NAYRÏR JANAN PʼEQEÑCHÄWIPA | BIBLIAN YATICHÄWINAKAP TAQENIW AMUYSNA

Bibliat amuysnawa

Bibliat amuysnawa

Bibliajj nayra librowa, qellqasitapatjja 3.500 maranakaw pasjje. Uka tiemponakanjja, khaysa China markan Shang sat munañan apnaqeriw apnaqaskäna. Waranqa maranak qhepatwa budismo religionas India markan uñstaskarakïna. (“ Kunjamas Bibliajja” siski uka recuadro uñjjattʼam.)

Bibliajj wali wakiskir jisktʼanakaruw sum qhanañchi

Mä librojj jaqenakar yanaptʼañapatakejja, amuykayäñapawa. Cheqas Bibliajj ukham lurtʼatawa. Wali wakiskir jisktʼanakaruw qhanañchi.

Inas akham jisktʼasirïsta: ‘¿Kunatsa akanktanjja?’ sasa. Uka jisktʼarojj walja waranqa maranakaw jaqenakajj jan qhanañchirjamäpkiti, jichhakamas janiw qhanañchaskiti. Ukampis Biblianjja, Génesis mayïri ukat payïri jaljapanwa ukar sumqhanañchasi. Ukanjja kunapachas galaxianakasa, warawaranakasa ukat aka Oraqes lurasïna ukanakatwa parli, mä arunjja, ‘qalltatwa’ parlaski (Génesis 1:1). Ukatjja kunas nayraqat lurasïna, kunas ukjjarojj lurasirakïna taqe ukanakatwa parli, kunjamatsa aka Oraqen jakañajj utjäna, kunjamatsa qoqanakasa, animalanakas utjawayi ukat kunjamatsa jaqenakas utjawayi ukanakatsa sumarak Bibliajj qhanañchi. Ukhamarus kuna amtampis taqe ukanakajj lurasiwayi uka toqetsa yatiyarakiwa.

BIBLIAJJ AMUYKAÑ QELLQATAWA

Bibliajj wali suma ewjjtʼanakaniwa, ukajj jan walinakar saykatañatakiw yanaptʼistaspa. Ukampis ewjjtʼanakapajj qhana amuykayarakiwa. Jichhajj uk pä toqet amuytʼañäni.

Maya, Bibliajj qhana, amuykaya, chuymapar purtʼkir qellqatawa. Ukat jan amuykay arunakampi qhanañchañat sipansa, kuntï amuyksna ukarjam qellqtʼatarakiwa. Ukampis amuyañajj chʼamäki ukanakjja, kuntï uñtʼktan ukanakampiw qhanañchistu.

Amuytʼañataki, Jesusajj jaqenakan chuymar purtʼañatakejja, kuntï uñtʼapki ukham uñachtʼäwinakampiw yatichirïna. Ukanakat jilapartejj Wali Uñtʼat Arstʼäwipanwa jikjjatasi, ukajj Mateo 5-7 jaljanakanwa jikjjatasi. Uka toqet yatjjattʼat mä jaqejj akham siwa: “Uka arstʼäwejj wali sumapuniwa. Janiw jaqenakar amuyunakampi phoqantañatakïkiti, jan ukasti kunatï askïki uk lurañatakiw yanaptʼistu” sasa. Biblian uka jaljanakapjja, 15 jan ukajj 20 minutonak liytʼasajja, Jesusan arunakapajj kunja sumasa, kunjamsa yanaptʼistaspa ukwa qhan amuyäta.

Paya, kuna toqetsa Bibliajj parli ukajj amuykayawa, janiw nayra tiempo cuentonakat parlir librökiti. The World Book Encyclopedia sat qellqatajj akham siwa: ‘Wali uñtʼat jaqenakata, aleq jaqenakatwa parli, ukhamarak kunsa lurapjjäna, kuna suytʼäwinipjjänsa, kuna jan walinakansa uñjasipjjäna, kuna aski luräwinaksa lurapjjäna taqe ukanakatwa qhanañchi’ sasa. Bibliat amuyañajj janiw chʼamäkiti, jaqenakan sarnaqäwipata, kunanakatï cheqapun paskäna ukanakatwa parli, cheqas taqe ukanakajj maynir wal yanaptʼaspa (Romanos 15:4).

BIBLIAJJ TAQENITAKIWA

Mä libro sum amuyasiñapatakejja, kuna artï maynejj parlki uka arut qellqtʼatäñapawa. Jichhürunakanjja, Bibliajj niya taqe kasta arunakanwa utj-jje, maynejj kawkinsa jakpan, jan ukajj kawki markatäpasa pachpa arupat Biblia liytʼaspawa. Jichhajj uka toqet yatjjatañäni.

Biblian jaqokipasitapa. Qalltanjja, Bibliajj hebreo, arameo ukat griego arunakatwa qellqasiwayi. Ukhamïpanjja, janiw taqe jaqejj liytʼirjamäpkänti. Ukatwa yaqha arur jaqokipirinakajj kunayman kasta arunakar jaqokipañataki chʼamachasiwayapjje. Jichhajj 2.700 ukha arunakatwa phoqatpachasa jan ukajj chikatakis Bibliajj utj-jje. Ukhamajj aka oraqpachanjja, sapa patakat 90 jila jaqenakanwa Bibliajj phoqatpachasa jan ukajj chikatakis pachpa arupat utj-jje.

Biblian apsusitapa. Bibliajj aleq lipʼichinakaru, papirunakaruw qalltan lurasïna. Mayninakar yatichañatakejj amparampikiw kutin kutini wasitat qellqaqasirïna. Ukampis ukanakajj wali jilarakïnwa, janiw taqenin utjkänti. Khä 550 maranakanjja, Gutenberg sat chachaw libronak lurañ maquin uñstayawayi, ukaw Biblia apsusiñapatak wal yanaptʼawayi. Uka toqet mä yatjjatäwirjamajja, phesqa waranq millonanakat jilaw Bibliajj phoqatpachasa jan ukajj chikatakis lakirasiwayi.

Bibljamajj janipuniw kunapachas yaqha qellqatajj ukham lakirasiwaykiti. Ukhamajja, Bibliajj amuykay mä suma librowa, inas amuyañajj awisajj chʼamächispa, ukampis amuyañatak yanaptʼanakajj utjiwa, ¿kawkinsa yanaptʼa jikjjatasma? ¿Kunjamsa uka yanaptʼanakat askinak apsusma? Uka toqetjja jutïrinwa yatjjataskañäni.