Kɔ i nun ndɛ'n su trele

Kɔ like ng'ɔ o fluwa'n nun'n su trele

NDƐ TRE 14

Maan e di nanwlɛ sa’n kwlaa nun

Maan e di nanwlɛ sa’n kwlaa nun

“Sa’n kwlaa nun e klo kɛ é yó sa ng’ɔ ti kpa’n.”​—EBRE MUN 13:18.

1, 2. ?Ngue ti yɛ kɛ e mian e ɲin e di nanwlɛ’n, ɔ yo Zoova i fɛ ɔ? An fa sunnzun ase be yiyi nun.

NIƐN kun nin i wa yasua kaan’n be fin butiki kun nun be su fite. Kpɛkun yɛ ba’n jrannin ɔn. I ɲrun’n ti mlanwa, afin ɔ fali ngowa kanlɛ like kun butiki’n nun lɔ. I wla fili su ɔ kɛli i sa nun. Kusu w’a usɛmɛn i nin sɛ ɔ́ tó o. I wla m’ɔ boli i wun’n ti’n, ɔ kpannin seli i nin kɛ ɔ ukɛ i. I nin’n fɔnvɔli i. Be sali be sin butiki’n nun lɔ, be ko fali like sɔ’n be sieli i osu, yɛ be kpatali aata difuɛ’n niɔn. Kɛ ba’n yoli sɔ’n, nanwlɛ ɔ yoli i nin’n i fɛ kpa. ?Ngue ti ɔ?

2 Kɛ siɛ nin niɛn’m be wun kɛ be mma’m be bu nanwlɛ dilɛ’n i like cinnjin’n, ɔ yo be fɛ. Kɛ e Si m’ɔ o nglo lɔ m’ɔ ti “Nyanmiɛn m’ɔ buaman ato’n” ɔ ti sɔ wie ɔ. (Jue Mun 31:6) Kɛ ɔ́ nían e mɔ e su yo kpa e kɔ e ɲrun Ɲanmiɛn sulɛ’n nun’n, yɛ e mian e ɲin e di nanwlɛ’n, ɔ yo i fɛ. Kɛ mɔ e kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn klun jɔ e wun naan é yó sa nga e yo ɔ e si kɛ ɔ klo e titi’n ti’n, akoto Pɔlu i ndɛ’n wie yɛ e kan ɔn. I waan: “Sa’n kwlaa nun e klo kɛ é yó sa ng’ɔ ti kpa’n.” (Ebre Mun 13:18) E mɛn dilɛ’n nun’n, like cinnjin nnan mɔ be nun’n, nanwlɛ dilɛ’n kwla yo kekle’n, maan e nian. I sin’n, é wá wún kɛ e kwla ɲan nanwlɛ dilɛ’n i su mmlusuɛ.

NÁN E LAKA E BƆBƆ E WUN

3-5. (a) ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n uka e naan y’a lakaman e bɔbɔ e wun ɔn? (b) ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a lakaman e bɔbɔ e wun ɔn?

3 Like klikli nga ɔ ti kekle man e’n, yɛle e bɔbɔ e wun nanwlɛ dilɛ. Kɛ mɔ fɔ’n o e nun’n ti’n, e bɔbɔ e wun lakalɛ’n ti pɔpɔ. I wie yɛle ndɛ nga Zezi kan kleli Klistfuɛ nga be o Laodise lɔ’n. Ɔ seli be kɛ be lakali be bɔbɔ be wun afin be bu i kɛ be ti aɲanbeunfuɛ. Sanngɛ nn Ɲanmiɛn sulɛ’n nun’n, be ti “yalɛfuɛ” yɛ be “ti anyansifuɛ.” Yɛle kɛ be ti ɲrɛnnɛnfuɛ yɛ be yo annvɔ. (Sa Nglo Yilɛ 3:17) Be bɔbɔ be wun lakalɛ sɔ’n yoli kekle be su.

4 Atrɛkpa’n, e wla kpɛn ndɛ nga Zezi i sɔnnzɔnfuɛ Zaki kannin’n su. I waan: “Sɛ sran kun bu i wun kɛ ɔ su Nyanmiɛn sanngɛ ɔ siemɛn i nuan’n diin’n, i Nyanmiɛn sulɛ’n ti ngbɛn, ɔ su lɛkɛ i wun.” (Zak 1:26) Sɛ e sieman e nuan’n diin naan e bu i kɛ Zoova klun te jɔ e wun’n, nn e su laka e wun kpa. E Zoova sulɛ’n ti ngbɛn. ?Ngue yɛ ɔ kwla sasa e i sɔ’n i lika ɔ?

5 Biblu’n i bue kunngba sɔ’n nun’n, Zaki fali Ɲanmiɛn Ndɛ’n fa sunnzunnin niannun. Ɔ se e kɛ e nian Ɲanmiɛn Ndɛ’n m’ɔ ti kpa’n nun naan e kaci e nzuɛn ng’ɔ timan kpa’n. (Kanngan Zak 1:23-25 nun.) Biblu’n kwla uka e naan y’a lakaman e wun, naan y’a wun nzuɛn ng’ɔ fata kɛ e kaci i’n i wlɛ. (Ngwlɛ Yilɛ 3:40; Aze 1:5) Asa kusu’n, e kwla srɛ Zoova kɛ ɔ nian e awlɛn’n nun kpa naan ɔ uka e naan y’a wun fɔ nga ɔ o e nun’n, naan y’a kaci e sa. (Jue Mun 139:23, 24) E wun lakalɛ’n ti nzuɛn tɛ kpa m’ɔ o klɔ sran nun ɔn. Ɔ maan, ɔ fata kɛ e bu i kɛ nga e Si’n m’ɔ ɲanmiɛn su lɔ’n bu i’n sa. Nyanndra Mun 3:32 se kɛ: “Afin Anannganman nyin ci klunwifuɛ mun. I aenguɛ kusu yɛlɛ klun-ufuefuɛ mun.” Zoova kwla uka e naan y’a bu akunndan ng’ɔ bu’n wie. Kpɛkun ɔ kwla uka e naan y’a wun e bɔbɔ’n kɛ nga ɔ fa wun e’n sa. Maan e wla kpɛn su kɛ Pɔlu waan: “Sa’n kwlaa nun e klo kɛ é yó sa ng’ɔ ti kpa’n.” Dɔ nga su’n fɔ’n kwlá tuman e nun mlɔnmlɔn. Sanngɛ e kwla wla e wun ase kpa e kunndɛ kɛ é dí nanwlɛ.

MAAN E DI NANWLƐ AWLOBO’N NUN

Sɛ e ti nanwlɛfuɛ’n, ninnge wie’m be o lɛ mɔ e su yoman-ɔn

6. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ aja’n nun’n, yasua’n nin bla’n be di be wun nanwlɛ ɔ? ?Sɛ be yo sɔ’n ngue sa yɛ ɔ́ tó fúan be ɔ?

6 Ɔ fata kɛ nanwlɛ dilɛ’n yo Klistfuɛ awlobo’m be nzɔliɛ. I sɔ’n ti’n, ɔ fata kɛ yasua’n nin bla’n be di be wiengu nanwlɛ. Sa sukusuku yolɛ annzɛ ndalie mɔ be nin yasua nin bla uflɛ be tra’n, annzɛ ɛntɛnɛti su nvialiɛ nun bla nin bian kunndɛ’n annzɛ bian nin bla nna nga be fa fite nzra nun’n i nianlɛ’n, i kwlaa sɔ’n nin Klistfuɛ aja’n fataman. Klistfuɛ bian annzɛ bla wie’m be fali be wun wlɛli i sɔ ninnge’m be nun. Sanngɛ be fiali su be wun nin be yi’m be wun. I sɔ yolɛ’n timan nanwlɛ dilɛ. Maan e nian ndɛ nga Famiɛn Davidi m’ɔ ti sran kpa’n, ɔ kannin’n. I waan: “E nin finfinfuɛ mun e tranman, e nin gblɛfuɛ mun e sanman nun.” (Jue Mun 26:4) Sɛ y’a ja bian nin bla’n, sa nga ɔ kwla yo naan y’a fia sran’n i wafa nga e ti’n su’n, nán e yo i mlɔnmlɔn!

7, 8. ?Biblu’n nun sunnzun ase benin yɛ be kwla uka bakanngan mun naan b’a wun kɛ nanwlɛ dilɛ’n ti cinnjin ɔn?

7 Sɛ siɛ nin niɛn’m be waan bé klé be mma mun kɛ nanwlɛ dilɛ’n ti cinnjin’n, ɔ fata kɛ ngwlɛlɛ su be fa sunnzun ase nga be o Biblu’n nun’n. Be nga b’a diman nanwlɛ’n, be su ndɛ wie o Biblu’n nun. Be nun wie yɛle Akan. Ɔ wuali kpɛkun ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ fía su. Be nun kun ekun yɛle Geazi. Ɔ fali gblɛ deli sran like. Zida liɛ’n, ɔ wuali, ɔ buali ato yɛ ɔ yili Zezi mannin.​—Zozie 6:17-19; 7:11-25; 2 Famiɛn Mun 5:14-16, 20-27; Matie 26:14, 15; Zan 12:6.

8 Be nga be dili nanwlɛ’n, be su ndɛ wie o Biblu’n nun. Be nun wie yɛle Zakɔbu m’ɔ wlali i mma’m be su nun kɛ be fa sika nga be wunnin i be bajɛ’n nun be sɛ i sin’n. Afin ɔ buli i kɛ atrɛkpa’n fɔnlɛ yɛ sran wie fɔnnin fa wlali nun ɔn. Zɛfte nin i wa bla’n be liɛ’n, kannzɛ bɔbɔ nda nga Zɛfte tali’n yoli kekle sɛ, sanngɛ be dili su. Zezi kusu kɛ ɔ ko yo naan Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n w’a kpɛn su naan w’a sɛsɛ i janvuɛ mun ti’n, yakpa su ɔ yili i wun nglo kleli sran kpanngban kpa mɔ be waan bé yó i abɔlɛ’n. (Bo Bolɛ 43:12; Jɔlɛ Difuɛ Mun 11:30-40; Zan 18:3-11) Ndɛ sɔ’n kle kɛ siɛ nin niɛn’m be kwla jran Ɲanmiɛn Ndɛ’n su naan b’a kle be mma mun kɛ nanwlɛ dilɛ’n ti cinnjin.

9. ?Sɛ nanwlɛ dilɛ’n nun’n, siɛ nin niɛn’m be waan bé klé be mma’m be ajalɛ kpa’n, ngue yɛ ɔ fataman kɛ be yo ɔ? ?Ngue ti yɛ ajalɛ nga be kle’n, ɔ ti cinnjin ɔn?

9 Ninnge klelɛ wafa sɔ’n, ɔ kle siɛ nin niɛn’m be kɛ ɔ ti cinnjin kɛ be bɔbɔ’n be kle ajalɛ kpa. Akoto Pɔlu usali kɛ: “?Amun bɔ an kle sran wie’m be like’n, amun bɔbɔ an kleman amun wun wie? ?Yɛ amun bɔ an se kɛ ‘nán maan be wua’n,’ an wuaman?” (Rɔmfuɛ Mun 2:21) Siɛ nin niɛn wie’m be sanngan be mma’m be akunndan’n, afin nanwlɛ dilɛ’n nun’n, be kle be like kun. Sanngɛ i asabesin’n, yɛ be yo ɔ. Be wua ninnge kanngan wie mun, kpɛkun be waan: “Be nianman ngatɛ kɛɛnfuɛ i nuan nun.” Annzɛ kusu be se kɛ: “?Ato kan mɔ n buali’n yɛ ɔ yo sɛ ɔ?” Nanwlɛ, awie wualɛ’n, ɔ lemɛn i kaan. Awie’n ti awie. Kannzɛ bɔbɔ like nga e fali’n ti kaan sɛ, sanngɛ ɔ ti awie wualɛ. I wie yɛle ato bualɛ liɛ’n. Ninnge dandan annzɛ kanngan’m be nun’n, ato bualɛ’n ti ato bualɛ. * (Kanngan Lik 16:10 nun.) Sɛ e nuan nun ndɛ’n ti nɲɔnnɲɔn’n, bakanngan’m be wun i wlɛ ndɛndɛ kpa. Kpɛkun , kɛ bé ɲín, bé káci gblɛfuɛ. (Efɛzfuɛ Mun 6:4) Sanngɛ sɛ siɛ nin niɛn’m be ajalɛ’n, ɔ kle bakanngan’m be nanwlɛ dilɛ’n, mɛn tɛ nga nun’n, kɛ bé ɲín bé kɔ́’n bé mánmán Zoova.​—Nyanndra Mun 22:6.

MAAN E DI NANWLƐ ASƆNUN’N NUN

10. ?E nin e wiengu Klistfuɛ mun e afiɛn yalɛ kokolɛ’n nun’n, ngue yɛ ɔ nin i fataman kɛ e wla fi su ɔ?

10 Kɛ e nin e niaan Klistfuɛ mun e san nun’n, ɔ man e nanwlɛ dilɛ’n i wun atin. Kɛ nga e fa wunnin i ndɛ tre 12 nun sa’n, ɔ fata kɛ e nian e ijɔlɛ’n su kpa. I li kɛ e nin e niaan Klistfuɛ mun e o’n, yɛ ɔ fata kɛ e yo sɔ’n niɔn. Afin e cɛn kwlaa yalɛ kokolɛ’n nun’n, ɔ cɛman naan sran wun ndɛ tɛ kanlɛ w’a ba nun. Wie liɛ bɔbɔ’n sran suɛn tɔnlɛ kwla ba nun wie! Sɛ ndɛ wie yɛ be kannin naan e simɛn i finwlɛ’n, naan e bo su e kle sran uflɛ’n, ɔ cɛman naan y’a tru ato ndɛ. I ti’n, ng’ɔ ti kpa’n yɛle kɛ nán e ijɔ plapla. (Nyanndra Mun 10:19) Wie liɛ kusu’n, ndɛ nga e si i’n, ɔ ti nanwlɛ. Kannzɛ ɔ ti sɔ’n, nɛ́n i ti yɛ é bó su é klé sran uflɛ ɔ. I wie yɛle kɛ e liɛ nunman ndɛ sɔ’n nun. Annzɛ kusu’n, ɔ nin i fataman kɛ e kan kle sran uflɛ. (1 Piɛr 4:15) Wie’m be liɛ’n, be kan ndɛ kekleekle kpɛkun be flɛ i sɔ’n nanwlɛ dilɛ. Sanngɛ ɔ fata kɛ e nuan nun ndɛ’n ɔ yo sran’m be fɛ titi.​—Kanngan Kolɔsfuɛ Mun 4:6 nun.

11, 12. (a) ?Be nga be yo sa tɛ kpa’n, ngue yɛ be yo mɔ be uka be ti su trɔ’n su ɔ? (b) ?Sa tɛ yolɛ kpa’n, i su ato ndɛ benin yɛ Satan fa tru ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ e kwla kpalo be ɔ? (c) ?Zoova i anuannzɛ’n nun’n, wafa sɛ yɛ e kwla yi i nglo kɛ e di nanwlɛ ɔ?

11 Ɔ ti cinnjin kpa kɛ e di nanwlɛ kle asɔnun kpɛnngbɛn mun. Be nga be yo sa tɛ kpa’n, be fiafia su. Kpɛkun kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be usa be’n, be bua ato. Be nga be yo sɔ’n, be su uka be ti su trɔ’n su. Wie’m be di be sa nɲɔn’n nun. Kpɛkun be tɔn be wun suɛn kɛ be su Zoova. Sanngɛ nn be yo sa tɛ kpa nvialiɛ nun. I sɔ aeliɛ’n yo maan sran sɔ’n fa gblɛ yɛ ɔ fa yo like’n kwlaa ɔ. (Jue Mun 12:3) Wie’m be liɛ’n, be kanman ndɛ’n i ngba be kleman asɔnun kpɛnngbɛn mun. Be fiɛ i dan lika m’ɔ ti cinnjin kpa’n su. (Sa Nga Be Yoli’n 5:1-11) Be nga be nanti ato’n nun’n, Satan i ato ndɛ wie m’ɔ tru be’n, i su yɛ be fa ɔ.​—An nian kuku nga be flɛ i “ Sa tɛtɛ yolɛ’m be su gblɛ ndɛ nga Satan kle’n” i nun.

12 Zoova i anuannzɛ’n nun’n, kɛ é klɛ́ fluwa é tɛ́ kosan wie’m be su’n, maan e di nanwlɛ wie. Wienun ɔn, kɛ é klɛ́ e jasin fɛ’n bolɛ’n su rapɔru’n, maan e nian e wun kpa naan y’a klɛman ndɛ ng’ɔ timan su’n. I kunngba’n sɛ blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman dilɛ fluwa’n wie su yɛ e su klɛ’n, e aunkpinndiɛ’n ɔ nin e aeliɛ wie’m be ndɛ kanlɛ nun’n, nán e bua ato.​—Kanngan Nyanndra Mun 6:16-19 nun.

13. ?Sɛ e nin e wiengu Klistfuɛ kun e di junman likawlɛ’n, wafa sɛ yɛ e kwla tran nanwlɛ’n nun ɔn?

13 Nanwlɛ m’ɔ fata kɛ e di e wiengu Klistfuɛ mun’n, ɔ o junman dilɛ’n nun wie. Wie liɛ’n, aniaan Klistfuɛ’m be nuan sɛ be wun kɛ bé dí junman likawlɛ. Ɔ fata kɛ be nian be wun su kpa naan b’a faman i sɔ ninnge’n b’a sannganman Ɲanmiɛn Sielɛ Sua’n nun lɔ Ɲanmiɛn sulɛ’n annzɛ be jasin fɛ’n bolɛ’n. Junman dilɛ nun’n, aniaan kun kwla yo i wiengu kun i min. Sɛ e niaan Klistfuɛ’m be di junman e sa nun’n, ɔ fata kɛ e nian e wun kpa naan e nin be y’a tran nanwlɛ’n nun. Sɛ anglo wie’n maan e tannin be kalɛ. Sika nga e nuan sɛli su’n yɛ e fa man be ɔ. Sɛ junman’n i su nvasuɛ wie o lɛ naan e seli kɛ é fá mán be’n, annzɛ famiɛn’m be mmla’n se kɛ e fa man be’n, maan e yo i sɔ. (1 Timote 5:18; Zak 5:1-4) Sɛ kusu e yɛ e di junman aniaan wie sa nun’n, maan e tu e klun e di junman nga ti yɛ be tannin e kalɛ’n. (2 Tɛsalonikfuɛ Mun 3:10) Ɔ nin i fataman kɛ e se kɛ, kɛ mɔ e su Zoova likawlɛ’n ti’n, ɔ fata kɛ ninnge wie mɔ aniaan’n fa manman e wiengu junman difuɛ mun’n, saan fii ɔ fa man e. Ninnge sɔ’m be wie yɛle kɛ ɔ man e kɔnnze annzɛ ninnge wie mun ekun.​—Efɛzfuɛ Mun 6:5-8.

14. ?Sɛ Klistfuɛ’m be bo sika be di junman likawlɛ’n, ajalɛ benin yɛ ɔ fata kɛ be fɛ i ngwlɛlɛ su ɔ? ?Yɛ ngue ti ɔ?

14 ?Yɛ sɛ junman nga e di’n nun’n, sran kun fɛ i sika liɛ’n ba’n nin? Biblu’n man e mmla cinnjin kpa kun: Yɛle kɛ ajalɛ kwlaa nga é fá’n maan e klɛ e sie. Kɛ Zeremi yoli sɔ ɔ. Kɛ ɔ toli asiɛ’n, be klɛli i wun fluwa nɲɔn lalofuɛ’m be ɲrun. Kpɛkun ainman ndɛ ti’n, ɔ fali kun sieli i lika kun. (Zeremi 32:9-12; an nian Bo Bolɛ 23:16-20 nun wie.) Kɛ e nin e niaan Klistfuɛ mun é dí i sɔ junman’n, mɔ e klɛ i wun ninnge tɛkɛtɛkɛ mun lalofuɛ’m be ɲrun’n, mɔ e fa e sa ti nzɔliɛ e sie fluwa’n su’n, nán kɛ e lafiman e wiengu su ti ɔ. Sanngɛ kɛ ɔ ko yo naan ainman akplowa w’a tɔman e afiɛn naan y’a loman e wiengu ngasi naan y’a bubuman e wun nun bɔbɔ’n, i ti yɛ e yo sɔ ɔ. Klistfuɛ nga be bo yo kun be di junman likawlɛ’n, nán be wla fi su kɛ aata kwlaa nga be di’n, ɔ leman atin faman ndɛnngan wlaman asɔnun’n nun. *​—1 Korɛntfuɛ Mun 6:1-8.

MAAN E DI NANWLƐ E MƐN DILƐ’N NUN

15. ?Wafa sɛ yɛ Zoova bu aata dilɛ’n nun ndrunmun dilɛ’n niɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ Klistfuɛ’m be bu i sɔ aeliɛ’n mɔ w’a tru’n niɔn?

15 Nanwlɛ dilɛ m’ɔ ti Klistfuɛ’m be nzɔliɛ’n, nán asɔnun’n nun kunngba yɛ ɔ fata kɛ be wun i ɔ. Pɔlu seli kɛ: “Sa’n kwlaa nun e klo kɛ é yó sa ng’ɔ ti kpa’n.” (Ebre Mun 13:18) E junman dilɛ ninnge’m be nun’n, e Yifuɛ’n kunndɛ kɛ e di nanwlɛ. Nyanndra Mun fluwa kunngba’n nun’n, be kannin kɛ maan e toe’m be yo kpa kpɛ sunman. (Nyanndra Mun 11:1; 20:10, 23) Laa blɛ nun’n, aata dilɛ nun’n, be fa toe annzɛ jayɛbuɛ be sunnzun ninnge nga be yo i atɛ’n annzɛ sika nga be fa tannin i kalɛ’n. Aata difuɛ nga be di ndrunmun’n, be fa jayɛbuɛ nɲɔn annzɛ toe ng’ɔ timan kpa’n be fa di like tofuɛ’m be ndrunmun. * Zoova i ɲin ci i sɔ aeliɛ’n! Sɛ e waan é yó sa nga e yo ɔ e si kɛ ɔ́ kló e titi’n, aata dilɛ wafa kwlaa nun’n, nán maan e di ndrunmun mlɔnmlɔn.

16, 17. ?Ato bualɛ’n i wafa benin yɛ e wun i andɛ mɛn’n nun ɔn? ?Yɛ nda benin yɛ Klistfuɛ kpa’m be tali ɔ?

16 Kɛ mɔ Satan yɛ ɔ sie mɛn’n nga ti’n, sɛ ato bualɛ’n w’a bo w’a sin w’a yia e’n, ɔ boman e nuan. Cɛn kwlaa ɔ fata kɛ e jran ato bualɛ’n i ɲrun kekle. Kɛ sran’m be kunndɛ junman’n, mɔ be klɛklɛ like nga be si i yo’n, be bua nun ato. Kpɛkun be blɔ i. Wie liɛ’n ninnge nga b’a yoman’n yɛ be klɛ be wla nun ɔn. Sɛ sran wie’m bé tú ajalɛ bé kɔ́ nvle uflɛ nun’n, mɔ bé klɛ́klɛ́ i wun fluwa mun’n, kɛ ɔ ko yo naan b’a ɲan like nga be kunndɛ’n ti’n, kosan’m be su tɛlɛ nun’n, be diman nanwlɛ. Lapo sulɛ nin asiransi ndɛ’n nin ninnge uflɛ wie’m be nun’n, be yo sɔ wie. Suklu ba kpanngban, kɛ bé bó be ta’n, be di nun ndrunmun. Wie liɛ’n be kɔ ɛntɛnɛti su, junman kunngba nga be wiengu’m be dili’n, yɛ be fa ɔ. Kpɛkun be yo kɛ be bɔbɔ yɛ be dili junman sɔ’n sa. Asa ekun’n, kɛ sran’m be nin awa i ja nunfuɛ wie mɔ be yoman sa’n i nuan su bé dí junman’n, be man be adi ninnge mun naan b’a ɲan like nga be kunndɛ’n. Mɛn nga mɔ ‘sran’m be bu be bɔbɔ be wun akunndan, be yo sika klofuɛ’n,’ i nun’n, saan i sɔ ninnge mun cɛ yɛ é wún be ɔ.​—2 Timote 3:1-5.

17 Klistfuɛ kpa’m be ta nda kɛ be faman be wun wlaman i sɔ aeliɛ’m be nun. Andɛ mɛn’n nun’n, kɛ e wun kɛ be nga be diman nanwlɛ’n, be yɛ be ninnge’m be yo ye’n, wie liɛ’n nanwlɛ dilɛ’n kwla yo kekle e sa nun. (Jue Mun 73:1-8) Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn Klistfuɛ’m bé dí sika yalɛ afin be kunndɛ kɛ “sa’n kwlaa nun” bé dí nanwlɛ. ?I sɔ’n ti ngbɛn? Cɛcɛ mlɔnmlɔn! ?Sanngɛ ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ e mian e ɲin ɔn? ?Nanwlɛ dilɛ’n i su mmlusuɛ benin yɛ é ɲɛ́n i ɔ?

NANWLƐ DILƐ’N I SU MMLUSUƐ’N

18. ?Ngue ti yɛ sɛ sran kwlaa si kɛ e di nanwlɛ’n, ɔ ti like dan ɔn?

18 E mɛn dilɛ nun’n, like fi leman ɲrun traman dunman kpa mɔ e le i nanwlɛ dilɛ’n ti’n. (An nian kuku nga be flɛ i “ ?N di nanwlɛ sa kwlaa nun?” i nun.) An maan e bu i akunndan e nian. Be kwla bo sran kwlaa i dunman kpa kɛ ngalɛ sa nanwlɛ m’ɔ di’n ti! I sɔ’n finman junman mɔ e si i di’n, annzɛ e wun m’ɔ kpinndin e’n, annzɛ e klanman mɔ e ti’n, annzɛ e sran’n i wafa nga e ti’n, annzɛ like uflɛ wie ekun. Sran sunman b’a kwlá ɲanman dunman kpa. Be nga nanwlɛ dilɛ’n ti’n, be ɲan dunman kpa’n b’a sɔnman. (Mise 7:2) Nanwlɛ mɔ e di’n ti’n, sran wie’m be kwla yo e finfin. Sanngɛ wie’m be kusu be ɲin yí e. Yɛ bé bú e sran kpa bé láfi e su. Zoova i Lalofuɛ sunman be wunnin kɛ nanwlɛ mɔ be di’n ti’n, be ɲannin su nvasuɛ. Afin, kɛ be junman su lɔ bé tú be nga be diman nanwlɛ be junman’n nun’n, be yacili be lɛ. Annzɛ be kwla ɲannin junman lika nga be kunndɛ nanwlɛ difuɛ lɛ’n.

19. ?Wafa sɛ yɛ e mɛn dilɛ nun’n, nanwlɛ dilɛ’n ɔ kan e klun akunndan’n, ɔ nin e Zoova sulɛ’n niɔn?

19 Kannzɛ i sɔ sa’n juli e su annzɛ w’a junman e su’n, é wún i wlɛ kɛ be ɲan nanwlɛ dilɛ’n i su mmlusuɛ kpanngban. E klun akunndan’n su sannganman. Pɔlu klɛli kɛ: “E si e klun lɔ weiin kɛ y’a yoman sa fi.” (Ebre Mun 13:18) Asa ekun’n, e Si m’ɔ o nglo lɔ m’ɔ klo e’n, i wla su fiman e dunman kpa’n su le. Afin, ɔ klo sran nanwlɛfuɛ mun. (Kanngan Jue Mun 15:1, 2 nin Nyanndra Mun 22:1 be nun.) Sɛ e di nanwlɛ’n, ɔ uka e naan y’a yo sa nga e yo ɔ e si kɛ Ɲanmiɛn klo e titi’n. I sɔ mmlusuɛ’n, be ɲɛnmɛn i wunsu. Ndɛ ng’ɔ́ bɛ́ i sin m’ɔ nin nanwlɛ dilɛ’n be kɔ likawlɛ’n, yɛle: Wafa nga Zoova bu junman dilɛ’n. Maan e nian.

^ ndɛ kpɔlɛ 9 Asɔnun’n nun’n, sɛ gblɛ kpɛlɛ’n nin ato bualɛ’n, ɔ nin sran suɛn tɔnlɛ’n ti sran kun i nzuɛn’n, asɔnun kpɛnngbɛn’m be kwla yiɛ i wun be tu i fɔ.

^ ndɛ kpɔlɛ 14 Sɛ aniaan wie be nuan sɛ be wun kɛ bé dí aata junman likawlɛ naan i sin’n w’a baman nvlɛ’n, ajalɛ nga ɔ fata kɛ e fa’n, ɔ o Ndɛ’m be bo tulɛ lika ng’ɔ suan Aata dilɛ nin ndɛnngan’m be siesielɛ nun.

^ ndɛ kpɔlɛ 15 Be fa jayɛbuɛ kun be fa to ninnge mun. Kpɛkun kɛ ɔ ko yo naan b’a ɲan su’n ti’n, kɛ bé yó ninnge’m be atɛ’n, be fa jayɛbuɛ uflɛ. Wie liɛ kusu’n, be fa toe nga i sa kun ti tɛnndɛn tra kun’n, annzɛ i sa kun yo nɔnnin tra kun’n, yɛ be fa di like tofuɛ’n i ndrunmun ɔn.