 |
|
Kɛ Moizi sa’n, Ɲanmiɛn i nuan ndɛ’n yɛ ɔ kannin-ɔn |
Mmla’n 18:18, 19 |
|
Ɔ yoli tukpacifuɛ kpanngban be juejue |
Ezai 53:4 |
|
W’a kunndɛmɛn i bɔbɔ i dunman |
Ezai 42:2 |
|
Ɔ sili afɛfuɛ’m be aunnvuɛ |
Ezai 42:3 |
|
Ɔ yili Ɲanmiɛn i sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n i nglo |
Ezai 42:1, 4 |
|
Ɔ yoli sa’m be siesiefuɛ |
Ezai 9:5, 6 |
|
Ɔ boli Zoova i dunman’n kleli sran mun |
Jue Mun 22:23 |
|
Ɔ kannin ndɛ ɲanndra nun |
Jue Mun 78:2 |
|
Ɔ yoli Siefuɛ |
Daniɛl 9:25 |
|
Sran kpanngban b’a lafimɛn i su |
Ezai 53:1 |
|
Ɔ yoli kɛ yɛbuɛ m’ɔ yi sran ase’n sa |
Ezai 8:14, 15 |
|
Sran’m b’a sɔmɛn i nun |
Jue Mun 118:22, 23 |
|
Be kpɔli i ngbɛn |
Jue Mun 69:5 |
|
Ɔ fuli aflunmun kun su wluli Zerizalɛmun klɔ’n nun |
Zakari 9:9 |
|
Ba kanngan’m be yili i ayɛ |
Jue Mun 8:3 |
|
Ɔ bali Zoova i dunman nun |
Jue Mun 118:26 |
|
I mantanfuɛ kun m’ɔ lafi i su’n yi i mannin |
Jue Mun 41:10 |
|
Jɛtɛ mma ablasan ti be fɛ i mannin * |
Zakari 11:12, 13 |
|
I janvuɛ’m be yacili i be wanndili |
Zakari 13:7 |
|
Sran wie’m be tɔnnin i suɛn |
Jue Mun 35:11 |
|
Kɛ bé tɔ́n i suɛn’n, w’a ukemɛn i nuan |
Ezai 53:7 |
|
Be tili be nuan nzue tɛli i ɲrun |
Ezai 50:6 |
|
Be finnin i ti’n su |
Mise 5:1,NW |
|
Be boli i nin ngble |
Ezai 50:6 |
|
Ɔ lo i wun mannin be nga be bo i’n |
Ezai 50:6 |
|
Nvle su kpɛn’m be cicili i wun ndɛ |
Jue Mun 2:2 |
|
Be fɛ i sa nin i ja’m be seli be waka kun su be boboli be nun kpɛngbɛ |
Jue Mun 22:17 |
|
Be tuli i tralɛ’m be wun fɔtɔ |
Jue Mun 22:19 |
|
Be fɛ i wlali sa tɛ yofuɛ’m be nun |
Ezai 53:12 |
|
Be yoli i finfin, be kpɛli i nzowa |
Jue Mun 22:8, 9 |
|
Sa tɛ yofuɛ’m be delɛ ti’n, ɔ wunnin ɲrɛnnɛn |
Ezai 53:5, 6 |
|
Ɔ yoli kɛ Ɲanmiɛn i wla w’a fi i su sa |
Jue Mun 22:2 |
|
Be mɛnnin i vinɛgri nin duvɛn mɔ be guali nun like wiwi’n kɛ ɔ nɔn |
Jue Mun 69:22 |
|
Kɛ ɔ́ wá wú’n, nzuewe kunnin i |
Jue Mun 22:16 |
|
Ɔ fɛli i nguan’n wlali Ɲanmiɛn sa nun |
Jue Mun 31:6 |
|
Ɔ kplinnin su kɛ ɔ́ wú |
Ezai 53:12 |
|
Ɔ fɛ i wun kpɔli e ti naan sa tɛ’n wie |
Ezai 53:12 |
|
B’a bubumɛn i owie mun |
Jue Mun 34:21 |
|
Be wɔli i cua |
Zakari 12:10 |
|
Be sieli i aɲanbeunfuɛ ndia nun |
Ezai 53:9 |
|
Ɲanmiɛn cɛnnin i |
Jue Mun 16:10 |
|
Be fali sran uflɛ sieli sran ng’ɔ fɛ i mannin’n i osu |
Jue Mun 109:8 |
|
Ɔ trannin Ɲanmiɛn i fama su |
Jue Mun 110:1 |
^ ndɛ kpɔlɛ 15 Fluwa kun seli kɛ: “Kɛ be sacili Zerizalɛmun klɔ’n, yɛ b’a wunman fluwa nga Zuifu’m be awlobo’m be dunman’m be klɛ nun’n, be kun-ɔn. E kwla se kɛ, i nun mɔ be nin a saciman Zerizalɛmun’n, nn fluwa sɔ’m be o lɛ.”—McClintock and Strong’s Cyclopedia
^ ndɛ kpɔlɛ 40 Ebre dunman Emaniɛli’n i bo’n yɛle “Ɲanmiɛn nin e o nun.” Dunman sɔ’n nin Zezi mɔ i yɛ ɔ ti Mesi’n be fata kpa. Afin, balɛ ng’ɔ bali asiɛ’n su wa’n, ɔ nin ninnge ng’ɔ yoli be’n, be kle kɛ Ɲanmiɛn nin i sufuɛ’m be o nun sakpa.—Liki 2:27-32; 7:12-16.
^ ndɛ kpɔlɛ 52 Ebre nun ndɛ mma nga be kacili i kɛ “Nazarɛtifuɛ’n” yɛle neʹtser. Kɔlɛ Ebre nun’n, be fa kan “waka fiɛ” i ndɛ.
^ ndɛ kpɔlɛ 58 Sɛ a kunndɛ kɛ á sí ninnge nga be kle kɛ afuɛ 29 nun yɛ Mesi’n bali’n, nian ndɛ akpasua nga be flɛ i kɛ “?Wafa sɛ yɛ Daniɛl fluwa’n kannin Mɛsi’n i balɛ’n i ndɛ ɔ?” i nun.
^ ndɛ kpɔlɛ 127 Ndɛ sɔ’n wo Zakari fluwa’n nun. Sanngɛ Matie m’ɔ i yɛ ɔ klɛli Matie fluwa’n seli kɛ “Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Zeremin” yɛ ɔ kannin ndɛ sɔ’n niɔn. (Matie 27:9) Laa’n, sran’m be flɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n i bue kun kɛ “ndɛ nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be klɛli’n.” (Liki 24:44) Atrɛkpa’n, i bue sɔ’n i nun fluwa klikli’n yɛle Zeremin fluwa’n. Ɔ maan, kɛ Matie seli kɛ “ndɛ nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Zeremin kannin’n,” kɔlɛ ɔ su kan “ndɛ nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be klɛli’n” i wunmuan’n i ndɛ. Ndɛ nga Zakari klɛli’n, ɔ o nun wie.