1. ?Kɔnguɛ kasiɛn ka naan b’a kun Zezi’n, ndɛ benin yɛ ɔ kan tinnin su ɔ?

KƆNGUƐ kasiɛn ka naan b’a kun Zezi’n, like ng’ɔ yoli i cinnjin’n, yɛle sa nga ɔ́ wá tɔ́ i sɔnnzɔnfuɛ’m be su’n. Ɔ srɛli i Si kɛ: “N srɛman wɔ kɛ a yi be mɛn’n nun, sanngɛ ń srɛ́ wɔ kɛ Klunwifuɛ’n ti a nian be su. Be timan mɛn nunfuɛ kɛ n kusu n timan mɛn nunfuɛ’n sa.” (Zan 17:15, 16) Srɛlɛ sɔ nun’n, Zezi kleli kɛ ɔ klo i sɔnnzɔnfuɛ mun kpa naan ndɛ ng’ɔ dun mmua kan kleli be nun wie mun kɔnguɛ sɔ nun’n, ɔ ti cinnjin kpa. Ɔ seli kɛ “be timan mɛn nunfuɛ.” (Zan 17:16) Nanwlɛ, ɔ yoli Zezi i cinnjin kɛ nɛ́n i sɔnnzɔnfuɛ’m be yo mɛn’n nunfuɛ!

2. ?“Mɛn’n” nga Zezi kɛnnin i ndɛ’n yɛle benin?

² “Mɛn’n” nga Zezi kɛnnin i ndɛ’n, yɛle be kwlaa nga be yoman Ɲanmiɛn klun sa mɔ Satan sie be’n. Sran sɔ mun’n, be klunklo aeliɛ mɔ Satan wlawla be kɛ be yo’n, yɛ be yi i nglo ɔ. (Zan 14:30; Efɛzfuɛ Mun 2:2; 1 Zan 5:19) Nanwlɛ, “sran ng’ɔ klo mɛn’n i dilɛ’n, nn ɔ kpɔ Nyanmiɛn.” (Zak 4:4) ?E kwlaa nga e waan é yó sa nga e yo ɔ e si kɛ Nyanmiɛn klo e’n, é yó sɛ naan y’a yoman mɛn’n nunfuɛ? Maan e fa e ɲin e sie i ajalɛ nnun su: Nán e yo politiki, sanngɛ e suan Ɲanmiɛn Sielɛ m’ɔ o Klist ti su kpɛn’n i bo titi. Maan e jran kekle akunndan nga sran’m be bu’n i ɲrun. Nán maan e wun wlawlalɛ nun’n, e fa e wun e kle. Maan e ɲinma’n yo kpa. Yɛ maan e fa Ɲanmiɛn i alɛ ninnge’n kwlaa e wla e wun.

3. (a) ?Ngue ti yɛ Zezi i blɛ su w’a yoman politiki ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin’n, be ti i ja nun jranfuɛ ɔ? (An nian ja ngua lɔ nzɔliɛ’n.)

³ Zezi blɛ su’n, w’a yoman politiki. Sanngɛ ɔ fɛli i ɲin sieli Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n i bolɛ’n su. Zezi yɛ ɔ́ wá yó Sielɛ sɔ’n i nun Famiɛn’n niɔn. (Daniɛl 7:13, 14; Lik 4:43; 17:20, 21) I sɔ’n ti yɛ Rɔmu Famiɛn Pɔnsu Pilati ɲrun’n, Zezi kwla seli kɛ: “Nán mɛn nga nunfuɛ mun yɛ be sieli min famiɛn ɔn.” (Zan 18:36) I sɔnnzɔnfuɛ’m be fɛ i ajalɛ’n su be fa be wun man Klist nin i Sielɛ’n, yɛ be bo Sielɛ sɔ’n i jasin fɛ’n mɛn wunmuan’n nun. (Matie 24:14) Akoto Pɔlu klɛli kɛ: “E ti Klist i ja nun jranfuɛ, ɔ maan é srɛ́ amun Klist dunman nun, maan Nyanmiɛn siesie amun nin i bɔbɔ amun afiɛn.” *​—2 Korɛntfuɛ Mun 5:20.

4. ?Wafa sɛ yɛ Klistfuɛ kpa’m be kwlaa be yi i nglo kɛ be fali be wun mannin Ɲanmiɛn i Sielɛ’n niɔn? (Nian kuku nga be flɛ i “ Klisfuɛ klikli’m b’a yoman men nunfuɛ” i nun.)

⁴ Be nga be ti nvle kun i ja nun jranfuɛ mɔ be o nvle uflɛ nun’n, be faman be wun be wlaman nvle sɔ’n i ninnge’m be nun. Sanngɛ be nvle’n i nuan ndɛ yɛ be kan ɔn. I kunngba’n yɛle Klist i sɔnnzɔnfuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin’n be liɛ’n. Afin, be ti “nyanmiɛn su lɔ ba mun.” (Filipfuɛ Mun 3:20) Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n mɔ be bo i juejue su’n ti’n, be ukali sran akpinngbin naan b’a kaci Klist i “bua’m be wie mun.” Sran kpanngban sɔ mun’n, “Nyanmiɛn siesie be nin i bɔbɔ be afiɛn.” (Zan 10:16; Matie 25:31-40) Klist sunman be, yɛ be uka Zezi i niaan nga be kpali be sieli be ngunmin’n. Sran akpasua nɲɔn sɔ’n be ti Ɲanmiɛn i bua fa kun. Be kan Mɛsi’n i Sielɛ’n i ndɛ. Kpɛkun be yoman politiki kaan sa.​—Kanngan Ezai 2:2-4 nun.

5. ?Ngbaciɛ benin yɛ ɔ o Klistfuɛ asɔnun’n nin laa Izraɛli nvle’n be afiɛn ɔn? ?Wafa sɛ yɛ e kwla wun ngbaciɛ sɔ’n i wlɛ ɔ?

 ⁵ Nán Klist su mɔ Klistfuɛ’m be waan bé sú i tititi’n i ngunmin ti yɛ be yoman mɛn’n nunfuɛ ɔ. Laa Ɲanmiɛn i nvle’n nunfuɛ’m be o nvle kunngba nun. Sanngɛ andɛ’n Ɲanmiɛn i nvle nunfuɛ’m be o asiɛ wunmuan’n su. (Matie 28:19; 1 Piɛr 2:9) Ɔ maan, sɛ e jran e nvle’n nun lɔ politiki anuannzɛ’m be sin’n, e su kwlá boman Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n yakpa su.  Kpɛkun e nin e niaan Klistfuɛ mun e nuan m’ɔ sɛ’n, ɔ kwla saci. (1 Korɛntfuɛ Mun 1:10) Asa kusu’n, alɛ blɛ nun’n, e nin e niaan Klistfuɛ mun e kwla kun. Sanngɛ nn be seli e kɛ e klo be. (Zan 13:34, 35; 1 Zan 3:10-12) I sɔ’n ti yɛ Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ nán be kun alɛ’n niɔn. Ɔ seli be kɛ be klo be kpɔfuɛ mun bɔbɔ.​—Matie 5:44; 26:52; nian kuku nga be flɛ i “ Nán maan e yo mɛn nunfuɛ mlɔnmlɔn” i nun.

6. ?Wafa sɛ yɛ like nga e fa man Ɲanmiɛn’n, ɔ dun mmua Sezar liɛ’n i ɲrun ɔn?

⁶ E mɔ e ti Klistfuɛ kpa’n, e fali e wun e mannin Ɲanmiɛn. Nán klɔ sran, annzɛ klɔ sran anuannzɛ wie annzɛ nvle wie yɛ e fali e wun e mɛnnin i ɔ. 1 Korɛntfuɛ Mun 6:19, 20 se kɛ: “An diman amun tiaun. Afin ɔ toli amun gua kpan.” Ɔ maan, Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be fa like ng’ɔ ti “Sezar” liɛ’n be mɛn i. Yɛle kɛ be ɲin yi kpɛnngbɛn mun, be su be lapo’n, yɛ like ng’ɔ fɔnman Ɲanmiɛn mmla’n mɔ siefuɛ’m be se be kɛ be yo’n, be yo. Sanngɛ kusu like “ng’ɔ ti Nyanmiɛn liɛ’n,” be fa mɛn i wie. (Mark 12:17; Rɔmfuɛ Mun 13:1-7) I wie yɛle Ɲanmiɛn i sulɛ mɔ be fa be wla’n kwlaa ɔ nin be wunmiɛn’n kwlaa nin be akunndan’n kwlaa be su i’n. Asa kusu’n, be nanti i ndɛ’n su tititi. Sɛ ɔ jran kekle bɔbɔ’n, Ɲanmiɛn sulɛ’n ti’n, be kwla fa be nguan’n be man.​—Lik 4:8; 10:27; Kanngan Sa Nga Be Yoli’n 5:29 nin Rɔmfuɛ Mun 14:8 be nun.

7, 8. ?Ngue yɛle akunndan nga sran’m be bu’n? ?Wafa sɛ yɛ ɔ “wlawla” sran mun ɔn?

⁷ Like kun ekun nga Klistfuɛ’m be kwla yo naan b’a yoman mɛn nunfuɛ’n, yɛle akunndan nga sran’m be bu’n i ɲrun kekle jranlɛ. Pɔlu klɛli i kɛ: “E liɛ’n, akunndan nga sran’m be bu’n, nɛ́n i wie yɛ Nyanmiɛn maan e bu ɔ, sanngɛ Nyanmiɛn fɛ i wawɛ’n mannin e.” (1 Korɛntfuɛ Mun 2:12) Ɔ seli Efɛzifuɛ mun kɛ: “Amun nzuɛn’n fa be nga be o yɛ’n be liɛ’n. Amun nyin yili nglo lɔ mmusu’m be si’n, i yɛ ndɛkɛn ɔ wlawla sran nga be nyin yiman Nyanmiɛn’n niɔn.”​—Efɛzfuɛ Mun 2:2, 3.

 ⁸ Be kwlá wunman akunndan nga sran’m be bu’n, be ɲin jrɛiin su sa. Sanngɛ ɔ yo maan sran’m be ɲin yiman Ɲanmiɛn. Ɔ maan, “be nyin m’ɔ blo ninnge’m be su’n, nin akunndan nga be bu fa gua ninnge nga be wun be’n be su’n,” yɛ sran’m be yo ɔ. (1 Zan 2:16; 1 Timote 6:9, 10) Akunndan nga sran’m be bu’n, ɔ “wlawla” be fa be yi i sa tɛ nun. Afin klɔ sran mɔ fɔ o i nun’n, i ɲin o sa tɛ’n sin. Kɛ akunndan sɔ’n síe sran’n, sran’n wunman nun. Yɛ i ta’n kanman ase. Sɛ ɔ ti aunmuan’n, nn é sé kɛ ɔ fita asiɛ wunmuan’n su. Asa ekun’n, ɔ “wlawla” sran’n blɛblɛ naan ɔ fa klɔ sran nzuɛn’n fa cici i ti. I wie yɛle be ngunmin be wun akunndan bulɛ’n, ɔ nin tutre’n nin aɲinkpli’n, ɔ nin be bɔbɔ be klunklo like nin ɲin kekle yolɛ’n. * E kpɛ i kpo e se kɛ akunndan nga sran’m be bu’n ti’n, mmusu’m be si Satan i nzuɛn’n tra ndin sran’m be awlɛn’n nun blɛblɛblɛ.​—Zan 8:44; Sa Nga Be Yoli’n 13:10; 1 Zan 3:8, 10.

9. ?Wafa sɛ yɛ akunndan nga sran’m be bu’n, ɔ kwla tra ndin e akunndan’n nin e awlɛn’n nun ɔn?

⁹ ?Akunndan sɔ’n kwla tra ndin e akunndan’n nin e awlɛn’n nun? Sɛ y’a nianman e wun su kpa’n, ɔ kwla yo sɔ. (Kanngan Nyanndra Mun 4:23 nun.) Wie liɛ’n ɔ yo maan nzue flɔlɔ wlu e bo. Yɛle kɛ, sɛ e nin sran nga e bu i kɛ ɔ ti sran kpa mɔ sanngɛ ɔ kloman Zoova’n, e san nun’n, i sɔ sa’n kwla ɲan e. (Nyanndra Mun 13:20; 1 Korɛntfuɛ Mun 15:33) Wie liɛ’n, e kwla fa akunndan tɛ sɔ’n fluwa nga e kanngan be nun’n annzɛ bian nin bla nna nga be fa fite nzra nun’n, ɔ nin be nga be nin Ɲanmiɛn be buli’n be ninnge nga be yo i ɛntɛnɛti su’n be nun. Ɔ kwla yo e ɲin su yiyilɛ ng’ɔ timan kpa’n, annzɛ be wun kpinngbinlɛ ninnge nga be si nun akplowa’n be nun. Ninnge nga e kan be ndɛ lɛ’n, be fin sran kwlaa annzɛ like kwlaa ng’ɔ yi Satan nin i mɛn’n be akunndan’n i nglo’n.

10. ?Wafa sɛ yɛ e kwla jran akunndan nga sran’m be bu’n i ɲrun kekle ɔ?

 ¹⁰ ?Akunndan sɔ mɔ maan nzue flɔlɔ kwla wlu e bo’n, wafa sɛ yɛ e kwla jrɛn i ɲrun kekle naan y’a yo sa nga e yo ɔ e si kɛ Ɲanmiɛn klo e’n niɔn? Sɛ e fa ninnge nga Ɲanmiɛn man e naan e nin i e afiɛn w’a sɛ titi’n e uka e wun’n naan é srɛ́ i titi kɛ ɔ fɛ i wawɛ’n man e’n, yɛ é kwlá yó sɔ ɔ. Zoova i kwlalɛ’n tra Satan nin i mɛn’n be liɛ’n lele. (Zak 4:7) Nanwlɛ, ɔ ti cinnjin kpa kɛ e fa e wun e mantan Zoova naan e srɛ i titi!

11. ?Wafa sɛ yɛ akunndan nga sran’m be bu’n ɔ sacili be wun wlawlalɛ’n niɔn?

¹¹ Nzɔliɛ wie mɔ be kle kɛ akunndan sɔ’n sie sran kun’n, yɛle i wun wlawlalɛ’n nin i wun yɛinyɛin yolɛ’n. Nvle sunman nun’n, sran’m be wun wlawlalɛ’n ti sukusuku kpa. Ɔ maan, bian kun seli televiziɔn nun kɛ, kɛ mɔ siɛn’n, tekle’m be tralɛ mun yɛ talua’m be wla’n ti’n, ɔ cɛ kaan be su wunman sran ng’ɔ ti tekle nin sran ng’ɔ timan tekle’n be ngbaciɛ’n kun. Talua kanngan nga be nin a wieman ɲin bɔbɔ’n, be ɲin o i sɔ ninnge’m be sin. Ɔ maan zronali kun seli kɛ “be wun wlawlalɛ nun’n, be fa be nvialiɛ nun lika’m be kle. Be siesieman be wun kpa.” Be wun wlawlalɛ uflɛ wie o lɛ’n, ɔ kle kɛ sran ng’ɔ wlɛwlɛ i wun sɔ’n, ɔ ti nzajefuɛ naan ɔ bumɛn i bɔbɔ wun sran.

12, 13. ?E wun wlawlalɛ nun’n, mmla benin yɛ ɔ fata kɛ e nanti be su ɔ?

¹² E mɔ e ti Zoova sufuɛ’n, maan e mian e ɲin e wlawla e wun kpa. Yɛle kɛ maan e wun wlawlalɛ’n yo sɛsɛ, ɔ yo yɛiin, yɛ like nga e yo’n, i nuan su tralɛ yɛ e wla ɔ. Blɛ kwlaa nun’n, maan e wun wlawlalɛ nun’n, “e siesie e wun kpa.” Sɛ e ti yasua’n, maan e wlawla e wun kɛ yasua sa. Sɛ e ti bla kusu’n, maan e wlawla e wun kɛ bla sa. Sɛ e yo sɔ’n “ɔ ti kpa” kpɛkun e kle kɛ e “sro Nyanmiɛn.” Nán e wun klelɛ’n yɛ ɔ ti e cinnjin ɔn. Sanngɛ maan “e [bɔbɔ] e yo sa nga e yo ɔ e si kɛ Nyanmiɛn klo e’n.” (1 Timote 2:9, 10; Zid 21) Nanwlɛ, kɛ é síesíe e wun’n, like nanndoliɛ’n yɛle kɛ “maan be wun e klanman’n e nzuɛn nun. Klanman sɔ’n wieman, ɔ ti kpa Nyanmiɛn nyrun.”​—1 Piɛr 3:3, 4.

¹³ Nán e wla fi su kɛ e wun siesielɛ ti’n, sran’m be kwla di e Ɲanmiɛn sulɛ’n i jɔlɛ. Glɛki nun’n ndɛ nga be kaci i kɛ “e siesie e wun kpa’n,” ɔ kan be nzuɛn’n. Ɔ kle kɛ be ɲin yi be wiengu naan be bu i sran. E wun wlawlalɛ nun’n, like ng’ɔ ti e cinnjin’n, yɛle kɛ e dun mmua e bu e wiengu’m  be akunndan. I kwlaa yoli o, like nga e kunndɛ’n yɛle Zoova nin i nvle’n be manmanlɛ. Yɛ e kunndɛ kɛ sa nga Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ yó be’n, i kwlaa sɔ’n ti’n, e waan é yó i “kwlaa sɔ’n i nuan su maan Nyanmiɛn nyan nyrun.”​—1 Korɛntfuɛ Mun 4:9; 10:31; 2 Korɛntfuɛ Mun 6:3, 4; 7:1.

14. ?E wun wlawlalɛ nin e wun yɛinyɛin yolɛ nun’n, kosan benin yɛ e kwla fa usa e wun ɔn?

¹⁴ Jasin fɛ’n i bolɛ nun annzɛ aɲia’m be bo kɔlɛ nun’n, yɛ e wun wlawlalɛ nin e wun yɛinyɛin yolɛ’n be ti cinnjin kpa’n niɔn. Maan e usa e wun kɛ: ‘?Min wun wlawlalɛ nin wafa nga n fa yo min wun yɛinyɛin’n, ɔ yo maan sran’m be nian min? ?Ɔ sanngan sran wie’m be akunndan? ?Min klunklo tralɛ wlalɛ’n ti cinnjin tra asɔnun’n nun junman dilɛ’n?’​—Filipfuɛ Mun 4:5; 1 Piɛr 5:6.

15 ?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n sieman be wun wlawlalɛ nin be wun yɛinyɛin yolɛ’n, be su mmla tɛkɛtɛkɛ ɔ?

¹⁵ Biblu’n w’a sieman be wun wlawlalɛ nin be wun yɛinyɛin yolɛ’n, be su mmla tɛkɛtɛkɛ w’a manman Klistfuɛ mun. E klunklo ajalɛ nga e kwla fa’n, Zoova kunndɛman kɛ ɔ́ tánndan e ɲrun i sɔ yolɛ’n nun. Sanngɛ, like ng’ɔ kunndɛ’n, yɛle kɛ e yo sran naan e wun Biblu’n nun mmla’m be wlɛ, naan ‘e kunndɛ sa ng’ɔ ti kpa’n nin tɛ’n be ngbaciɛ lele e si i kpa.’ (Ebre Mun 5:14) Like ng’ɔ ti Ɲanmiɛn i cinnjin trɛ i ngba’n yɛle kɛ e klo e wiengu yɛ e klo Ɲanmiɛn. (Kanngan Mark 12:30, 31 nun.) Sɛ  e nian mmla ngalɛ’m be su’n, e kwla wlawla e wun wafawafa. Lika kwlaa nga Zoova i nvle’n yia asiɛ’n su’n, e kwla wun be wun wlawlalɛ wafawafa sɔ’n be afiɛn.

16. ?Wafa sɛ yɛ akunndan nga sran’m be bu’n, ɔ nin Zezi i like klelɛ liɛ’n be sansan be wun ɔn? ?Ɔ maan kosan benin yɛ ɔ fata kɛ e fa usa e wun ɔn?

¹⁶ Akunndan nga sran’m be bu’n, ɔ laka sran mun. Ɔ maan, sran akpinngbin be bu i kɛ sika nin aɲanbeun ninnge mun yɛ be man aklunjuɛ ɔ. Sanngɛ Zezi seli kɛ: “Maan sran nyɛn i wun ɔ nyɛn i wun sɛ, nán ninnge sɔ mun yɛ be mɛn i nguan ɔn.” (Lik 12:15) Zezi kleli kɛ aklunjuɛ’n i kpafuɛ’n, yɛle “be nga be si kɛ be di Nyanmiɛn ninnge’m be yalɛ’n,” ɔ nin be nga be nin Ɲanmiɛn be nantilɛ’n yɛ ɔ ti be cinnjin kpa’n. (Matie 5:3; 6:22, 23) Maan, e usa e wun kɛ: ‘?N lafi like nga Zezi kleli’n su sakpa? ?Annzɛ “ato buafuɛ’m be si’n”  i aeliɛ’n yɛ w’a sa min ɔn? (Zan 8:44) ?Ngue yɛ min nuan nun ndɛ’n, ɔ nin like nga min ɲin o su’n, ɔ nin like nga be ti min cinnjin’n, ɔ nin wafa nga n fa di min mɛn’n, be yi i nglo ɔ?’​—Lik 6:45; 21:34-36; 2 Zan 6.

17. Aklunjuɛ nga be nga be ɲinma ti kpa’n be di’n, an bo wie’m be su.

¹⁷ Kɛ ɔ ko yo naan y’a wun kɛ Zezi i ndɛ sɔ’n ti nanwlɛ’n, ɔ fata kɛ e nian su e nanti. Afin Biblu’n se kɛ: “Nyanmiɛn ndɛ nga an ti’n, an lafi su.” (Zak 1:22) I wie yɛle kɛ be nga be ɲinma ti kpa’n, Ɲanmiɛn junman mɔ be di’n ti’n, be wla gua ase. (Matie 11:29, 30) Ngokɔɛ ngbɛnngbɛn’n, be simɛn i. Ɔ maan ninnge nga be sanngan sran akunndan mɔ be saci sran’n, be to fuan be. (Kanngan 1 Timote 6:9, 10 nun.) Ninnge nga be ti cinnjin be mɛn dilɛ nun’n yɛ be nian ɔn. Ɔ maan be ɲan be ti be nin be awlobofuɛ mun nin be niaan Klistfuɛ’m be tran. I sɔ’n ti’n, kɛ be la’n be lafi klanman. (Akunndanfuɛ’n 5:11) Be wun i wlɛ kɛ sɛ be tu be klun be cɛ sran like’n, be di su aklunjuɛ dan. (Sa Nga Be Yoli’n 20:35) Be “nyin tran Nyanmiɛn sin tititi” yɛ be di alaje. Like nga be le i’n, ɔ ju be. (Rɔmfuɛ Mun 15:13; Matie 6:31, 32) Nanwlɛ, be kwlá toman i sɔ aklunjuɛ liɛ’n!

18. ?Wafa sɛ yɛ Biblu’n kan e kpɔfuɛ mun, ɔ nin wafa nga be yo be ninnge’n, ɔ nin kunlɛ nga e nin be e kun’n, be ndɛ ɔ?

¹⁸ Be nga be yo sa nga be yo ɔ be si kɛ Ɲanmiɛn klo be’n, Satan kwlá saciman be nin Ɲanmiɛn be afiɛn. Afin, nán Klistfuɛ’m be aklunjuɛ dilɛ’n ngunmin yɛ Satan waan ɔ́ sáci i ɔ. Sanngɛ i waan ɔ́ yó naan anannganman nguan’n, ɔ fi be sa wie. (1 Piɛr 5:8) Pɔlu seli kɛ: “Nán e nin klɔ sran yɛ e kun ɔn, sanngɛ e nin mmusu mun, nin aosin tuun nga e o nun yɛ’n i min’n i kpɛnngbɛn mun, yɛ mmusu tɛtɛ mɔ be o nglo lɔ’n yɛ e kun ɔn.” (Efɛzfuɛ Mun 6:12) Glɛki ndɛ mma nga be kaci i kɛ “e kun’n” yɛle asrakplo tulɛ. Asa kusu’n, kɛ Biblu’n kan “mmusu mun,” nin “aosin tuun nga e o nun yɛ’n i min’n i kpɛnngbɛn mun,” yɛ “mmusu tɛtɛ mɔ be o nglo lɔ’n” be  ndɛ’n, ɔ kle kɛ kunlɛ nga mmusu’m be waan be nin e kún’n, be siesieli i sɛsɛsɛ.

19. Ɲanmiɛn i alɛ ninnge ng’ɔ fata kɛ Klistfuɛ’m be fa’n, an kɛn i ndɛ.

¹⁹ Klɔ sran’m be wunmiɛn liɛ’n juman mmusu’m be liɛ’n nun kaan sa. Sanngɛ alɛ sɔ’n nun’n, be kwla fin nun fite. ?Wafa sɛ? Yɛle kɛ maan e fa “Nyanmiɛn i alɛ ninnge’n kwlaa.” (Efɛzfuɛ Mun 6:13) Efɛzfuɛ Mun 6:14-18 kan Ɲanmiɛn i alɛ ninnge sɔ’m be ndɛ. Ɔ se kɛ: “Ɔ maan an tanndan amun wun an jran kekle. An fa nanwlɛ’n yo kɛ kplo sa, an fa ci amun bo. An yo sa ng’ɔ ti i nuan su’n, maan ɔ yo kɛ like kokloko bɔ án fá káta amun wue’n su’n sa. Maan amun awlɛn bɔ an tra kan jasin fɛ’n yo kɛ amun ngbabua sa. Sa kwlaa ng’ɔ tɔ amun su’n, maan Krist su bɔ an lafi’n ɔ yo kɛ amun nyrɛn sa naan Klunwifuɛ’n i ta’n b’ɔ sɔ i nuan to’n, i kwlaa wie su. Maan delɛ bɔ Nyanmiɛn de amun’n ɔ yo kɛ kpongbo kle sa, an fa wla amun ti. An fa Nyanmiɛn ndɛ’n b’ɔ ti kɛ i wawɛ’n i tokofi’n sa b’ɔ fa mannin amun’n. Kɛ an ko yo i kwlaa sɔ’n, an srɛ Nyanmiɛn kɛ ɔ jran amun sin. Sa’n kwlaa nun’n, amun nin Nyanmiɛn koko yalɛ i wawɛ’n i fanngan nun tititi. An niɛn i sɔ’n su yo i titi, nán an kpɔnzɔ. An srɛ Nyanmiɛn kɛ ɔ niɛn i sran’m be kwlaa be su.”

20. ?Ngue ti yɛ Klistfuɛ’m be alɛ liɛ’n, ɔ nin sonja nga’m be liɛ’n, be timan kun ɔn?

²⁰ Kɛ mɔ Ɲanmiɛn yɛ ɔ fɛ i sɔ alɛ ninnge’n fa man e ti’n, ɔ́ sásá e blɛ kwlaa nun. Sanngɛ maan e bɔbɔ’n e wla alɛ ninnge sɔ mun blɛ kwlaa nun. Klistfuɛ’m be alɛ liɛ’n, ɔ nin sonja nga’m be liɛ’n, ɔ timan kun. Yɛle kɛ nán cɛn kwlaa yɛ sonja’m be di alɛ ɔ. Sanngɛ Klistfuɛ’m be liɛ’n, sɛ Ɲanmiɛn nin a nunnunman Satan i mɛn tɛ’n, naan ɔ nin a toman mmusu mun nin a yiman be kunman mɔ be simɛn i bo’n nun’n, be te di alɛ. (Sa Nglo Yilɛ 12:17; 20:1-3) Ɔ maan, sɛ e su mian e ɲin naan y’a wla e nzuɛn tɛ wie i ase’n, nán e jran. Afin, maan e kwlaa “e tra e awlɛn lele ɔ si e wun” naan e nin Zoova e afiɛn’n w’a sɛ tititi. (1 Korɛntfuɛ Mun 9:27) Ɔ maan, sɛ ɔ ju wie naan e kunman alɛ sɔ’n kun’n, ɔ fata kɛ e klun titi e!

21. ?Ngue like trele sa yɛ e kwla yo naan Ɲanmiɛn sulɛ nun alɛ kunlɛ nun’n y’a kwla ɔ?

 ²¹ Asa kusu’n, nán e bɔbɔ e wunmiɛn’n ti yɛ alɛ sɔ’n nun’n, e kwla ɔ. Ɔ maan, Pɔlu kpɛnnin e wla kɛ “e srɛ Nyanmiɛn kɛ ɔ niɛn i sran’m be kwlaa be su.” Kɛ é yó sɔ’n, maan e suan Zoova i Ndɛ’n i nun like yɛ e nin “e wiengu junman difuɛ” mun e yia blɛ ng’ɔ nin i fata’n nun. Afin, nán e kunngba yɛ e kun alɛ sɔ’n niɔn. (Filemɔn 2; Ebre Mun 10:24, 25) Be kwlaa nga be yo sɔ’n, nán kwlalɛ ngunmin yɛ bé kwlá ɔ. Sanngɛ sɛ be Ɲanmiɛn sulɛ’n ti’n ɲrɛnnɛn’n tɔ be su’n, bé kwlá jrán kekle kpa.

22, 23. (a) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e bu sa nga ti yɛ e wla o Klist su’n, i akunndan e sie ɔ? ?Ɔ maan, kosan benin yɛ ɔ fata kɛ e fa usa e wun ɔn? (b) ?Ngue ndɛ yɛ ndɛ tre ng’ɔ́ bá lɛ’n wá yíyí nun ɔn?

²² Zezi seli kɛ: “Kɛ n fali amun’n, n yili amun mɛn nunfuɛ’m be nun, i ti yɛ maan be kpɔ amun’n niɔn.” (Zan 15:19) I ti maan blɛ kwlaa nun’n, Klistfuɛ’m be bu sa nga ti yɛ be wla o Klist su’n, i akunndan be sie, naan sɛ be usa be i su sa’n b’a kwla tɛ su amanniɛn su. (Kanngan 1 Piɛr 3:15, 16 nun.) Maan, e usa e wun kɛ: ‘?Like nga ti yɛ ɔ ju wie’n, Zoova i Lalofuɛ mun nin sran onga’m be akunndan’n sansan be wun’n, n wun i wlɛ? ?Kɛ n fa ajalɛ kɛ Zoova i Lalofuɛ’m be sa’n, n lafi su kpa kɛ ndɛ nga Biblu’n nin sran kpa nanwlɛfuɛ’n be kan’n, ɔ ti nanwlɛ? (Matie 24:45; Zan 17:17) ?Kɛ Zoova i klun sa yolɛ’n ko ju’n, n kle kɛ min aeliɛ’n ti i liɛ ngunmin naan i sɔ yolɛ’n yo min fɛ wie?’​—Jue Mun 34:3; Matie 10:32, 33.

²³ Wie liɛ’n, mɛn nunfuɛ mɔ e waan e yoman ti’n, be sa e be nian. E sa nianlɛ sɔ’n timan like trele kun sa. Kɛ nga e fa kannin’n sa’n, ɔ ju wie’n, Satan fa be ɲin su yiyilɛ ninnge mun fa laka Zoova i sufuɛ mun naan be kaci mɛn’n nunfuɛ. Sanngɛ be ɲin su yiyilɛ wie o lɛ’n, ɔ ti kpa, ɔ gua e wla ase. Yɛ ɔ yo maan e klun akunndan’n yo sanwun. ?Wafa sɛ yɛ e kwla fɛ i sɔ ajalɛ liɛ’n niɔn? Ndɛ tre ng’ɔ́ bá lɛ’n wá yíyí nun.